CHINY NA PRZEŁOMIE XIX i XX WIEKU r

• W Chinach w połowie XIX wieku panowała monarchia feudalna Chiny były zbyt słabe by obronić własne posiadłości przed zaborcza polityką mocarstw europejskich Przez napływ kapitału następował rozkład gospodarki naturalnej, zaczęły tworzyć się nowe klasy społeczne - burżuazja, proletariat r W ostatnich latach XIX wieku rozwijały się stosunki handlowe z zagranicą, szczególnie z Anglią - Chiny eksportowały herbatę, jedwab, bawełnę, a sprowadzały wyroby fabryczne, opium i naftę Przez długi czas mocarstwa europejskie zadowalały się przywilejami handlowymi, koncesjami, nie było mowy o naruszaniu integralności terytorialnej Chin

• Po przegranej wojnie z Japonią (1894-1895) i ustępstwach na rzecz zwycięzcy, mocarstwa światowe rozpoczęły wyścig o zdobycze (koncesje, eksploatacja bogactw, dzierżawa portów - krótko mówiąc tworzenie obcych stref interesów) w Chinach - tzw. Rozdarcie Chin

• Rosja założyła w grudniu 1895 roku Bank Rosyjsko-Chiński - narzędzie wpływów rosyjskich i francuskich w Chinach Rosja uzyskała w 1896 roku zgodę na budowę Kolei Transsyberyjskiej

• W 1898 roku Rosja „wydzierżawiła” na 25 lat południową część Półwyspu Liaotuńskiego waz z portem wojennym Port Artur oraz portem handlowym Dalianr

• Niemcy w listopadzie 1897 wysadzili oddział marynarzy w Kiau-czou, a w marcu 1898 zmusili Chiny do „wydzierżawienia” tegoż właśnie rejonu na 99 lat, a także do koncesji na eksploatację węgla i budowę kolei w prowincji Szantungr

• Anglicy w 1898 roku zajęli Wejhajwej

• Francuzi z 1897 „wydzierżawili” obszar wokół zatoki Guangzhou i zajęli wyspę Hajnan r Wyraźnie zarysował się podział Chin na strefy wpływówü Strefa radziecka - Mongolia i Mandżuria ü Niemiecka - ujście Żółtej Rzekiü Brytyjska - dorzecze Jangcy ü Japońska - prowincja Fujian, Tajwanü Francuska - południe Chin graniczące z Indochinami Francuskimir

• Formalnie rzecz biorąc nigdzie na naruszano suwerenności Chin, ale faktycznie strefy wpływów były protektoratami lub wręcz koloniami, w których dzierżawcy utrzymywali własne garnizony wojskowe

• USA spóźniły się do wyścigu o Chiny, poszukiwały partnerów do współpracy na tym obszarze - jedynymi partnerami mogły być WB i Jap

• WB która opanowała w 70% rynek Chiński nie chciała dopuścić by sektory wpływów podzieliły Chiny na monopolistyczne, niedostępne dla innych sektory

• USA wystąpiły z zasadą otwartych drzwi - sekretarz stanu Hay w nocie z września 1899 do rządów WB, N, R i w nocie z listopada do W, F, J proponował przestrzeganie 3 zasad

• Powstrzymanie się od ingerowania w sprawy handlu prowadzone przez inne państwa w ramach ich stref wpływów lub portów traktatowych

• Taryfy pobierane w portach traktatowych i strefach interesów dla wszystkich powinny być jednakowe i zgodne z taryfami pobieranymi przez rząd Chin

• Równe opłaty dla statków i od towarów transportowanych koleją r

• Nikt nie potępił doktryny ale też nie została ona jednoznacznie poparta

• USA nie broniły integralności Chin, a jedynie własnych interesów

• Władze chińskie były wobec mocarstw bezsilne

• Chiński aparat państwowy był doszczętnie skorumpowany

• Próbę ratowania państwa od rozbicia z zewnątrz przez mocarstwa i od rozkładu wewnętrznego podjęła grupa inteligencji postępowej, na czele z Kangiem Ju-Wejemr Grupa ta zwróciła uwagę młodego cesarza Kuang-Su, i cesarz wspólnie z Kangiem i jego grupą rozpoczął w czerwcu 1898 „sto dni reform” - miału unowocześnić i wzmocnić Chiny

• Stara regentka Tse-Hi przy pomocy armii i jej dowódcy generała Juan Szi-Kaja dokonała zamachu stanu, i do władzy powróciła Tse-Hi ze swoim otoczeniem

• Mieszkańcy Chin również mieli już dość cudzoziemskich najeźdźców, w strefach niemieckich, gdzie brutalnie odnoszono się do ludności działały równe chińskie tajne związki Wielkich Mieczy, Wielkiej Pięści itp.- od związku pięści pochodzi nazwa bokserów - powstańców chińskich

• W maju 1900 powstańcy ruszyli na Pekin, zajęli oni stolice i otoczyli dzielnicę dyplomatyczną

• Mocarstwa postanowiły wysyłać do Chin ekspedycje zbrojną - 8 państw (WB, F, N, J, R, USA, A-W, W) - zakończyła się ona niepowodzeniem,

• 20.06 rząd Chin wypowiada wojnę 8 mocarstwom, zabito posła niemieckiego w Chinach - barona von Kettlerar

• Na początku sierpnia 1900 - nowy korpus ekspedycyjny 8 państw

• Ruch bokserów został zdławiony

• 7.09.1901 - protokół końcowy porozumienia między 11 państwami (8 + Belgia, Hiszpania, Holandia) a Chinami - odszkodowanie 450 milionów taeli w złocie, zakaz przywożenia na swoje terytorium broni i amunicji, wojska 11 państw maja prawo zając 12 punktów w Chinach, r Chiny stały się półkolonią, zachowującą formalnie niepodległość

• Na południu Chin zaczął rozwijać się ruch demokratyczno- republikański, wszystkie emigracyjne i krajowe organizacje zjednoczyły się w 1905 roku w tzw. Lidze Związkowej na czele której stał Sun Jat-Senr

• Program Ligi Związkowej sformułowany w 1907 roku

• Nacjonalizm, usunięcie obcych mocarstw

• Władza ludu - ustrój republikańsko-demokratyczny

• Dobrobyt ludu

• W latach 1906-1911 - powstania w różnych częściach kraju, coraz trudniej było je tłumić

• Powstanie wszczęte 10.10.1911 - w Wuchang - uznano później za początek rewolucji chińskiej, w ciągu miesiąca ruch ogarnął większą część Chin, powstała armia rewolucyjna

• 29.12.1911 proklamowano republikę chińską z Sun Jat-Senem jako tymczasowym prezydentem

• Dynastia rządząca w Chinach nadzieje na opanowanie sytuacji widziała w armii - generał Juan Szi-Kaj objął funkcje naczelnego wodza i szefa rządu, ale nie myślał on o ratowaniu cesarstwa i zmusił 12.02.1912 cesarza do abdykacji

• 17.02.1912 prezydentem ogłoszono Juan Szi-Kajar

• 25.08.1912 powstała Krajowa Partia Ludowa - Kuomintang

• W wyborach do parlamentu w kwietniu 1913 Kuomintang uzyskał większość, ale nie zdobył władzy

• Otwarty konflikt między Kuomintangiem a rządem Juan Szi-Kajar

• W listopadzie 1913 prezydent zdelegalizował Kuomintang i rozwiązał parlament, jego działacze wyemigrowali lub przeszli do działalności konspiracyjnej

• Juan Szi-Kaj sprawował faktyczną dyktaturę, ale nie uchroniło on kraju przed wpływami mocarstw (przyjął ”21 żądań” japońskich), zmarł w czerwcu 1916r

• Patriotyczne i postępowe czynniki na południu Chin utworzyły w 1916 roku drugi rząd w Kantonie, w 1917 stanął na jego czele Sun Jat-Senr

• Chiny jeszcze przez długi czas miały być terenem walk wewnętrznych i przedmiotem eksploatacji ze strony mocarstw

.jak zdobywa sie obywatelstwo (chodzi o prawo krwi,ziemi.i przez chyab nabycie)
2. co to aparat panstwowy
3.funkcja opisowa nauki o panswie i plityce czy cos w ten desen
4. metoda behawioralna na czym polega
5.jakie jest zrodlo wkladzy monarchy w umowie spolecznej..
...testowe....
6.od kiedy mozna mowic o poczATKU nauki o panswie w polsce
7.swiecka teoria panstwa...(cjhodzilo o marsyliusza z padwy
8. cos na temat podmiotowego podejscia do polityki
9.czym charakteryzowal sie solidarystyczna koncepja panstwa
10. con ie jest potrzebne w systemie parla-komitetowym.......a) organy sadownicze. b) konkurencyjnosc partii i cos jeszcze bylo mozliwe....
11.rewolucja.. chodzilo o ta gwaltowna zmiane,,,
12.co jest prsedmiotem lub podmiotem - nie pamietam..w wladzy samorzadowej......chyab chodzilo o sformalizowane grupy spol..
13.legitymizacja wladzy co to oznacza...
14.co oznacza - rezim polityczny...(sposob sprawowania wladzy)
15.cechy monarchi.:]

co to jest panstwo
polityka w ujeciu francuskim/niemieckim
co wykladala szkola rycerska(do wyboru nauki polityczne,prawo polityczne,nauki moralne)
kiedy wprowadzono panstwo dobrobytu
rok zalozenia jakies tam szkoly londynskiej (zaznaczcie 1895)
z jakich koncepcji czerpia nauki polityczne(do wyboru niemiecka,francuska,amerykanska-to ostatnie to odp wlasciwa)
kto u platona byl zalozycielem panstwa?

---