Ekonomiczny Nobel od 1969 roku. Najwięcej nagród - uniwersytet w Chicago, potem Harvard. Najwięcej nagród - USA (potem UK, SWE, NOR).
***noble kraje***
1969 r. Jan Tinbergen (NOR)
1970 r. Paul Samuelson (USA)
1973 r. Vasilij Leontief (USA)
1976 r. Milton Friedman (USA)
1987 r. Robert Solow (USA)
1990 r. Robert Mundell (USA)
2003 r. Robert Engle (USA)
Clive W.J. Granger (USA)
IV w. p.n.e. - pojawienie się słowa oikonomos - oikos (dom) i nomos (prawo).
Adam Smith (1723-1790)
Pochodził ze Szkocji. Stworzył ekonomię jako pełnoprawną naukę. Smith określił przedmiot tej dziedziny wiedzy i jej metody. Stał się właściwym twórcą ekonomii, która odtąd przestała już być tylko częścią filozofii, etyki czy polityki, jak przyjmowano w myśli merkantylistycznej. Nazywany `ojcem ekonomii klasycznej'.
Napisał `Badania nad naturą i przyczynami bogactw narodów' (1776) - początek ekonomii jako nauki. Według autora światem rządzą obiektywne prawa powodujące, że egoistyczne z natury postępowania ludzi w sferze działalności gospodarczej w ostatecznym rozrachunku równoważą się, tak iż egoizm jednostek służy zarówno im samym, jak i całemu społeczeństwu. Uważa on, że swobodne dążenie jednostek do bogactwa, stanie się automatycznie dążeniem do bogactw całego narodu.
Arystoteles
Stawał w opozycji przeciwko czynnikom wrodzonym, a jeszcze bardziej przeciwko mistycznym. Wieszcze natchnienie nie może zastąpić doświadczenia. Wierząc rozumowi - przyjmował istnienie prawd bez dowodu, w efekcie i wiedzę dogmatyczną, jako że żadne dowody nie mogą biec w nieskończoność. Filozofia pojmowana przez niego w najszerszym sensie jako „poznanie prawdy", podzielona została na dwa działy: na teoretyczną i praktyczną.
Rozum, w jego ujęciu, musiał pełnić dwojaką funkcję: poznawanie zasad bytu i zasad działania. W filozofii praktycznej wyróżnił dwa główne działy: etykę i politykę, którym też, z kolei, podporządkował dyscypliny podrzędne - tu m.in. ekonomikę. Do filozofii teoretycznej zaliczył nauki według wzrastającego stopnia abstrakcji: tj. fizykę, matematykę i tzw. pierwszą filozofię.
Pytając o przyczynę danego zjawiska, tym samym pyta się właściwie o jego cel, o to, czemu to zjawisko rzeczywiście ma służyć. Rozróżnia przy tym kilka przyczyn: materialną - mówiącą z czego dana rzecz powstała; sprawczą - wyjaśniającą źródło pochodzenia rzeczy oraz celową - faktycznie uważaną za pierwszą i najważniejszą z przyczyn, uzasadniającą wszystkie inne przyczyny.
*****
Wiemy już o rozróżnieniu u Stagiryty filozofii teoretycznej od praktycznej, w czym miało tkwić rozróżnienie dwóch ważnych zasad: rozumienia i poznawania świata, jak i wreszcie działania opartego na uprzednim dokładnym poznaniu celu, do którego należy dążyć. Gdy Platon chciał normować życie według idei dobra, to Arystoteles pojmuje to dobro w sensie konkretnego celu, odpowiadającego konkretnemu człowiekowi. Oczywiście każde ludzkie działanie, postępowanie lub wytwarzanie posiada swój własny cel. Zauważmy tu, że działanie jest pojęciem szerszym, bo odnoszącym się zarówno do pojęcia postępowania (np. w dziedzinie polityki, postępowania prawnego), jak i wytwarzania (choćby butów przez szewca). Każde więc ludzkie działanie: postępowanie lub wytwarzanie musi być działaniem ze względu na określony cel, który jest - a w każdym razie powinien być - dobrem.
Powinien być! - bo przecież jednak nie ulegało dla Arystotelesa wątpliwości, że subiektywnie pożądane dobro, jako cel dążenia, nie zawsze musi być dobrem rzeczywistym, celem godnym uznania. I dlatego tak mocno będzie akcentować Stagirya, że dogłębne poznanie dobra -jako dobra rzeczywistego dla danego człowieka, w danym czasie, w danych warunkach -jest czymś koniecznym.
W ogóle jednak rozwiązanie problemu dobra i celu nie jest łatwe. Dochodzi Stagiryta do wniosku, że konkretne dobro musi być przedmiotem nauki kierującej poczynaniami ludzi, nauki, w gruncie rzeczy, naczelnej, jaką byłaby dlań nauka o państwie, czyli polityka.
Arystoteles twierdził, że polityka orzeka, które nauki ( sztuki ) należy uprawiać. Sztuka wojenna, ekonomika, sądownictwo itd.
A -odkrywa spójną strukturę i zarys teorii rozwojowych w późniejszych wiekach.
Ekonomia w ujęciu A. Jest sztuką kierowania domem i drobnym gosp.rolnym.
Gospodarz ( ekonomista )musi posiadać cztery cechy: zdolność zdobywania majątku, strzeżenia dobytku, utrzymania porządku, zaspakajania potrzeb z działalności gosp.
A -badał gospodarkę publiczną /umiejętnośc gromadzenia środków w państwach o różnych ustrojach
Był nauczycielem Aleksandra Macedońskiego
Podatki, daniny, a także łupy wojenne - wzbogacały skarb państwa -z którego finansowano budownictwo publiczne.
Gromadzenie majątku, dóbr materialnych gosp. dom. jest zajęciem godnym
Zdaniem A. Pieniądz nie może rodzic pieniądza.
A. twierdzi, że zjawisko wymiany powinno odbywać się na gruncie sprawiedliwości ,jakościowe i ilościowe.
Sprawiedliwość jest synonimem doskonałości etycznej wyszczególniał sprawiedliwość: rozdzielającą i wyrównującą
Rozdzielająca, to jest proporcjonalnie w ujęciu geometrycznym- wyrównująca potrzeba równości w/g proporcji „arytmetycznej”
A .dowodzi trafności wielu myśli i zjawisk społeczno - gospodarczych z koncepcji jego korzystają późniejsze kierunki i myśli