Oskarżenia i refleksje nad systemami totalitarnymi powołaj się na właściwe utwory XX wieku.

Jeśli dobrze rozumiemy pojęcie totalitaryzmu - od razu zauważymy, że stał się on tematem bardzo wielu utworów europejskich i polskich. Totalitaryzm to określenie systemów politycznych, które ingerują w osobiste życie człowieka i podporządkowują go odgórnym prawom, są oparte o rozbudowany system kontroli, oddziaływują poprzez strach i przemoc. Przykładem takich systemów był faszyzm i stalinizm. Skutkiem: tortury, eksterminacje, piece, niemieckie obozy koncentracyjne i sowieckie łagry. Cała literatura jest żarliwym protestem przeciw totalitaryzmowi. Przykładem może być tu cała literatura łagrowa:

- "Inny świat" Gustawa Herlinga-Grudzinskiego.

Niemieckie obozy zagłady znalazły zapis w twórczości:

- "Opowiadania" Tadeusza Borowskiego,

- "Medaliony" Zofii Nałkowskiej.

Prześladowania żydów:

- "Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall,

- "Rozmowach z katem" Kazimierza Moczarskiego.

Lecz obozy i getta to jeszcze nie wszystko. Istotę totalitarnej władzy i analizę tego zjawiska ukazują:

- "Mała apokalipsa" Tadeusza Konwickiego,

- "Początek" Andrzeja Szczypiorskiego,

- "Mistrz i Małgorzata" Michaiła Bułhakowa,

- "Proces" Franza Kafki,

- "Folwark zwierzęcy" George'a Orwella,

- "Tango" Sławomira Mrożka.

Oczywiście to jeszcze nie wszystkie tytuły. Lecz omówienie losów bohaterów tych pozycji, ich zmarnowanego życia i spaczonej psychiki wystarcza, aby oddać zło totalitaryzmu, a udowodnić protestującą postawę twórców wobec tego systemu.

---