WYKŁAD 1

(Kodeks cywilny - umowa ubezpieczeniowa art. 805 i wyżej

Ustawa o działalności ubezpieczeniowej + wykład)

Co to jest UBEZPIECZENIE?

- umowa transferu negatywnych konsekwencji finansowych realizacji danego ryzyka, w zamian za transfer opłacana jest składka.

Cechy umowy ubezpieczenia

1. DWUSTRONNA

a. ubezpieczyciel = zakład ubezpieczeń

b. ubezpieczający = osoba, która jest zobowiązana do opłacania składki

ubezpieczony = osoba , której bezpośrednio dotyczy ryzyko

- osoba, które negatywne konsekwencje realizacji ryzyka zostały przeniesione na zakład ubezpieczeń

Uposażony / beneficjent / uprawniony do świadczenia

-> ubezpieczony wyznacza uposażonego

STOSUNEK UBEZPIECZENIA OBEJMUJE 4 PODMIOTY:

Ubezpieczający Ubezpieczyciel

Ubezpieczony Uposażony

UBEZPIECZYCIEL = ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ

- Zakłady w formie spółki akcyjnej -> dominuje na polskim rynku

- Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych -> znacznie mniej w PL, Francja

-> w ramach ustawy o działalności ubezpieczeniowej

- ZUS, KRUS, - zakłady ubezpieczeń społecznych

- TUW

- były pierwsze w historii ( up. rolnictwo )

- charakter non profit, ubezpieczają własnych członków w limity dla pozostałych

- zakłady SA nastawione na zysk ( w składce jest założony pewien zysk z produktu )

- Mały TUW

- mały zakres ubezpieczeń

- mała grupa ubezpieczonych

- składka poniżej 5 mln €

POLISA - potwierdzenie zawarcia umowy.

Co kupujemy od zakładu ubezpieczeń?

• OCHRONA UBEZPIECZENIOW - gotowość do wypłaty świadczenia

Ubezpieczenie jest zawsze niezależnie od tego czy ryzyko się zrealizowało czy nie ( zakład jest zawsze gotowy do wypłaty świadczenia )

Ochronę ubezpieczenia można kupić poprzez pośrednika :

- AGENTA (bank ma umowę agencyjną z zakładem ubezpieczeń )

- BROKERA

lub przez sprzedaż direkt ( telefon, Internet )

AGENT :

- umowa podpisana z jednym zakładem ubezpieczeń, jest jakby pracownikiem zakładu ubezpieczeń, reprezentuje go,

- zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność za działalność agenta.

- wynagradzany w formie prowizji z zakładu ubezpieczeniowego

- wyjątek multiagencje

BROKER:

- reprezentant ubezpieczającego

- dobiera najlepszą ofertę na rynku

- ubezpieczający płaci prowizję brokerowi, wynagradza za znalezienie odpowiedniej oferty,

- nie reprezentuje zakładu ubezpieczeń, szereg ofert

- w kwestiach spornych broker będzie stroną sporu ( agent nie )

Agent pokazuje klientowi TARYFY - proponowane składki za produkt przez zakład ubezpieczeń

OWU - Ogólne Warunki Ubezpieczenia - warunki na jakich proponowana jest ochrona ubezpieczeniowa.

2. ADHEZYJNA-> akceptujemy warunki, które proponuje nam zakład ubezpieczeń.

Warunki muszą zostać dostarczone ubezpieczającemu i warunki z dnia umowy obowiązują do końca

(nie obowiązują zmiany dokonane w trakcie )

3. KWALIFIKOWANA ->zakład musi mieć licencję

4. NAZWANA

5. WZAJEMNA

- ubezpieczający zawsze płaci składkę, ale ubezpieczyciel nie zawsze płaci świadczenia, ALE:

- ubezpieczający płaci składkę a zakład oferuje gotowość

Po co kupujemy ochronę ubezpieczeniową?

Decydujemy się ponosić małą stratę ale nie będę ponosić dużej NIEPEWNEJ STRATY

-> KOMPENSATA STRATY.

FUNKCJE UBEZPIECZENIA:

- BEZPOŚREDNIE:

1. Funkcja KOMPENSACYJNA

- zawsze ubezpieczający musi płacić składkę

- bez składki nie ma ubezpieczenia

Składki tworzą FUNDUSZ UBEZPIECZENIOWY, a z funduszy wypłacane są ŚWIADCZENIA. Z osób, które są ubezpieczone tworzy się WSPÓLNOTA RYZYKA zakład ubezpieczeń chce mieć jak największą wspólnotę ryzyka, bo może przewidzieć wielkość świadczenia i w konsekwencji wysokość składki.

2. Funkcja OSZCZĘDNOŚCIOWA

(nie musi być zawsze -> ubezpieczenie na dożycie)

3. Funkcja PREWENCYJNA -> zakłady ubezpieczeń wymuszają działania prewencyjne

SYSTEM Bonus- Malus

Malus - zniżka

Bonus - zwyżka
- bezwypadkowa jazda samochodem - zniżka - malus

- POŚREDNIE

1. stymulowane wzrostu gospodarczego i postępu technicznego

2. edukacyjna ( przezorny zawsze ubezpieczony )

Ujecie HORYZONTALNE schematu ubezpieczeniowego

RYZYKO SKŁADKA WYPADEK UBEZPIECZENIOWY

REASKURACJA

STRATA ŚWIADCZENIE

REASEKURACJA

- zakład ubezpieczeń przekazuje część ryzyka oraz składki do zakładu reasekuracyjnego

- świadczenie w razie wypadku ubezpieczonego wypłaca zakład ubezpieczeń, ale transferuje część świadczenia do zakładu reasekuracyjnego.

FRONTING

Kiedy zakład ubezpieczeń przekazuje 100% ryzyka

- nie jest to dobre bo jak zakład upadnie to my tracimy

- nie możemy mieć roszczeń w stosunku do reasekuranta lub frontiera

KOASKURACJA

- ubezpieczający decyduje się 70 % ryzyka oddać do jednego zakładu a 30% do drugiego

- zgodę musi wyrazić ubezpieczający

- zakłady nie odpowiadają wzajemnie

- można ubezpieczyć w dwóch zakładach na 100% ale wypłata świadczenia występuje do 100 % wartości-> nadubezpieczenie -> nie możemy żądać zwrotu składek

Jak w jednym zakładzie NADUBEZPIECZENIE np. 150 % to dostajemy 100% + zwrot składek.

WYKŁAD 2

Ryzyko -> s kładka - >wypadek ubezpieczeniowy - >strata - >świadczenie

• PROCES HORYZONTALNY

RYZYKO

Zarządzanie ryzykiem

1. Identyfikacja/definicja ryzyka

- wszystkie ryzyka, które mogą dotyczyć danego przedsięwzięcia -> jak najwięcej aby żadnego nie pominąć, być na wszystko przygotowanym.

2. Oszacowanie ryzyka

- ilościowy - prawdopodobieństwo wystąpienia (nigdy nie zarządzamy pojedynczym ryzykiem zbyt kosztowne -> grupowe )

- jakościowy - wielkość potencjalnych strat

3. 
   Klasyfikacja ryzyka

- mapa ryzyka -> cztery kategorie ryzyka

1. 
   
   
   
   Małe prawdopodobieństwo i mała strata

- metody raczej inne niż ubezpieczenie.

2. 
   
   
   Duże prawdopodobieństwo i mała strata

- można stosować metodę ubezpieczeniową

ale raczej należy minimalizować prawdopodobieństwo.

3. Duże prawdopodobieństwo i duża strata

- należy transferować te ryzyka na zakład ubezpieczeń.

4. Małe prawdopodobieństwo i duża strata

- transfer ryzyka raczej nie za pomocą metody ubezpieczeniowej ale na rynki finansowe ( na ogół transferowane do zakładu reasekuracyjnego bo zakłady ubezpieczeń nie chcą mieć ich w swoim portfelu -> wysoki koszty, wysoka składka ) - obligacje, opcje transferowe -> klęski żywiołowe.

4. Wybór zarządzanie ryzykiem do danej klasy ryzyka.

1. UNIKANIE RYZYKA - ograniczenie działalności człowieka.

2. ZATRZYMANIE RYZYKA

np. zatrzymanie ryzyka na udziale własnym musze mieć rezerwy aby ponieść ewentualne straty.

• AKTYWNE/ŚWIADOME - decyduje się na pokrywanie strat z własnej kieszeni, tworzenie rezerw.

• PASYWNE/NIEŚWIADOME - nie mam świadomości zaistnienia ryzyka i możliwości wystąpienia strat ( niewiedza, ignorancja )

• KONTROLA RYZYKA

• REDUKCJA PRAWDOPODOBIEŃSTWA ZAJŚCIA - działania podjęte przed zajściem zdarzenia/ryzyka np. alarm w samochodzie, przeciwpożarowy, wały przeciwpowodziowe, szkolenia BHP, szczepienia, badania kontrolne.

• REDUKCJA STRAT - działania wykonywane po zajściu zdarzenia np. pójście do lekarza jak jest się chorym, procedury przeciwpożarowe, przeciwpowodziowe.

4. TRANSFER RYZYKA

• metody ubezpieczenia

• opcje katastroficzne

• umowa przechowania

• umowa o nadzór

• system zabezpieczenia społ.

5. REPARTYCJA RYZYKA - dzielenie.

• Dzielenie przedmiotu, który może być dotknięty ryzykiem na mniejsze części i rozproszenie np. zakup akcji innych spółek.

Ubezpieczenie nie jest zawsze najlepszą metodą zarządzania ryzykiem.

- nie jest zawsze najtańsze.

- nie zawsze pokrywa wszystkie sytuacje.

Możemy wybrać formy ubezpieczenia ale nie trzeba.

5. WDROŻENIE METODY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

6. Badanie efektywności i skuteczności danej metody (monitoring ryzyka)

-> czy ryzyko się nie powiększa, czy nie pojawiają się nowe ryzyka ( np. związane z poszerzaniem działalności ).

Z punktu 6 przechodzimy do Punktu 1->proces jest CIĄGŁY

Czyim ryzykiem zarządzamy?

1. Przedsiębiorstwa

2. Gospodarstwa . domowego

Kto zarządza ryzykiem/jakie podmioty?

1. Przedsiębiorstwo

2. Gospodarstwo domowe

3. Państwo

- w pierwszej kolejności państwo przez obowiązek np. wykupienie OC czy szkolenia BHP, poprzez prawo ( narzucanie zakresu ochrony, warunki dotyczące ubezpieczonego ), PREWENCJA ( normy budowlane, sanitarne-> zapobieganie), budowanie świadomości ubezpieczeniowej ( kampanie społeczne )

- na początku co obowiązkowe, a reszta w domenie podmiotów, które mogą być dotknięte ryzykiem.

Co to jest RYZYKO?

- możliwość wystąpienia straty

- wartość oczekiwana straty = miara ryzyka, które zakłady ubezpieczeń przyjmują do oszacowania wnoszonego do nich ryzyka

- RYZYKO WNOSZONE do zakładu ubezpieczeń = p*X, gdzie p = prawdopodobieństwo, X= potencjalna strata

- Ryzykiem technicznym zakładu ubezpieczeń jest odchylenie od przyjętych założeń, wynik będzie inny niż oczekiwany (inna będzie częstotliwość lub wysokość straty)-> związane z działalnością techniczną, mierzone za pomocą wariancji lub odchylenia standardowego.

Dlaczego jako klienci decydujemy się zapłacić więcej niż wartość ryzyka?

-> BO KLIENT MA AWERSJĘ DO RYZYKA.

Użyteczność - miara zadowolenia z posiadanego dobra.

Czy możemy zmierzyć użyteczności UBEZPIECZENIA?

- Zadowolenie z ubezpieczenia -> gdy dochodzi do wypłaty świadczenia.

- Nie możemy więc badać użyteczności ubezpieczenia, tylko WARTOŚĆ OCZEKIWANĄ UBEZPIECZENIA:

Ubezpieczający może MAJĄTEK WARTOŚĆ OCZEKIWANA 1. Wykupić ubezpieczenia H-S E ( u ( H-S ) = u ( H-S ) 2. Nie wykupić ubezpieczenia H-X E ( u ( H-X ) )

Jaką największą stratę możemy zapłacić?

- Taką jakie daje nam takie samo zadowolenie gdy wykupiliśmy i nie wykupiliśmy ubezpieczenia.

H - majątek

S - składka

X - wysokość straty zmienna losowa

u ( H -S )=E (u (H -X )

z prawa Jensena

E ( u ( H -X )) ≤ u ( E ( H -X )) => u ( H -S )≤ u ( E (H -X))

H -S ≤ E (H -X)

H -S ≤ H -E (X)

S ≥ E (X)

Stąd wynika chęć zapłacenia więcej niż to wynika z tradycyjnej oceny ryzyka.

KLASYFIKACJA RYZYKA

1. Rodzaj konsekwencji

1. CZYSTE

- możemy otrzymać stratę jak się zrealizuje

- brak straty jak się nie zrealizuje

- jest UBEZPIECZALNE

TYLKO RYZYKO CZYSTE JEST UBEZPIECZALNE

2. SPEKULATYWNE - jak ryzyko się zrealizuje możemy mieć :

- stratę (-)

- zysk (+)

- brak straty i brak zysku (0)

- nie jest UBEZPIECZALNE

- np. kupno walut

- z każdego ryzyka spekulatywnego można zrobić ryzyko czyste

np. ubezpieczenie na ryzyko wzrostu kursu waluty => ryzyko czyste.

2. Negatywne konsekwencje realizacji ryzyka

1. FINANSOW

- konsekwencje/ straty można bezpośrednio wyrazić w pieniądzu.

2. NIEFINANSOWE - nie da się bezpośrednio wycenić w pieniądzu

SĄ UBEZPIECZALNE

3. Niezależność od postępu technologicznego

1. STATYCZNE - niezależną od postępu technicznego, preferencji, gustów, trendów, są STAŁE w czasie ( w ciągu 5lat )

- jest ubezpieczalne

2. DYNAMICZNE - zmieniają się wraz z preferencjami, modą, postępem, ciężko przewidywalne

- może być ubezpieczalne, ale przejmowane przez REASEKURACJE, bo ciężko wycenić ( prognoza, przedział ufności, ryzyko popełnienia błędu )

- ryzyko wojny, zamieszki .

4. Geneza i skutki ryzyka

1. PARTYKULARNE - spowodowane przez jednostkę i konsekwencja dla jednostki np. ryzyko

utonięcia statku, bankructwa, zawału serca.

2. FUNDAMENTALNE - nie możemy wskazać sprawcy, a skutki dotyczą całego społeczeństwa ( np. klęski, masowe bezrobocie, wojna, zamieszki.)

SĄ UBEZPIECZALNE

5. Metoda pomiaru

1. PROBABLISTYCZNE - tylko ryzyko probabilistyczne można ubezpieczać

- metody statystyczne, rachunkowe.

2. ESTYMATYCZNE - nie możemy ocenić prawdopodobieństwa zajścia

- ubezpieczenie w czasie, rozproszone na długi okres

- składka płacona do końca umowy.

6. Przedmiot ubezpieczenia

1. RYZYKA OSOBOWE - ryzyko choroby, niezdolności do pracy, uszczerbku na zdrowiu, zgonu, dożycia, macierzyństwa.

2. RYZYKA MAJĄTKOWE - ryzyko kradzieży, pożaru, powodzi, bankructwa, ryzyko odpowiedzialności cywilnej

- Ustawodawca z ryzyk osobowych wyodrębnił RYZYKO ŻYCIOWE ( związane ze śmiercią lub dożyciem) i dział pierwszy nazwał ubezpieczenia na życie, a drugi dział ubezpieczenia pozostałe osobowe i majątkowe ( dlatego PZU i PZUŻYCIE )

- Ubezpieczenia życiowe - ubezpieczenia długookresowe, a majątkowe są krótkookresowe -> stąd podział - aby nie finansować strat krótkookresowych przez wkłady długoterminowe -> ma zapewnić stabilność działu pierwszego.

WYKŁAD 3

SKŁADKA UBEZPIECZENIOWA

-cena ubezpieczenia ( suma pieniężna, którą wnosi ubezpieczający za ochronę ubezpieczeniową )

-ze składek tworzony jest fundusz ubezpieczeniowy

- składka jest niższa niż świadczenie

ODWRÓCONY CYKL PRODUKCYJNY - najpierw przychód a potem koszt ( na końcu okresu ubezpieczenia) -> nie jesteśmy pewni kosztów.

Czym się różnią taryfa od składki?

TARYFA jest to uporządkowany zbiór stóp składek, uporządkowany np. wg wieku i okresu ubezpieczenia dla np. kobiety na wypadek śmierci.

STOPA SKŁADKI jest to składka za standardową sumę ubezpieczenia ( 100 zł lub 1000 zł )

Np. stopa składki od 1000 zł -> stopa * 50

Suma ubezpieczenia 50000 zł

Składka wpłacona do zakładu ubezpieczeń - SKŁADKA BRUTTO

SKŁADKA NETTO - składka za ryzyko ( odpowiadająca cenie za ryzyko )

Składka brutto= składka netto + narzuty ( związane z kosztami i ewentualny zysk zakładu ubezpieczeń )

Wszystkie składki netto powinny wystarczyć na wypłatę świadczeń PLAN TECHNICZNY

Jakie koszty są uwzględniane?

1. KOSZTY ADMINISTRACYJNE

2. KOSZTY INKASA ( poboru składki ubezpieczeniowej ) nie zawsze przez cały okres ubezpieczenia

3. KOSZTY ZAWARCIA NOWEJ POLISY ( prowizja dla agenta )

Przy składce jednorazowej nie bierzemy pod uwagę kosztów inkasa, bo jest w koszcie zawarcia nowej polisy.

4. KOSZTY LIKWIDACJI SZKÓD ( nie są w kosztach administracyjnych -> bo likwidatorami szkód nie są na ogół pracownicy zakładu ubezpieczeń ( zatrudnieni przez inne instytucje ) np. wycena wielkości szkody

5. KOSZTY REASEKURACJI ( reasekuracja nie zawsze proporcjonalna do ryzyka )

EWENTUALNY ZYSK

np. TUWy nie chcą mieć zysku, bo prowadzą działalność non - profit ( nie jest zakładany w KWOTOWANIU PRODUKTY )

- w teorii zysk jest kamuflowany w planie techniczny poprzez podwyższenie kosztów.

Składka brutto może być płacona

- jednorazowo

- ratalnie

Co jak nie zapłacimy składki za dany okres?

- płacimy z góry

- OKRES PROLONGATY SKŁADKI - najczęściej 30 dni

- mamy 30 dni żeby zapłacić zaległą składkę - ochrona wstecz

- co się dzieje jak nie zapłaciliśmy? ( umarliśmy w okresie prolongaty )

- skoro jest możliwość prolongaty, to składka mogłaby być zapłacona to prosimy o potrącenie składki z sumy ubezpieczeniowej i zakład nie może nam odmówić wypłaty świadczenia

OC - nie jest płatne ratalnie ( co pół roku nie częściej ) bo jak minie okres prolongaty składki to zakład ubezpieczeń i tak musi wypłacić świadczenie ( bo dbamy o prawa osób trzecich - poszkodowanych )

Czy można mieć ubezpieczenie bez opłaconej składki?

- nigdy nie ma ubezpieczenia bez pierwszej składki ( ochrona ubezpieczeniowa zaczyna działać od następnego od wpłaty )

- można ZAWIESIĆ OPŁACANIE SKŁADKI ( na ogół na 1 -2 lata )

- jak nic nie zrobimy to umowa ulega rozwiązaniu, nie ma ochrony

Czy zakład może nam odmówić zawieszenia składki?

W ogólnych warunkach - zawieszenie może nastąpić dopiero po dwóch latach od zawarcia umowy ( na ogół )

ZAWIESZENIE SKŁADEK = ZAWIESZENIE OCHRONY UBEZPIECZENIOWEJ

- jak zajdzie wypadek ubezpieczenia to świadczenie = 0

- jak minie okres zawieszenia to dalej płacimy taką samą składkę jak poprzednio, potrzebne jest poświadczenie o nie minionym ryzyku wystąpienia zdarzenia ubezpieczonego

UBEZPIECZENIE BEZSKŁADKOWE

- od wystąpienia o przekształcenie ubezpieczenia w ubezpieczenie bezskładkowe nia ma przerwy w okresie ochrony ubezpieczenia ale spada samo ubezpieczenie ( niższy poziom ochrony ubezpieczenie - 20% -30% wyjściowej kwoty )

- finansowanie tego ubezpieczenia przez zakład ubezpieczeń z rezerwy matematycznej

Np. ubezpieczenie na wypadek śmierci -> suma ubezpieczenia jest stała

- na początku płacimy więcej niż to wynika z naszego ryzyka, pod koniec na odwrót.

- składka związana. z ryzykiem => RYZYKOSKŁADKA.

- różnica między składką praktyczną a teoretyczną =>. SKŁADKA OSZCZĘDNOŚCIOWA

- kumulowana przez zakład ubezpieczeń aby pokryć przyszły niedobór ( niedobór składki w przyszłym okresie )

- REZERWA MATEMATYCZNA - suma wszystkich składek oszczędnościowych - należy do ubezpieczającego

Przy ubezpieczeniu bezskładkowym, ubezpieczający traktuje wartość niewykorzystanej rezerwy matematycznej jako składkę jednorazową z tytułu danego ubezpieczenia i z tej składki ustala sumę ubezpieczenia w ubezpieczeniu bezskładkowym.

Po rozwiązaniu umowy zakład ubezpieczeń jest zobowiązany do oddania nam rezerwy zmniejszonej o zaległe składki ( prawo do niewykorzystanej rezerwy -> WARTOŚĆ WYKUPU POLISY )

-> tyczy się do ubezpieczeń długoterminowych.

Nie mamy prawa do ZWROTU SKŁADEK bo płacimy za gotowość ochrony

Kiedy można żądać zwrotu składek?

Np. ubezpieczamy ryzyko niemożności spłaty kredytu -> raty kredytu rozłożone na rok ->po pół roku spłacamy kredyt, a składka zapłacona za cały rok.

- Zwrot składki zapłaconej do przodu, za niewykorzystany okres ( 6 miesięcy ).

WYKŁAD 4

AKTUARIUSZ - osoba, która określa STANDARDOWĄ składkę ubezpieczeniową (tworzy taryfy)

- trzeba zdać egzamin aktuarialny i posiadać dwuletnie doświadczenie w zawodzie

-zakład ubezpieczeniowy, który prowadzi działalność w dziale I musi zatrudnić aktuariusza, a dla zakładu ubezpieczeń prowadzącego działalność w dziale II potrzebny jest podpis aktuariusz na sprawozdaniu rocznym.

Pośrednik ubezpieczeniowy oferuje zakup polisy ubezpieczeniowej ubezpieczającemu (ubezpieczonemu) ->wypełniony wniosek (na podstawie taryf ustalonych przez AKTUARIUSZA i ogólnych warunków ubezpieczenia) trafia do UNDERWRITERA -> UNDERWRITER (osoba, która ocenia wnioski ubezpieczeniowe, ocenia ryzyko wnoszone do ZU), decyduje czy osoba jest STANDARDOWA czy NIESTANDARDOWA -> jak NIESTANDARDOWA to ZU podnosi składkę (składkę wylicza AKTUARIUSZ - jak duża powinna być podwyżka) -> Składka brutto = Składka netto + narzuty (podwyższana tylko składka netto, a narzuty takie same, bez względu na ryzyko)

Zapłacenie składki gwarantuje TYMCZASOWĄ OCHRONĘ UBEZPIECZENIOWĄ (na ogół 30 dni) -> ochrona tylko na skutek nieszczęśliwego wypadku.

Jakie dane przyjmuje aktuariusz do obliczenia wartości oczekiwanej straty?

E(X) = p*X

Załóżmy że potencjalna strata (X = SU)jest równa 150.000 => musimy określić wartość bieżącą, czyli składkę jednorazową na dożycie=>

Sn = prawdopodobieństwo (np. że osoba mająca 25 lat dożyje 60 lat ₃₅P₂₅) * 150.000

CZYNNIK DYSKONTUJĄCY = 1/(1+i), załóżmy, że i=5%

PV = 150.000 (1/1,05)³⁵

Ze względu na bezpieczeństwo polis -> jak najniższa stopa, a ze względu na konkurencje -> jak najwyższa stopa bo wtedy składka niższa ale wartość bieżąca niższa.

TECHNICZNA STOPA ZWROTU

- maksymalna wartość ustalona odgórnie ( ZU mogą być niższe ) -> w konsekwencji wszystkie ZU mają najwyższą

Ubezpieczenia na dożycie nie są ekonomicznym produktem, bo prawdopodobieństwo dożycia jest duże ( prawie 1)

W OWU - czasem napisane, że jeśli osiągnięta stopa zwrotu z rezerw będzie wyższa niż zakładana -> nadwyżką ZU dzieli się z klientem, najczęściej w stosunku 95% dla klienta, 5% dla ZU ( lub 90%, 10% )

Gdy nie ma takiego zapisu, ZU nie musi się dzielić z klientem.

Skąd wziąć prawdopodobieństwa -> z TABLIC TRWANIA ŻYCIA (dla Polski od 0 do 100 lat)

Ubezpieczenie na wypadek śmierci

- też ważne jest prawdopodobieństwo przeżycia

ROZKŁAD SZKÓD -> dane od reasekuranta

- muszą być równe przedziały wartości

- do każdego przedziału podporządkowane prawdopodobieństwo

Przy ubezpieczeniach gdzie wypłata może być kilkakrotna oprócz modelu rozkładu szkód trzeba też uwzględnić modelowanie ilości szkód (wpływają na określenie składki ubezpieczeniowej)

WYKŁAD 5

OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA

Kształtowanie OWU

1. PUBLICZNE UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWE- ograniczone przez zakłady ubezpieczeniowe ( państwowe ).

1. Rentowe

2. Chorobowe => Warunki tych ubezpieczeń regulowane są ustawą (kto reguluje składką, jaka jest jej wysokość - stopa składki)

3. Wypadkowe

4. Emerytalne

5. Zdrowotne w ramach NFZ => Składka ustalona odgórnie, niezależna od ryzyka ( można powiedzieć , że odwrotna do ryzyka ), każdy płaci taką samą stopę składki -> składka zależna od wynagrodzenia.

Osoby bogate -> mniejsze ryzyko ( przy ubezpieczeniach zdrowotnych ) => REDYSTRYBUCJA od osób o niższym ryzyku do osób o wyższym ryzyku i od bogatszych do biedniejszych.

Te ubezpieczenia mogą być oferowane jako publiczne ubezpieczenia dobrowolne ( bo np. student pracujący na umowę zlecenie nie musi płacić na ubezpieczenie emerytalne i zdrowotne )

2. PRYWATNE UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWE - komercyjne zakłady ubezpieczeń ( kryterium własności ).

- OWU -> ustawa o Ubezpieczeniach Obowiązkowych z dnia 22 maja 2003 r.

1. Art. 1. Ubezpieczeniami obowiązkowymi są:

- ubezpieczenie OC posiadany pojazd mechaniczny

- ubezpieczenie OC rolników

- ubezpieczenie budynków rolniczych

- mogą być inne, określone innymi przepisami

2. Art. 8. Taryfy oraz wysokości składek ubezpieczeniowych za ubezpieczenia obowiązkowe ustala zakład ubezpieczeń.

- ZU nie ma prawa odmówić przyjęcia ubezpieczenia.

- OC - nasza odpowiedzialność wobec osób trzecich

SUMA GWARANCYJNA - górna granica wypłaty świadczenia

- w przypadku szkody na osobie -5.000.000 euro

- w przypadku szkody na mieniu - 1.000.000 euro

3. Art. 38. ZU nie odpowiada za szkody - np. uszkodzenie pojazdu małżonka.

Oprócz ubezpieczeń zdefiniowanych na mocy ustawy, są też ubezpieczenia zdefiniowane na mocy rozporządzenia.

Rozporządzenie MINISTRA FINANSÓW w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności BROKERSKIEJ

• ZU może określać składki ubezpieczeń ale również sumę pokrycia ( minimalna suma gwarancyjna )

• w sprawie OC organizatorów imprez masowych też minimalna suma gwarancyjna: zależy od tego czy impreza zamknięta czy otwarta, ilość osób.

Taryfy dla ubezpieczeń obowiązkowych komercyjnych ustala swobodnie ZU ( też wysokość składki i sumę gwarancyjną )

3. PRYWATNE UBEZPIECZENIA DOBROWOLNE

- Zakłady ubezpieczeń mają prawo swobodne kształtować zakres ochrony ubezpieczeniowej ( np. śmierć na skutek nieszczęśliwego wypadku może być różnie definiowana w różnych zakładach)

- KODEKS CYWILNY - UMOWA UBEZPIECZENIA

Dział I, art. 805

- jak coś nie jest regulowane w OWU to włączone. są przepisy KODEKSU CYWILNEGO

- OWU nie mogą być sprzeczne z KC

- W OWU mogą być zapisy korzystniejsze dla ubezpieczonego i ubezpieczającego niż w KC, ale nie mogą być gorsze.

- USTAWA O DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ

Art. 13. W OWU muszą być:

- zdefiniowane świadczenia

- wysokość składek odpowiadająca poszczególnym świadczeniom

- Możliwość zmiany OWU w trakcie trwania ochrony ubezpieczeniowej

- OWU są wiążące do końca trwania umowy

- mogą ulec zmianie tylko za zgodą obu stron

- Zmiana regulaminów -> zmiana OWU czy zmiana list => dlatego właśnie regulaminy i listy wpisywane do OWU, wtedy obowiązują regulaminy i listy bieżące.

- Gdy umowa na rok, automatycznie przedłużana ( zakończenie tylko po wypowiedzeniu ) - gdy kontynuowana to OWU bez zmian, ale zmienia się składka.

- Ubezpieczenia grupowe - możliwa zmiana OWU: często zakłady ubezpieczeń namawiają do podpisywania różnych aneksów do umowy ( np. niemożność wykupu polisy do wieku emerytalnego )

- pracownik nie jest stroną tylko pracodawca ( zakład pracy )

- W czasie ochrony ubezpieczeniowej można zdecydować się na dodatkowe opcje -> podstawowe OWU bez zmian, a te związane z dodatkową opcją zgodne z tym z dnia podpisania umowy

- Osoby fizyczne mają 30 dni na odstąpienie od umowy ubezpieczenia - składka jedynie za dni ochrony ubezpieczeniowej.

Ubezpieczenia społeczne - takie , które dotyczą gospodarstwa domowego.

Ubezpieczenia gospodarcze - podmiotem przedsiębiorstwo.

WYKŁAD 6

UNDERWRITING

- weryfikacja ryzyka wnoszonego do ZU

- czy to jest RYZYKO STANDARDOWE czy nie?

- ZU buduje sobie określony portfel

1. dbanie o to aby struktura szkodowa była taka jak założona.

2. przeciwdziałanie antyselekcji ryzyka.

ANTYSELEKCJA ( NEGATYWNA SELEKCJA ) RYZYKA

- do ZU przychodzą osoby dla których ryzyko wystąpienia ryzyka jest większe.

ETAPY UNDERWRITINGU

1. selekcja ryzyka - czy powinno być przyjęte przez ZU ( odrzucić ryzyko underwriter może tylko w wypadku ubezpieczeń dobrowolnych )

2. klasyfikacja ryzyka - czy jest standardowe czy nie i do jakiej klasy będzie należało.

- jak ryzyko standardowe - to STANDARDOWA SKŁADKA

- jak nie -> przypisanie do odpowiedniej klasy

105 - 125%

125 - 145%

145 - 165% -> jeżeli to ostatnia klasa, to ZU nie przyjmuje wyższego ryzyka ( najwięcej 250% - 2,5 wartość podwyższonego ryzyka )

-dokonywany głównie dla ZU prowadzących działalność w Dziale I ( ubezpieczenia na życie )

=> underwriterem jest na ogół lekarz lub osoba związana z branżą medyczną -> ocenienie stanu zdrowia

=> przy underwritingu decyzja związana ze stanem zdrowia jest wiążąca do końca obowiązywania umowy, ryzyko nie może być szacowanie ponownie.

- może być dokonywany z zakładach z Działu II , ale w tych produktach dokonywany niezmiernie rzadko. ( głównie dla dużych podmiotów np. fabryka -> w tym wypadku sztab ludzi dokonuje underwritingu, już nie wykształcenie medyczne)

- w ubezpieczeniach majątkowych łatwiej ocenić ryzyko, bo możemy łatwiej ustalić kryteria ( klasy ) przypisane do danego ryzyka, a przy ubezpieczeniach na życie opieramy się na prognozowaniu i większa jest korelacja między czynnikami ( np. nadciśnienie + osoba bliska ( spokrewniona ) która umarła na zawał -> większe prawdopodobieństwo zgonu)

- oprócz ryzyka zgonu, analizowanie ryzyka związane z zatrudnieniem ( klasyfikacja zawodów -pierwsze trzy ( I ) menedżerowie, ( II ) sekretarki, księgowi… ( III ) lekarze, nauczyciele, ( IV ) rolnicy, górnicy, hutnicy, rybacy ( V ) wojsko ( na misjach, na platformach )

- ryzyko związane ze stylem życia ( alkohol, papierosy, spory niebezpieczne )

- nie ma różnicowania ze względu na miejsce zamieszkania

- nie ma szacowania ryzyka finansowego ( czyli czy ubezpieczającego stać na zapłacenie składki ? )

- w Polsce nie ma bo zbyt kosztowne a poza tym niemożność zapłacenia składki sprawia, że klienci rezygnują, a składki zostają

- podniesienie składki przez zakład ubezpieczeń powoduje, że w jego portfelu zostają tylko ryzyka gorsze bo klienci o niższym ryzyku wycofują polisy ( idą do innych zakładów )

- prowadzi to do kolejnej zniżki składki.

INDTWIDUALNA OCENA RYZYKA - underwriting dokonywany dla najmniejszych klas

(jednoosobowych ) - indywidualna składka jak większa rozpiętość klas to wtedy wszystkie osoby w tej samej klasie płacą taką samą składkę.

Skąd bierze się informację do underwritingu?

- z wniosku ubezpieczeniowego

- na podstawie underwritingu niekoniecznie trzeba podwyższać składkę, można również zmniejszyć sumę ubezpieczenia.

- w UE - zakaz pytań o dziedzictwo genetyczne -> podwyższenie standardowe składki

( wyeliminowane z kwestionariusza medycznego )

- jeżeli wypełnione pole o operacji to ODROCZENIE WNIOSKU, bo zachwianie stabilności zdrowotnej po operacji.

- kobiety w ciąży - odroczenie wniosku, bo zakład ubezpieczeń nie może przeprowadzić odpowiednich badań, zagrożenie, że np. kobieta poroni i pozwie zakład ubezpieczeń.

- ankieta medyczna + dodatkowy formularz ( ankieta szczegółowa ) + dodatkowe badania -> dopiero na podstawie tych informacji underwriter podejmuje decyzje.

- po wypełnieniu wszystkich dokumentów:

- kiedyś underwriter subiektywnie oceniały czy przyjąć wniosek czy nie

- teraz statystycznie analizy przeprowadzane przez reasekurantów ( na podstawie historii, ale wiedza medyczna underwritera pomocna)

- underwriter szacuje nadumieralność, ale składkę ustala aktuariusz

METODA DODATKU DO WIEU

- np. osoba 27 letnia ma stan zdrowia 40 latka i wtedy składka liczona jest od wieku 40 lat.

METODA DODATKU OD UMIERALNOŚCI

- mnożenie prawdopodobieństwa

Czy w Dziale I zawsze musi być underwriting?

- w grupowych ubezpieczeniach nie ma - trudne do oceny -> jedynie w przypadku ubezpieczeń zdrowotnych, tylko wyłączenia.

- nie ma w ubezpieczeniach WYPADKOWYCH - bo nie jesteśmy w stanie określić predyspozycji - mogą być inne składki zapropowane przez aktuariusza ( np. miejsce zamieszkania )

Zakład ubezpieczeń pokrywa koszty underwritingu, ale w ostateczności płaci ubezpieczający ( koszty zawarcia nowej polisy)

UNDERWRITING może być dokonywany ponownie w przypadku:

- podwyższenia sumy ubezpieczenia

- wtedy, kiedy wznawiamy ochronę ubezpieczenia

( na ogół na koszt klienta)

Decyzja UNDERWRITERA ( gdy przyjmujemy wspólnoty ryzyka )

- podwyższenie składki

- obniżenie sumy ubezpieczenia

- zostawić składki i sumę ubezpieczeniową bez zmian, ale ograniczyć ochronę ubezpieczeniową -> NIE MOŻE BYĆ STOSOWANE W UBEZPIECZENIACH NA ŻYCIE!

( tylko ubezpieczenia osobowe poza ubezpieczeniami na życie )

WYKŁAD 7

Po co ZU podpisują umowy reasekuracyjne?

• aby podzielić się ryzykiem z reasekuratorem

(zmniejszają ryzyko ) < i pieniędzmi >

REASEKURATOR - to niekoniecznie ZU, musi mieć licencję na prowadzenie reasekuracji (przejmowanie ryzyka ).

Zakłady ubezpieczeń - maja określoną pojemność przyjmowania ryzyka ( związaną z kapitałem założycielskim ). => Oddając część ryzyka - zwalniają tę pojemność i mogą podpisywać nowe umowy.

UMOWA dwustronna


CEDENT CESIONARIUSZ



( ubezpieczyciel ) ( reasekurator )

Może być pośrednik = BROKER REASEKURACYJNY

Gdy RETROCESJA ( kolejne przekazywanie ryzyka między reasekuratorami)


RETROCEDENT RETROCESIONARIUSZ

( reasekurator I ) ( reasekurator II )

ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ I REASEKURACJI ( MUSI MIEĆ 2 LICENCJE )

Każdy ZU może być cedentem, cesjonariuszem może być tylko gdy ma licencję

Gdy mamy REASEKURACJĘ - można wykonywać obie działalności jednocześnie!

Rozdzielność działów - została tylko w ubezpieczeniach.

RODZAJE UMÓW REASEKURACYJNYCH

1. FAKULTATYWNE

- umowy dobrowolne ( i po stronie ubezpieczyciela i reasekuratora w zakresie przenoszenia ryzyka )

- dotyczy pojedynczych ryzyk

- reasekurator będzie dokonywał underwritingu

- ta umowa z reguły droższa niż obligatoryjna ( bo koszt underwritingu )

- brak obowiązku reasekuratora do akceptacji ryzyka

- można oddawać też GRUPY ryzyka, np. ryzyko kradzieży wtedy trzeba oddać WSZYSTKIE te ryzyka.

2. OBLIGATORYJNE

3. FAKULTATYWNO - OBLIGATORYJNE -> ZU wybiera, które ryzyka chce oddać, reasekurator musi je wszystkie przyjąć.

- Obligatoryjność - po stronie reasekuratora!

II PODZIAŁ

ROZAJE REASEKURACJI

1. UMOWY PROPORCJONALNE

- wysokość przekazywane składki skorelowana proporcjonalnie z udziałem przekazywanego ryzyka, np. 30% składki + 30% ryzyka

- umowa kwotowa

- Np. Reasekurator umowa kwotowa 30% , ryzyko 30%

- ZU udział własny 70%, ryzyko - 70%

- Prosta umowa, ale ma dobre zastosowanie tam, gdzie ryzyko jest STAŁE.

- umowa ekscedentowa

Dla każdej sumy ubezpieczeń określona jest proporcja

- im umowa ma wyższą sumę ubezpieczeń, tym więcej przekazujemy do reasekuratora.

- ZU określa tzw. ,, zachowek ”

- ZU stwierdza, że nie chce pokrywać szkód większych niż np. 50 mln

Więc gdy np. suma ubezpieczeń = 75 mln, my przyjmujemy 50 mln, reasekurator - 25 mln

Jeśli np. spali się dom, strata oceniona tylko na 50 mln, to 2/3 straty pokrywamy my ( ZU ) , a reasekurator 1/3 strat.

Ta proporcja się zachowuje niezależnie od wysokości świadczenia.

2. UMOWY NIEPROPORCJONALNE - dominują na rynku!

3. UMOWA REASEKURACJI NADWYŻKI SZKODY ( XL )

Wartość LAYER ponad priorytet lub niższy limit pokrycia reasekuracyjnego

Przykład 1

Górny limit 200000 -> 2LAYER

1 LAYER -> reasekurowanie - 150000

Udział własny -> 50000

XL pokrywa : 150000 xs 50000 taki techniczny zapis

Ile zapłaci reasekurator?

1. Szkoda - 80000 odp. 30000

2. Szkoda - 280000 odp. 150000

(nadwyżkę płaci ZU)

Przykład 2

XL pokrywa 90% z 150000 xs 50000

Ile zapłaci reasekurator w wyniku zaistnienia szkody o wartości 120000?

120 000 - 50 000 = 70 000

90% z 70 000 = 63 000

Czyli reasekurator - 63 000

ZU - 57 000 ( 50 000 + nadwyżka )

4. UMOWA REASEKURACYJNA NADWYŻKI SZKODOWOŚCI

- Szkodowość = wypłacane świadczenia / składka netto

- Umowa zaczyna działać, gdy szkodowość > 100% ( gdy nie mamy pieniędzy )-> Wtedy powinniśmy skorzystać z pomocy reasekuratora.

- Nie może dotyczyć pojedynczych ryzyk.

- Agregacje wg rodzaju działalności

- Agregacja odnosi się do:

- wszystkich powstałych szkód

- w określonej grupie ( klasie ) ryzyk

- w określonym okresie

- Może być CZASOWA ( OKRESOWA ) - np. przy powodzi ( określamy, że od teraz przez najbliższe 72 godziny wszystkie straty pokrywa przez reasekuratora )

Przykład 3

Dolny limit w wysokości 105% składki

Górny limit w wysokości 125% składki

Reasekuracja pokrywa 80% szkód w layerze

Składki = 300 mln

Szkody = 350 mln

Ile pokryje reasekurator?

Dolny limit 105% x 300 mln = 315 mln

Górny limit 125% x 350 mln = 375 mln

Odp. Udział reasekuracji w szkodach 80% x ( 350 mln - 315 mln ) = 28 mln

Przykład 4

Program 1

Umowy mieszane

Załóżmy następujący portfel szkód

Nr szkody Wysokość

1 80

2 280 3 2400 4 4000

Umowa nadwyżki szkody

Layer 1 140 xs 60

Layer 2 300 xs 200

Layer 3 2500 xs 500

Ile zapłaci reasekurator?

1. 20

2. 220

3. 2340

4. 2940

ZU = 60 + 60 + 60 + 60 + 1000 = 1240

Re = 20 + 220 + 2340 + 2940 = 6760 - 1240 = 5520

W sumie za te 4 szkody ZU zapłaci 240 + 1000 (to jest nadwyżka 4000 - 3000)

Odp. Re zapłaci 6760 - 1240 (to co ZU) = 5520

Przykład 5

Program 2 ( szkody Re same )

Inna umowa:

Layer 1 - 140 xs 60

Layer 2 - 300 xs 200

Umowa kwotowa

- Obejmuje udział ubezpieczenia po wykorzystaniu umowy nadwyżki szkody

- 30% udział reasekuracji w szkodach

L3 500 ZU = 60 + 60 + 60 + 1900 + 60 + 3500 = 5640

L2 200 Re = 20 + 220 + 440 + 440 =

ZU 60 Re = 6760 - 3948 = 2812

Przykład 6

Program 3

L1 140 xs 60

L2 300 xs 200

Zagregowana umowa nadwyżki szkody ( Aggregate XL )

2500 xs 500

ZU = 60 + 60 + 60 + 1900 + 60 + 3500 = 5640 - 300 = 2640

Re = 20 + 220 + 440 + 440 = 1120

ZU płaci 500 + ( 5640 - 3000 ) = 500 + 2640 = 3140

Re - 2500

Przykład 7

Program 4

Umowa kwotowa

30% reasekuracja w szkodach

Umowa nadwyżki szkody ( XL )

( obejmuje udział ubezpieczyciela po wykorzystaniu umowy kwotowej )

Layer 2 300 xs 200

Layer 3 2500 xs 500

Umowa 80  30%Re 56 56

Umowa 280 30%Re 196 196

Umowa 2400 30%Re 1680 200

Umowa 4000 30%Re 2800 200

Resztę: 6760 - 652 = ………….. <-to reasekurator!

W sumie za te 4 szkody

WYKŁAD 8

ŚWIADCZENIE UBEZPIECZENIOWE

- górna granica odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń to SUMA UBEZPIECZENIOWA lub SUMA GWARANCYJNA (dla ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej)

- WARTOŚĆ UBEZPIECZENIOWA - wartość przedmiotu ubezpieczenia

- możemy badać różnicę między wartością ubezpieczeniową (WU) i sumą ubezpieczeniową (SU)

Gdy:

1. WU = SU to mówimy o PEŁNYM UBEZPIECZENIU (pełne pokrycie straty)

2. WU > SU

- nie cała strata będzie pokryta

- wypłacenie świadczenia jedynie do wysokości sumy ubezpieczeniowej

- NIEDOUBEZPIECZENIE

3. WU < SU

- otrzymujemy tylko wartość ubezpieczeniową (wartość szkody)

- zakład zwraca składki za nadwyżkę (SU - WU)

- NADUBEZPIECZENIE

Nie możemy mówić o pełnym ubezpieczeniu, nadubezpieczenie czy niedoubezpieczeniu w odniesieniu do relacji WARTOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ do SUMY GWARANCYJNEJ, ponieważ dotyczą one tylko WARTOŚCI RZECZOWYCH.

- w ubezpieczeniach na życie nie ma WARTOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ, bo nie da się wycenić życia

- zależność między sumą ubezpieczeniową możemy badać tylko w wypadkach gdy mamy wartość ubezpieczeniową, czyli wyłącznie ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej i rzeczowych

- świadczenie nie zawsze musi być wypłacone

- kiedy pomimo straty nie będzie wypłaty świadczenia:

WYŁĄCZENIA dotyczą albo:

1. PRZYCZYNY STRATY (wina umyślna - ale np. jeżeli człowiek popełni samobójstwo po dwóch latach od zawarci umowy to świadczenie będzie wypłacone)

2. KATEGORIA STRAT (utracone korzyści - objęte są jedynie koszty likwidacji strat, a nie przychody z tytułu straty)

3. Zdarzenie miało miejsce w okresie KARENCJI (okres w którym od momentu rozpoczęcia umowy do końca trwania karencji nie będzie wypłaty świadczenia zależy od produktu ubezpieczeniowego)

- po to, aby minimalizować antyselekcji ryzyka

- im wyższa antyselekcja tym dłuższy okres karencji

- w ubezpieczeniach obowiązkowych nie ma antyselekcji ryzyka, więc nie ma karencji

- w ubezpieczeniach grupowych antyselekcja jest niższa, więc okres karencji jest krótszy (wynika to z tego, że nie wszyscy się ubezpieczą)

- w ubezpieczeniach NASTĘPSTW NIEBEZPIECZNYCH WYPADKÓW (NNW), nie ma antyselekcji i karencji

Świadczenie nie zawsze równe jest stracie.

ŚWIADCZENIE:

1. ODSZKODOWANIE (szkoda majątkowa)

1. Na osobie (np. koszty pobytu w szpitalu)

2. Na mieniu

2. ŚWIADCZENIE SENSU STRICTE (szkody niemajątkowe na osobie)

Lub

1. PIENIĘŻNE (wypłata świadczenia w gotówce - równowartość WU)

- wolimy fakturę jak nie jesteśmy przekonani do jakości usług oferowanych przez zakłady współpracujące z zakładem ubezpieczeń (RYZYKO JAKOŚCI)

2. W NATURZE (rzeczowe)

- ryzyko jakości po stronie zakładu ubezpieczeń. Jesteśmy przekonani do jakości usług oferowanych przez zakład ubezpieczeń

W ubezpieczeniu zdrowotnym możliwe świadczenie pieniężne (zwrot pieniędzy za koszty leczenia) lub świadczenie w naturze (pobyt w szpitalu)

RESTYTUCJA PIENIĘŻNA (NATURALNA) - świadczenia w pieniądzu (rzeczowe)

• Tylko dla ubezpieczeń odszkodowawczych

UBEZPIECZENIA NIEODSZKODOWAWCZE

- wysokość świadczenia nie jest skorelowana z wielkością straty

- np. 50 zł za każdy dzień pobytu w szpitalu (ubezpieczenie odszkodowawcze pokrywa prawdziwe koszty pobytu)

- określona suma pieniężna

- tylko RESTYTUCJA PIENIĘŻNA

Strata nie jest pokryta w pełni (koszty nie przewyższają sumy ubezpieczeniowej)

1. UDZIAŁ WŁASNY (np. 10 % udziału własnego, to 10% straty pokrywamy we własnym zakresie)

- głównie po to, aby ograniczyć CZĘSTOTLIWOŚĆ występowania zdarzenia

- będziemy dbali o to, aby strata była niższa

- np. w ubezpieczeniu AC można podwyższać składkę ubezpieczeniową, aby obniżyć udział własny (1-2%)

2. FRANSZYZA

1. INTEGRALNA (WARUNKOWA) - jak strata wyższa niż franszyza to wypłacana cała kwota (eliminacja drobnych szkód)

2. REDUKCYJNA (BEZWARUNKOWA) - świadczenie wypłacone w wysokości różnicy między stratą a franszyzą (zawsze)

- wysokość straty poniżej której zakład ubezpieczeń nie wypłaci świadczenia - pozbawienie się drobnych szkód, bo koszty związane z wyceną szkody wyższe niż sama szkoda.

Różnica między udziałem własnym a franszyzą:

- udział własny wyrażony w procentach, a franszyza - kwotowo

- franszyza nie może być wykupiona (bo składka za określone ryzyka)

3. WU a SU

1. system na pierwsze ryzyko - polisy gospodarcze (np. zapasy), nawet jak WU > SU (niedoubezpieczenie), ale strata zawiera się w sumie ubezpieczeniowej to pokrywana cała strata

2. system na sumy stałe

- SU - górna granica odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń

- SU wypłacana tylko jak strata całkowita

Przykład:

Wartość towaru = WU = 500 tys

Strata = SU = 300 tys

WU > SU

1. Udział własny w wysokości 10% => świadczenie - 270 tys

2. Franszyza integralna wynosi 100 tys => świadczenie - 300 tys

3. Franszyza redukcyjna 100 tys => świadczenie 200 tys

4. 1. + 2. => świadczenie 270 tys

5. 1. + 3. => świadczenie 180 tys

6. SU = 400 tys, na pierwsze ryzyko => świadczenie = 300 tys

7. SU = 250 tys, na pierwsze ryzyko => świadczenie = 250 tys

8. SU = 250 tys, na sumy stałe => świadczenie = 50% SU (bo 250 tys = 50% WU)=> 150 tys

9. 8. + 1. => świadczenie = 135 tys

10. 8. + 3. => świadczenie = 100 tys

11. 8. + 3. + 1. => świadczenie = 90 tys

(Najpierw obliczamy franszyzę, potem system, a na końcu udział własny)

WYKŁAD 9

Ustawowy podział ubezpieczeń

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej
(Dz. U. z dnia 16 lipca 2003 r. z późniejszymi zmianami)

DZIAŁ I Ubezpieczenia na życie

1. Ubezpieczenia na życie.

2. Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci.

3. Ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

4. Ubezpieczenia rentowe.

5. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1-4.

DZIAŁ II Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe

1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej:

1) świadczenia jednorazowe;

2) świadczenia powtarzające się;

3) połączone świadczenia, o których mowa w pkt. 1 i 2;

4) przewóz osób.

2. Ubezpieczenia choroby:

1) świadczenia jednorazowe;

2) świadczenia powtarzające się;

3) świadczenia kombinowane.

3. Ubezpieczenia casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w:

1) pojazdach samochodowych;

2) pojazdach lądowych bez własnego napędu.

4. Ubezpieczenia casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach szynowych.

5. Ubezpieczenia casco statków powietrznych, obejmujące szkody w statkach powietrznych.

6. Ubezpieczenia żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków żeglugi morskiej i statków żeglugi śródlądowej, obejmujące szkody w:

1) statkach żeglugi morskiej;

2) statkach żeglugi śródlądowej.

7. Ubezpieczenia przedmiotów w transporcie (cargo), obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu.

8. Ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nieujęte w grupach 3-7 (casco+cargo), spowodowane przez:

1) ogień; 2) eksplozję; 3) burzę; 4) inne żywioły; 5) energię jądrową;

6) obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.

9. Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3, 4, 5, 6 lub 7 casco + cargo), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8 (żywioły nie ujęte w casco+cargo).

10. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

11. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

12. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

13. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ogólnej) nieujętej w grupach 10-12.

Ubezpieczenia kredytu, w tym:

1) ogólnej niewypłacalności;

2) kredytu eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolniczego.

15. Gwarancja ubezpieczeniowa:

1) bezpośrednia;

2) pośrednia.

16. Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, w tym:

1) ryzyka utraty zatrudnienia;

2) niewystarczającego dochodu;

3) złych warunków atmosferycznych;

4) utraty zysków;

5) stałych wydatków ogólnych;

6) nieprzewidzianych wydatków handlowych;

7) utraty wartości rynkowej;

8) utraty stałego źródła dochodu;

9) pośrednich strat handlowych poza wyżej wymienionymi;

10) innych strat finansowych.

17. Ubezpieczenia ochrony prawnej.

18. Ubezpieczenia świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania.

Ubezpieczenia wypadkowe - dział I grupa 5 & dział II grupa 1

• Przykład - Ubezpieczenie NNW (następstw nieszczęśliwego wypadku):
  - świadczenie z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowia (np. do 100% SU)
  - świadczenie z tytułu śmierci wskutek NW (np. 50% lub 100% SU)
  - zwrot kosztów nabycia protez i środków pomocniczych
  - zwrot kosztów przeszkolenia zawodowego inwalidów

• Przykładowa polisa „specjalna” - indywidualne ubezpieczenie na wypadek złamania kości ubezpieczonego spowodowanego nieszczęśliwym wypadkiem

Ubezpieczenia chorobowe - dział I grupa 5 & dział II grupa 2

• Przedmiot ubezpieczenia - zdrowie, gwarancja świadczenia w przypadku wystąpienia (tzn. zdiagnozowania lub podjęcia leczenia) choroby, np. ciężkiej choroby.

• Przykładowe rozwiązania:
  - wariant podstawowy - 8 chorób: zawał serca (uwaga: często NIE jest on uwzględniany w polisach, jak również NIE uwzględnia się następstw zawału), chirurgiczne leczenie choroby naczyń wieńcowych (by-pass), nowotwór złośliwy, udar, niewydolność nerek, choroba Creutzfelda-Jakoba, zakażenie wirusem HIV, j.w w następstwie wykonywania obowiązków zawodowych, j.w. w następstwie transfuzji
  - wariant rozszerzony - plus 5 chorób (oparzenia, transplantacja organów, utrata wzroku, oponiak, choroba Parkinsona)
  - często limit wiekowy dla kandydatów

Wypadkowe i chorobowe - kiedy dział I?

• ta sama osoba ubezpieczona w ubezpieczeniu uzupełniającym i głównym

• ubezpieczenie ryzyk musi nastąpić na podstawie tej samej umowy, która obejmuje ryzyko główne (śmierć, dożycie)

• okres ubezpieczenia powinien być tożsamy z okresem umowy ubezpieczenia od ryzyka głównego

Ubezpieczenie autocasco pojazdów lądowych (bez szynowych) - dział II grupa 3

• Przykładowe rozwiązanie - zakres ochrony:
  - zderzenie z innymi pojazdami, osobami, zwierzętami, przedmiotami
  - działanie osób trzecich
  - zdarzenia losowe (np. powódź, pożar)
  - działania czynników termicznych lub chemicznych
  - kradzież pojazdu, jego części lub wyposażenia
  - uszkodzenie pojazdu po kradzieży lub jej próbie
  Często możliwość dodawania/odejmowania opcji zakresu ochrony

• Często udział własny, wyłączenia odpowiedzialności.

• Składka zależna od: SU, okresu ubezpieczenia, miejsca zamieszkania, rodzaju/marki pojazdu, pojemności silnika, historii (szkodowości) ubezpieczenia, zakresu ubezpieczenia, wieku właściciela, okresu posiadania prawa jazdy itp.

Ubezpieczenie casco pojazdów szynowych
- dział II grupa 4

• Przykładowe rozwiązanie - przedmiot ochrony:
  - lokomotywy
  - wagony osobowe i towarowe
  - zespoły trakcyjne
  - samobieżne zestawy do utrzymania i napraw powierzchni, torów, sieci trakcyjnej
  - ciągniki szynowe, drezyny, wózki robocze

• Przykładowe ryzyka:
  - nagłe działanie siły mechanicznej
  - katastrofy, ogień, eksplozje, uderzenie pioruna, upadek statku powietrznego
  - powódź, grad, deszcz nawalny, huragan, lawina, trzęsienie ziemi
  - osunięcie lub zapadanie się ziemi, zerwanie mostów, zawalenie tuneli
  - przemieszczenie się ładunków, zdarzenia podczas załadunku lub wyładunku, akcji ratowniczych

Ubezpieczenia casco lotnicze - dział II grupa 5

• ubezpieczenie samego statku lotniczego (aero-casco)
  powiązane z nim są ubezpieczenia z innych działów:

• ubezpieczenie OC z tytułu przewożonego ładunku

• ubezpieczenie OC przewoźnika wobec pasażerów i ich bagaży

• ubezpieczenie OC użytkownika wobec osób trzecich i ich mienia

• ubezpieczenie OC z tytułu obsługi naziemnej (handling - załadunek; catering; tankowanie)

• ubezpieczenie NNW załóg statku powietrznego oraz innych osób zatrudnionych przez ubezpieczonego

• ostatnio - ubezpieczenia satelitarne i statków kosmicznych

• Klauzule Lloydsa

UBEZPIECZENIA MORSKIE

Ochrona:

• morskiej żeglugi handlowej

• obrotu towarowego z zagranicą (droga morska i kombinowana)

• rybołówstwa morskiego

• stoczni morskich (budowa, rejsy próbne)

• przed ekonomicznymi skutkami szkód powstających w żegludze i przewozie morskim

• Prawo morskie - VIII tytuł Kodeksu Morskiego z 2001 r.

• Zasada swobody kontraktowej

Ubezpieczenia morskie - „niebezpieczeństwa morskie”

Marine Insurance Act, UK, 1906 - „perils of the sea”

• będące następstwem sił przyrody

• wynikające z czynów osób znajdujących się na statku

• wynikające z czynów osób obcych (poza statkiem)

Polski kodeks morski - ubezpieczyciel odpowiada za szkody (art. 320)

• będące bezpośrednim następstwem niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczenia

• spowodowane zaniedbaniem lub błędem ubezpieczającego - kapitana statku

• spowodowane z winy kapitana, innego członka załogi lub pilota

Wyłączenia - wina umyślna, rażące niedbalstwo, wyruszenie w podróż niesprawnym statkiem

Ubezpieczenia morskie - podstawowe rodzaje

Ubezpieczenie statków morskich (casco)

• „na czas”

• „na podróż”

• w budowie

• od ryzyk wojennych i strajkowych

• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej oraz innych zainteresowań majątkowych armatora

Ubezpieczenie ładunków

Ubezpieczenie rybołówstwa morskiego

Klasyfikacja szkód i awarii w ubezpieczeniach morskich

1. KRYTERIUM ILOŚCIOWE

1. Szkody całkowite

• Rzeczywiste

• konstruktywne

2. Szkody częściowe

2. KRYTERIUM PODMIOTOWE

1. Awaria poszczególna

2. Awaria wspólna

Umowa ubezpieczenia morskiego

Zakres ryzyk - Art. 292.

§ 1. Przez umowę ubezpieczenia morskiego ubezpieczyciel zobowiązuje się w zamian za składkę ubezpieczeniową wypłacić odszkodowanie za szkody poniesione wskutek niebezpieczeństw, na jakie przedmiot ubezpieczenia jest narażony w związku z żeglugą morską.

§ 2. Umową ubezpieczenia morskiego można objąć ponadto niebezpieczeństwa, na które w związku z przewozem morskim przedmiot ubezpieczenia jest narażony w przewozie lotniczym, na wodach śródlądowych lub na lądzie.

§ 3. Przepisy o ubezpieczeniu morskim stosuje się odpowiednio do ubezpieczenia statków znajdujących się w budowie.

Przedmiot ubezpieczenia morskiego - Art. 293.

§ 1. Przedmiotem ubezpieczenia morskiego może być każdy interes majątkowy związany z żeglugą morską i dający się ocenić w pieniądzach.

§ 2. Przedmiotem ubezpieczenia morskiego mogą być w szczególności: statek, ładunek, fracht, opłata za przewóz pasażerów, opłata czarterowa, spodziewany zysk na ładunku, prowizja, wydatki awarii wspólnej, zobowiązanie z tytułu odpowiedzialności cywilnej oraz wierzytelność zabezpieczona na statku, ładunku lub frachcie.

• Zasada interesu majątkowego (niekoniecznie składka)

• Zasada odszkodowania (< wartości ubezpieczenia)

• Zasada najwyższej dobrej wiary (lojalność stron)

Dwie formy zaspokajania roszczeń:

• wypłata odszkodowania

• zapłata pełnej sumy ubezpieczenia

- bez zrzeczenia się na rzecz ubezpieczyciela praw do przedmiotu ubezpieczenia

- za zrzeczeniem się - tzw. abandon

Ubezpieczenie casco morskie - dział II grupa 6

• Wystandaryzowana polisa

• Londyńskie klauzule instytutowe (wyłączenia, zawężenia lub rozszerzenia zakresu ochrony)

• Wszystkie ryzyka minus wyłączenia

• Polisy na podróż, polisy na czas

Ubezpieczenie cargo - dział II grupa 7

• Wystandaryzowana polisa

• Instytutowe warunki ubezpieczenia ładunków - zestaw A > B > C (malejący zakres ochrony)

• Wszystkie ryzyka minus wyłączenia

• Transport lądowy - instytutowe warunki ubezpieczenia ładunków - zestaw A lub C

Ubezpieczenie ładunków
w przewozie morskim

Umowa o przewóz morzem (frachtowa):
- czarterowa (przestrzeń ładowna)
- bukingowa (określony ładunek - rodzaj, ilość, miara lub waga)

Konosament
- dowód zainteresowania w ubezpieczonym towarze
- dowód na to, że przedmiot ubezpieczenia był rzeczywiście wystawiony na objęte umową ryzyka przewozowe
- dowód ilości/wagi załadowanego towaru
- podstawowy dokument do uzasadniania roszczeń i ustalania odszkodowania

Instytutowe warunki ubezpieczenia ładunków (Institute Cargo Clauses), 1/1/82; 19 klauzul

Instytutowe warunki ubezpieczenia ładunków

• Institute Cargo Clauses (A) > (B) > (C)

• Różnice:
  - brzmienie tzw. klauzuli o ryzyku (nr 1)
  - zakres wyłączeń (nr 4 ogólne, nr 5. niezdatność żeglugowa, nr 6 wojna, nr 7 strajk
  - pozostałe klauzule identyczne

• Zestaw A:
  wszystkie rodzaje ryzyka straty lub szkody w przedmiocie ubezpieczenia z wyjątkiem wymienionych w klauzulach 4-7

• Klauzula wyłączeń ogólnych (nr 4):
  - straty itd. - wadliwe świadome postępowanie ubezpieczonych
  - zwykłe zużycie, wyciek itd. towaru
  - niewłaściwe opakowanie/rozmieszczenie
  - wadliwa właściwość/wada przedmiotu ubezpieczenia
  - opóźnienia (nawet jeśli wywołane ryzykiem objętym ubezpieczeniem z wyjątkiem wydatków płatnych na podstawie klauzuli nr 2 o awarii wspólnej
  - niewypłacalność/uchybienia finansowe właścicieli, zarządców, czarterujących lub armatora statku
  - zw. z użyciem broni wojennej (w tym nuklearnej)

• Klauzula wyłączenia niezdatności żeglugowej i innej (nr 5):
  - niezdatność żeglugowa statku
  - niezdatność do bezpiecznego przewiezienia przedmiotu jeśli świadomi tego

• Klauzula wyłączenia wojny (nr 6):

• Klauzula wyłączenia strajku (nr 7):

• Zestaw B - lista chronionych ryzyk (klauzula nr 1):
  - pożaru, eksplozji; - wyrzucenia na brzeg
  - wejścia na mieliznę; - zatonięcia, wywrócenia się
  - zderzenia, zetknięcia statku itp. z innymi niż woda
  - wyładunek w porcie schronienia - trzęsienie ziemi
  - wybuch wulkanu - uderzenie pioruna
  - awaria wspólna - wyrzucenie, zmycie za burtę
  - wtargnięcie wody do wnętrza - strata całkowita pakunku

• Zestaw C < B, ponieważ nie obejmuje:
  - trzęsienia ziemi
  - wybuchu wulkanu i uderzenia piorunu
  - zmycia za burtę
  - wtargnięcia wody do wnętrza ładunku
  - straty całkowitej pakunku

• Zakres wyłączeń
  B, C ≠ A

• Wyłącza się odpowiedzialność za rozmyślną szkodę lub rozmyślne zniszczenie przedmiotu ubezpieczenia lub jego części spowodowane wrogim działaniem osób.

• Wyłącza się odpowiedzialność za rozmyślną szkodę lub rozmyślne zniszczenie przedmiotu ubezpieczenia lub jego części spowodowane wrogim działaniem osób.

• Ryzyko transportowe:
  - casco (ruch środków komunikacji)
  - cargo (ruch przewożonego ładunku i pasażerów)

• Ryzyka wg odpowiedzialnego podmiotu:
  1) wyłącznie przewoźnik (np. opóźnienie dostawy towaru)
  2) przewoźnik i ubezpieczyciel
  3) ubezpieczyciel (zdarzenia losowe, szkody w czasie czynności ładunkowych, nie dokonanych przez przewoźnika, szkody przy przewozie własnym środkiem transportowym
  4) żaden z nich (np. szkody wynikłe z winy wysyłającego towar lub jego odbiorcy, brak opakowania lub wadliwe opakowanie, wadliwy załadunek przez wysyłającego)

• Ryzyka wg odpowiedzialnego podmiotu:
  1) wyłącznie przewoźnik (np. opóźnienie dostawy towaru)
  2) przewoźnik i ubezpieczyciel
  3) ubezpieczyciel (zdarzenia losowe, szkody w czasie czynności ładunkowych, nie dokonanych przez przewoźnika, szkody przy przewozie własnym środkiem transportowym
  4) żaden z nich (np. szkody wynikłe z winy wysyłającego towar lub jego odbiorcy, brak opakowania lub wadliwe opakowanie, wadliwy załadunek przez wysyłającego)

• Odpowiedzialność przewoźnika (prawo przewozowe, KC - umowa przewozu i spedycji), zasada winy domniemanej.

• Odpowiedzialność ubezpieczyciela (umowa ubezpieczenia, KC)

• Jeśli obaj odpowiedzialni - możliwość dochodzenia dwóch niezależnych roszczeń, z przewoźnikiem - proces skomplikowany

Transport lądowy - Institute Cargo Clauses (A) i (C) 1/1/82, Incoterms

• Towary o dużym udziale w obrocie międzynarodowym - klauzule instytutowe branżowe (specyficzne cechy towarów oraz umów)

• Klauzula C - jedynie elementarne ryzyka (ogień, eksplozja, siła wyższa itp.). Klauzula A - wszystkie ryzyka poza wyłączeniami klauzul 4-7. Zestaw C - wyłączenie rozmyślnej szkody

Ubezpieczenia obowiązkowe

• Obowiązkowe ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstw rolnych od ognia i innych zdarzeń losowych (przykład OC stricto)

• Obowiązkowe ubezpieczenie na rzecz klientów w związku z działalnością prowadzoną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (przykład OC largo)

• Rodzaje obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej:

• posiadaczy pojazdów mechanicznych

• posiadaczy pojazdów mechanicznych zarejestrowanych za granicą

• adwokatów

• architektów oraz inżynierów budownictwa

• badacza i sponsora (badania kliniczne produktów leczniczych)

• komorników sądowych

• kwalifikowanego podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne

• notariuszy

• osoby eksploatującej urządzenie jądrowe

• podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych

• radców prawnych

• rolników

• podmiotów uprawnionych
  - do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych

• - wykonujących doradztwo podatkowe

• podmiotu przyjmującego zamówienie na świadczenia zdrowotne

• pośrednika w obrocie nieruchomościami

• przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie łowiectwa

• przedsiębiorcy za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa

• rzeczników patentowych

• rzeczoznawcy majątkowego

• zarządcy nieruchomości

• z tytułu wykonywania czynności agencyjnych

• z tytułu wykonywania działalności brokerskiej

Rolnicze ubezpieczenia obowiązkowe* (art. 4)

• ubezpieczenie OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego

- 1,0 ha lub produkcja specjalna

- Art. 44-58

- rolnik, osoby pracujące w gospodarstwie
(za które ponosi odpowiedzialność)

Z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia przysługuje odszkodowanie za szkody jeżeli rolnik lub osoba pracująca w jego gospodarstwie są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego czynem niedozwolonym szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też polegającą na utracie, zniszczeniu lub uszkodzeniu mienia. (Art. 50)

*Prusy 1850 ubezp. od pomoru bydła i gradobicia, obowiązkowe, Bismarck

Rolnicze ubezpieczenia obowiązkowe

• ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych

- 20 m² trwale związane z gruntem, posiadające fundamenty i dach

- Art. 59 - 77

Z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe na skutek zdarzeń losowych w postaci ognia, huraganu, powodzi, gradu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny, upadku statku powietrznego. (Art. 67)

Ubezpieczenia finansowe - dział II grupy 14-16

• Specyficzne ubezpieczenia:
  - mogą nie podlegać prawu wielkich liczb
  - złożone procesy ekonomiczne, problem ich przewidywalności i identyfikacji czynników sprawczych
  - silny związek z sektorem bankowym (procedury, ocena ryzyka, windykacja)
  - wielowymiarowość ryzyk i oceny
  - z reguły umowa ma charakter jednostkowy
  - składki zazwyczaj nie są taryfikowane, ale ustalane indywidualnie (case by case)
  - monitorowanie sytuacji finansowej klienta w trakcie trwania umowy

• Gwarancja ubezpieczeniowa - trudności z zakwalifikowaniem do kategorii ubezpieczeń. Prawo do regresu musi być zapewnione oddzielną umową.

• Przedmiot ochrony

Ubezpieczenie ochrony prawnej - dział II grupa 17

• Zapewnia zwrot kosztów w przypadku, gdy ubezpieczony zmuszony będzie od obrony swoich praw przed sądem w charakterze pozwanego, podejrzanego, oskarżonego lub obwinionego.

• W ramach tego ubezpieczenia, ubezpieczonemu przysługuje prawo swobodnego wyboru adwokata lub radcy prawnego, w zakresie obrony, reprezentowania lub wspierania jego interesów w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.

WYKŁAD 10

DZIAŁ I - UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE

Grupy

1. UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE

Produkty:

1. Ubezpieczenie na dożycie

- Np. ubezpieczamy się w wieku 21 lat, że dożyjemy do 60 roku życia. SU = 500.000. Jak dożyjemy to otrzymujemy SU.

- Składka jednorazowa lub płacona w ratach

- Jak nie dożyjemy to nie ma wypłaty świadczenia (rodzina nic nie dostaje)

- należy pamiętać o zmianie wartości pieniądza w czasie (przy ubezpieczeniach długoterminowych)

- trzeba zabezpieczyć część inflacyjną

Roczna lokata a roczne ubezpieczenie na dożycie

- w rocznym ubezpieczeniu na dożycie nie ma podatku Belki (podatku od zysków inwestycyjnych)

- lokatę można zawiesić, a przy rezygnacji z ubezpieczenia dostajemy tylko rezerwę matematyczną

2. Ubezpieczenie na życie i na dożycie

- najbardziej popularne w Polsce

- ubezpieczenie w wieku 21 lat, SU = 500.000.

- wypłata świadczenia zawsze - jak umrze i jak dożyje -> musi być określony okres ubezpieczenia

- przyciąga pewność, ale jak dożyjemy to otrzymujemy mniej niż suma zapłaconych składek (część płaconych składek pokrywa ubezpieczenie na życie i płacona na ubezpieczenia na życie tych, którzy umarli; tylko mniejsza część jest inwestowana)

3. Ubezpieczenia na wypadek śmierci

- świadczenie wypłacone tylko w wypadku śmierci, a jak dożyjemy to nie dostajemy nic

- TERMINOWE lub BEZTERMINOWE (na całe życie)

-> może być traktowane jako zabezpieczenie kredytu, np. hipotecznego (lepiej kupować bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń, a nie przez bank, bo banki często oferują „okrojony” zakres ubezpieczenia, poza tym ubezpieczonym jest bank i to on dostaje rezerwę matematyczną)

-> mało dochodowe dla agenta

2. UBEZPIECZENIA POSAGOWE (UBEZPIECZENIA DZIECI)

STRONY UBEZPIECZENIA:

Ubezpieczyciel - zakład ubezpieczeń

Ubezpieczający - rodzic

Ubezpieczony - rodzic

Uposażony - dziecko

Dodatkowo zdefiniowana suma ubezpieczeniowa

Świadczenie w wysokości SU zostaje wypłacone gdy dziecko:

• osiąga pełnoletniość,

• rozpocznie studia,

• zawrze związek małżeński,

• zakupi mieszkanie.

Ryzyko, że rodzic nie będzie mógł dalej płacić (ryzyko zgonu rodzica) jest przenoszone na zakład ubezpieczeń (zbieranie pieniędzy będzie kontynuowane)

Jak dziecko umiera, to nie ma beneficjenta i nie ma celu kontynuowania -> zwracane są składki (możliwe potrącenie kosztów)

3. UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE ZWIĄZANE Z UBEZPIECZENIOWYM FUNDUSZEM KAPITAŁOWYM

SU = 1 zł lub 100 zł, określony okres ubezpieczenia

- jak nastąpi zgon to wypłacana jest większa z wartości SU lub wartość rachunku inwestycyjnego (WRI), a jak dożyjemy to WRI

Część składki pokrywa ryzyko (na SU), a część jest inwestowana:

Np. składka 300zł -> 20 zł na SU, a 280 zł inwestowane na rachunku inwestycyjnym, później konwertowane na jednostki rozrachunkowe i one są wyceniane.

- ryzyko inwestycyjne po stronie inwestującego (bo to on decyduje na jakie fundusze będzie inwestowana składka), a nie jak w normalnym ubezpieczeniu na dożycie - zakład ubezpieczeń.

- od świadczeń ubezpieczeniowych nie ma podatku

- w OWU - rezygnacja przed okresem 10 lat powoduje, że dostajemy mały procent tego co na rachunku inwestycyjnym (a na funduszu kapitałowym dostajemy wszystko minus podatek)

=> ZŁY PRODUKT

4. UBEZPIECZENIA RENTOWE

Renta - ciąg płatności

Ryzyko dożycia kolejnej płatności ~ suma różnych ubezpieczeń na dożycie

Do końca życia miesięcznie zakład ubezpieczeń będzie wypłacał kwotę

Klasyczny przypadek renty - EMERYTURA

W świadczeniu ujęta jest już stopa zwrotu z inwestycji

Rodzaje:

1. RENTA INDYWIDUALNA

2. RENTA NA DWA ŻYCIA -> dobra dla małżonków

3. RENTA WDOWIA -> wypłata zaczyna się jak umiera mąż

4. RENTA PODWYŻSZONA -> wszystkie oszczędności przekazywane do zakładu ubezpieczeń i wyliczane jest świadczenie, jak wystąpi jakaś choroba to wzrost świadczenia ()przeliczane jeszcze raz.

5. UBEZPIECZENIA WYPADKOWE I CHOROBOWE jeżeli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1. - 4.

UZUPEŁNIENIE - przedmiot ubezpieczenia musi być tożsamy (można wskazać współ-ubezpieczonego)

• Wszystko musi być na jednej polisie/ dokumencie

• Ubezpieczenie uzupełniające nie może mieć dłuższego okresu trwania niż ubezpieczenie podstawowe - jak wygasa podstawowe, to wygasa też uzupełniające

1. WYPADKOWE

• Ubezpieczenie niezdolności do pracy

• Ubezpieczenie uszczerbku na zdrowiu (złamanie, zwichnięcie i inwalidztwo)

• Ubezpieczenie trwałego inwalidztwa (nieodwracalna utrata kończyny lub władzy)

Nie rekompensuje utraconych zarobków - ale wypłata SU (np. złamanie ręki - 2-7% SU)

• Ubezpieczenie na wypadek śmierci w skutek nieszczęśliwego wypadku

2. CHOROBOWE

• Odszkodowawcze - pokrycie kosztów leczenia

• Nie odszkodowawcze - 90 % w Polsce, jak osoba zachoruje, to wypłacana SU (poważne choroby - zawał, udar, bajpasy, przeszczep, nowotwór, niewydolność nerek)

WYKŁAD 11

POŚREDNICTWO UBEZPIECZENOWE

1. Zasady ogólne

Pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za WYNAGRODZENIE czynności faktycznych lub prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia

Pośrednictwo ubezpieczeniowe może być wykonywane jedynie przez:

1. Agentów ubezpieczeniowych

2. Brokerów

Usługi pośrednictwa mogą świadczyć inne podmioty, jeżeli

- umowa ubezpieczenia wymaga wiedzy jedynie z zakresu oferowanej ochrony, nie jest umową ubezpieczenia na życie ani ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej,

- podstawową działalnością przedsiębiorcy nie jest działalność w zakresie pośrednictwa,

- ubezpieczenie jest uzupełnieniem innych dostarczanych towarów lub usług i pokrywa ryzyko zniszczenia lub utraty towarów lub bagażu oraz inne ryzyka związane z usługami w zakresie podróży,

- roczna składka nie przekracza 500 euro, a okres ubezpieczenia nie przekracza 5 lat.

CZYNNOŚCI AGENCYJNE

Czynności wykonywane przez pośrednika w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń polegające na:

- pozyskiwaniu klientów,

- wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umowy ubezpieczenia,

- zawieraniu umów ubezpieczenia,

- uczestniczenia w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, w sprawach o odszkodowanie (agent dostaje zapłatę na początku, dlatego wtedy zwiększona jego aktywność, na etapie zawierania umów, potem aktywność słabnie),

- organizowaniu i nadzorowaniu ww. czynności,

zwane są DZIAŁALNOŚCIĄ AGENCYJNĄ.

AGENT UBEZPIECZENIOWY

- przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń,

- wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych.

Czynności agencyjne mogą być wykonywane przez osoby fizyczne, które:

- posiadają pełną zdolność do czynności prawnych,

- nie były prawomocnie skazane za umyślne przestępstwo,

- dają rękojmie należytego wykonywania czynności agencyjnych'

- posiadają co najmniej średnie wykształcenie,

- odbyły szkolenie prowadzone przez zakład ubezpieczeń zakończone zdanym egzaminem.

Agent ubezpieczeniowy przy dokonaniu pierwszej czynności ma obowiązek okazać klientowi dokument pełnomocnictwa zakładu ubezpieczeń i powiadomić, czy działa na rzecz jednego czy wielu zakładów ubezpieczeń (na żądanie klienta powinien podać ich nazwy).

Powinien ponadto w sposób jasny i zrozumiały poinformować klienta o:

- firmie, pod którą wykonuje działalność agencyjną, o adresie jej siedziby,

- wpisie do rejestru pośredników ubezpieczeniowych i sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru,

- posiadanych akcjach lub udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających do co najmniej 10% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników.

Pełnomocnictwo do wykonywania czynności agencyjnych określa:

- zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grupy ubezpieczeń,

- wysokość maksymalnej sumy ubezpieczeniowej w stosunku do jednej umowy,

- obszar działalności agenta.

Agent jest obowiązany doskonalić umiejętności zawodowe poprzez odbywanie RAZ NA TRZY LATA szkolenia zawodowego.

Za szkodę wyrządzoną przez agenta w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent działa.

Agent ubezpieczeniowy działający na rzecz wielu zakładów ubezpieczeniowych, w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, odpowiada za szkody wyrządzone klientowi w związku z prowadzoną działalnością. Agent taki ma obowiązek wykupienia obowiązkowego ubezpieczenia OC.

W przypadku braku OC agent musi zapłacić karę 1000 euro na rzecz budżetu państwa.

Ubezpieczenie OC agenta:

- określone rozporządzeniem Ministra Finansów z 23.06.2005 roku w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC z tytułu wykonywania czynności agencyjnych,

- pokrywa szkody wyrządzone przez osoby, przy pomocy których ubezpieczony wykonuje czynności agencyjne,

- obowiązek ubezpieczenia OC powstaje w dniu zawarcia umowy agencyjnej z drugim zakładem ubezpieczeń wykonującym działalność w tym samym dziale,

- minimalna suma gwarancyjna OC agenta wynosi równowartość w PLN:

- 1.000.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC oraz

- 1.500.000 euro w odniesieni udo wszystkich takich zdarzeń.

Ubezpieczenie OC agenta nie obejmuje szkód:

- wyrządzonych osobom zatrudnionym przez ubezpieczonego na podstawie umowy o pracę lub osobom, przy pomocy których ubezpieczony wykonuje czynności agencyjne,

- polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia wyrządzonych członkom rodziny,

- polegających na zapłacie szkód umownych,

- powstałych w skutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru.

Większość agentów to agenci wyłącznie, a mniej jest multiagentów.

Nadzór nad działalnością agenta sprawuje zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent działa.

Organ nadzoru (KNF) może:

- zakazać zakładowi ubezpieczeń korzystać z usług agenta w razie naruszenia przez niego przepisów prawa, niezachowania staranności lub dobrych obyczajów,

- żądać od zakładu ubezpieczeń wyjaśnień dotyczących współpracujących z nim agentów,

- nałożyć kary pieniężne.

CZYNNOŚCI BROKERSKIE

Czynności wykonywane przez pośrednika w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, polegające na:

- wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umowy ubezpieczenia,

- zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia,

- uczestniczenia w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie ,

- organizowaniu i nadzorowaniu ww. czynności,

zwane są DZIAŁALNOŚCIĄ BROKERSKĄ.

Brokerem może być:

- osoba fizyczna lub prawna,

- posiadająca wydane przez organ nadzoru zezwolenie na prowadzenie działalności brokerskiej,

- wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych.

Nadzór nad działalnością brokerską sprawuje organ nadzoru, który prowadzi również rejestr brokerów.

Broker z tytułu wykonywania działalności brokerskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC, bo:

- duże ryzyko błędu (szeroka oferta na rynku, a ma wybrać najlepsze dla klienta)

- niezależny pośrednik

Broker obowiązkowy jest obowiązany:

- okazać ZU i zleceniodawcy przy dokonaniu pierwszej czynności oraz na każde żądanie zezwolenie na prowadzenie działalności brokerskiej,

- przed zawarciem umowy ubezpieczenia udzielić NA PIŚMIE PORADY opartej na analizie dostępnych ofert wraz z uzasadnieniem rekomendacji,

- zachować w tajemnicy informacje uzyskane w związku z wykorzystaniem czynności brokerskich,

- poinformować zleceniodawcę, przy pierwszej czynności o posiadanych akcjach lub udziałach zakładu ubezpieczeń uprawniających do co najmniej 10% głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników,

- doskonalić umiejętności zawodowe (obowiązkowe szkolenia co najmniej raz na 3 lata)

Zezwolenie na prowadzenie działalności brokerskiej wydaje organ nadzoru osobom fizycznym, które:

- posiadają pełną zdolność do czynności prawnych,

- nie były prawomocnie skazane za umyślne przestępstwo,

- dają rękojmie należytego wykonywania czynności agencyjnych,

- posiadają co najmniej średnie wykształcenie,

- zdały egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych,

- posiadają co najmniej trzy letnie doświadczenie w ubezpieczeniowe zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzające złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia,

- zawarła umowę OC z tytułu wykonywania działalności brokerskiej.

OC brokera:

- na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24.06.1005 roku w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC z tytułu wykonywania działalności brokerskiej

- taka sama w treści jak ubezpieczenie OC agenta.

Broker ubezpieczeniowy nie może:

- wykonywać czynności agencyjnej ani czynności agencyjnych,

- pozostawać w żadnym stałym stosunku umownym z ZU,

- być członkiem organów nadzorczych lub zarządzających ZU,

- posiadać akcji ZU, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu (akcji imiennych)

KURTAŻ - wynagrodzenie brokera od ZU

Organ nadzoru cofa zezwolenie jeśli broker przestał spełniać określone ustawą wymogi lub na wniosek brokera.

Może cofnąć, jeśli wykonuje działalność z naruszeniem przepisów prawa lub w rażący sposób narusza interesy zleceniodawcy.

Kto wykonuje bez zezwolenie (upoważnienia):

- działalność agencyjną,

- czynności agenta ubezpieczeniowego,

- działalność brokerską,

- czynności brokerskie

podlega grzywnie lub ograniczeniu wolności.

ETYKA AGENTA i BROKERA

W 1991 roku POLSKA IZBA UBEZPIECZEŃ (PIU) przyjęła zasady etyki w celu ułatwienia rozwiązywania problemów etycznych występujących przy prowadzeniu działalności ubezpieczeniowej.

Ubezpieczyciela i reprezentującego go osoby obowiązują podstawowe normy moralne odnoszące się do wszystkich oraz specyficzne normy związane z działalnością ubezpieczeniową.

1. Powinien działać w interesie klienta, w dobrej wierze i z należytą starannością.

2. Powinien wspierać działania zwiększające zaufanie do podmiotów działających na rynku ubezpieczeniowym.

3. Unikać zachowań burzących zaufanie do rynku.

Powinności ZU wobec agenta/brokera:

- tworzenie warunków sprzyjających:

- rozpoczynaniu działalności agencyjnej

- doskonaleniu zawodowemu

- lojalności wobec ZU i innych agentów

- rozwiązywaniu konfliktów między agentami

- Określenie zasad i procedur polubownego rozstrzygania sporów

- Umożliwiania swobodnego konkurowania między brokerami/agentami

- oferowanie pomocy brokerom (przekazywanie informacji związanych z produktami)

ETYKA AGENTA

Stosunki z klientami:

- współodpowiedzialność za decyzje klienta, pomoc przy wyborze najodpowiedniejszego produktu, pomoc w dokonywaniu możliwych i niezbędnych zmian w produktach,

- doskonalenie kwalifikacji zawodowych,

- dochowanie tajemnicy zawodowej,

- zakaz wymuszania rezygnacji z umowy lub zmiany umowy na nową,

- wspieranie klienta w uzyskaniu wypłaty odszkodowania,

- zakazu składania błędnych oświadczeń odnośnie pełnionej przez siebie roli.

Stosunki z ZU:

- rzetelne informowanie o kliencie i ryzyku przyjętym do ZU,

- dbałość o dobre imię zakładu (nieupowszechnianie fałszywych lub niesprawdzonych informacji)

- reagowanie na nieuczciwą konkurencję,

- zakaz wchodzenia w umowę z klientem w celu wyłudzenia odszkodowania,

- reagowania na nieetyczne zachowanie innych agentów.

Stosunek do innych agentów:

- traktowanie z szacunkiem, niepodważanie ich uczciwości i wiarygodności.

ŁAMANIE ZASAD:

- przenoszenie portfela klientów do innego ZU przy zmianie pracodawcy,

- niekontrolowany przepływ danych osobowych klientów między agentami (nawet handel nimi), naruszenie ustawy o ochronie danych osobowych,

- przypisywanie jednego klienta do wielu towarzystw (oczywiście za kilka prowizji),

- fałszowanie umów (pobieranie danych osobowych z różnych dostępnych źródeł),

- wykorzystywanie tragicznej sytuacji klienta (np. po powodzi) do zawarcia umowy ubezpieczenia.

WYKŁAD 12

NADZÓR UBEZPIECZENIOWY

Dlaczego potrzebny jest nadzór?

1. Istnieje NIERÓWNOŚĆ POZYCJI ubezpieczyciela i ubezpieczonego ze względu na prawnie skomplikowany i przyrzeczeni owy charakter umowy ubezpieczenia,

2. ASYMETRIA INFORMACJI,

3. Zakładowi ubezpieczeń zagrażają ryzyka wynikające z ODWRÓCONEGO CYKLU PRODUKCJI (cena produktów kalkulowana na podstawie danych historycznych)

Kto i na jakiej podstawie nadzoruje?

- do 1995 roku -> Minister Finansów

- 1995 - marzec 2002 -> Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń (PUNU)

- kwiecień 2002 - wrzesień 2006 -> Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE)

- wrzesień 2006 - obecnie -> Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)

KNF powstała 19.06.2006r. na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006

SKŁAD KNF:

- PRZEWODNICZĄCY - powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na 5-letnią kadencję

- 2 zastępców przewodniczącego - powoływani i odwoływani przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek przewodniczącego

- członkowie Komisji

- Minister właściwy do spraw instytucji finansowych lub jego przedstawiciel

- Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel

- Prezes NBP albo delegowany przez niego wiceprezes NBP

- przedstawiciel Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej

Członkowie Komisji zmieniają się bardzo często

Decyzje Komisji podejmowane są zwykłą większością głosów

Celem nad rynkiem finansowym jest zapewnienie:

- prawidłowego funkcjonowania tego rynku,

- stabilność, bezpieczeństwo oraz przejrzystość rynku,

- zaufania do rynku finansowego,

- zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.

Kto jest nadzorowany na rynku ubezpieczeniowym?

- zakłady ubezpieczeń,

- pośrednicy ubezpieczeniowi.

Nadzór chroni interesy konsumentów usług ubezpieczeniowych:

- ubezpieczających,

- ubezpieczonych,

- uposażonych,

- uprawnionych do świadczenie (z umowy ubezpieczenia).

Nadzór polega na:

- wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej,

- wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności brokerskiej i licencji dla agentów,

- kontroli prowadzenie działalności przez ZU i brokerów,

- podejmowaniu działań mających na celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowaniu rynku i ochronę ubezpieczonych

- podejmowaniu innych działań przewidzianych przepisami o działalności ubezpieczeniowej (np. edukacja, polubowne rozstrzyganie spraw)

Jaki jest nadzór w Polsce?

1. PREWENCYJNY - istnieją określone wymagania, aby uzyskać zezwolenie,

2. CIĄGŁY - kontrola podmiotów przez cały okres ich istnienia,

3. PERIODYCZNY - ocena i analiza po zakończeniu okresu sprawozdawczego,

4. AKTYWNY - nadzór może wymuszać określone działania.

Uprawnienia nadzorcy:

- kontrola działalności i stanu majątkowego ZU,

- wydawanie ZALECEŃ, a w razie niestosowania się do nich:

- kary pieniężne nakładane na członków zarządu lub prokurentów,

- kary pieniężne nakładane na ZU,

- wystąpienie z wnioskiem o odwołanie lub zawieszenie w czynnościach członka zarządu lub prokurenta.

- żądanie zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy i wydelegowanie własnego przedstawiciela do udziału w walnym zgromadzeniu,

- kontrola działalności i stanu majątkowego podmiotów prowadzących działalność brokerską (w nieograniczonym zakresie),

- organ nadzoru może odebrać agentowi licencję lub kazać ZU zerwać umowę z agentem.

UBEZPIECZENIOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY (UFG)

Cel utworzenia UFG:

- wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu ubezpieczenia OC kierowcy i ubezpieczenia OC rolników:

1. za szkody na osobie, gdy szkoda wyrządzona została w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną kierowcy w przypadku nieustalenia tożsamości sprawcy.

2. Za szkody na mieniu, w sytuacji opisanej w pkt. 1, w której równocześnie u któregokolwiek z uczestników zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 14 dni (kwotę świadczenia za szkodę w pojeździe pomniejsza się o 300 euro)

3. Za szkodę na mieniu i osobie, gdy posiadacz pojazdu lub rolnik nie posiadał obowiązkowego ubezpieczenia OC.

1. i 2. -> sprawca nieznany)

- w przypadku ogłoszenia upadłości ZU do zadań UFG należy również zaspokajanie roszczeń osób uprawnionych z tytułu:

1. umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i OC rolników

2. umów ubezpieczenia budynków rolniczych

3. umów innych ubezpieczeń obowiązkowych oraz umów ubezpieczenia na życie w wysokości 50 % wierzytelności (nie więcej niż równowartość 30 tys euro)

KARY:

OC kierowców

- samochody osobowe - 500 euro

- samochody ciężarowe i autobusy - 800 euro

- pozostałe pojazdy - 100 euro

OC rolników - 30 euro

Ubezpieczenie budynków rolniczych - 100 euro

W przypadku OC kierowców kara zależy od długości okresu pozostawania bez ubezpieczenia:

- 20% opłaty - do 3 dni

- 50% opłaty - 4-14 dni

- 100% opłaty - ponad 14 dni

Członkowstwo w UFG

- zakłady ubezpieczeń oferujące OC kierowców oraz OC rolników (stają się członkiem z dniem zawarcia pierwszej umowy tego ubezpieczenia)

- zakłady ubezpieczeń oferujące inne ubezpieczenia obowiązkowe i zakłady prowadzące działalność w dziale I (stają się członkami w sytuacji likwidacji lub ogłoszenia upadłości innego ZU) -> zakłady ubezpieczeń sprzedające taki sam rodzaj produktów (ten sam dział)

UFG jako ośrodek informacji:

- rejestr umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,

- rejestr zdarzeń powodujących odpowiedzialność ZU z tytułu OC kierowców (dodatkowo informacje o dodatkowym badaniu technicznym prowadzonym po naprawie),

- rejestr umów ubezpieczenia AC,

- rejestr reprezentantów do spraw roszczeń każdego ZU.

POLSKA IZBA UBEZPIECZEŃ (PIU)

- organizacja ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego powstałe w 1990 roku.

Od 1995 roku przynależność do PIU jest obowiązkowa.

Podstawowe cele PIU:

- reprezentowanie i podejmowanie działań w celu ochrony wspólnych interesów członków PIU,

- współdziałanie w zapobieganiu zagrożeniom rynku ubezpieczeniowego.

Zadania PIU:

- reprezentowanie członków PIU wobec organów władzy publicznej,

- wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych,

- współdziałanie z organizacjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezpieczeń,

- inicjowanie i wykonywanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ubezpieczeń,

- pozyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o funkcjonowaniu rynków ubezpieczeniowych oraz wydawanie biuletynu,

- tworzenie i wykonywanie informatycznych baz danych

RZECZNIK UBEAPIECZONYCH

Cel działalności:

Rzecznik Ubezpieczonych reprezentuje interesy:

- ubezpieczających,

- ubezpieczonych,

- uposażonych (uprawnionych z umów ubezpieczenia),

- członków funduszy emerytalnych,

- uczestników pracowniczych programów emerytalnych.

Powołanie Rzecznika Ubezpieczeniowego:

- powołuje Prezes Rady Ministrów na wspólny wniosek ministra właściwego do spraw finansowych i ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

- kadencja rzecznika trwa 4 lata.

- rzecznik powołuje na okres swojej kadencji Radę Ubezpieczonych jako organ opiniodawczo - doradczy.

Podstawowe zadania Rzecznika:

- reprezentowanie i ochrona konsumenckich interesów ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia, członków OFE i uczestników PPE,

- opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i pracowniczych programów emerytalnych ,

- informowania organu nadzoru o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniu ZU , OFE IPPE,

- inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno - informacyjnej,

- stwarzanie możliwości polubownego rozstrzygania sporów.

Zakres kompetencji

Rzecznik Ubezpieczonych może występować w sprawach

- indywidualnych ( wyłącznie na wniosek osoby ),

- ogólnych warunków ubezpieczenia, które są niekorzystne dla ubezpieczonych,

- wewnętrznych regulacji ZU i towarzystw emerytalnych , które są niekorzystne dla ubezpieczonych,

- nieprawidłowej obsługi podmiotów, również agentów i brokerów.

- ubezpieczeń obowiązkowych i kwestii zmiany przepisów ( wystąpienie do Ministra Finansów )

SĄD POLUBOWNY przy RZECZNIKU UBEZPIECZONYCH

rozstrzyga spory konsumentów z:

- ZU,

- powszechnymi towarzystwami emerytalnymi,

- pośrednikami ubezpieczeniowymi,

- UFG,

- Polskim Biurem Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Warunkiem przeprowadzenia rozprawy jest wyrażenie zgody przez stronę pozwaną ( np. ZU czy towarzystwo emerytalne ) na rozstrzygniecie sporu przez sąd polubowny

Jeśli strona przeciwna nie wyrazi zgody na rozstrzygnięcie sporu przez sąd polubowny, postępowanie to nie może się odbyć.

Nie wyrażenie zgody to również brak odpowiedzi.

Wniosek o rozstrzyganiu sporów musi zawierać:

- oznaczenie stron sporu tj danych wnioskodawcy ( imię, nazwisko, adres,) oraz wskazanie pozwanego ( np. ZU, PTE ),

- dokładne określenie roszczenia wraz z uzasadnieniem oraz powołaniem dowodów,

- przedstawienie okoliczności sporu.

Kwoty dochodzone przed sądem polubownym nie mogą być niższe niż 1000 zł

Do wniosku należy również dołączyć:

- odpisy (kopie) dokumentów istotnych dla sprawy,

- wskazanie arbitra z listy arbitrów,

- dowód wniesienia opłaty rejestracyjnej - niezbędna do podjęcia działania przez sąd.

KOSZTY

- opłata rejestracyjna - 15 zł

- opłata arbitrażowa - zależy od wysokości dochodzonej kwoty ale nie niższe niż 100 zł

- w razie konieczności zaliczka na poczet kosztów przeprowadzenia dodatkowych czynności

Całość kosztów postępowania ponoszona jest przez stronę przegrywającą

Wyrok sąd polubownego wiąże strony jednak jest wykonany po zatwierdzeni u go przez sąd powszechny.

Ubezpieczający

- świadomość ubezpieczeniowa

- musimy chcieć skorzystać przezorność ubezpieczeniowa

awersja do ryzyka

Ubezpieczyciel

- OWU

- taryfa (rachunek aktualny)

- wystawienia polisy

- ocena ryzyka ( underwriting )

zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową

Ubezpieczający: minimalizacja straty - warunek bezwzględny dla wypłaty świadczenia

- każda wypłata zakładu ubezpieczeń będąca skutkiem realizacji wypadku ubezpieczeniowego ( zaistnienia ryzyka ) - sensu largo

- odszkodowanie- związane ze szkodą w sensie pieniężnym-> ubezpieczenia majątkowe

- świadczenia - ubezpieczenie osobowe -> świadczenie sensu stricte

Ubezpieczyciel:

- markowanie straty ( czy nastąpiła i w jakiej wysokości )

- pokrycie kosztów minimalizacji straty

a.

b.

d.

c.

---