Prawo finansowe

to ogół norm prawnych regulujących posługiwanie się pieniądzem, jego gromadzeniem i wydatkowaniem związanym z realizacją zadań państwa i innych podmiotów działających w gospodarce.

• Prawo podatkowe,

• Prawo dewizowe,

• Prawo finansów lokalnych,

• Prawo ubezpieczeń,

• Prawo celne,

• Prawo finansowe przedsiębiorstw,

• Prawo karne skarbowe,

• Prawo bankowe,

• Prawo bilansowe.

Źródła prawa - akty normatywne

• Ustawy, uchwalane przez Sejm i Senat, zatwierdzane przez Prezydenta, publikowane w Dzienniku Ustaw,

• Uchwały stanowione prze Sejm, Senat, Radę Ministrów, organy stanowiące samorządu terytorialnego, publikowane odpowiednio w Monitorze Polskim lub w dziennikach urzędowych województw,

• Rozporządzenia, stanowione przez Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów lub poszczególnych ministrów, publikowane w Dzienniku Ustaw,

• Zarządzenia, wydawane przez Prezydenta, poszczególnych ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów, Prezesa NBP, publikowane w Monitorze Polskim, dziennikach urzędowych poszczególnych ministerstw i urzędów centralnych, dziennikach urzędowych województw.

Program przedmiotu

• Finanse - pojęcia podstawowe, źródła prawa

• Finanse publiczne

• Finanse samorządów terytorialnych

• Podatki i opłaty publiczne

• System ubezpieczeń społecznych

• System bankowy

• System ubezpieczeniowy

• Rynek finansowy - instytucje, instrumenty

• Prawo obrotu papierami wartościowymi

• Finanse przedsiębiorstw

• Rozliczenia pieniężne

• Finanse międzynarodowe

Finanse - pojęcia podstawowe

Pieniądz

wszystko, co jest powszechnie akceptowane jako środek regulowania zobowiązań.

Funkcje pieniądza

• Miernik wartości

• Środek wymiany

• Środek płatniczy

• Środek tezauryzacji

Zjawiska finansowe

Stanowią tylko część zjawisk pieniężnych, gdyż obejmują zjawiska związane z cyrkulacją pieniądza, np. zapłata za towary i usługi, wynagrodzenie za pracę, kredytowanie. Stąd też zjawiska finansowe obejmują zjawiska pieniężne, w których pieniądz występuje w ujęciu dynamicznym, a nie w ujęciu statycznym.

Finanse

to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem pieniądza, tj. z procesami gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych.

Finanse

W sferze zainteresowania finansów i finansistów jest ruch pieniądza, tzn. procesy jego:

• Tworzenia,

• Krążenia (cyrkulacji),

• Osiadania.

Finanse są to zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne ich dotyczące.

W zależności od podmiotów dysponujących zasobami pieniężnymi rozróżniamy:

• Finanse publiczne

• Finanse prywatne

Finanse publiczne a prywatne

• Władza publiczna dysponuje przymusem dla zapewnienia sobie dochodów i nie podlega przymusowi w zakresie wydatków. Podmioty prywatne znajdują się w sytuacji odwrotnej.

• Finanse publiczne wyrażają się w pieniądzu, którego gestorem jest państwo w sposób mniej lub bardziej całkowity, natomiast prywatni posiadacze pieniądza nie maja na niego znaczącego wpływu.

Finanse publiczne a prywatne

• Finanse publiczne są zorientowane na realizację interesu publicznego (interesu ogółu), finanse prywatne - służą gromadzeniu dochodów i realizacji zysków indywidualnych.

• Skala (wielkość) finansów publicznych jest nieporównywalna z finansami prywatnymi.

Funkcje finansów

• Alokacyjna,

• Redystrybucyjna,

• Stabilizacyjna.

Funkcja redystrybucyjna

Redystrybucja - przemieszczanie dochodów od jednych podmiotów do drugich za pośrednictwem państwa (podmiotów sektora finansów publicznych).

Funkcja alokacyjna

Alokacja - rozmieszczenie czynników produkcji w różnych rodzajach działalności.

W gospodarce rynkowej alokacja dokonuje się za pośrednictwem finansów.

Funkcja stabilizacyjna

polega na oddziaływaniu za pomocą instrumentów polityki fiskalnej i pieniężnej na globalny popyt w gospodarce w kierunku zapewnienia:

• możliwie pełnego wykorzystania ekonomicznego potencjału gospodarki,

• stabilizacji siły nabywczej pieniądza,

• równowagi bilansu płatniczego.

Finanse publiczne

Dotyczą gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych przez budżet państwa, budżety jednostek samorządu terytorialnego (budżety województw, powiatów i gmin), ubezpieczenia społeczne i inne instytucje publiczne.

Finanse publiczne

Podstawowym aktem prawnym regulującym funkcjonowanie finansów publicznych jest:

Ustawa z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych

Finanse publiczne

Zgodnie z art. 6:

Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:

Finanse publiczne

• pobieranie i gromadzenie dochodów,

• wydatkowanie środków publicznych,

• finansowanie deficytu,

• zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne,

• zarządzanie środkami publicznymi,

• Zarządzanie długiem publicznym.

Do środków publicznych zaliczane są:

• Dochody publiczne, na które składają się:

• podatki,

• inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia wynika z odrębnych ustaw,

• opłaty,

• dochody z tytułu najmu i dzierżawy majątku publicznego,

• dywidendy z wniesionego kapitału,

• dochody ze sprzedaży rzeczy i praw,

• Spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej,

• inne dochody pobierane przez organy finansowe z dochodów publicznych.

Do środków publicznych zaliczane są:

2. Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi,

3. Przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych, pochodzące z ich działalności i innych źródeł,

4. Przychody budżetu państwa i budżetów samorządów terytorialnych uzyskiwane ze sprzedaży papierów wartościowych i innych operacji finansowych, z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego, ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych oraz z otrzymanych pożyczek i kredytów.

Środki publiczne mogą być wykorzystywane na:

• Wydatki publiczne - utrzymanie sektora finansów publicznych i wykonywanie zadań państwa i samorządów terytorialnych na rzecz społeczeństwa realizowanych nieodpłatnie.

• Rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego (spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów, wykup papierów wartościowych oraz inne operacje finansowe, udzielone pożyczki).

Sektor finansów publicznych
dzieli się na:

• Sektor rządowy,

• Sektor samorządowy.

Budżet państwa

Do sektora finansów publicznych zalicza się:

• organy władzy publicznej,

• podległe im jednostki organizacyjne,

• państwowe osoby prawne oraz inne państwowe jednostki organizacyjne nie objęte Krajowym Rejestrem Sądowym, których działalność jest finansowana ze środków publicznych w całości lub w części, z wyjątkiem: przedsiębiorstw państwowych, banków państwowych, spółek prawa handlowego.

Organy władzy

Organy władzy:	Organy stanowiące	Organy wykonawcze
centralnej	Sejm Senat	Prezydent RP Rząd Premier Wojewodowie
Wojewódzkiej	Sejmik województwa	Zarząd województwa Marszałek województwa
Powiatowej	Rada powiatu	Zarząd powiatu Starosta
gminnej	Rada gminy	Wójt Burmistrz Prezydent

Formy organizacyjno-prawne gospodarki budżetowej

Jednostki budżetowe

Gospodarstwo Środki

pomocnicze specjalne

Zakłady budżetowe Fundusze celowe

Jednostki budżetowe to takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek dochodów budżetu państwa lub na rachunek dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

• państwowe - mogą być tworzone, łączone i likwidowane przez: ministrów, kierowników urzędów centralnych;

• wojewódzkie, powiatowe, gminne: sejmik województwa, rada powiatu, rada gminy.

• J.B.: szkoły, muzea świadczą usługi o charakterze nieodpłatnym lub częściowo odpłatnym.

Gospodarstwa pomocnicze

to wyodrębniona organizacyjnie i finansowo część działalności podstawowej jednostki budżetowej lub jej działalność uboczna. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa swoje koszty z uzyskiwanych przychodów, może jednak także otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe.

Np. gospodarstwo rolne, warsztat przy szkole

Środki specjalne

to zgodnie z ustawą o finansach publicznych środki finansowe gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych.

Podstawą ich wyodrębnienia są:

• Ustawy oraz uchwały organów stanowiących j.s.t,

• Otrzymane przez j. budżetową w formie pieniężnej spadki, zapisy, darowizny,

• Odszkodowania za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce budżetowej w zarząd bądź w użytkowanie.

Zakłady budżetowe

to takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które odpłatnie wykonują zadania i pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych. Mogą również otrzymywać dotacje przedmiotowe, podmiotowe lub celowe na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, a nowo tworzone zakłady - dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

Fundusze celowe

nazywane także pozabudżetowymi lub parabudżetowymi, tworzone są ustawowo i służą gromadzeniu środków wyodrębnionych z budżetu, które mogą być wykorzystywane jedynie na cele, dla których fundusze te zostały utworzone. Fundusze celowe mogą działać jako osoby prawne lub jako wyodrębnione rachunki bankowe, którymi dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz.

• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

• Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,

• Fundusz Emerytalno-Rentowy Rolników,

• Fundusz Alimentacyjny,

• Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia,

• Państwowy Fundusz Kombatantów,

• Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Budżetowanie brutto

System powiązań polegający na objęciu budżetem pełnej wysokości dochodów i wydatków podmiotu sektora publicznego nazywany jest metodą budżetowania brutto (budżetowania bezpośredniego).

Budżetowanie netto

• Powiązanie podmiotów sektora publicznego z budżetem nie jest jednolite.

• Gospodarka innych jednostek niż j.b. opiera się na budżetowaniu netto, czyli wynikowo. Realizują one swoje zadania na zasadzie pełnej lub częściowej odpłatności.

Nadwyżka uzyskanych przychodów nad wydatkami rozliczana jest z budżetem, natomiast w przypadku odwrotnym (deficyt) jednostka może otrzymać dotację.

Dotacja

bezzwrotna pomoc finansowa państwa na dofinansowanie lub finansowanie określonej działalności lub określonego podmiotu.

Dotacje celowe

to środki budżetowe na finansowanie lub dofinansowanie zadań administracji rządowej oraz zadań zleconych j.s.t., a także zadań własnych j.s.t., zadań zleconych do realizacji jednostkom nie zaliczanym do sektora publicznego oraz fundacjom i stowarzyszeniom, jak również kosztów realizacji inwestycji zakładów budżetowych (państwowych), inwestycji j.s.t., inwestycji związanych z badaniami naukowymi i pracami badawczo-rozwojowymi.

Dotacje podmiotowe i przedmiotowe

Dotacje podmiotowe to środki budżetowe przeznaczone na dofinansowanie działalności bieżącej, ustawowo wskazanego podmiotu.

Dotacje przedmiotowe związane są z wydatkowaniem środków budżetowych na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów i usług, kalkulowanych według stawek jednostkowych.

Subwencje

to szczególny rodzaj dotacji związany z bezzwrotną pomocą finansową państwa udzielaną poszczególnym podmiotom (instytucjom, organizacjom gospodarczym lub społecznym, osobom fizycznym).

Finanse samorządów terytorialnych

Samorząd terytorialny- w modelu trójszczeblowym jest obligatoryjnym związkiem mieszkańców gmin, powiatów i województw samorządowych utworzonym dla realizowania zadań o charakterze lokalnym przez gminy i powiaty oraz o charakterze regionalnym przez województwa samorządowe, w celu zapewnienia rozwoju danego terenu i zaspokojenia potrzeb zbiorowych z zakresu użyteczności publicznej ludności owego terenu.

• W modelu trójszczeblowym samorządu terytorialnego gmina jest szczeblem podstawowym, powiat - szczeblem pośrednim (powiat ziemski - PZ i powiat grodzki - PG), a województwo - szczeblem najwyższym.

• Podział taki został dokonany z uwagi na zakres zadań jednostek samorządu terytorialnego, a nie ze względu na zakres podległości.

Gmina, powiat, województwo jako jednostki samorządu terytorialnego, stanowią szczególnego rodzaju system społeczno - gospodarczy (tzw. terytorialną korporację samorządową, tj. korporację prawa publicznego), na który składają się następujące elementy:

• obszar, który zajmuje gmina, powiat, województwo,

• mieszkańcy tworzący wspólnotę samorządową,

• władza, tj. wybieralne demokratycznie organy gminy, powiatu i województwa,

• jednostki organizacyjne gminy, powiatu, województwa, tj. jednostki budżetowe gospodarstwa pomocnicze, środki specjalne, zakłady budżetowe, fundusze celowe.

Funkcje samorządu terytorialnego

• upodmiotowienie społeczności lokalnej i regionalnej,

• organizowanie rozwoju społecznego,

• formułowanie i realizowanie polityki gospodarczej na terenie danej gminy, powiatu, województwa samorządowego,

• uczestnictwo w przedsięwzięciach gospodarczych.

Budżet

• Budżet gminy, budżet powiatu, budżet województwa jest podstawą prowadzenia samodzielnej gospodarki finansowej gminy, powiatu, województwa.

• Uchwalany jest odpowiednio przez radę gminy, powiatu i sejmik województwa, jako część uchwały budżetowej na rok budżetowy (rok kalendarzowy).

Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem:

• dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki,

• przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, środków specjalnych oraz funduszy celowych jednostki samorządu terytorialnego.

Dochody własne j.s.t.

• Dochody podatkowe

(podatki lokalne stanowiące dochód gminy, których elementy konstrukcyjne mogą być kształtowane przez władze gminy, tj. podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych i podatek od posiadania psów,

podatki w całości pobierane przez gminę, ale rada gminy nie kształtuje ich stawek oraz nie ma prawa wprowadzania generalnych zwolnień, czy przyznawania ulg: podatek rolny, podatek leśny, podatek od spadków i darowizn, podatki dochodowe opłacane na zasadzie uproszczonej, tj. w formie karty podatkowej,

dochody z samoopodatkowania się mieszkańców gminy w drodze referendum,

dochody z udziałów w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, tj. w podatku dochodowym od osób fizycznych i w podatku dochodowym od osób prawnych.

• Dochody niepodatkowe

• (opłata skarbowa, opłata eksploatacyjna,

• opłaty lokalne: opłata targowa, opłata miejscowa, opłata administracyjna,

• opłaty z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste na rzecz osób fizycznych lub osób prawnych, albo w zarząd na rzecz jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej,

opłaty adiacenckie pobierane od właścicieli gruntów zobowiązanych do wnoszenia udziału w kosztach budowy urządzeń komunalnych, energetycznych i gazowych odpowiednio do wzrostu wartości nieruchomości w wyniku wybudowania na nich tych urządzeń;

• opłaty za niezabudowanie lub niezagospodarowanie gruntów w określonym czasie,

• opłaty za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej z zakresu: ochrony środowiska, dróg, mostów, placów i organizacji ruchu, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji i oczyszczania ścieków, utrzymania czystości oraz urządzeń sanitarnych i utylizacji odpadów, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną, lokalnego transportu zbiorowego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, komunalnego budownictwa mieszkaniowego, oświaty, kultury, kultury fizycznej, zieleni komunalnej, porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej,

• wpływy z najmu i dzierżawy lokalu, budynku, gruntu lub innych rzeczy bądź praw będących własnością gminy, powiatu, województwa,

• wpływy ze sprzedaży nieruchomości stanowiących własność gminy, powiatu, województwa,

• dywidendy od przedsiębiorstw komunalnych i wpłaty z zysku,

• dochody związane z przepisami o prywatyzacji przedsiębiorstw komunalnych,

• dochody z dywidend z tytułu posiadanych akcji w S.A. oraz zyski z tytułu posiadanych udziałów w sp. z o.o., a także część nadwyżek finansowych wpłacanych przez zakłady budżetowe,

• dochody z tytułu sprzedaży akcji i udziałów w spółkach prawa handlowego,

• zapisy, darowizny, spadki,

• kary i grzywny,

• odsetki od środków na rachunkach bankowych,

• odsetki od pożyczek udzielonych przez gminy, powiaty, województwa.

Podatki i opłaty publiczne

Daniny publiczne

• podatki,

• opłaty

• dopłaty

• cła

• inne niż wyżej wymienione

Podatek

zgodnie z art. 6 Ustawy Ordynacja podatkowa:

publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy wynikające z ustawy podatkowej.

Cechy podatku

• przymusowy charakter,

• bezzwrotność,

• nieodpłatność,

• jednostronność ustalania

• ogólny charakter,

• pieniężna forma

• przewłaszczenie.

Opłata

jest daniną publiczną zawierającą wszystkie cechy podatku z wyjątkiem jednej - w przeciwieństwie do nieodpłatnego podatku jest daniną odpłatną.

Dopłata, cło

Dopłata to forma finansowej partycypacji użytkowników inwestycji publicznych w kosztach realizacji tych inwestycji.

Cło opłata lub podatek nakładany na towary będące przedmiotem eksportu lub importu.

Fundusz celowy

według postanowień art. 22 ustawy o finansach publicznych „Funduszem celowym jest fundusz ustawowo powołany przed wejściem w życie ustawy, którego przychody przeznaczone są na realizowanie wyodrębnionych zadań”.

System podatkowy w Polsce

Systemem podatkowym określa się najczęściej całokształt podatków istniejących obok siebie jednocześnie w danym kraju, tworzącym całość organizacyjną zarówno pod względem prawnym, jak i ekonomicznym.

System podatkowy w Polsce

Prawne podstawy nakładania obowiązków podatkowych stanowi obowiązująca od dnia 17 października 1997r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483).

System podatkowy w Polsce

W art. 217 ustrojodawca postanowił, że:

• Nakładanie:

• Podatków,

• Innych danin publicznych,

• Określanie:

• Podmiotów opodatkowania,

• Przedmiotów opodatkowania,

• Stawek podatkowych,

• Kategorii podmiotów zwolnionych od podatków,

• Zasad przyznawania ulg i umorzeń podatkowych

może następować wyłącznie w drodze ustawy.

Funkcje podatków

1) fiskalna - dostarczeniu państwu dochodów. Podatki są zasadniczym źródłem dochodów budżetowych i łącznie z opłatami stanowią około 90% dochodów ogółem

2) regulacyjne - związana jest z funkcją fiskalną. Polega na przesuwaniu środków pieniężnych w odpowiednich proporcjach pomiędzy przedsiębiorstwami i ludnością.

3) stymulujaca - związana jest z funkcją fiskalną i regulacyjną, polega na wykorzystaniu podatku w celu stymulowania działalności gospodarczej.

4) informacyjno- kontrolna - - Pobór podatków dostarcza informacji o zachodzących zjawiskach społecznych i gospodarczych.

Elementy struktury podatku

-Podmiot podatku

• Podmiotem podatku jest zarówno ten, kto podatek ustanawia i pobiera na swoją rzecz, jak i ten, kto jest zobowiązany do jego zapłacenia.

• Wyróżniamy podmiot podatku:

• Czynny

• Bierny

Czynny podmiot podatku

• Podmiot, który pobiera na swoją rzecz podatek lub dla którego podatek jest pobierany nosi nazwę podmiotu czynnego.

• W RP podmiotem czynnym jest państwo i samorząd terytorialny.

• Podmiotem takim mogą być także organizacje międzynarodowe.

Bierny podmiot podatku

• Podmiotem biernym jest podmiot zobowiązany do uiszczenia podatku.

• W prawie podatkowym do jego określenia używa się nazwy podatnik.

• Podmiot może być podatnikiem:

• Formalnym,

• Rzeczywistym.

• Podatnik formalny - ten, kto jest formalnie zobowiązany do zapłacenia podatku.

• Jeżeli podatnik ponosi ekonomiczny ciężar podatku, jest równocześnie podatnikiem rzeczywistym.

• Rozszczepienie osoby podatnika formalnego i rzeczywistego

- podatek pośredni

Podmiot podatku - pośrednicy

• Z podmiotem podatkowym wiąże się też pojęcie płatnika i inkasenta.

• Płatnik to pośrednik między podmiotem czynnym a podatnikiem.

• Pozycja i obowiązki płatnika są obecnie uregulowane w Ordynacji podatkowej:

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa

<Obowiązki płatnika (art. 8):

• Obliczenie podatku,

• Pobranie podatku od podatnika,

• Wpłacenie podatku organowi podatkowemu we właściwym terminie.>

• Inkasent jest pośrednikiem między podatnikiem a podmiotem czynnym.

• Nie oblicza on podatku, ale jedynie pobiera i wpłaca go organowi podatkowemu we właściwym terminie (art. 9)

• Występuje przy podatku: rolnym, leśnym i innych podatkach lokalnych.

Przedmiot podatku

• Przedmiot podatku czyli przedmiot opodatkowania, jest to rzecz lub zjawisko, które podlega opodatkowaniu.

• Najczęściej jest nim jakieś zjawisko czy zdarzenie, które powoduje skutki prawne określone przez ustawę, lub dokonywanie czynności cywilnoprawnych, które rodzą takie skutki.

Podstawa opodatkowania

• Podstawa opodatkowania, zwana także podstawą wymiaru podatku, jest konkretyzacją przedmiotu opodatkowania.

• Konkretyzacja może przybierać postać:

• ilościową, np. powierzchnia nieruchomości w m2, powierzchnia użytków rolnych w hektarach przeliczeniowych, wielkość stada hodowlanego w sztukach...

• wartościową np. wyrażona w złotych wysokość dochodu uzyskanego w ciągu roku podatkowego, wartość rynkowa kupowanego samochodu...

• Podstawa opodatkowania mająca postać wartościową wyrażana jest w wartości:

• rzeczywistej albo

• tzw. szacunkowej.

• Ustalenie podstawy opodatkowania w postaci wartości rzeczywistej dotyczy sytuacji, w których możliwe jest względnie dokładne określenie wartości uzyskanego dochodu, np. na podstawie prowadzonych ksiąg podatkowych lub rachunkowych.

• W wielu przypadkach jest to niemożliwe.

• Określenie podstawy wymiaru podatku w drodze szacunku dokonuje się, gdy np. podatnik niewłaściwie, a tym bardziej nierzetelnie, prowadzi księgi podatkowe czy rachunkowe, które nie mogą być uwzględnione przy obliczaniu podatku.

Stawka podatku

Jest to relacja między wymierzonym podatkiem a podstawą opodatkowania.

1 Kwotowa,

• Stawka podatku może być wyrażona w ustalonej kwocie - określamy ją wówczas jako kwotową.

• Jest ona stosowana wówczas, gdy podstawa podatku przybiera postać ilościową,

np. w podatku od nieruchomości stawka jest ustalana w określonej kwocie od metra kwadratowego powierzchni.

2 Procentowa,

Stosunek wymierzonego podatku do podstawy opodatkowania może też być wyrażony w procentach, w postaci ułamka dziesiętnego. Taka stawka nosi nazwę stawki procentowej.

3 Ułamkowa,

• Ze stawką ułamkową mamy do czynienia wówczas, gdy stosunek podatku do podstawy opodatkowania jest wyrażony w ułamku zwykłym.

• W okresie powojennym była ona stosowana np. w podatku dochodowym od spółdzielczości, gdy podatek ustalono na 1/3 zysku bilansowego spółdzielni.

4 Wielokrotnościowa.

• Polega na tym, że wymierzony podatek jest wielokrotnością podstawy opodatkowania, czyli jest większy (nawet wielokrotnie) od tejże podstawy.

• Np. do końca marca 1994r. podatek od przyrostu wynagrodzeń, tzw. popiwek (nawet 500%).

Skala podatku

• Jest to zbiór stawek obowiązujących w danym podatku.

• Skale podatku można podzielić na:

1) proporcjonalne,

• Charakteryzuje się stałą stawką podatkową. Oznacza to, iż mimo zmian podstawy opodatkowania, stawka jest zawsze niezmienna (stała), a wysokość podatku zmienia się proporcjonalnie do zmiany wielkości podstawy opodatkowania.

2) nieproporcjonalne.

• progresywna,

• Skala ta charakteryzuje się stawką zmienną, zależną od wielkości podstawy opodatkowania.

• Im wyższa podstawa opodatkowania, tym wyższa stawka podatkowa.

• Może występować w dwóch postaciach:

• globalnej, zwanej także skokową,

• szczeblowanej, zwanej także ciągłą.

• Skala progresywna globalna polega na stosowaniu jednej stawki, wynikającej ze skali do całej podstawy opodatkowania.

• Skala progresywna szczeblowana polega na tym, że całą podstawę opodatkowania dzieli się na poszczególne odcinki (szczeble) i do każdego z nich stosuje się inną wynikającą ze skali stawkę.

• regresywna,

• Polega na tym, że wraz ze wzrostem podstawy podatkowej maleje stawka.

• Jest stosowana bardzo rzadko.

• degresywna.

• Polega na tym, iż w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania maleje stawka podatkowa.

• Gdy podstawa opodatkowania zmniejszy się do pewnej ustalonej kwoty, wówczas stawka jest już stała, a opodatkowanie staje się proporcjonalne.

Termin i warunki płatności

• Składają się na strukturę podatku.

• W tym zakresie istotną rolę odgrywają terminy wpłacania podatków oraz zasady i sposób zapłaty.

• Termin płatności może być ustalony:

• jako z góry określony dzień,

• w nawiązaniu do jakiegoś faktu czy zdarzenia.

System podatkowy

• Jest to ogół podatków pobieranych w danym państwie.

• Z systemem podatkowym mamy do czynienia wówczas, gdy zespół podatków ma charakter uporządkowany i stanowi pewną liczbę podatków, które można w określony sposób sklasyfikować przy uwzględnieniu różnych kryteriów.

• Na polski system podatkowy składa się jedenaście tytułów podatkowych, objętych materialnym szczególnym prawem podatkowym.

• Pojęcie podatku zostało zdefiniowane w art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926).

Klasyfikacja podatków

• Ze względu na rodzaj podmiotu, na rzecz którego wpływy z podatków są odprowadzane:

• Państwowe,

• Samorządowe.

• Ze względu na osobę podatnika można wyróżnić podatki pobierane od:

• osób fizycznych,

• osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.

• Z punktu widzenia tożsamości podatnika formalnego i rzeczywistego wyróżniamy podatki:

• bezpośrednie, zakładają tożsamość osoby podatnika formalnego i rzeczywistego.

• Pośrednie w których następuje zaprogramowane przez państwo, planowe rozczepienie osoby podatnika formalnego i rzeczywistego.

Podatki bezpośrednie

• Podatek dochodowy od osób fizycznych,

• Podatek dochodowy od osób prawnych,

• Podatek od spadków i darowizn,

• Podatek od czynności cywilnoprawnych,

• Podatek rolny,

• Podatek leśny,

• Podatek od nieruchomości,

• Podatek od środków transportowych,

• Podatek od posiadania psów.

Podatki pośrednie

• Podatek od towarów i usług i podatek akcyzowy,

• Podatek od gier.

Klasyfikacja podatków

• Z punktu widzenia źródła poboru podatku można wyróżnić podatki sięgające do:

• dochodu podatnika:

• podatki konsumpcyjne,

• podatki przychodowe,

• podatki dochodowe,

• podatki przychodowo-dochodowe.

• majątku podatnika.

System podatkowy w Polsce

I. Podatki pobierane przez urzędy skarbowe stanowiące dochody budżetu państwa:

• podatek od towarów i usług,

• podatek akcyzowy,

• podatek od gier

I. Podatki pobierane przez urzędy skarbowe stanowiące dochody budżetu państwa:

• podatek od towarów i usług,

• podatek akcyzowy,

• podatek od gier

II. Podatki pobierane przez urzędy skarbowe stanowiące częściowo dochody j.s.t:

• podatek dochody od osób fizycznych - opodatkowanie na zasadach ogólnych oraz w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

(27,6 % otrzymuje gmina, 1% powiat, 1,5% województwo).

• podatek dochodowy od osób prawnych (5% otrzymuje gmina, 0,5% województwo)

System podatkowy w Polsce

III. Podatki pobierane przez urzędy skarbowe stanowiące dochody gmin:

• podatek dochodowy od osób fizycznych opłacany w formie zryczałtowanej - karta podatkowa,

• podatek od czynności cywilnoprawnych,

 

• podatek od spadków i darowizn.

IV. Podatki i opłaty pobierane przez urzędy gminy stanowiące dochody gmin:

• podatek rolny,

• podatek leśny,

• podatek od nieruchomości,

• podatek od środków transportowych,

• podatek od posiadania psów,

• opłaty: targowa, miejscowa i administracyjna,

• opłata skarbowa.

Podstawowe akty prawne

• Ustawa z dnia 8 stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym, Dz.U. z 1993r. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.

• Rozporządzenia Ministra Finansów

Podatek VAT

• Jest podatkiem państwowym, który stanowi w całości dochód Skarbu Państwa.

• Ma charakter powszechny - podatnikami są wszystkie podmioty dokonujące opodatkowanych czynności.

• Jest to podatek pośredni.

Podatek VAT

• Z punktu widzenia podatnika rzeczywistego stanowi on podatek konsumpcyjny.

• Z punktu widzenia podatnika formalnego ma charakter przychodowy.

• Ma charakter cenotwórczy i podatku od wartości dodanej.

Przedmiot opodatkowania 1/4

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega:

• sprzedaż towarów,

• odpłatne świadczenie usług,

• eksport towarów i usług.

Ponadto opodatkowaniu podlegają również czynności określone w art. 2 ust. 3 ustawy, tj.:

• świadczenie usług oraz przekazanie lub zużycie towarów na potrzeby reprezentacji albo reklamy,

• przekazanie przez podatnika towarów oraz świadczenie usług na potrzeby osobiste podatnika, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez niego pracowników oraz byłych pracowników,

• zamiany towarów, zamiany usług oraz zamiany usługi na towar i towaru na usługę,

• wydanie towarów lub świadczenie usług w zamian za wierzytelności,

• wydanie towarów lub świadczenie usług w miejsce świadczenia pieniężnego,

• dostarczenie produktów rolnych na podstawie umowy kontraktacji,

• darowizna towarów,

• świadczenie usług bez pobrania należności,

• wydanie towarów lub świadczenie usług w zamian za czynności niepodlegające opodatkowaniu,

• towary własnej produkcji oraz towary, które po nabyciu nie zostały odsprzedane w przypadku rozwiązania spółki prawa cywilnego lub handlowego niemającej osobowości prawnej albo zaprzestania przez podatnika będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie odrębnych przepisów, do zawiadomienia właściwego organu podatkowego o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej.

Podatnicy formalni

• Osoby fizyczne,

• Osoby prawne,

• Jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej,

które dokonują opodatkowanych czynności we własnym imieniu i na swoją rzecz (art. 5 ustawy o VAT)

Podatnicy

Podatnikami podatku są (zgodnie z art. 5 ust 1) osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:

• mające siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wykonują we własnym imieniu i na własny rachunek czynności, o których mowa w art. 2 ustawy, w okolicznościach wskazujących na zamiar ich wykonywania w sposób częstotliwy, nawet jeżeli zostały wykonane jednorazowo, a także wówczas, gdy czynności te polegają na jednorazowej sprzedaży rzeczy w tym celu nabytej,

• wykonujące czynności, o których mowa w art. 16 ustawy (czynności maklerskie itp.),

• na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku, gdy na podstawie odrębnych przepisów importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na towar zostało zawieszone w części lub w całości albo zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną,

• uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną, w tym również osoby, na które, zgodnie z odrębnymi przepisami, zostały przeniesione prawa i obowiązki związane z tymi procedurami,

• mające siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu za granicą, jeżeli wykonują czynności, o których mowa w art. 2 ustawy, osobiście lub przez osobę upoważnioną albo przy pomocy pracowników bądź przy wykorzystaniu zakładu lub urządzenia służącego działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej,

• będące usługobiorcami usług pochodzących z importu.

Zwolnienia podmiotowe

Art. 14 ustawy o VAT

• podatnicy, u których wartość sprzedaży towarów, a także wartość eksportu towarów lub usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej kwocie 10.000 euro,

• opłacający podatek dochodowy w formie karty podatkowej, w zakresie działalności objętej tą formą opodatkowania, z uwzględnieniem art. 18 ust 3 ustawy (rolnicy ryczałtowi).

• Podmioty, które zamierzają dopiero rozpocząć działalność gospodarczą.

Zwolnienia podmiotowe

• Podatnicy objęci zwolnieniem podatkowym należą do kategorii podatników faktycznych, gdyż odczuwają ciężar zapłaty podatku od towarów i usług.

• Podatnik faktyczny znajduje się w gorszej pozycji prawnej niż podatnik formalny. Zwolnienie podmiotowe pozbawia bowiem podatnika możliwości obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.

• Wszystkie zwolnienia podmiotowe mają charakter dobrowolny.

Zwolnienia przedmiotowe

Zgodnie z treścią art. 7 zwalnia się od podatku od towarów i usług m.in.:

• świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy, tj. usługi w zakresie:

• rolnictwa,

• edukacji,

• ochrony zdrowia i opieki społecznej,

• eksport usług określonych powyżej, jeżeli nie został dotrzymany warunek prowadzenia ewidencji dla celów podatku VAT,

• import towarów zwolnionych od cła na podstawie przepisów kodeksu celnego (należą do nich m.in. rzeczy stanowiące mienie przesiedleńcze, upominki),

• import towarów objętych procedurą uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń w rozumieniu przepisów kodeksu celnego. Zwolnienia tego nie stosuje się do wyrobów akcyzowych wymienionych w poz. 13 -15 oraz 17 i 19 załącznika nr 6 do ustawy,

• import towarów objętych procedurą odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od cła,

• sprzedaż towarów używanych, także darowizny tych towarów, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało sprzedającemu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Zwolnienie to dotyczy również używanych budynków, budowli i ich części będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze,

• przeniesienie własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa,

• przychody, o których mowa w art. 12 ust 1 - 6 i art. 13 pkt 2 - 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 90, poz. 416 ze zm.),

• sprzedaż produktów rolnych, z wyjątkiem importu, dokonywana przez rolnika ryczałtowego. Zwolnienie to nie dotyczy sprzedaży produktów rolnych dokonywanej przez:

• rolników ryczałtowych, o których mowa w ust. 2b,

• podatników obowiązanych na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Ponadto zwolnienia przedmiotowe określone zostały również w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268 ze zm.).

• Na podstawie postanowień § 67 rozporządzenia wprowadzono między innymi zwolnienie od podatku VAT sprzedaży - z wyjątkiem eksportu - której przedmiotem są następujące towary i usługi:

• dzieła sztuki i przedmioty o wartości muzealnej (z wyłączeniem biżuterii artystycznej), rękopisy oraz inne przedmioty kolekcjonerskie,

• towary, które mogą być użyte jako opakowania zwrotne (z wyjątkiem nowych i sprzedawanych przez producentów i importerów),

• usługi w zakresie doradztwa rolniczego,

• posiłki sprzedawane w barach mlecznych oraz w stołówkach i bufetach przyzakładowych (pod warunkiem że nie są to stołówki i bufety ogólnodostępne),

• posiłki profilaktyczne,

• dzierżawa gruntów przeznaczonych na cele rolnicze,

• a także darowizny na rzecz:

• publicznych szkół i zakładów opieki zdrowotnej, zakładów kształcenia nauczycieli oraz placówek oświatowych, a także instytucji kultury i instytucji filmu,

• samorządu terytorialnego,

• spółdzielni mieszkaniowych, jeżeli darowizna dotyczy budynków mieszkalnych,

• jednostek wojskowych,

• oraz:

• usługi związane ze skupem i przechowywaniem płodów rolnych,

• prowizje i inne wynagrodzenia z tytułu wykonania umów agencyjnych, zlecenia i pośrednictwa lub innych umów o podobnym charakterze związanych ze świadczeniem usług zwolnionych od podatku, w obrocie nieruchomościami,

• import dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, z wyłączeniem biżuterii artystycznej oraz samochodów,

• import usług telekomunikacyjnych,

• import usług finansowanych ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej,

• import wartości dewizowych,

• import rzeczy zwolnionych od cła, przywożonych w ramach bezzwrotnej pomocy udzielonej przez rządy państw obcych oraz międzynarodowe organizacje międzyrządowe,

• import towarów objętych procedurą dopuszczenia do obrotu uprzednio wywiezionych w ramach procedury uszlachetniania biernego, jeżeli proces uszlachetnienia ma na celu naprawę towarów, a naprawa dokonywana jest nieodpłatnie w wykonaniu umowy gwarancyjnej.

Podstawa opodatkowania

• Zgodnie z art. 15 ustawy o VAT - stanowi ją obrót. Jest nim najczęściej kwota należna z tytułu sprzedaży towarów i usług pomniejszona o należny podatek.

• Podstawą opodatkowania importu towarów jest wartość celna towaru powiększona o należne cło i ewentualnie o akcyzę, a przy imporcie usług kwota, którą ma zapłacić usługobiorca.

• Dla towarów objętych podatkiem akcyzowym podstawa obliczenia podatku ulega zwiększeniu o wysokość tej akcyzy.

• Zmniejszenie podstawy opodatkowania zachodzi przy udzielaniu rabatu, bonifikat, uznaniu reklamacji itp.

Stawki procentowe

• Stawka podstawowa wynosi 22%;

• Stawki ulgowe:

• 7% załącznik nr 3,4,5;

• 3 % załącznik nr 1 (sprzedaż nieprzetworzonych lub nisko przetworzonych produktów rolnych);

• Stawka zerowa stosowana m.in., przy opodatkowaniu eksportu.Uprawnia podatnika formalnego do otrzymania zwrotu całego podatku, jaki był pobrany przez urząd skarbowy (załącznik nr 10).

Zmiany po przystąpieniu do UE

• Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej będzie oznaczało, iż granice celno-podatkowe z krajami członkowskimi UE zostaną zniesione, a transakcje handlowe towarami z tymi krajami nie będą już określane dla potrzeb VAT jako transakcje eksportowe czy importowe.

• Pojęcie eksportu i importu w nowej rzeczywistości gospodarczej będzie jedynie zarezerwowane dla transakcji z podmiotami z krajów trzecich, tzn. z krajów nie należących do Unii Europejskiej. Wprowadzony we Wspólnocie z dniem 1 stycznia 1993 r. tzw. system przejściowy w podatku VAT wykorzystuje - w zależności, od tego kto nabywa towary (lub niektóre usługi) - dwa reżimy podatkowe.

• Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, gdy nabywcą jest podatnik (lub osoba prawna zidentyfikowana jako podatnik dla tych transakcji wewnątrzwspólnotowych) z innego niż dostawca kraju członkowskiego,

• Drugi - gdy nabywcą jest ostateczny konsument lub inny podmiot, który jest traktowany jako ostateczny konsument.

Transakcje między podatnikami VAT z różnych krajów członkowskich UE

• W transakcjach dokonywanych w ramach Wspólnoty między podatnikami VAT z różnych krajów członkowskich pojęcia eksportu i importu zostały z dniem 1 stycznia 1993 r. zastąpione pojęciami wewnątrzwspólnotowej dostawy i wewnątrzwspólnnotowego nabycia.

• Towary dostarczane pomiędzy podatnikami zarejestrowanymi dla celów VAT są opodatkowane stawką zerową w kraju ich wysyłki (rozpoczęcia transportu) jako wewnatrzwspólnotowa dostawa, zaś podatek należny opłacany jest przez nabywcę towarów w kraju, do którego przybywają (zakończenia transportu) te towary (wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów). Podatnik (nabywca) rozlicza podatek VAT w deklaracji VAT wg stawki obowiązującej w kraju, do którego są przywożone towary (kraju, w którym kończy się transport tych towarów).

• Wewnątrzwspólnotowa dostawa korzysta z zerowej stawki VAT, jeśli spełnione są następujące warunki:

• dostawa została wykonana na rzecz podmiotu, posiadającego status podatnika VAT w innym państwie członkowskim UE (status podatnika będzie można sprawdzić za pośrednictwem administracji podatkowej, np. poprzez złożenie za pośrednictwem faksu zapytania), oraz

• dostawca posiada dowody zaświadczające, że towary opuściły terytorium państwa członkowskiego UE wysyłki lub rozpoczęcia transportu (dowody te określane są w ustawodawstwach krajowych poszczególnych państw członkowskich UE).

• W dostawach wewnątrzwspólnotowych podatnicy posługują się numerami identyfikacyjnymi VAT poprzedzonymi dwuliterowym prefiksem wskazującym na wydające go państwo członkowskie. Numery te powinny być podawane na fakturach dokumentujących te transakcje.

Podatnicy uczestniczący w transakcjach wewnątrzwspólnotowych są zobowiązani do wypełniania kwartalnych informacji podsumowujących dotyczących tych transakcji. W informacjach podsumowujących podaje się numery identyfikacyjne VAT dostawcy i nabywcy jak również łączną wartość (za dany okres) towarów i związanych z nimi usług dostarczonych każdemu nabywcy. Informacje podsumowujące służą kontroli prawidłowości deklarowanych przez podatników z różnych krajów członkowskich danych dotyczących realizowanych między nimi transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Termin płatności

• Za okresy miesięczne do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy;

• W przypadku podatników rozliczających się kwartalnie: do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.

• Podatek od towarów i usług jest źródłem dochodów wyłącznie budżetu państwa i stanowi główną pozycję dochodów podatkowych.

• Kwota zobowiązania podatkowego do zapłacenia we właściwym urzędzie skarbowym jest to różnica między podatkiem należnym a podatkiem naliczonym za dany miesiąc rozliczeniowy.

Dochody budżetu państwa w 2004r

Podatek akcyzowy

Podstawowe akty prawne

• Ustawa z dnia 8 stycznia 1993r. o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym, Dz.U. z 1993r. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.

• Rozporządzenia Ministra Finansów

Akcyza

• Podatek państwowy, który w całości stanowi dochód Skarbu Państwa.

• Jest podatkiem pośrednim, cenotwórczym.

• Jednofazowy charakter podatku akcyzowego - import wyrobów akcyzowych lub wprowadzenie tego wyrobu do obrotu gospodarczego przez producenta.

Wyroby akcyzowe

• Są to towary wymienione w załączniku nr 6.

• Można je podzielić na 5 podstawowych grup:

• Towary luksusowe, np. jachty pełnomorskie, futra, samochody;

• Tzw. wyroby monopolowe: tytoniowe, spirytusowe itp.

• Paliwa, np. benzyna, paliwo gazowe, gaz w butlach,

• Opakowania z tworzyw sztucznych,

• Pozostałe wyroby akcyzowe, np. karty do gry.

Wyroby akcyzowe

• Produkty naftowe i syntetyczne paliwa płynne,

• Gaz wykorzystywany do napędu pojazdów samochodowych oraz napełniania butli turystycznych o wadze do 5 kg,

• Broń palna myśliwska,

• Samochody osobowe,

• Jachty pełnomorskie,

• Łodzie żaglowe,

• Sprzęt elektrotechniczny wysokiej klasy i kamery

• Sól,

• Środki upiększające i wyroby perfumeryjne,

• Karty do gry, z wyłączeniem kart do gry dla dzieci,

• Wyprawione skóry futrzane zwierząt szlachetnych oraz wyroby z tych skór,

• Wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego,

• Wyroby winiarskie,

• Piwo,

• Wyroby tytoniowe,

• Opakowania z tworzyw sztucznych.

Podmioty podatkowe

• Są nimi wyłącznie producenci i importerzy.

• Wskazuje na to charakter podatku, który jest uiszczany od wyrobów akcyzowych jeszcze przed dopuszczeniem ich do obrotu na rynku

Przedmiot opodatkowania

• Sprzedaż oraz zamiana wyrobów akcyzowych,

• Import tych wyrobów,

• Przekazanie i darowizna wyrobów akcyzowych,

• Nadmierne ubytki lub też zawinione niedobory wyrobów przemysłu spirytusowego, wyrobów winiarskich, piwa oraz wyrobów tytoniowych, które powstały w czasie produkcji, magazynowania, przerobu i przewozu.

Podstawa opodatkowania

• Obrót tymi wyrobami - u producentów wyrobów akcyzowych,

• Wartość celna towarów zwiększona o należne cło - u importerów wyrobów akcyzowych,

• Ilość wyrobów akcyzowych - jeśli podatek obliczony jest według stawek ustalonych kwotowo dla określonych wyrobów.

Stawki akcyzy

Procentowe, Stosowane są przy opodatkowaniu wartości, która jest podstawowym sposobem wyrażenia podstawy opodatkowania wyrobów akcyzowych.

Kwotowe, Powiązane są z liczbową konkretyzacją przedmiotu podatku akcyzowego w jego podstawie opodatkowania. Takie stawki stosowane są jedynie przy opodatkowaniu sprzedaży wyrobów akcyzowych dokonywanej w kraju przez ich producenta.

Wielokrotnościowe. Ukryte są one pod postacią procentową. Polegają na tym, iż należny podatek stanowi wielokrotność podstawy opodatkowania. Mają zastosowanie przy opodatkowaniu importowanych wyrobów spirytusowych oraz przy imporcie paliw.

Stawki akcyzy

• Podatek akcyzowy można też obliczać, stosując stawki specyficzne.

• Np. akcyza od papierosów obliczana jest z zastosowaniem:

• Stawki kwotowej, która odzwierciedla kwotę podatku przypadającą na jednostkę podstawy opodatkowania (1 papieros);

• Stawki procentowej, określanej jako 25% maksymalnej ceny detalicznej.

Skala podatku

• Skala proporcjonalna bez względu na postać stawki podatkowej i podstawy opodatkowania.

• Podatek przyrasta w proporcji do wzrastającej podstawy opodatkowania, gdyż stawka podatkowa jest niezmienna.

Kolejność naliczania podatków

• W przypadku, gdy towar objęty jest podatkiem VAT i podatkiem akcyzowym:

W pierwszej kolejności nalicza się wartość akcyzy, następnie wartość podatku od towarów i usług.

Termin płatności

• Do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

• Podatnik wpłaca do urzędu skarbowego różnicę między podatkiem należnym i naliczonym.

Nowy projekt Ustawy

• W Departamencie Podatku Akcyzowego MF opracowany został projekt Ustawy o podatku akcyzowym.

• Planowana data wejścia w życie ustawy do 1 stycznia 2004r.

• Niektóre przepisy zaczną obowiązywać z dniem akcesji Polski do UE.

• Wyroby akcyzowe zgodnie ze standardami unijnymi podzielone zostały na:

• Zharmonizowane:

• Paliwa silnikowe,

• Oleje opałowe i gaz,

• Napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe.

• Niezharmonizowane.

• Stawki podatku akcyzowego:

Prawo wspólnotowe UE ustala jedynie stawki minimalne stosowane wobec produktów akcyzowych z grupy produktów zharmonizowanych, pozwalając państwom członkowskim na całkowitą suwerenność fiskalną i samodzielnie ustalanie stawek na poziomie tej stawki minimalnej lub powyżej niej, z uwzględnieniem czynników gospodarczych, społecznych, kulturowych i innych specyficznych dla danego państwa, przy generowaniu dochodów jego budżetu.

Podatek od gier

Podstawowe akty prawne

• Ustawa z dnia 29 lipca 1992r. o grach losowych i zakładach wzajemnych, Dz.U. z 1992r. Nr 68, poz. 341 z późn. zm.

• Rozporządzenia Ministra Finansów

Charakterystyka podatku

• Jest to podatek państwowy;

• Typu przychodowego;

• Bezpośredni.

Podmioty podatku

• Osoby fizyczne, osoby prawne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które organizują i prowadzą działalność w zakresie:

• gier losowych,

• zakładów wzajemnych,

• gier na automatach.

Obowiązek podatkowy

• Obowiązek podatkowy w podatku od gier powstaje z chwilą rozpoczęcia wykonywania działalności podlegającej opodatkowaniu tym podatkiem - art. 40 ust. 2 ustawy.

Gry losowe

• Działalność objęta tym podatkiem jest wyłączona z opodatkowania podatkiem VAT.

• Gry losowe to gry o wygrane zarówno pieniężne, jak i rzeczowe, których wynik zależy od przypadku, a zasady określa specjalny regulamin.

Zakłady wzajemne

• Zakłady wzajemne to zakłady o wygrane pieniężne polegające na odgadywaniu np. wyników sportowych. Zwane są one totalizatorami, a ich uczestnicy wpłacają stawki, od których zależy wysokość wygranej.

• Mogą też polegać na odgadywaniu zaistnienia zdarzeń. Uczestnicy także wpłacają stawki, a wysokość wygranych zależy od umówionego między przyjmującym zakład a wpłacającym stawkę stosunku wpłaty do wygranej. Tego typu działalność jest określana jako „bukmacherstwo”.

Przedmiot podatku

• Jest skonkretyzowany w podstawie opodatkowania wyłączanie poprzez wartość.

• Stanowi formę opodatkowania obrotu uzyskanego z działalności w zakresie gier i zakładów wzajemnych.

Przedmiot podatku

• Gry losowe, do których zalicza się:

• Loterie pieniężne i fantowe,

• Gry liczbowe,

• Gra w bingo,

• Automaty losowe,

• Gry w karty

• Oraz zakłady wzajemne (totalizatory).

Podstawa opodatkowania

• W loteriach i grze telebingo - suma wpływów uzyskanych ze sprzedaży losów lub innych dowodów udziału w grze,

• W grach liczbowych - suma wpłaconych stawek,

• W wideoloteriach - kwota stanowiąca różnicę między kwotą wpłaconą lub zakredytowaną w pamięci terminala, a sumą wygranych uzyskanych przez uczestników gier,

• W grze bingo pieniężne - wartość nominalna kartonów zakupionych przez spółkę,

• W grze bingo fantowe - wartość nominalna kartonów użytych do gry,

• W grach cylindrycznych, grach w kości i grach w karty - kwota stanowiąca różnicę pomiędzy sumą wpłat gotówkowych z tytułu wymiany żetonów w kasie i na stole gry a sumą wypłaconych z kasy kwot za zwrócone żetony,

• W grach na automatach - kwota stanowiąca różnicę między kwotą uzyskaną z wymiany żetonów do gry lub wpłaconą do kasy salonu i zakredytowaną w pamięci automatu lub wpłaconą do automatu a sumą wygranych uzyskanych przez uczestników gier,

• W pokerze, w którym uczestnicy grają pomiędzy sobą, a kasyno urządza grę suma wpływów kasyna z tego tytułu,

• W zakładach wzajemnych - suma wpłaconych składek.

Stawki podatku

• Mają postać wyłącznie procentową.

• Wysokość stawek jest uzależniona od rodzaju loterii, zakładu czy gry.

• Podatek obliczany jest wyłącznie wg skali proporcjonalnej.

Stawki podatku

Ustalane są w zależności od rodzaju gry, i tak:

• Stawka 10% dotyczy loterii fantowych, gry w bingo i zakładów wzajemnych,

• Stawka 15% dotyczy loterii pieniężnych o gry telebingo,

• Stawka 20% dotyczy gier liczbowych,

• Stawka 45% dotyczy gier prowadzonych w kasynach gry i w salonach gier na automatach oraz dla wideoloterii.

Stawki podatku

• Z tytułu prowadzenia działalności w zakresie zakładów wzajemnych na sportowe współzawodnictwo zwierząt na podstawie zezwoleń udzielonych wyłącznie na ich urządzanie stawka podatku od gier wynosi 2%.

Stawki podatku

• Podatnicy posiadający zezwolenie na urządzanie gier na automatach o niskich wygranych mogą również uiszczać podatek od gier w formie zryczałtowanej - wysokości stanowiącej:

• Za okres do dnia 31.12.2003r.: 50 €,

• Za okres od 1.01.2004r.-31.12.2005r. : 75€,

• Za okres od 1.01.2005r.-31.12.2006r. : 100€,

• Za okres od 1.01.2004r. : 125€,

Miesięcznie od gier urządzanych na każdym automacie.

Termin płatności

• Podatnicy podatku od gier zobowiązani są do składania deklaracji i wpłacania do urzędu skarbowego podatku za okresy dekadowe do 10-30. dnia po upływie dekady.

• Podatek od gier i zakładów wzajemnych stanowi źródło dochodów budżetu państwa.

Stawki za zwłokę od zaległości podatkowych

Budżet państwa, gminy, powiatu, województwa

wydatki

dochody

Jednostka budżetowa

---