21. Rodzaje list wyborczych: zamknięta, otwarta, wolna. Wpływ rodzaju listy na rywalizację wyborczą. Na czym polega blokowanie list?

- Kwestia ta wiąże się z zagadnieniem czy wyborca ma mniejszy czy większy

wpływ na wybor konkretnego kandydata

- Podstawą jest tu forma listy:

*Lista zamknięta

W przypadku takiej listy to władze partyjne decydują o kolejności kandydatow na

tej liście. Wyborca nie może tej kolejności zmienić, więc głosuje on jedynie na

partię

Taka forma:

Zwiększa zależność kandydatow od partii

Pozwala władzom partii planować skład przyszłej frakcji parlamentarnej

(odpowiednie liczba fachowcow, kobiet itp..)

*Lista otwarta

Pozostawia wyborcy możliwość wyboru kto konkretnie będzie w ciele

przedstawicielskim reprezentował daną partię. Władze partii przedstawiają jedynie

wstępną propozycję, z ktorą wyborca może się zgodzić albo nie.

W tym przypadku osoba wybrana ma większą niezależność od partii, gdyż

wie, że posiada odpowiednie poparcie społeczne

*Wolna lista

Ma sens gdy połączona jest z wielokrotnym oddawaniem głosu

Pozwala wyborcy oddawać swoje głosy na przedstawicieli różnych partii, tym

samym tworząc swoją własną, ponadpartyjną listę

- Różne partie preferują rożny rodzaj list. Jest to uwarunkowane historycznym

rozwojem tych typow partii:

Partie masowe preferują listy zamknięte

Partie o cechach kadrowych wolą listy otwarte, gdyż w swej tradycji

opierały się raczej na wyrazistych jednostkach.

Blokowanie list

Sytuacja, w ktorej dwie lub więcej partii decydują formalnie (muszą zgłosić to do

komisji wyborczej), że ich głosy będą liczone łącznie

Rozwiązanie takie premiuje duże bloki

Różni się od typowej koalicji wyborczej. Często wyborcy nawet nie wiedzą, że

partie zadecydowały o zblokowaniu list

Sytuacja taka może sprawiać, że wyborca głosując na partię A w zasadzie

przysparza mandatow partii B (gdy partia A i B zblokowały listy)

W Polsce w 2006 roku (głosami PiS, LPR i Samoobrony) wprowadzono możliwość

zblokowywania list w wyborach samorządowych. W sejmie obecnej kadencji, w 2008

roku, zniesiono tą moŜliwość!!!

Zblokowywanie list pomaga małym partiom dostać się do parlamentu. W

niektorych sytuacjach mogą się dostać nawet takie partie, ktore samodzielnie

nie przekroczyłyby progu zaporowego

Z punktu widzenia teorii systemow partyjnych blokowanie takie ma służyć

redukcji głosow straconych - a więc głosow oddanych na partie małe, ktore nie

przekroczą progu

22. Koalicje wyborcze. Po co i na jakich zasadach są zawiązywane? Zagrożenia związane z zawiązaniem koalicji wyborczej. Koalicje: addytywne, subaddytywne, superaddytywne.

- Są to porozumienia dwóch lub więcej uczestników życia politycznego

(najczęściej partii politycznych) zawierane w celu zwiększenia potencjalnych

zysków politycznych

- Zawierane są często w przypadku, gdy przewidywany wynik wyborczy jest

niesatysfakcjonujący i przewiduje się, że wynik sił połączonych może być lepszy

- Czasami zawieranie koalicji jest wymuszone występowaniem zbyt wysokich dla

niektórych partii progów wyborczych

- Tworzenie koalicji polega na zawarciu (długo przed wyborami) porozumienia

formalnego i stworzenia wspólnego komitetu wyborczego oraz listy wyborczej

W umowie zazwyczaj powinno się znaleźć to według jakiego klucza będą przyznawane

poszczególnym koalicjantom zdobyte mandaty

Kwestia ta jest szczególnie istotna w wypadku ordynacji z listami zamkniętymi a

więc tam gdzie nie głosuje się na poszczególnych kandydatów. W takiej

sytuacji ważne jest, które miejsca na listach koalicji zostaną przyznane

przedstawicielom poszczególnych partii

Jest to również problemem w przypadku list otwartych, gdyż wyborcy mają

zazwyczaj tendencje do głosowania na osoby z pierwszych miejsc list.

- Obok sformalizowanych, mogą występować również ukryte koalicje wyborcze

Lista kandydatów zgłaszana jest przez jedną partię, ale na niej znajdują się

również kandydaci z innych partii. (możliwe to jest w sytuacji gdy prawo

dopuszcza umieszczanie na liście kandydatów z innych partii)

- Czasami również mamy do czynienia z sytuacją, w której co prawda partie nie

zawierają Żadnej umowy o koalicji wyborczej (jawnej ani ukrytej), ale w

rzeczywistości w kampanii wyborczej nie rywalizują ze sobą a nawet sobie

pomagają. Będzie to koalicja nieformalna

- Występowanie w koalicji może prowadzić do pewnych zagrożeń:

Konflikty personalne (choćby przy ustalaniu list)

Groźba zatracenia tożsamości

Spadek popularności społecznej dla konkretnej partii.

Rodzaje koalicji wyborczych

Podział ze względu na rodzaj partii w skład koalicji wchodzących

* Koalicje z udziałem wielkich partii

Koalicja złożona z wielu podmiotów politycznych, wśród których ze względu

na rozmiar osiąganego wyniku wyborczego (sondażowego) wyróżnia się

jedna partia

* Koalicje partii małych

Składają się z partii politycznych, które ze względu na rozmiar poparcia

społecznego na tle innych partii określane są jako partie małe (zazwyczaj kilka

procent poparcia)

* Koalicje pośrednie

W koalicjach takich występują zarówno partie małe, średnie jak i duże, jednak

żadna z nich nie ma pozycji dominującej.

Podział ze względu na liczbę partii wchodzących w skład koalicji

* Koalicje dwupartyjne

* Koalicje wielopartyjne

Podział ze względu na korelację efektu zamierzonego z efektem osiągniętym

przez koalicję

Przypomnijmy, że efektem zamierzonym jest osiągnięcie lepszego

wyniku wyborczego w koalicji niż byłoby to możliwe pojedynczo

* Koalicje addytywne

Gdy poparcie dla koalicji jest dokładnie równe poparciu

udzielonemu poszczególnym partiom tej koalicji

Ocenia się to porównując wyniki sondażowe poszczególnych partii, bądź

wyniki poszczególnych partii z poprzednich wyborów do wyniku osiągniętego

przez koalicję

Warunkiem dla takiej sytuacji jest zaakceptowanie przez wyborców

poszczególnych partii zawartej koalicji.

* Koalicje subaddytywne

Gdy wynik uzyskany przez koalicję partii jest niższy od wyniku

jaki osiągnęłyby łącznie partie wchodzące w jej skład

W sytuacji, gdy utworzenie koalicji zraziło zwolenników poszczególnych

partii i przenieśli swoje głosy na partie nie wchodzące w skład tej koalicji

Często wiąże się to z rozczarowaniem wynikającym z faktu przyjmowania

kompromisów programowych i zmianą profilu ideologicznego koalicji ( w

porównaniu z poszczególnymi partiami).

* Koalicja superaddytywna

Gdy wynik osiągnięty przez koalicję partii jest lepszy od wyniku jaki

osiągnęłyby poszczególne partie łącznie, gdyby startowały osobno

Sytuacja taka ma miejsce gdy na koalicję głosują również wyborcy, którzy

nie głosowaliby na żadną z partii z osobna. Jest to właśnie premia za

kompromisowość i tworzenie przez koalicję nowej jakości politycznej

Sytuacja taka występuje przeważnie gdy w społeczeństwie są oczekiwania

kompromisowego charakteru polityki i konsensualności.

23. Co to jest model rządu partyjnego i kiedy jest realizowany?

Model ten jest realizowany gdy:

(według R. Katza)

- Istotne decyzje polityczne są podejmowane przez osoby wybrane w

wyborach, w których brały udział partie polityczne, lub też decyzje te

podejmowane są przez ludzi mianowanych przez ludzi wybranych w

takichże wyborach

- Decyzje polityczne podejmowane są w obrębie partii rządzącej lub

negocjowane między partiami gdy rządzi koalicja partii

- Najwyżsi urzędnicy, szczególnie premier powinni być wybierani w

obrębie swych partii i konsekwentnie powinni być odpowiedzialni przed

wyborcami

Te poszczególne warunki są spełniane oczywiście w różnym stopniu. Przykład

amerykański gdzie praktycznie nie możemy mówić o rządzie partyjnym, gdyż

przykładowo kongresmani są bardziej nastawieni na realizację bezpośrednich

preferencji swych wyborców niŜ linii programowej partii.

- System parlamentarny bardziej sprzyja tworzeniu się modelu rządu partyjnego

niż jest to w przypadku systemu prezydenckiego

- Czynnikiem wpływającym na rozwój rządów partyjnych jest system wyborczy

Czynniki wpływające na kształtowanie się modelu rządu partyjnego:

- Jednoizbowy parlament bardziej niż dwuizbowy wpływa na kształtowanie się

rządów partyjnych

- Silna kontrola partii nad biurokracją sprzyja rządom partyjnym

- Relatywna silna pozycja partii w stosunku do grup interesu i mediów również jest

korzystna dla rządów partyjnych.

24.Rodzaje gabinetów (rządów)

- Można wymienić cztery główne rodzaje gabinetów (rządów)

Jednopartyjny gabinet większościowy

Jednopartyjny gabinet mniejszościowy

Koalicja większościowa

Koalicja mniejszościowa

25. Koalicja rządowa. Rodzaje koalicji rządowych: minimalnie zwycięska, minimalnego rozmiaru, przetargu, minimalnego zasięgu, minimalnie zwycięska styczna. Co to są koalicje zawyżone i dlaczego powstają?

Koalicja minimalnie zwycięska

- Obejmują taką liczbę partnerów, która zapewnia bezwzględną większość

w parlamencie

- Koalicja jest zwycięska, gdyż ma większość

- Koalicja jest minimalna, gdyż w jej składzie nie znajduje się partia, która nie

jest potrzebna do zapewnienia tej większości

- Motywem tworzenia takiej koalicji jest głównie chęć maksymalizowania zysków

politycznych przez polityków wchodzących w jej skład

- Im mniej partii uczestniczy w tworzeniu koalicji tym łatwiejsze stają się

negocjacje koalicyjne i koalicja ma potencjalnie większą trwałość. Najbardziej

optymalną jest więc wedle tego założenia koalicja dwupartyjna.

(teorie tworzenia koalicji)

Gdy przyjmujemy interpretację arytmetyczną istnieje wiele możliwości koalicji.

Minimalnie zwycięska będzie zarówno koalicja zielonych z żółtymi (51%) jak i

żółtych z niebieskimi (53%), ale też np. czerwonych, zielonych i niebieskich

(56%).

Koalicja minimalnego rozmiaru

- Jest to koalicja minimalnie zwycięska, która dysponuje ilością głosów

najmniejszą z możliwych

- Zawarcie takiej koalicji daje partiom wchodzącym w jej skład szanse na

maksymalizowanie swego udziału w rządzie (posiadanie tek ministerialnych)

- Niebezpieczeństwem dla takiej koalicji jest ewentualne wystąpienie bądź

wyłamanie się kilku, bądź nawet jednego posła. Może to doprowadzić nawet

rozpadu koalicji

Koalicja przetargu

- Jest to jeden z wariantów koalicji minimalnie zwycięskiej

- W myśl tej teorii oprócz tego, że koalicja ma być stworzona jak

najmniejsza z moŜliwych to dodatkowo, naturalnie predestynowane

do tworzenia takich koalicji będą partie najsilniejsze

- Najsilniejsza partia dobierze sobie takiego partnera aby wyjść na tym

jak najkorzystniej.

Tu partia żółta inicjuje rozmowy i najprawdopodobniej zaprosi zielonych,

gdyż zieloni mają tylko 22%, co jest wystarczające do zdobycia przez

koalicję większości, ale jest to mniej niż inny potencjalny koalicjant

(niebiescy), więc żółci nie muszą oddawać zielonym aż tylu tek

ministerialnych ile musieliby oddać niebieskim.

Wspomniane wcześniej teorie tworzenia się koalicji miały głównie charakter czysto

arytmetyczny.

Problem z tymi teoriami jest taki, że nie uwzględniają one faktu, że niektóre partie nie

są w ogóle skore do udziału w koalicjach a dodatkowo teorie te nie uwzględniają

dystansu ideologicznego między partiami!!!

Wydaje się więc, że tworząc modele określające możliwości uformowania się koalicji

należy uwzględnić właśnie te czynniki

Będziemy więc mieli do czynienia z powstawaniem:

Koalicja minimalnego zasięgu

- Zawiązana pomiędzy partiami, które dzieli najmniejszy dystans ideologiczny

(mierzony na osi lewicowość-prawicowość)

Koalicja minimalnie zwycięska styczna (lub połączona)

- Po pierwsze, gdyż jest to koalicja minimalnie zwycięska, w skład jej

wchodzi minimalna liczba partnerów konieczna do osiągnięcia większości,

ale dodatkowo muszą to być partnerzy zajmujący sąsiednie miejsce na osi

politycznej.

W tej sytuacji widać, że pomimo, iż arytmetycznie najlogiczniejsza byłaby

koalicja pomiędzy czerwonymi a czarnymi (gdyż byłaby to koalicja

minimalnie zwycięska) to jednak ze względu na dystans ideologiczny

bardziej prawdopodobne będzie zawarcie koalicji czerwonych, zielonych i

żółtych.

Koalicja minimalnego zasięgu

Z punktu widzenie teorii koalicyjnych, koalicje minimalne (w połączeniu z

rozważeniem dystansu ideologicznego) powinny być modelem optymalnym (tak

sugerowałyby teorie gier)

Jednak patrząc empirycznie, choćby na sytuacje tworzenia rządów w Europie,

widzimy, że nie są one wcale jedynym modelem

Koalicje minimalnie zwycięskie

36%

Koalicje zawyżone

21%

Rządy mniejszościowe

33%

Rząd jednej partii

dysponującej ponad 50%

6%

Koalicje zawyżone w skład

których wchodzi jedna partia

dysponująca ponad 50%

4%

(M.Laver, N. Schofield, Multiparty Government. The

Politics of Coalition in Europe, 1998, s.70.

Przytoczone w K. Sobolewska-Myślik, Partie i

Systemy Partyjne na Świecie, s. 146)Page 18

Rządy koalicji zawyżonych

Powody ich powstawania:

- Sytuacje kryzysowe i momenty przełomowe

- Sytuacje gdy potrzeba przeprowadzić znaczące zmiany legislacyjne, do czego nie

wystarcza zwykła większość

- Występowanie w państwie modelu konsensualnego sprawowania polityki

- Decyzja partii dominującej (inicjującej rozmowy koalicyjne, partii bez której nie może

powstać rząd). Partia taka dobiera czasami więcej niż wymaganą liczbę koalicjantów

aby uniknąć ze strony poszczególnych koalicjantów szantażu politycznego.

26.Co to jest opozycja polityczna i jakie można wymienić rodzaje opozycji (parlamentarna, pozaparlamentarna)? Co to jest Gabinet Cieni? Funkcje partii opozycyjnych.

Opozycja:

Ogół ugrupowań politycznych, które nie uczestniczą w rządzie, lecz występują

przeciw prowadzonej przezeń polityce, domagając się jej korekty, zmiany bądź

zaniechania A.Antoszewski, Encyklopedia Politologii T.3

* Opozycja parlamentarna

Podział oparty na kryterium: gdzie partie podejmują działania przeciw rządowi

Obejmuje partie reprezentowane w parlamencie ale nie wchodzące w skład gabinetu

Najczęściej partie opozycyjne posiadają mniejszość w parlamencie

ale zdarzają się przypadki, że mają większość (np. Skandynawia)

Miejscem walki politycznej jest parlament a narzędziem udział w debacie parlamentarnej

Interpelacje i zapytania poselskie

Skargi składane do Trybunału Konstytucyjnego

Składanie swoich propozycji ustaw czy też poprawek

Udział w pracach komisji parlamentarnych

Wniosek o wotum nieufności

Tworzenie Gabinetu Cieni

Opozycja parlamentarna i opozycja pozaparlamentarna

* Opozycja pozaparlamentarna

- W skład jej wchodzą ugrupowania nie reprezentowane w parlamencie

- wykorzystują media

- Niekonwencjonalne formy partycypacji: protesty, manifestacje, akty terroru.

Gabinet cieni(wiki):

"rząd oczekujący", skład rządu formułowany przez partie opozycyjne, gotowy przejąć władzę w razie zwycięstwa wyborczego danej partii. Polega na tym, że każdy członek rządu ma odpowiadający mu "cień" w opozycji.

Idea gabinetu cieni jest charakterystyczna dla państw o tradycji anglosaskiej z dwupartyjnym, parlamentarnym systemem rządów, wzorowanym na Wielkiej Brytanii (tzw. system westminsterski), którama kilkusetletnią tradycję istnienia tej instytucji. W Wielkiej Brytanii instytucja ta jest na tyle ugruntowana, że członkowie "gabinetu cieni" otrzymują nawet państwową pensję.

Funkcje opozycji:

- Krytykowanie rządzących i patrzenie im na ręce

- Formułowanie przyszłych koncepcji rządzenia

- Wyłanianie kadr i przygotowywanie się do sprawowania władzy

- Mobilizowanie elektoratu niezadowolonego z polityki rządzących.

Zwraca się przeciwko systemowi politycznemu jako konstrukcji.

Przyczyny, dla których partie pozostają w opozycji:

- Są zbyt słabe aby uzyskać odpowiedni wynik wyborczy

- Inne partie nie chcą ich zaprosić do współpracy koalicyjnej

- Rezygnują świadomie z udziału w sprawowaniu władzy

Funkcje opozycji:

- Krytykowanie rządzących i patrzenie im na ręce

- Formułowanie przyszłych koncepcji rządzenia

- Wyłanianie kadr i przygotowywanie się do sprawowania władzy

- Mobilizowanie elektoratu niezadowolonego z polityki rządzących.

27. - System partyjny co to jest i co na niego się składa ?

potocznie określa się jako zbiór partii funkcjonujących razem, ale jest

to określenie niewystarczające

- Na system partyjny będzie składać się kilka elementów:

* Partie polityczne lub koalicje partii

* Relacje pomiędzy partiami

* Normy prawne i zwyczajowe określające zachowanie partii

* Elektorat i jego zachowania.

* Przepisy określające charakter systemu politycznego

(pośrednio wpływające na działania partii)

System partyjny można zdefiniować jako:

Układ partii politycznych funkcjonujących w danym

państwie, które uczestniczą w procesie zdobywania i

sprawowania władzy, ich wzajemne oddziaływania,

relacje, normy prawne i zwyczajowe określające te relacje

oraz relacje pomiędzy partiami a państwem i partiami a

społeczeństwem

- W samym pojęciu system niezmiernie istotne jest to, że jest to coś więcej niż tylko

poszczególne części składowe

- Relacje pomiędzy częściami tworzą nową jakość i dodatkowo zmieniają

poszczególne elementy wchodzące w skład systemu a więc

To jaka partia jest zaleŜy od tego w jakim systemie funkcjonuje!

28.Typologie systemów partyjnych: oparte na kryterium ilościowym, ilościowo-jakościowym (czyli ile partii i jak silne te partie), ilościowo-ideologicznym (Sartoriego) - umieć scharakteryzować rodzaje systemów zaproponowanych przez Sartoriego.

Typologie systemów partyjnych: oparte na kryterium ilościowym, ilościowo-jakościowym (czyli ile partii i jak silne te partie), ilościowo-ideologicznym (Sartoriego) - umieć scharakteryzować rodzaje systemów zaproponowanych przez Sartoriego.

- Typologie oparte na kryteriach ilościowych

- Sytuacja występowania jednej partii

Gdy występuje jedna partia trudno mówić o systemie, gdyż brak

podstawowego elementu czyli interakcji pomiędzy partiami

W takiej sytuacji partię trudno nawet uznać za partię a co dopiero mówić o

systemie

G. Sartori proponuje określić taką sytuację mianem nie systemu partyjnego ale

systemu państwowo-partyjnego (gdyż jedyne relacje to relacje pomiędzy partią a

aparatem państwowym)

Sytuacja taka ma miejsce głownie w systemach totalitarnych (komunistycznych i

faszystowskich), ale są też przypadki, że w kraju występuje jedna partia a system

nie jest wcale totalitarny (np. Meksyk do 2000 roku)

- System dwupartyjny

Klasycznym przykładem Wielka Brytania i USA. W przypadku takiego systemu nie

chodzi o to, że w ogóle nie ma innych partii, ale o to że jedynie dwie partie biorą

udział w procesie zdobywania i sprawowania władzy

- System wielopartyjny

Występuje w większości krajów na świecie. Liczba partii w przypadku

takich systemów jest bardzo rożna.

- Typologia oparta na kryteriach ilościowo-jakościowych

Liczba partii

Siła tych partii (poparcie społeczne)

Propozycja J. Blondela

- System dwupartyjny

Dwie partie zyskują razem ok. 90% głosów (każda po ok. 45%)

- System dwuipołpartyjny

Jedna partia ok. 45% druga poniżej 40% a

trzecia ok. 15%. Zazwyczaj ta mała partia jest

partią centrową co powoduje, że często jest

języczkiem u wagi

- System wielopartyjny z partią dominującą

Jedna partia jest bardzo silna (ok. 45%) i oprócz niej

występuje kilka partii mających ok. 15-20% głosów

- System wielopartyjny bez partii dominującej

W systemie takim wszystkie partie zyskują mniej

więcej tyle samo to znaczy ok. 15-20%

Typologie oparte na kryteriach jakościowych (jakie partie dominują w systemie)

Propozycja P. Maira

Systemy rozróżniane w zależności od tego jak dużą część sceny politycznej zajmują

partie duże (otrzymujące ponad 15% poparcia) a jaką część partie małe (poniżej 15%)

- System partii wielkich

Dominującą rolę mają partie wielkie. Przykładowo w

Wielkiej Brytanii, Niemczech, Austrii partie wielkie

zdobywały przeciętnie razem ponad 80% głosów

natomiast partie małe niewiele ponad 10%

- System partii małych

Tu partie małe zyskują łącznie więcej niż partie wielkie.

Przykład Dania, Szwecja (małe partie przeciętnie 58% a

partie wielkie 41%)

- System pośredni

Partie małe (np. we Włoszech, Holandii, Norwegii)

zdobywały ok. 34% głosów a partie duże ok. 63%

- System przejściowy

Gdy system się zmienia, a więc gdy z jednego typu przechodzi w drugi. Może

to być zmiana jednorazowa a może być to co jakiś czas.

Typologia oparta na kryterium ilościowo-ideologicznym

G. Sartori

- Warto zaznaczyć, że Sartori do systemu zalicza jedynie partie

znaczące czyli relewantne. Może to być relewancja wynikająca zarówno

z ich potencjału koalicyjnego jak również w przypadku niektórych partii z

ich potencjału szantażu politycznego

- Sartori wymienia cztery według niego najważniejsze typy systemów:

* Spolaryzowany pluralizm

* Umiarkowany pluralizm

* System dwupartyjny

* System z partią predominującą.

Spolaryzowany pluralizm

- Pluralizm oznacza, że w systemie występuje wiele partii

- Termin polaryzacja wiąże się z dystansem ideologicznym pomiędzy partiami

- Wedle Sartoriego w systemie takim występuje 5,6 partii

- Bardzo istotną cechą takiego systemu jest, że oprócz występowania dwóch biegunów,

występuje jeszcze bardzo wyraźne centrum, w którym ulokowała się partia bądź grupa partii

-Możliwość zajęcia pozycji centrowej jest związana z występowaniem dużej przestrzeni

pomiędzy biegunami

- System taki, z obsadzoną pozycją centrową skutkuje w:

* dwustronnej opozycji

* odśrodkowej rywalizacji między partiami

Opozycja taka nie może raczej połączyć sił aby walczyć z

rządzącymi, gdyż partiom opozycyjnym jest zbyt daleko do siebie

Centrum od czasu do czasu traci głosy na rzecz partii

lokujących się na biegunach.

* w systemie takim zazwyczaj występuje również opozycja antysystemowa

* duże zideologizowanie walki politycznej Walka pomiędzy partiami

ideologiczna a nie pragmatyczna

* opozycja raczej nieodpowiedzialna: Nie grozi jej przejęcie władzy więc

może składać nierealne obietnice

* polityka przelicytowywania

Umiarkowany pluralizm

- W systemie takim występuje od 3 do 5 liczących się partii

- W takim systemie występują przeważnie rządy koalicyjne

żadna partia nie zdobywa większości potrzebnej aby rządzić samodzielnie

- Występują dwa bieguny pomimo, że występuje więcej niż dwie partie

- Rywalizacja jest rywalizacją dośrodkową

- Nie występują partie antysystemowe

- Nie ma zjawiska opozycji dwustronnej Wszystkie partie są skłonne do rządzenie i

są skłonne do współpracy aby rządzić

- Mały dystans ideologiczny pomiędzy partiami i spory pragmatyzm

- Możliwość tworzenia się koalicji w wielu konfiguracjach.

System dwupartyjny

- System taki w praktyce występuje w niewielu krajach, choć są to kraje znaczące

(USA, Wielka Brytania, Nowa Zelandia, od czasu do czasu Australia)

- Występują jedynie dwie naprawdę liczące się partie (moŜe oficjalnie występować

więcej, ale tylko dwie mają wpływ na tworzenie polityki i sprawowanie władzy)

- Ważne aby te dwie główne partie od czasu do czasu zmieniały się przy władzy (gdy

cały czas będzie jedna partia to wtedy system partii predominującej a nie dwupartyjny)

- Każda z partii jest w stanie zdobyć większość potrzebną do samodzielnego rządzenia i

w wyniku wyborów większość taką zdobywa

- Partia, która uzyskuje większość formuje rząd i formuje ten rząd samodzielnie.

System z partią predominującą

- System ten nie wiąże się z występowaniem jakieś konkretnej liczby partii w

systemie. Może on się urealniać zarówno w przypadku systemu dwupartyjnego

jak i systemu wielopartyjnego

- System taki jest systemem wykazującym cechy pluralizmu:

Isnieją inne partie (oprócz jednej najsilniejszej) i nie ma ograniczeń dla ich

istnienia i funkcjonowania. To odróżnia taki system od systemów totalitarnych z

jedną partią

Nie jest to więc sytuacja z jedynie jedną partią

- Partia predominująca według Sartoriego to taka, która zdobywa większość

konieczną do rządzenia. Zakłada, że powinno być to więcej niż 50% mandatów, ale

uznaje, że można uznać również przypadki, w których partia zdobywa mniej, ale jest

w stanie skutecznie rządzić

- Partia predominująca zdobywa swą pozycję w sposób uczciwy (więc jej pozycja

naprawdę wynika z woli wyborców)

- Partia predominująca może w każdej chwili stracić swą pozycję.

- Sartori uznaje, że aby system uznać za system z partią predominującą:

musi taka partia dominować przynajmniej w trzech kolejnych rozstrzygnięciach

wyborczych, kiedy to partia uzyska większość absolutną głosów, różnica

pomiędzy partią predominującą a drugą w kolejności będzie znacząca a

zachowanie elektoratu będzie stabilne

- System taki może w każdej chwili jednak przerodzić się w system dwupartyjny albo

w jeden z wariantów systemów spolaryzowanych

29. Historyczny rozwój partii politycznych w Polsce. II RP - ogólna charakterystyka okresu pod kątem życia partyjnego. Znać najważniejsze partie reprezentujące różne nurty polityczne: ZLN (potem SN), PSL „Piast”, PPS, BBWR.

Zalążkami partii politycznych były konfederacje

W czasie Sejmu Wielkiego powstała pierwsza nowoczesna polska partia polityczna (o charakterze klubowym): Zgromadzenie Przyjaciół Ustawy Rządowej 3 mają. Klub ten miał statut, władze, porządek obrad i program (cele polityczne)

W okresie rozbicia porozbiorowego w poszczególnych zaborach w różnym stopniu kształtowały się nowoczesne partie polityczne

- W zaborze rosyjskim (trudne warunki. Ugrupowania tworzone w konspiracji) Od 1905 r. partie miały pewne małe możliwości działalności legalnej

- W zaborach pruskim i austriackim partie mogły działać legalnie, ale i tak rozwój polskich partii był ograniczony

Okres II Rzeczypospolitej

Niektóre partie o podobnych profilach z różnych zaborów połączyły się.

Wykształcił się silnie rozdrobniony i bardzo spolaryzowany system partyjny. Duża niestabilność rządowych koalicji. Podziały: socjalne, narodowościowe. Występowanie na scenie politycznej ugrupowań radykalnych, stosujących nielegalne środki walki politycznej. „Przewrót Majowy” jako odpowiedź na chaos życia politycznego. W okresie po przewrocie, partie co prawda legalne, jednak spore represje w stosunku do opozycji. Małe partie łączyły się więc w bloki aby przetrwać.

- Główne nurty polityczne i ugrupowania w II RP

* Nurt narodowo-demokratyczny

Głównym ugrupowaniem: Związek Ludowo-Narodowy, który w 1928 roku przekształcił się w Stronnictwo Narodowe

* Nurt chadecki

Główne ugrupowania: Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji, Narodowa Partia Robotnicza. W 1937 roku wspólnie z Narodową Partią Robotniczą powołało Stronnictwo Pracy.

W 1937 roku główna część NPR połączyła się z Polskim Stronnictwem Chrześcijańskiej Demokracji tworząc Stronnictwo Pracy.

* Nurt agrarny

Główne ugrupowania: PSL Piast. Po 1926 roku w opozycji do Sanacji i w składzie Centrolewu. PSL Wyzwolenie. W 1931 roku weszło w skład Stronnictwa Ludowego (wraz z PSL Piast i Stronnictwem Chłopskim)

* Nurt lewicowy

Zdominowany przez Polską Partie Socjalistyczną.

* Nurt komunistyczny

Komunistyczna Partia Polski

* Nurt radykalno-prawicowy (w pewnej mierze związany z endecją)

* Nurt sanacyjny. Głównym ugrupowaniem: Bezpartyjny Blok Wspłpracy z Rządem (BBWR)

Okres II Wojny Światowej

Podczas wojny partie musiały działać w konspiracji. Większość z nich się rozpadła i

pozostały jedynie najsilniejsze. Podczas wojny działały w kraju (oraz przy rządzie na

uchodźctwie): Stronnictwo Narodowe, Polska Partia Socjalistyczna

Okres po wojnie

W okresie tuż po wojnie zaczęła dominować Polska Partia Robotnicza (PPR)

Po wojnie przy pomocy aparatu bezpieczeństwa doprowadziła do zlikwidowania opozycji politycznej a w 1948 doprowadzono do połączenia z PPS tworząc:

PZPR (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza), Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne.

30. Życie partyjne w okresie PRL. Rozwój opozycji demokratycznej - znajomość najważniejszych ugrupowań opozycyjnych (KOR, ROPCiO, WZZ, Solidarność) i najważniejszych nazwisk.

W okresie tuż po wojnie zaczęła dominować Polska Partia Robotnicza (PPR)

-Utworzona w 1942 roku przez komunistów przysłanych przez sowietów

Marceli Nowotko, Bolesław Mołojec, Władysław Gomułka,

-Po wojnie przy pomocy aparatu bezpieczeństwa doprowadziła do

zlikwidowania opozycji politycznej a w 1948 doprowadzono do połączenia z

PPS tworząc

-PZPR (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza)

-Od 1948 roku na czele prostalinowski Bolesław Bierut

-PZPR pozwoliła na funkcjonowanie dwóch fasadowych, teoretycznie niezależnych, partii

sojuszniczych Stronnictwa Demokratycznego i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego

-ZSL i SD były tolerowane ze względów taktycznych Ich zadaniem było nie tyle wyrażanie różnorodności społeczeństwa co wspieranie procesu klasowej integracji

-System partyjny można określić jako system partii hegemonicznej

kierownicza rola PZPR

wewnętrzna autonomia stronnictw sojuszniczych

akceptacja ustroju politycznego przez wszystkie (3) partie

-PZPR jako partia wiodąca miała najwięcej członków

1948 - 1 460 tys.

1959 - 1 018 tys.

1980 - 3 149 tys.

1988 - 2 132 tys.

Motywacje dla wstępowania do PZPR w większości wypadków pragmatyczne

-- Obsadzanie stanowisk według klucza partyjnego. Niektórych stanowisk nie można

było sprawować nie będąc członkiem partii.

-Centralizm partyjny. Mimo teoretycznej demokracji wewnątrzpartyjnej i tak wszystkie

najważniejsze decyzje podejmowane były przez najwyższe władze partii

- Różne okresy w funkcjonowaniu PZPR:

1948 - 1956 Okres największego terroru. W partii zasady wojskowe. System

wodzowski.

1956 - 1968 Okres pewnej odwilży w państwie i wewnątrz partii. Związane z

ponownym dojściem do władzy Władysława Gomułki

1968 Wydarzenia marcowe i osłabnięcie pozycji Gomułki

1970 Edward Gierek wybrany I Sekretarzem. Pozorne poprawianie

sytuacji gospodarczej, ale z drugiej strony dalsze umacnianie monopolu PZPR

Lata 80-te Bardzo poważny kryzys partii. Brak pomysłu na to jak partia

ma wyglądać oraz pogarszająca się sytuacja gospodarcza i funkcjonująca nielegalna opozycja

29.01.1990 Rozwiązanie PZPR

- Zjednoczone Stronnictwo Ludowe

-Powstało w 1949 roku z połączenia Stronnictwa Ludowego i resztek Polskiego Stronnictwa Ludowego

-Nie miało samodzielności politycznej (oprócz pewnej autonomii wewnętrznej)

-Było odpowiedzialne za realizowanie programu PZPR na wsi

-W początkowym okresie propagowanie kolektywizacji wsi i walka z obszarnictwem

-Po 1956 roku pewne złagodzenie stanowiska oraz uzyskanie małego zakresu

niezależności od PZPR

-Lata 70-te to zupełna marginalizacja ZSL

-Liczba członków ZSL: 1960 - 250 tys., 1980 ok. 460 tys.

-W 1989 roku ZSL postanowiło wrócić do tradycji „Mikołajczykowskiego” PSL i

utworzono PSL

- Stronnictwo Demokratyczne

-Powstałe jeszcze przed wojną (kwiecień 1939)

-Podczas wojny związane z rządem w Londynie, ale prokomunistyczna część

działaczy utworzyło secesyjne SD związane z PKWN

-W 1950 roku po likwidacji Stronnictwa Pracy część jego działaczy dołączyła się do

SD

-SD była partią marginalną a pewne ożywienie dopiero po 1956 roku

-W ramach PRL SD było inicjatorem tworzenia instytucji, które można by określić jako

demokratyczne (Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu)

-SD w latach 80-tych czasami głosowało w Sejmie inaczej niż PZPR

-W 1989 roku w czasach Sejmu Kontraktowego, zawiązało koalicję z Solidarnością i

ZSL tworząc rząd z T. Mazowieckim na czele

-Obecnie istnieje nadal choć wielu znanych polityków na początku lat 90-tych je

opuściło i przeszło do innych partii

- Opozycja polityczna w czasach PRL

* Komitet Obrony Robotników (KOR) 1976 - 1981

-Powstał w celu niesienia pomocy poszkodowanym w wydarzeniach czerwca 1976

w Ursusie i Radomiu

-W skład jego weszli ludzie o bardzo różnych poglądach

-Jacek Kuroń, Jan Lityński, Adam Michnik, Leszek Kołakowski, Andrzej

Celiński, Bogdan Borusewicz, Antoni Maciarewicz, Zbigniew

Romaszewski, Henryk Wujec, Jan Jozef Lipski

-Uczestnicy byli represjonowani i aresztowani

-W 1977 roku po uwolnieniu z aresztu członków KOR, postanowiono przekształcić

go w KSS KOR czyli Komitet Samoobrony Społecznej KOR

-Stał on się prawdziwą opozycją polityczną mającą dodatkowo nieść

wszelką pomoc ofiarom represji.

Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) Powstał w 1977 roku

-Założycielami byli min.: gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz,

Leszek Moczulski, Andrzej Czuma

-Pierwszoplanowym celem było naleganie na władze PRL aby wypełniało

ratyfikowane międzynarodowe pakty praw człowieka i pakty dotyczące

praw obywatelskich

-Dodatkowo ROPCiO udzielał, podobnie jak KOR, pomocy osobom

represjonowanym oraz wydawał swoją prasę

-W 1978 i 1979 r. podział i wykształcenie się min. Konfederacji Polski

Niepodległej (KPN)

-KPN nawiązywała do tradycji piłsudczykowskich

-Była ugrupowaniem (w odróżnieniu od ROPCiO) dalece konfrontacyjnym w

stosunku do systemu komunistycznego

* Polskie Porozumienie Niepodległościowe

-Jedna z najwcześniejszych organizacji 1976

-Założyciele-członkowie min: Zdzisław Najder, Jan Olszewski, Wojciech Karpiński

-Propagowało dążenie do całkowitego uniezależnienia się od ZSRR i

odzyskania przez Polskę niepodległości

-Szeroka działalność wydawnicza i agitacyjna. Współpracowali z PPN min.

Władysław Bartoszewski, Stanisław Lem, Jan Jozef Lipski

* Ruch Młodej Polski

-Ugrupowanie o wybitnie prawicowym profilu założone w 1979 roku

-Uczestnikami min.: Aleksander Hall, Marek Jurek, Tomasz Wołek

Wolne Związki Zawodowe (WZZ) Założone w 1978 roku

-Głowni działacze: Kazimierz Świtoń, Andrzej Gwiazda, Anna Walentynowicz,

Lech Wałęsa, Krzysztof Wyszkowski

-Były strukturą niezależną od państwa, która miała bronić praw pracowniczych

-Stały się podstawą dla stworzenia później Solidarności. To właśnie ludzie skupieni

w WZZ organizowali strajki na wybrzeżu w 1980 roku.

* NSZZ Solidarność

-Powstał w 1980

-Był zarówno ruchem społecznym jak i związkiem zawodowym

-Stanowił szeroką alternatywę dla oficjalnego ustroju państwowego

-Skupiał ludzi i programy z różnych końców spektrum politycznego

-Bardzo masowy charakter - do 10 milionów członków!!!

-wrzesień 1980 - grudzień 1981 faza legalnego działania

-13 grudnia 1981 wprowadzenie stanu wojennego i początek działania

Solidarności w podziemiu

-Ponowna legalizacja 17 kwietnia 1989

-Czołowi działacze: trudno wymienić najważniejszych. Są to czołowe

nazwiska również na scenie politycznej lat 90-tych

31. Znajomość aktów prawnych regulujących funkcjonowanie partii politycznych. Ustawa o partiach politycznych z 1990 roku - najważniejsze jej cechy. Konstytucja 1997 - jakie artykuły dotyczą partii politycznych.

Prawne uwarunkowania funkcjonowania partii politycznych w Polsce:

- Historycznie nie funkcjonowało wiele regulacji dotyczących bezpośrednio partii

* Konstytucja 1921: „Obywatele mają prawo koalicji, zgromadzania się i

zawiązywania stowarzyszeń.” (art.108)

* Konstytucja 1935: „Państwo zapewnia obywatelom możność rozwoju wartości

osobistych oraz wolność sumienia, słowa i zrzeszeń.” (art.5 ust. 2)

* W czasach PRL co prawda teoretycznie zapewniono prawo do zrzeszania się, ale

Konstytucja 1952 stwierdzała „Tworzenie zrzeszeń i udział w zrzeszeniach, których

cel lub działalność godzą w ustrój polityczny i społeczny albo porządek prawny

Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jest zakazane.” (art.72)

W 1976 roku formalnie usankcjonowano przewodnią rolę PZPR wprowadzając do

Konstytucji „1. Przewodnią siłą polityczną społeczeństwa w budowie socjalizmu jest

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.”

* Znacząca zmiana została wprowadzona nowelizacją Konstytucji z 29 grudnia 1989.

„Partie polityczne zrzeszają się na zasadach dobrowolności i rowności obywateli

Rzeczypospolitej Polskiej w celu wpływania metodami demokratycznymi na

kształtowanie polityki państwa.”

* 28 lipca 1990 roku została przyjęta ustawa o partiach politycznych

- Była to pierwsza w historii Polski ustawa regulująca funkcjonowanie partii politycznych

- Ustawa ta miała charakter bardzo liberalny

- Ustawa dopuszczała swobodne tworzenie partii, od których wymagano jedynie aby się

zarejestrowały (Sąd, w którym się partie rejestrowały nie miał podstaw aby odmówić),

więc był to tryb ewidencyjny

Ze względu na łatwość zarejestrowania (wymagano podpisów jedynie 15

osób) zaczęło powstawać bardzo wiele partii (kilkaset)

- Sama ustawa nie wymagała nawet od osób rejestrujących partię przedstawienia

statutu (dopiero TK w 1996 zinterpretował, że przedstawienie statutu jest konieczne)

- Ustawa dość pobieżnie a zarazem liberalnie regulowała kwestie finansów partii

Możliwe było finansowanie partii zarówno ze składek członkowskich,

darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku oraz dochodów z

działalności gospodarczej. Dodatkowo dochody z działalności gospodarczej

gdy przeznaczane na cele statutowe miały być wolne od podatku

- Możliwe było zdelegalizowanie partii w przypadku gdyby jej działalność zmierzała do

zmiany przemocą konstytucyjnego porządku RP

Konstytucja 1997

Art.11

Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii

politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i

równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi

na kształtowanie polityki państwa.

Finansowanie partii politycznych jest jawne.

Art. 13

Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w

swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i

komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza

nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia

władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub

członkostwa.

32.Znajomość najważniejszych postanowień ustawy o partiach politycznych z 1997 roku. (nie wymagam aby uczyć się co ma zawierać statut partii!). Umieć wymienić jak mogą być finansowane partie w Polsce w świetle obowiązującego prawa (i co się zmieniło w porównaniu z ustawą z 1990 roku)

R.4 Finanse i finansowanie partii politycznych

- art. 23a Źródła finansowania partii politycznych są jawne

- W art. 24 zostały wyszczególnione składniki majątku partii politycznej:

Składki członkowskie, darowizny (ograniczone do osób fizycznych i określonej

kwoty), spadki, zapisy, dochody z majątku, określone ustawami dotacje i subwencje

Art. 24 ust. 3 Partia nie może prowadzić działalności gospodarczej

Art. 24 ust 4 partia polityczna może pozyskiwać dochody z majątku pochodzące jedynie:

-Z oprocentowania środków zgromadzonych na rachunkach bankowych i lokatach

-Z obrotu obligacjami Skarbu Państwa i bonami skarbowymi Skarbu Państwa

-Ze zbycia należących do niej składników majątkowych

-Z działalności takiej jak: sprzedaż tekstu statutu lub programu partii, przedmiotów

symbolizujących partię, wydawnictw popularyzujących cele i działalność partii politycznej,

wykonywanie odpłatnie drobnych usług na rzecz osób trzecich z wykorzystaniem

posiadanego sprzętu biurowego (gdyż nie stanowi to działalności gospodarczej w myśl

ustawy)

- W porównaniu z wcześniejszą ustawą, zabroniono partiom pozyskiwania dochodów (co

wcześniej było dla nich bardzo korzystne) z wynajmowania pomieszczeń.

*Często partie wcześniej wynajmowały swe pomieszczenia „zaprzyjaźnionym” z

sobą instytucjom i podmiotom gospodarczym

*W myśl obecnych regulacji partia może wynajmować swe lokale jedynie na biura

parlamentarzystów oraz radnych

- Partia nie może pozyskiwać środków ze zbiorek publicznych (art. 24 ust 6)

*Zbiorki publiczne mogłyby się stać okazją do ukrycia nielegalnych dochodów

- Ustawodawca zabierając partiom politycznym wiele możliwości pozyskiwania

dochodów wprowadził jednocześnie wysokie subwencje z budżetu państwa na

działalność statutową partii (art. 28)

*Subwencja taka przysługuje partiom, które w wyborach do Sejmu uzyskały w

skali kraju co najmniej 3% głosów, albo w koalicji 6%

*Partie są zobowiązane do składania cyklicznie raportów finansowych i w

przypadku ich niedostarczenia albo występowania uchybień partie mogą być

pozbawione subwencji

Przyznanie takich subwencji zdecydowanie zwiększyło finanse jakimi partie

dysponują (nawet po ograniczeniu innych źródeł dochodów)

Przewidywana wysokość subwencji na działalność statutową, przysługujących partiom politycznym w 2008 r

Nazwa partii Subwencja za 2008 r. (zł)

Platforma Obywatelska Rzeczpospolitej Polskiej 37 966 470,31

Prawo i Sprawiedliwość 35 508 066,85

Polskie Stronnictwo Ludowe 14 201 375,95

Sojusz Lewicy Demokratycznej* 13 515 020,02

Socjaldemokracja Polska* 3 329 787,54

Partia Demokratyczna — demokraci.pl* 2 252 503,34

Unia Pracy* 489 674,64

Łącznie 107 262 898,65

33.Jak się zmieniał system wyborczy w III RP (jakie ordynacje w poszczególnych wyborach i jakie tego konsekwencje)

Wpływ zmieniającego się prawa wyborczego na funkcjonowanie polskiego systemu partyjnego III RP

- System wyborczy III RP jest systemem niestabilnym

*Częste zmiany ordynacji wyborczej

*Prawo wyborcze zmieniane niejednokrotnie pod kątem konkretnych zysków

politycznych partii

*Ogromny wpływ systemu wyborczego na kształtowanie się sceny politycznej,

a zwłaszcza na efektywną liczbę partii politycznych obecnych na scenie

*System wyborczy wpływa również na wybór strategii poszczególnych partii

Wybory 1989

- Były następstwem obrad Okrągłego Stołu

- Ordynacja była tak pomyślana, Żeby niezależnie od woli społecznej dać

zwycięstwo siłom prokomunistycznym

- Wybory do Sejmu:

*65% mandatów z góry przyznanych stronie rządowej (komunistycznej) do podziału. W tym PZPR, ZSL, SD oraz organizacje przychylne komunistom np.. PAX

*35% mandatów miało być rozdzielonych w całkowicie wolnych wyborach

*Formuła większości bezwzględnej

- Wybory do Senatu (który właśnie utworzono) miały być całkowicie wolne i

Rywalizacyjne

- W kampanii wyborczej strona solidarnościowa skupiona w ramach Komitetu

Obywatelskiego. Kandydaci prezentowani na łamach stworzonej Gazety Wyborczej

- W wyborach całkowity sukces strony solidarnościowej, która zdobyła 161 mandatów do Sejmu (maksimum jakie mogli zdobyć) i 99 mandatów do Senatu

- W wyniku wyborów w sierpniu 1989 roku został utworzony rząd Tadeusza Mazowieckiego (po nieudanej próbie sformowania rządu przez Czesława Kiszczaka)

- Sejm 1989-1991 był co ciekawe Sejmem X kadencji PRL, ale już Senat wybrany w tym samym czasie był Senatem I kadencji (III RP). Dlatego tez numeracja kadencji Sejmu i Senatu się nie pokrywa

- Wybory 1991

- W sejmie 1989-1991, zaczęto od 1990 roku pracować nad zmianami ordynacji wyborczej

*Miało to związek min. ze zmianą sytuacji międzynarodowej

- W toku prac postanowiono, że system wyborczy powinien być systemem

Proporcjonalnym

*Spowodowane to było tym, że partie dopiero w powijakach i chciano dać jak

najpełniejszy wyraz preferencjom społecznym

- Przyjęto ordynację przewidującą

* 37 okręgów wyborczych (7-17)

* Z 460 mandatów 391 przyznawano w okręgach a 69 z list krajowych

* W okręgach mandaty przyznawano w oparciu o metodę Hare-Niemeyera, w odniesieniu do list krajowych zmodyfikowana metoda Sainte-Lague

* Możliwość zblokowywania list wyborczych

* W wyborach do Senatu wprowadzono większość względną

- W wyniku wyborów 27 X 1991 mandaty zdobyło aż 29 komitetów wyborczych!!!

- Wybory 1993

-Sejm był tak rozdrobniony, że dostrzeżono konieczność zmian. Propozycje zmiany

ordynacji wyborczej zgłosiła Unia Demokratyczna

- Zmiany najbardziej wspierane przez partie najsilniejsze (UD, SLD, PC, KLD, KPN)

- Zmiany wprowadzone niedługo przed rozwiązaniem Sejmu - 28 maja a Sejm

rozwiązano 3 dni później

- Wprowadzono ordynację wyborczą premiującą partie duże:

* Metoda liczenia głosów: system d'Hondta zarówno na poziomie

okręgów jak i na poziomie list krajowych

* 391 mandatów do Sejmu rozdawane w okręgach a 69 na poziomie krajowym

* Zmniejszono rozmiar okręgów wyborczych (średnia 7,4 a poprzednio 10,3)

* Progi wyborcze: 5% dla komitetów )partii) i 8% dla komitetów koalicyjnych

- W wyniku wyborów 19 IX 1993 parlament znacznie mniej rozdrobniony niż wcześniej

- Mniejsze odzwierciedlenie rzeczywistych preferencji wyborczych: w parlamencie

jedynie 6 ugrupowań + reprezentacja mniejszości. Ugrupowania zdobyły te 65% głosów

- Zdecydowane zwycięstwo skonsolidowanej lewicy nad rozdrobnioną prawicą. Powstanie rządu koalicyjnego SLD z PSL. Razem miały 65% mandatów a zdobyły jedynie 35% głosów

- Wybory 1997

- Odbyły się w oparciu o tą samą ordynację wyborczą. (silne SLD i PSL nie miały

motywacji aby ją zmieniać)

- System wyborczy sprzyjał koncentracji i tym razem do Sejmu dostało się jeszcze mniej ugrupowań (5)

- Najwięcej głosów otrzymał AWS (ok. 34% głosów i ok. 44% mandatów) SLD zajął drugie miejsce (ok. 27% głosów i ok. 36% mandatów)

- System ewoluował stopniowo w stronę dwupartyjnego

- Rząd koalicyjny AWS z UW

- Kłopoty koalicji i jej rozpad i od 2000 roku rząd mniejszościowy AWS wspierany przez UW

- Ogromny spadek notowań AWS i chęć wprowadzenia zmian mogących uratować

prawicę w następnych wyborach

- Wybory 2001

- Przed wyborami, z obawy przed bardzo dobrym wynikiem wyborczym SLD

(szacowano, że mogłoby ono zdobyć bezwzględną większość w sejmie) ugrupowania

prawicowe postanowiły doprowadzić do zmiany ordynacji

- 12 IV 2001 przyjęto ordynację wyborczą:

* Zmniejszono liczbę i zwiększono przeciętny rozmiar okręgu wyborczego (41 okręgów zamiast poprzednich 52. Przeciętny rozmiar okręgu wzrósł do 11,22. Okręgi od 7 do 19)

* Metoda Sainte-Laguë (zmodyfikowana) zamiast metody d'Hondta (premiowanie ugrupowań średnich)

* Zniesienie list ogólnokrajowych. Wszyscy kandydaci wybierani w okręgach. Było to zmniejszenie deformacji wyników

* Częścią ordynacji z 2001 roku była zmiana finansowania kampanii wyborczych, o czym była mowa wcześniej

* Klauzule zaporowe pozostały niezmienione

- W wyniku wyborów sytuacja na scenie politycznej zmieniła się diametralnie

*Do Sejmu nie weszły partie, które przed wyborami rządziły (AWS i UW)

*Bardzo dobry wynik SLD (41% głosów i 47% mandatów) w Senacie aż 75 mandatów

*Rząd koalicyjny SLD z PSL a potem mniejszościowy SLD

- Wybory 2005 i 2007

- Odbywały się one na zasadach ordynacji z 2001 roku z tą różnicą, .że powrócono

do metody d'Hondta

- SLD, który sam doprowadził do powrotu do tej metody, tuż przed wyborami 2005 chciał ponownie powrócić do metody Sainte-Lague, ale mu się nie udało

- Ordynacja promuje partie duże i dlatego pozycja PO i PiS znacznie umacniają się

względem innych partii

- W Sejmie 2007 PO zdobyła 41,5% głosów i ok. 45,5% mandatów a PiS ok. 32% głosów i ok. 36% mandatów

- Do parlamentu nie weszły koalicyjne wcześniej LPR i Samoobrona (zdobyły nie więcej niż 1,5% głosów!!!)

Rozwój partii politycznych w III RP

- Okres tuż po 1989 roku

*Funkcjonowanie bloku solidarnościowego i wspólne działanie

*Partie zaczęły powstawać nie jako wyraz konkretnych podziałów socjopolitycznych, ale raczej jako wyraz działalności elit

*Główne pytanie jakie dzieliło społeczeństwo w pierwszych wyborach to: czy nowa Polska czy kontynuacja PRL. Społeczeństwo dało wyraz, Ŝe w większości chce nowego ustroju

- Wybory 1991

*Zaprojektowana ordynacja wyborcza sprawiła, że obóz posolidarnościowy się

zaczął dezintegrować

*Konflikty i oparte na nich tworzące się podziały partyjne w okresie 1991-1993: jaki

stosunek do przeszłości (lustracja, dekomunizacja), jaki model państwa (silna

prezydentura czy parlamentaryzm), jaka rola Kościoła

*Na prawej stronie sceny politycznej powstaje bardzo wiele partii a lewica się stopniowo odradza

- Okres 1993-1997

*Dominacja lewicy, która doszła do władzy pod hasłami socjalnymi, obiecując

bezpieczeństwo socjalne w niepewnych czasach

*Prawica po klęskach roku 1993 i 1995 zaczyna działania konsolidacyjne

- 1997 -2001

*AWS rządzi wespół z UW

*W okresie tym powraca się do haseł aksjologicznych (powrót haseł

dekomunizacyjnych)

*AWS zbyt zróżnicowany wewnętrznie aby skutecznie rządzić, dodatkowo problemy w

koalicji z UW. Kryzys tych partii prowadzi do wykształcania się nowych

- 2001-2005

*Rządy lewicy, a głównymi płaszczyznami podziałów staje się stosunek do

integracji europejskiej

*Pod koniec kadencji pojawienie się Afery Rywina i partie jak PiS i PO, które

zaczynają budować swój wizerunek jako skontrastowanie się z pełnym afer

okresem rządów SLD. Poważny kryzys i dezintegracja SLD

- 2005-2007*Okres trudnej koalicji PiS z Samoobroną i LPR. Konsekwentnie wszystkie

trzy partie tracą

- 2007 -*PO przy władzy, PiS jedyną opozycją, gdyż SLD ma ogromne

problemy z samoidentyfikacją i wewnętrznymi sporami

34. Formowanie się systemu partyjnego III RP. Przyczyny formowania się tak wielu partii. Wpływ dominacji ruchów społecznych w okresie realnego socjalizmu na kształtowanie się sceny partyjnej już po 1989 roku.
 

• Okres tuż po 1989 roku

- Funkcjonowanie bloku solidarnościowego i wspólne działanie

- Partie zaczęły powstawać nie jako wyraz konkretnych podział socjopolitycznych, ale raczej jako wyraz działalności elit

Główne pytanie jakie dzieliło społeczeństwo w pierwszych wyborach to: czy nowa Polska czy kontynuacja PRL. Społeczeństwo dało wyraz, że w większości chce nowego ustroju.

• Wybory 1991

Zaprojektowana ordynacja wyborcza sprawiła, że obóz posolidarnościowy się zaczął dezintegrować. Konflikty i oparte na nich tworzące się podziały partyjne w okresie 1991-1993: jaki stosunek do przeszłości (lustracja, dekomunizacja), jaki model państwa (silna prezydentura czy parlamentaryzm), jaka rola Kościoła. Na prawej stronie sceny politycznej powstaje bardzo wiele partii a lewica się stopniowo odradza.

• Okres 1993-1997

Dominacja lewicy, która doszła do władzy pod hasłami socjalnymi, obiecując bezpieczeństwo socjalne w niepewnych czasach. Prawica po klęskach roku 1993 i 1995 zaczyna działania konsolidacyjne

• 1997 -2001

AWS rządzi wespół z UW. W okresie tym powraca się do haseł aksjologicznych (powrót haseł dekomunizacyjnych)

• 2001-2005

Rządy lewicy, a głównymi płaszczyznami podział staje się stosunek do integracji europejskiej. Pod koniec kadencji pojawienie się Afery Rywina i partie jak PiS i PO, które zaczynają budować swój wizerunek jako skontrastowanie się z pełnym afer okresem rządów SLD. Poważny kryzys i dezintegracja SLD.

• 2005-2007

Okres trudnej koalicji PiS z Samoobroną i LPR. Konsekwentnie wszystkie trzy partie tracą poparcie.

• 2007 -

PO przy władzy, PiS jedyną opozycją, gdyż SLD ma ogromne problemy z samooidentyfikacją i wewnętrznymi sporami.

Wpływ zmieniającego się prawa wyborczego na funkcjonowanie polskiego systemu partyjnego III RP:

- System wyborczy III RP jest systemem niestabilnym.

- Częste zmiany ordynacji wyborczej

- Prawo wyborcze zmieniane niejednokrotnie pod kątem konkretnych zysków politycznych partii

- Ogromny wpływ systemu wyborczego na kształtowanie się sceny politycznej, a zwłaszcza na efektywną liczbę partii politycznych obecnych na scenie

- System wyborczy wpływa również na wybór strategii poszczególnych partii

Wybory 1989:

- Były następstwem obrad Okrągłego Stołu

- Ordynacja była tak pomyślana, żeby niezależnie od woli społecznej dać zwycięstwo siłom prokomunistycznym

Wybory do Sejmu:

65% mandatów z góry przyznanych stronie rządowej (komunistycznej) do podziału. W tym PZPR, ZSL, SD oraz organizacje przychylne komunistom np.. PAX

35% mandatów miało być rozdzielonych w całkowicie wolnych wyborach

Formuła większości bezwzględnej:

- Wybory do Senatu (który właśnie utworzono) miały być całkowicie wolne i rywalizacyjne

- W kampanii wyborczej strona solidarnościowa skupiona w ramach Komitetu Obywatelskiego. Kandydaci prezentowani na łamach stworzonej Gazety Wyborczej

- W wyborach całkowity sukces strony solidarnościowej, która zdobyła 161 mandatów do Sejmu (maksimum jakie mogli zdobyć) i 99 mandatów do Senatu

- W wyniku wyborów w sierpniu 1989 roku został utworzony rząd Tadeusza Mazowieckiego (po nieudanej próbie sformowania rządu przez Czesława Kiszczaka)

- Sejm 1989-1991 był co ciekawe Sejmem X kadencji PRL, ale już Senat wybrany w tym

samym czasie był Senatem I kadencji (III RP). Dlatego też numeracja kadencji Sejmu i Senatu się nie pokrywa.

35. ??? brakuje też 37, 39 i 40.

36.Najważniejsze partie lewicowe w III RP. Rozwój, geneza, najważniejsze postacie

Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP) partia już nieistniejąca

-Powstała jako kontynuacja rozwiązanej w 1990 roku PZPR

- Założyciele starali się odciąć od korzeni i dążyć w stronę modelu zachodniego

- Była partią o bardzo dobrej bazie instytucjonalnej (przejęcie majątku PZPR)

- Programowo była partią lewicową, ale w pewnej mierze lewicowo-liberalną.

Postulowano np. ograniczony interwencjonizm państwowy

- Przewodniczącymi partii byli: A.Kwaśniewski, J.Oleksy, L.Miller

- Od 1991 SdRP wchodziła w skład i stanowiła rdzeń SLD

-Przy władzy w latach 1993-1997. Premierzy: J.Oleksy, W.Cimoszewicz

- W 1999 roku przy okazji przekształcenia się SLD w typową partię polityczną SdR uległą samorozwiązaniu się

Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD)

- Utworzony w 1991 roku jako koalicja polityczna ugrupowań lewicowych

-W skład wchodziły partie lewicowe (SdRP, Partia Pracy, PPS, Polska Partia

Zielonych), związki zawodowe (OPZZ, ZNP, Federacja Związków Zawodowych

Pracowników PKP, itd.), ruchy społeczne (Demokratyczna Unia Kobiet). Ogólnie

kilkadziesiąt organizacji

- W Sejmie I kadencji SLD posiadało 60 mandatów, ale było ugrupowaniem całkowicie

izolowanym politycznie

- W 1993 roku bardzo dobry wynik wyborczy, szczególnie na tle zdezintegrowanej prawicy

*161 mandatów (35%) po zdobyciu ok.20% głosów

*Utworzenie rządu koalicyjnego z PSL z W.Pawlakiem na czele. Od 1995 roku J.Oleksy a potem W.Cimoszewic

- W 1997 roku SLD uzyskał 27% głosów co przełożyło się na 164 mandaty

(lepszy wynik niż poprzednio), ale stał się opozycyjny w stosunku do AW

- 15.04.1999 podpisanie deklaracji założycielskiej SLD jako partii politycznej

*Deklarację wejścia do SLD podpisali przedstawiciele 27 partii i ugrupowań, które wcześniej tworzyły koalicję SLD

*Nie zgłosiły akcesu: PPS, Ruch Ludzi Pracy, Krajowe Przedstawicielstwo

Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Stowarzyszenie Polaków Poszkodowanych

przez III Rzeszę, Towarzystwo Nauk Społecznych. OPZZ co prawda nie wstąpiło

jako takie ale pozostawiło swym członkom możliwość wstąpienia do SLD

- SLD określiło się wtedy jako partia lewicowa nawiązująca do tradycji polskiego i

międzynarodowego ruchu socjalistycznego i socjaldemokratycznego a także do

tradycji i myśli politycznej polskich socjalistów. Potępiła ona okres stalinizmu i

niedemokratyczny system realnego socjalizmu jednocześnie jednak oddając

szacunek tym, którzy w czasach PRL uczciwą i rzetelną pracą tworzyli polską

rzeczywistość

- Przed wyborami 2001 zawarto koalicję wyborczą z UP

- Sukces wyborczy w 2001 roku. 216 mandatów (razem z UP) i utworzenie rządu z

L.Millerem na czele

- Podczas sprawowania rządów przez SLD (początkowo w koalicji z PSL) stopniowy

spadek popularności

- W 2004 roku L.Miller ustąpił ze stanowiska przewodniczącego partii a następnie ze

stanowiska premiera. Przewodniczącym SLD został K.Janik (potem na pewien czas

J.Oleksy) a szefem rządu M.Belka

- Marzec 2004 część działaczy SLD (z M.Borowskim na czele) odłączyła się od SLD i

założyła Socjaldemokrację Polską (SdPl)

- W wyniku dalszego spadku sondaży oraz konfliktów wewnętrznych w 2005 roku całkowita zmiana władz w SLD. Na czele staje W.Olejniczak

- Wybory 2005. uzyskał 11,31% głosów i w oparciu o to 55 mandatów do Sejmu (Żadnego do Senatu!

- W 2006 przy okazji wyborów samorządowych SLD razem z UP, SdPl, PD- demokraci.pl stworzyli koalicję wyborczą - Lewica i Demokraci (LiD)

- Wybory 2007 Lewica i Demokraci uzyskali 13,2% głosów co przełożyło się na 53 mandaty

- Wiosna 2008 LiD się rozpadł

- Na przestrzeni roku 2008 narasta konflikt personalny w SLD pomiędzy nowo

wybranym przewodniczącym partii G.Napieralskim a byłym przewodniczącym i ciągle

przewodniczącym klubu parlamentarnego W.Olejniczakiem

Socjaldemokracja Polska (SdPl)

- Powstała w marcu 2004 roku jako rozłam w SLD

Część polityków SLD, na czele z Markiem Borowskim, niezadowolona z kierunku, w

którym partia zdążała postanowiło się odłączyć i założyć nowe ugrupowanie

- Rdzeniem programowym miało być zabieganie o państwo wrażliwe społecznie,

pomagające ubogim i neutralne światopoglądowo

- Bardzo istotnym elementem retoryki na początku tworzenia było zdystansowanie się od afer związanych z czasami rządów SLD (np. Afera Rywina)

- W 2004 roku udało się im wprowadzić posłów do Europarlamentu

- W 2005 roku startowali do Parlamentu min. z UP i nie udało się im wprowadzić posłów do Sejmu V kadencji

- W 2006 SdPl weszła do koalicji lewicowej LiD (w 2006 roku LiD osiągnął bardzo dobry wynik w wyborach samorządowych)

- W 2007 w ramach koalicji LiD-u SdPl wprowadziła do Sejmu 10 parlamentarzystów

- W kwietniu 2008 większość posłów SdPl opuściła klub parlamentarny LiD i skupiło się we własnym kole poselskim

- Styczeń 2009 wybory przewodniczącego - na czele Wojciech Filemonowicz (z Krakowa

37. Rozwój partii prawicowych i centrowych oraz liberalnych. Znajomość najważniejszych partii istniejących obecnie, ale też najważniejszych, które funkcjonowały w latach 90-tych a następnie się rozpadły albo przekształciły. Umieć przyporządkować czołowych polityków do partii.

Polskie partie określane jako prawicowe

• Platforma Obywatelska

Platforma Obywatelska (PO) - polska, centroprawicowa partia polityczna założona 24 stycznia 2001 (zarejestrowana 5 marca 2002 jako Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej) przez Andrzeja Olechowskiego, Macieja Płażyńskiego z AWS i Donalda Tuska z Unii Wolności. Ideologię partii można określić jako połączenie konserwatyzmu i chadecji. Obecnie partia tworzy koalicję rządzącą wspólnie z Polskim Stronnictwem Ludowym.

Politycy:
Donald Tusk, Grzegorz Schetyna, Radek Sikorski, Hanna Gronkiewicz-Waltz,
Andrzej Czuma, Jarosław Gowin, Zbigniew Chlebowski itd…

• Prawo i Sprawiedliwość
  

• Prawo i Sprawiedliwość (PiS) - centroprawicowa partia polityczna zarejestrowana sądownie 13 czerwca 2001 (pierwszy komitet lokalny PiS powstał już 22 marca 2001), założona na fali popularności uzyskanej przez Lecha Kaczyńskiego podczas pełnienia przez niego funkcji ministra sprawiedliwości (VI 2000 - VII 2001). Działacze PiS starszej generacji wywodzą się w większości ze środowisk dawnej AWS (PC, SKL i ZChN) oraz ROP.
  

• Prezes partii: Jarosław Kaczyński

• Wiceprezesi partii:

• * Marek Kuchciński, Adam Lipiński, Aleksandra Natalli-Świat, Zbigniew Ziobro

• Sekretarz Generalny:

• * Jarosław Zieliński
  Wojciech Jasiński (były minister skarbu państwa)

• Krzysztof Jurgiel (były minister rolnictwa i rozwoju wsi)

• Michał Kamiński Paweł Kowal

• Jacek Kurski

• Krzysztof Putra - wicemarszałek Sejmu (były wicemarszałek Senatu)

• Wojciech Szarama

• Krzysztof Tchórzewski

• Zbigniew Wassermann (były minister-koordynator służb specjalnych)

• Unia Polityki Realnej

• Liga Polskich Rodzin

• Naprzód Polsko

• Prawica Rzeczypospolitej

• Ruch Ludowo-Narodowy

• Ruch Patriotyczny

• Polski Ruch Monarchistyczny

• Stronnictwo "Piast"

Polskie partie określane się jako centrowe

Partia Demokratyczna - demokraci.pl - PD

Partia Demokratyczna - demokraci.pl (Partia Demokratyczna, PD) - polska partia polityczna o charakterze socjalliberalnym.
Partia Demokratyczna pod względem prawnym jest kontynuacją Unii Wolności. Liderami - inicjatorami przekształcenia UW w PD byli przewodniczący UW Władysław Frasyniuk, I premier niepodległej III RP Tadeusz Mazowiecki oraz wicepremier i minister gospodarki i pracy w rządzie Leszka Millera i Marka Belki - profesor Jerzy Hausner. Pierwotnie projekt powstania PD zakładał poszerzenie środowiska UW zarówno w lewą jak i prawą stronę sceny politycznej - prowadzone były rozmowy z Partią Centrum Janusza Steinhoffa i Zbigniewa Religi, zakończone fiaskiem; ostatecznie w PD poza członkami UW znalazła się grupa dawnych członków SLD oraz osoby niezwiązane wcześniej formalnie z partiami politycznymi.

Pod deklaracją ideową Partii Demokratycznej 27 lutego 2005 podpisało się 176 ludzi nauki, kultury, przedstawicieli organizacji samorządowych i pozarządowych dotychczas popierających Unię Wolności, a wcześniej Unię Demokratyczną (między innymi Magdalena Abakanowicz, Zbigniew Bujak, Bronisław Geremek, Janusz Onyszkiewicz, Jan Kułakowski, Izabella Cywińska, Marek Edelman, Piotr Fronczewski, Agnieszka Holland, Kazimierz Kutz, Bogdan Lis, Henryk Samsonowicz, Olga Krzyżanowska, Robert Leszczyński, Andrzej Grabowski, Marek Kondrat, Piotr Machalica, Jan Miodek, Daniel Olbrychski, Antoni Piechniczek, Andrzej Seweryn, Zbigniew Zapasiewicz). Poparcia inicjatywie udzielił również urzędujący premier Marek Belka.

Przewodniczący PD [edytuj]

• Władysław Frasyniuk (2005-2006)

• Janusz Onyszkiewicz (2006-2009)

• Brygida Kuźniak (od 10 stycznia 2009^[2])

Demokratyczne Koło Poselskie (Posłowie z list LiD) [edytuj]

• Bogdan Lis - opozycjonista z czasów PRL, poseł na Sejm

• Marian Filar - kryminolog, prof. prawa, wykładowca UMK, poseł na Sejm

• Jan Widacki - adwokat, profesor dr hab. nauk prawnych, były wiceminister spraw wewnętrznych, poseł na Sejm

Politycy Partii Demokratycznej [edytuj]

• Janusz Onyszkiewicz - były przewodniczący, opozycjonista z czasów PRL, były minister obrony narodowej, poseł do Parlamentu Europejskiego

• Marian Filar - kryminolog, prof. prawa, wykładowca UMK, poseł na Sejm RP

• Władysław Frasyniuk - były szef UW i PD, opozycjonista z czasów PRL

• Jerzy Hausner - były wicepremier i były minister pracy

• Marek Edelman - lekarz kardiolog, uczestnik powstania w getcie warszawskim

• Olga Krzyżanowska - działaczka społeczna, była senator

• Bogdan Lis - opozycjonista z czasów PRL, poseł na Sejm

• Jan Lityński - opozycjonista z czasów PRL, były poseł na Sejm, przewodniczący rady politycznej partii

• Mirosław Czech - członek Związku Ukraińców w Polsce

• Marek Belka - były premier, były minister finansów

• Zbigniew Janas - opozycjonista z czasów PRL

• Tadeusz Mazowiecki - pierwszy niekomunistyczny premier Polski, były szef UD i UW

• Jerzy Osiatyński - były minister finansów

• Anna Popowicz - polityk, radca prawny, członek NSZZ "Solidarności" od 1980

• Krzysztof Pusz - były wicewojewoda pomorski, minister w kancelarii Prezydenta Lecha Wałęsy

• Marcin Święcicki - były prezydent Warszawy, radny Sejmiku Województwa mazowieckiego

• Jerzy Wierchowicz - były przewodniczący klubu parlamentarnego Unii Wolności

• Polskie Stronnictwo Ludowe - PSL

• Stronnictwo Demokratyczne - SD

Polskie partie zaliczane do liberalnych

- Platforma Obywatelska
- Unia Polityki Realnej

Schematy historyczne:

Unia Demokratyczna -> Unia Wolności -> Demokraci.pl

Kongres Liberalno-Demokratyczny-> liberalna część AWS-> PO

Porozumienie Centrum-> konserwatywna częśc AWS-> PiS

Historyczne partie III RP

  Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (BBWR)

 Centrolewica Rzeczypospolitej Polskiej (CRP)

 Chrześcijańska Demokracja - Stronnictwo Pracy (ChD-SP)

 Dom Ojczysty (DO)

 Federacja Polskiej Przedsiębiorczości (FPP)

 Forum Prawicy Demokratycznej (FPD)

 Inicjatywa dla Polski (IdP)

 Koalicja Konserwatywna (KK)

 Koalicja Republikańska (KR)

 Konfederacja Polski Niepodległej - Ojczyzna (KPN-O)

 Kongres Liberalno-Demokratyczny (KLD)

 Krajowe Porozumienie Emerytów i Rencistów Rzeczypospolitej Polskiej (KPEiR RP)

 Nowa Demokracja (ND)

 Partia Chrześcijańskich Demokratów (PChD)

 Partia Emerytów i Rencistów "Nadzieja" (PEiR "N")

 Partia Konserwatywna (PK)

 Partia Ludowo-Demokratyczna (PL-D)

 Partia Wolności (PW)

 Partia X

 Platforma Janusza Korwin-Mikke (PJKM)

 Polska Partia Niepodległościowa - Partia Nowej Prawicy (PPN-PNP)

 Polska Partia Przyjaciół Piwa (PPPP)

 Polska Unia Pracujących (PUP)

 Polska Unia Socjaldemokratyczna (PUS; wcześniej Unia Socjaldemokratyczna RP)

 Polskie Forum Ludowo-Chrześcijańskie "Ojcowizna" (PFL-Ch "O")

 Polski Blok Ludowy (PBL)

 Polski Front Narodowy (PFN)

 Polski Program Gospodarczy (PPG)

 Polskie Stronnictwo Ludowe - Odrodzenie (PSL-O)

 Polskie Stronnictwo Ludowe - Porozumienie Ludowe (PSL-PL)

 Polskie Stronnictwo Ludowe (wilanowskie) (PSL)

 Porozumienie Centrum (PC)

 Porozumienie Polskich Chrześcijańskich Demokratów (PPChD)

 Przymierze Prawicy (PP)

 Republikanie

 Republikańska Partia Społeczna (RPS)

 Rodzina - Ojczyzna (R-O)

 Ruch Demokratyczno-Społeczny (RDS)

 Ruch dla Rzeczypospolitej (RdR)

 Ruch dla Rzeczypospolitej - Obóz Patriotyczny (RdR-OP)

 Ruch Ludzi Pracy (RLP)

 Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna (ROAD)

 Ruch Solidarni w Wyborach (SwW)

 Ruch Społeczny (RS, dawniej RS AWS)

 Ruch Stu (RS)

 Ruch Trzeciej Rzeczypospolitej (RTR)

 Samoobrona Ruch Społeczny (SRS)

 Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP)

 Solidarność Pracy (SP)

 Stronnictwo Demokracji Polskiej (SDP)

 Stronnictwo Gospodarcze (SG)

 Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe - Ruch Nowej Polski (SKL-RNP)

 Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie (SLCh; wcześniej PSL-Solidarność)

 Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne (SND)

 Stronnictwo Polityki Realnej (SPR)

 Suwerenność-Praca-Sprawiedliwość (SPS)

 Unia Demokratyczna (UD)

 Unia Wolności (UW)

 Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN)

 Zjednoczenie Polskie (ZP)

 Związek Komunistów Polskich „Proletariat” (ZKP „P”)

38. Partie agrarne. Głównie PSL i Samoobrona (raczej populistyczna)

Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL)

- Nawiązuje do tradycji ruchu ludowego sprzed ponad stu lat

- Przekształcone z ZSL, ale założone jako nawiązanie do PSL S.Mikołajczyka z okresu tuz po II wojnie

- 1990, kongres na którym PSL powstało

- Ideologia PSL to nowoczesny agraryzm oraz wartości chrześcijańskie i społeczna nauka Kościoła

- Zajmuje pozycje centrowe. Możliwość koalicji z lewą oraz prawą stroną sceny politycznej

- Partia posiadająca bardzo silne struktury lokalne i konsekwentnie uzyskująca znakomite wyniki w wyborach samorządowych i lokalnych. Jest to najliczniejsza partia w Polsce - ok. 140 tysięcy członków

- 1991 - 48 mandatów poselskich. 1992 W.Pawlak starał się utworzyć rząd

- 1993 - 132 mandaty. Drugi wynik wyborczy (po SLD). Stworzenie koalicji z SLD i na

czele W.Pawlak (1993-1995)

- 1997 - słaby wynik wyborczy (27 mandatów). Pozostawanie w opozycji

- 2001 - 42 mandaty i stworzenie koalicji z SLD-UP. (w koalicji do 2003 r.

- 2005 - jedynie 25 mandatów i w parlamencie jako najsłabsza partia opozycyjna

- 2007 - zdobycie 31 mandatów. Zawarcie koalicji z PO. W obecnym rządzie PSL ma

trzech ministrów (W.Pawlak, M.Sawicki, J.Fedak)

Samoobrona RP

- Powstała w 1992 roku opierając się na Związku Zawodowym Rolników „Samoobrona”

- Od początku była partia wodzowską z niekwestionowanym liderem - A.Lepperem

- Początki działalności wiążą się z obroną interesów zadłużonych rolników

- Oprócz rolników zaczęła identyfikować się z rożnymi niezadowolonymi grupami

społecznymi (emeryci, bezrobotni) stając się partią całkowicie populistyczną

- Program Samoobrony nakreślany był głownie aby pozyskać jak największą liczbę

wyborców i nie miał on konsekwencji ani spójności

- Zaistniała na scenie politycznej organizując protesty, blokady i nielegalne akcje

- 2001 rok weszła do parlamentu uzyskując 53 mandaty (ogromny sukces)

- 2005 rok - ponownie dobry wynik (56 mandatów)

- 2006 -2007 udział w koalicji PiS-Samoobrona-LPR. 2007 rozpad koalicji -

min. Afera Gruntowa

- 2007 - całkowita klęska w wyborach (ok. 1.5% głosów)

39. Tendencje we współczesnych partiach politycznych. Kryzys partii? -czy są alternatywy?

współcześnie obraz organizacyjnego funkcjonowania partii jest następujący: nawet jeżeli partia zachowa szkielet struktur podobny do masowej, to inaczej zupełnie rozkłada ciężar wewnątrzpartyjnego znaczenia. Ponieważ najbardziej znaczącym sposobem istnienia partii jest sukces wyborczy, osiągany drogą rywalizacji medialnej na bardziej atrakcyjne komunikaty, to ciężar władzy w partii skupia się na tej grupie, która reprezentuje partię w strukturach władzy publicznej.

40. Znajomość najważniejszych partii politycznych w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Rosji, Francji oraz na poziomie UE

Dominujące partie w polityce:

amerykańskiej

• Partia Republikańska - konserwatywna, prawicowa

• Partia Demokratyczna - centrolewicowa, głosząca idee amerykańskiego liberalizmu

Niemieckiej

Wspólny klub parlamentarny CDU/CSU: 226 mandatów

• Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna

• Unia Chrześcijańsko-Społeczna

• Socjaldemokratyczna Partia Niemiec

• Wolna Partia Demokratyczna

• Lewica

• Związek 90/Zieloni

Brytyjskiej

• Partia Konserwatywna, prawica i centroprawica

• Partia Pracy, centrowa, centrolewica.

Do miana trzeciej "siły" aspirują Liberalni Demokraci, centrowa, centrolewica

Rosyjskiej

• Jedna Rosja założona w kwietniu 2001 partia z założenia centrystyczna. Partia stanowi zaplecze polityczne Władimira Putina. Jej liderem jest Borys Gryzłow.

• Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej spadkobierczyni KPZR, powstała w 1993. Od początku istnienia jej przewodniczącym pozostaje Giennadij Ziuganow.

• Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji założona w 1989 pozostaje jedną z głównych partii rosyjskiej sceny politycznej. Głosi idee rosyjskiego imperializmu, Jej przywódcą jest Władimir Żyrinowski.

• Sprawiedliwa Rosja:Ojczyzna/Emeryci/Życie

Francuskiej

• Unia na rzecz Ruchu Ludowego (Union pour un Mouvement Populaire, UMP, prawicowa, gaullistowska),

• istniejąca od 2002, Unia Demokracji Francuskiej (Union pour la Démocratie Fran çaise, UDF, centryści) — 1995,

• Partia Socjalistyczna (Parti Socialiste, PS) — 1969,

• Francuska Partia Komunistyczna (Parti Comuniste Fran çaise, PCF) — 1920,

• Front Narodowy (Front National, FN, skrajnie prawicowy, populistyczny) — 1972;

UE

EPL-ED	Europejska Partia Ludowa - Europejscy Demokraci	chadecy, ludowcy i konserwatyści
PES	Partia Europejskich Socjalistów	socjaldemokraci
ALDE	Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	liberałowie, socjalliberałowie i centryści
UEN	Unia na rzecz Europy Narodów	narodowi konserwatyści
Verts/ALE	Zieloni - Wolny Sojusz Europejski	zieloni i regionaliści
GUE/NGL	Zjednoczona Lewica Europejska - Nordycka Zielona Lewica	socjaliści i komuniści
IND/DEM	Niepodległość i Demokracja	eurosceptycy, liberałowie i konserwatyści

---