Za formalnie pasywną uznaje się politykę państw trwale (wieczyście) neutralnych.
Państwa trwale neutralne determinują a priori swe stanowiska w razie wybuchu wojny i zobowiązują się do zachowania neutralności wobec konfliktu zbrojnego, czyli do jednakowego dystansu wobec stron konfliktu.
Trwałą neutralność nabywa państwo przez podjęcie zobowiązań w obszarze prawa wewnętrznego i międzynarodowego do prowadzenia odpowiedniej polityki.
Poza wolą państwa neutralność taka wymaga międzynarodowego uznania w formie gwarancji lub przynajmniej akceptacji. Państwo takie musi dysponować prawnomiędzynarodowym uznaniem w formie traktatowej. Status ten jest ponadto chroniony przez tzw. państwa gwarantujące, zazwyczaj wielkie mocarstwa. Państwo ponadto nie może jednostronną deklaracją zrezygnować z tego statusu bez zgody gwarantów.
Państwo trwale neutralne zobowiązuje się do:
· nie używania sił zbrojnych przeciw innemu państwu (wyjątek stanowi odparcie agresji na własnym terytorium)
· utrzymywania sił zbrojnych na poziomie zapewniającym skuteczną obronę, przy jednoczesnym wstrzymaniu się od udziału w jakichkolwiek sojuszach militarnych nawet w celach wyłącznie obronnych, zawieranych między sobą przez państwa o stałej neutralności
· nie wyrażania zgody na zakładanie obcych baz wojskowych na swoim terytorium
· prowadzenia w czasie pokoju polityki neutralności, co ma na celu uwierzytelnienie statusu tego państwa w oczach państw pozostałych
· państwa o tym statusie są szczególnie predystynowane do pełnienia misji „dobrych usług” i mediacji w konfliktach międzynarodowych, udostępniania swego terytorium na siedziby organizacji międzynarodowych lub organizowanie międzynarodowych konferencji.
Zakazy dla państw nieneutralnych wobec państwa neutralnego:
· Na terytorium państwa neutralnego nie można prowadzić żadnych działań wojennych ani wykorzystywać go jako bazy wypadowej czy miejsca formowania oddziałów wojskowych i otwierania biur werbunkowych
· Państwa wojujące nie mogą przeprowadzać przez terytorium państwa neutralnego swoich wojsk ani transportów broni
· W przyp. Wojny morskiej zakazane jest dokonywanie jakichkolwiek kroków nieprzyjacielskich na wodach terytorialnych państwa neutralnego
· Samoloty wojskowe państw wojujących nie mogą przelatywać nad terytorium państwa neutralnego ani tym bardziej przeprowadzać tam wrogich ataków, w szczególności bombardowania
Najbardziej związana z klasycznym pojęciem stałej neutralności jest neutralność szwajcarska. Państwo to swoją politykę neutralności prowadziło od pokoju westfalskiego 1648r i prawnie zagwarantowana na Kongresie Wiedeńskim w 1815r. oraz potwierdzona w Traktacie Wersalskim.
Szwajcaria nie przystąpiła do ONZ motywując to niemożliwością pogodzenia swego tradycyjnego statusu z Kartą Narodów Zjednoczonych, przewidującą zobowiązanie do udzielenia wszelkiej pomocy w razie akcji zbiorowej, włączając w to militarną.
Drugim, uznawanym za trwale neutralne państwem jest Austria. Umowę o swej wieczystej neutralności przyjęła ona 26. 10.1955r., informując o tym inne państwa, w tym wielkie mocarstwa. Żadne z nich nie wniosło sprzeciwu. Jednak mimo podobieństwa Austrii do Szwajcarii pod względem neutralności państwo austriackie zdecydowało się na członkostwo w ONZ i UE, uznając, iż między jej polityką a członkostwem w organizacjach nie ma zasadniczych sprzeczności.
Nadanie jakiemuś państwu statusu neutralności na mocy umowy międzynarodowej lub wyłączenie jakiegoś obszaru z zasięgu działań wojennych podczas konfliktu zbrojnego.
Stan w stosunkach między państwami polegający na powstrzymywaniu się od użycia siły wobec siebie (okres kiedy między państwami nie toczy się wojna), utrzymywaniu stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych.
W potocznym rozumieniu pokój jest przeciwieństwem wojny. Tam gdzie kończy się wojna, zaczyna się pokój. W takim toku rozumowania pokój jest stanem normalnym między ludźmi i narodami, a wojna stanem chorobliwym i nienaturalnym. Pokój nastaje z chwilą zakończenia wojny, a jest ustanawiany i normowany przez traktat pokojowy zawarty między wojującymi stronami. W zasadzie przywraca on przerwane przez wojnę stosunki panujące uprzednio między państwami. Zawarcie pokoju przebudowuje stosunki międzynarodowe, wprowadzając nowe zasady i reguły postępowania, oraz dokonuje zmian terytorialnych i linii granicznych.
W nauce o stosunkach międzynarodowych przyjął się podział w pojmowaniu pokoju na negatywny lub pozytywny stan stosunków międzynarodowych.
Definicja negatywna utożsamia pokój ze stanem wojny lub zorganizowanej przemocy stosowanej kolektywnie. Nie uwzględnia ona dynamiki procesów konfliktotwórczych i pokojowotwórczych. Z tego zaś wynika, że świat jest wartością nie podlegającą prawom ruchu i przekształceniom. W ten sposób sankcjonuje się niesprawiedliwe lub archaiczne struktury społeczne i legalizuje status quo. Proste przeciwstawienie pokoju wojnie może sprzyjać uprawomocnieniu stanów politycznych i społecznych odbieranych przez narody i jednostki jako niesprawiedliwe, dla których jedynym umocnieniem są argumenty siły.
Część badaczy pokoju koncentruje swoją uwagę na uwarunkowaniach pokojowotwórczych, nie próbując odpowiedzieć na pytanie, czym pokój nie jest, lecz przeciwnie - czym jest i czym być powinien. Główny kierunek poszukiwań skierowany jest w tym nurcie na wypracowanie definicji pozytywnej. Zgodnie z takim założeniem “pokój pozytywny” powinien zawierać treści deskryptywne, normatywne i aksjologiczne. W formule pozytywnej pokój jest dynamiczną treścią stosunków międzynarodowych, w których procesualne tworzenie otwiera drogę do budowy światowego społeczeństwa pokojowego, funkcjonującego na zasadzie powszechnego aprobowania reguły postępowania oraz normy prawa międzynarodowego. Istotą tak pojmowanego pokoju jest nie tyle brak różnych form przemocy, ile wszechstronna współpraca międzynarodowa z uwzględnieniem różnych racji i interesów. Do najważniejszych warunków sprzyjających pokojowi zalicza się równość i sprawiedliwość, przezwyciężanie nacjonalizmu i szowinizmu oraz dyskryminacji rasowej i kulturowej, ponadto są to: niepodległość i suwerenność, sprawiedliwy ład ekonomiczny w skali regionalnej i globalnej oraz egalitarna integracja gospodarcza.
Umowa międzynarodowa podpisywana w imieniu Rady Ministrów, nie spełniająca warunków zaliczenia jej do klasy umów państwowych, a ponadto, jeżeli ich przedmiot objęty jest właściwością dwóch lub większej liczby ministrów
Umowa międzynarodowa podpisywana przez właściwego ministra, której przedmiot należy do właściwości jednego ministra
oświadczenie woli dwu lub więcej podmiotów prawa międzynarodowego, wywołujące dla nich skutki prawne. Umowa międzynarodowa jest głównym źródłem prawa międzynarodowego. Normy dotyczące umowy międzynarodowej zostały zawarte w konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów (1969).
Stronami umowy międzynarodowej są państwa, a także np. organizacje międzynarodowe. Umowy międzynarodowe dzielą się na dwustronne i wielostronne, wielostronne mogą być zamknięte lub otwarte (dostępne dla innych państw). Umowy międzynarodowe mają różne nazwy, np.: traktat, konwencja, układ. Umowy międzynarodowe ratyfikuje Prezydent.
Umowy międzynarodowe dzielimy ze względu na:
Liczbę stron:
· bilateralne
· multilateralne
Rodzaj treści:
· polityczne
· gospodarcze
· wojskowe
· kulturalne
Umowy polityczne:
· traktat
· umowa sojusznicza
· traktat o dobrym sąsiedztwie
Również:
· zamknięte
· otwarte: jeszcze mogą przystąpić inne państwa
Czasowe:
· na określony czas
· bezterminowe
Wg organu będącego stroną w podpisywaniu:
· resortowa: minister
· rządowa: premier
Nazwy umów międzynarodowych:
· traktat: porozumienie
· konwencja: pakt
· konkordat: deklaracja
· karta: protokół
· układ
Treść:
· wstęp
· część merytoryczna
· postanowienia końcowe
Tryb zawierania umów międzynarodowych:
· prosty (bez ratyfikacji lub zatwierdzenia)
· złożony (wymagają ratyfikacji lub zatwierdzenia)
Interes narodowy wynika bezpośrednio z uznania istnienia specyficznych, organicznie ukształtowanych poprzez wieki, zbiorowości - narodów. Zbiorowości wyznających wspólne wartości, przekonanych o własnej odrębności, związanych wspólną historią, kulturą i językiem, świadomych własnej tożsamości, zasiedlających konkretne terytorium i posiadających wspólne interesy. Mogą być interesy:
oczywiste:
- trwanie jako zbiorowość (brak działań wynaradawiających i dyskryminacji, o eksterminacji nie wspominając),
- nieskrępowany rozwój osobowy, kulturowy, ekonomiczny (stosowne gwarancje prawne oraz instrumenty ich wcielania w życie),
- prawo do samostanowienia (autentyczny samorząd, autonomia, posiadanie własnego państwa).
dyskusyjne:
- uprzywilejowanie ekonomiczne,
- dążenie do monoteniczności w państwie połączone z asymilacyjną polityką państwa w stosunku do mniejszości narodowych,
- dążenie do skupienia wszystkich terytoriów zamieszkałych przez dany naród w jednym państwie).
nieuprawnione; Nie do przyjęcia, przynajmniej według dzisiejszych standardów porządku międzynarodowego, jest
- wykorzystywanie kategorii interesu narodowego do uprawomocnienia takich działań jak polityka rewindykacji terytorialnych poparta groźbą użycia siły lub siłą (ekspansja terytorialna),
- kolonizacja lub/i czystki etniczne (ekspansja etniczna) czy też
- przymusowe wynaradawianie mniejszości narodowych (ekspansja kulturowa).
Realizacji interesu narodowego w praktycznej polityce napotyka na niejakie trudności. Problem w tym, że naród jako taki nie posiada (w przeciwieństwie do państwa) jakiejkolwiek egzekutywy by realizować swoje interesy uprawnione, by wymierzonym w swoje uprawnione interesy działaniom (często nieuprawnionym) przeciwstawić się.
Duża grupa zamieszkująca dane terytorium a także ogół obywateli zamieszkujących obszar danego państwa.
Zorganizowana zbiorowość, którą charakteryzuje stosunkowo wysoki stopień złożoności, poczucie odrębności oraz względna intensywność oddziaływań wzajemnych pomiędzy jego członkami, połączonymi podobieństwem warunków życia, podziałem pracy, normami postępowania.
Podstawowe cechy społeczeństwa to wspólna kultura, wspólna przestrzeń, wspólna tożsamość, oddziaływania w sieci wzajemnych stosunków społecznych.
Wielka, na ogół skoncentrowana przestrzennie grupa społeczna połączona więzią etniczną oraz kulturowo-cywilizacyjną, charakteryzująca się poczuciem tożsamości grupowej i zdolnością przekazywania jej kolejnym pokoleniom. Na ogół żyjąca w granicach jednego państwa oraz wyodrębniająca się wspólnym językiem.
Określenie to nie jest do końca precyzyjne, ponieważ niektóre narody są częściowo lub nawet w znacznej mierze rozproszone (np. naród żydowski). Niektóre państwa są wielonarodowe (np. byłe ZSRR), są również wielojęzyczne (Szwajcaria) lub takie, dla których język nie jest wyodrębniającym kryterium (Niemcy i Austriacy, Amerykanie i Anglicy).Naród nie posiada rzeczywistej zdolności do działania politycznego, jest symbolicznym podmiotem polityki.
Zasada ograniczenia zakresu ingerencji władz państwa w sferę spraw zastrzeżonych do kompetencji organów wyłanianych przez mniejszości polityczne. Traktowana jako wyraz woli ochrony swoistych interesów, zwłaszcza kulturowych tych grup, które z uwagi na swą mniejszą liczebność i związaną z tym słabość reprezentacji w parlamencie lub rządzie nie są w stanie wykorzystać do realizacji własnych interesów demokratycznej procedury decydowania- większością głosów. Jedną z najbardziej rozpowszechnionych postaci autonomii politycznej jest federalizm.
obszar, na którym zgodnie z zawartymi umowami międzynarod. ustanowione zostają warunki sprzyjające rozwojowi pokoju, bezpieczeństwa i stabilizacji
naturalne prawo do odparcia siły siłą;
nieporozumienie w przedmiocie prawa lub faktu, sprzeczność stanowisk prawnych lub interesów między dwiema stronami; stan, w którym punkty widzenia dwóch stron są wyraźnie przeciwstawne
zjawisko społeczno-polityczne polegające na podjęciu decyzji o walce zbrojnej przez podmioty prawa międzynarodowego. Wojna wiąże się z momentem zerwania stosunków pokojowych i przejścia do stosunków wojennych. Rozumiana była jako kontynuacja polityki państwa, tyle że prowadzonej innymi środkami.
działania sił zbrojnych lub misje obserwatorów ONZ na rzecz utrzymania pokoju lub zahamowania eskalacji konfliktu zbrojnego w danym regionie.
naruszenia prawa międzynarodowego, nie będące zbrodniami (szczególnie ciężkie naruszenia prawa)
nabycie suwerenności terytorialnej poprzez efektywne wykonywanie kompetencji państwowych w sposób tworzący przekonanie w społeczności międzynarodowej, że istniejąca sytuacja jest zgodna z prawem międzynarodowym;
sprzeczna z prawem akcja, na ogół z użyciem wojska przez osobę lub grupę, mającą na celu obalenie legalnie wyłonionych władz i przejęcie rządów w państwie.
osoba, którą strona wojująca na terytorium okupowanym czyni odpowiedzialną za zachowanie się innych osób i wykonanie określonych żądań pod groźbą surowych kar lub śmierci; też osoba przetrzymywana przez terrorystów w celu wymuszenia od władz państw. lub społeczeństwa określonych zachowań i świadczeń.
formalne oświadczenie ze strony jednego państwa wobec drugiego, żądające w sposób kategoryczny podjęcia lub zaniechania jakiegoś działania lub stawiające warunki pod groźbą zastosowania środków przymusu w razie niespełnienia oczekiwań w wyznaczonym terminie.
zjawisko towarzyszące wojnom, konfliktom zbrojnym, rewolucjom od początku dziejów.uchodźcami są osoby znajdujące się poza państwem swego obywatelstwa, które z uzasadnionych przyczyn dyktowanych strachem przed prześladowaniami ze względu na religię, rasę, narodowość, przynależność do określonej grupy społecznej, poglądy polityczne nie mogą lub nie chcą korzystać z ochrony swego państwa.Są to najczęściej ludzie bez środków do życia, nie mający legalnych dokumentów tożsamości, podróży, prawa do pobytu na terenie państw trzecich.
przemieszczanie środków transportu, osób, ładunków, energii, informacji z jednego państwa do drugiego przez terytorium państwa trzeciego, które nie jest krajem nadania ani krajem przeznaczenia; odbywa się bez dłuższych postojów i przeładunku towarów w punktach pośrednich.
wyodrębniona część Ziemi podlegająca zwierzchnictwu określonego państwa, obejmująca lądy, wody, wnętrze Ziemi oraz przestrzeń powietrzną.
wyodrębniona część Ziemi podlegająca zwierzchnictwu określonego państwa, obejmująca lądy, wody, wnętrze Ziemi oraz przestrzeń powietrzną.
przestępstwo polegające na zbieraniu informacji stanowiących tajemnicę państwa i przekazywaniu ich organom innego kraju. Oprócz szpiegostwa politycznego i wojskowego, często prowadzone jest szpiegostwo gospodarcze w celu zdobycia tajemnic dot. technologii produkcji i rozwiązań techn.
1) postawa charakteryzująca się brakiem tolerancji wobec innych, a gloryfikacją własnej grupy, do której się należy.
2) skrajna odmiana nacjonalizmu uznająca prawo własnego narodu do podbojów i panowania nad innymi narodami, przejawiająca się również bezkrytycznym stosunkiem do własnego narodu i pogardą, nienawiścią do innych narodowości.
obszar podlegający jakiejś formie kontroli ze strony jednego państwa, ma na nim swobodę działania, akceptowaną dobrowolnie lub nie przez pozostałe kraje. Dominacja może wynikać z porozumienia międzynarodowego, jednostronnej deklaracji lub braku sprzeciw ze strony innych państw.
urzędowe stosunki między dwoma państwami utrzymywane za pomocą specjalnie wyznaczonych do tego urzędników konsulów.
urzędowe stosunki między dwoma państwami realizowane poprzez misje dyplomatyczne, stale funkcjonujące na terenie państwa przyjmującego.
miejsce pobytu papieża, centrum Kościoła katolickiego, potwierdzone przez Sobór Watykański I (1870). Stolica Apostolska podejmuje najwyższe decyzje w sprawach wiary. Nazwa używana na określenie rządu Państwa - Miasta Watykan.
odzaj sporu międzynarodowego, w którym jedna ze stron kwestionuje ważność traktatu ustanawiającego między nimi granicę lub uważa, iż z jakichś przyczyn w nowych uwarunkowaniach przestaje on być aktualny.
rodzaj sporu międzynarodowego, w którym strony wyrażają odmienne stanowiska co do przebiegu linii granicznej ustalonej w traktacie granicznym, a nie samej istoty traktatu.
termin międzynarodowy określający sprzeczności między państwami.
Spory międzynarodowe mogą być tak wielkie, iż zagraża pokojowi międzynar., dlatego we współczesnym prawie międzynarodowym przyjęto zasadę pokojowego rozstrzygania sporów.
Ogół państw utrzymujących ze sobą równoprawne stosunki, regulowane przez prawo międzynarodowe. Zwiększanie się powiązań między państwami, ich skomplikowanie, współzależność krajów i wspólne globalne problemy wytwarzają system współpracy, sprzyjają koordynacji działań w skali regionu i świata na różnych polach - bezpieczeństwa, gospodarki, ekologii, kultury.
W szerszym znaczeniu społeczność międzynarodowa tworzy ogół suwerennych państw utrzymujących ze sobą stosunki wzajemne na podstawie norm prawa międzynarodowego.
Również pozostali uczestnicy stosunków międzynarodowych, w tym uczestnicy niesuwerenni, posiadający zdolność do działania w płaszczyźnie międzynarodowej, a których prawa i obowiązki są określone przez prawo międzynarodowe.
przymierze, związek, umowa międzynarodowa dwustronna lub wielostronna, w której zawierające ją strony zobowiązują się do współpracy polit. i wojsk. oraz udzielania sobie wzajemnej pomocy w określonej sytuacji (casus foederis).
rodzaj wydzielonych sił zbrojnych zdolnych do działania w ekstremalnie trudnych warunkach terenowych, przygotowanych do walki z każdym przeciwnikiem, dysponujących najnowocześniejszym i mobilnym sprzętem oraz uzbrojeniem; pozostają one w stałej gotowości do akcji.
zespół czynników decydujących o zdolności państw do skutecznego funkcjonowania, obrony własnych interesów w stosunkach międzynarodowych. Niegdyś to pojęcie wiązano głównie ze sferą militarną.
zamiar oddzielenia, wyodrębnienia się z pobudek politycznych, narodowych, religijnych, etnicznych;
oddzielenie się części ludności danego państwa (grupy etnicznej, narodu) wraz z zamieszkiwanym przez nią terytorium i ogłoszenie swej niepodległości.
sposób zakończenia działań wojennych; następuje przez zawarcie, za wzajemną zgodą państw wojujących, umowy, na podstawie której następuje przerwanie działań woj. na wszystkich frontach; dotyczy całości sił zbrojnych; układy rozejmowe oprócz postanowień o charakterze wojsk. i humanitarnym, regulują sprawy terytorialne, polit. i ekonomiczne.
odbywają się drogą bezpośrednich rozmów (wymiany poglądów i bezpośredniego przekazywania stanowisk, niezależnie od formy w jakiej są przekazywane: ustnie, telegraficznie itp.).
W rokowaniach dominującym sposobem postępowania powinna być perswazja, siła argumentu, a nie argument siły. Jedną z podstawowych zasad wszystkich obowiązujących w trakcie rokowań jest poszanowanie suwerennej równości stron biorących udział w rokowaniach. Następną zasadą jest wymóg poszanowania zasad prawa międzynarodowego, zasady dobrej wiary i zasady pacta sunt servanda (umów należy dotrzymywać). Na stronach rokowań ciąży obowiązek dążenia do osiągnięcia porozumienia choćby nawet za cenę kompromisów.
zmniejszenie lub likwidacja sił zbrojnych i zbrojeń państw na podstawie umowy międzynarodowej poprzez ograniczenie liczebności sił zbrojnych, zniszczenie pewnych rodzajów broni, likwidację umocnień i baz.Zakaz pobytu albo ograniczenie liczby oddziałów wojskowych na określonym terytorium (strefa zdemilitaryzowana) ponad ich liczbę niezbędną do zachowania porządku publicznego. Rozbrojenie obejmować może także demilitaryzację przemysłu polegającą na zakazie produkcji sprzętu wojskowego i zdemontowaniu urządzeń służących do tego celu.
Demilitaryzacja może być zupełna (nakłada obowiązek zniszczenia wszelkich baz i urządzeń wojskowych, jak koszary, lotniska) lub częściowa (zakazane jest tylko wznoszenie nowych obiektów i gromadzenie sprzętu).
rozmowy i negocjacje mające na celu ograniczenie, redukcję zbrojeń lub całkowite rozbrojenie.
nakładanie przez państwo kary na sprawców czynów zabronionych, karalnych; stanowcze, surowe środki odwetu.
ponowne zbrojenie, powrót do polityki zbrojeń i przygotowań wojennych w państwie, w którym do tej pory na mocy umów międzynarodowych obowiązywał zakaz prowadzenia tego typu działalności.
głosowanie ludowe, jedna z form demokracji bezpośredniej, polega na powszechnym głosowaniu obywateli posiadających czynne prawo wyborcze. Podczas referendum obywatele udzielają pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na pytania zadane przez organ zarządzający referendum.
Rozróżnia się następujące rodzaje referendów:
1) obligatoryjne, jeśli władze państwowe są zobowiązane prawem do jego przeprowadzenia
2) fakultatywne, gdy prawo dopuszcza, ale nie nakazuje jego przeprowadzenia.
niezgodność, sprzeczność interesów, poglądów, spór, zatarg. Spór, który przybrał ostrzejszą formę i w którym grozi użycie sił zbrojnych albo też siły takie zostały już użyte (konflikt zbrojny)
porządek polityczny, układ sił, system i mechanizmy władzy; reguły postępowania między podmiotami kreującymi politykę. Można mówić o ładzie politycznym w obrębie państwa i w skali międzynarodowej (ład międzynarodowy).
oddziaływanie na psychikę zagrożonego przez stworzenie obawy popełnienia przestępstwa na jego szkodę lub szkodę osób mu najbliższych
unia dwóch państw na zasadzie równorzędności, np. monarchia austro-węgierska
samostanowienie, niezależność - rodzaj samostanowienia, prawa do samodzielnego rozstrzygania spraw wewnętrznych zbiorowości. Autonomia może dotyczyć instytucji, miasta, regionu narodu. Do autonomii narodowościowej lub terytorialnej dążą zazwyczaj mniejszości, jednak jednostka autonomiczna jako część państwa nie posiada suwerenności w stosunkach międzynarodowej. Na jej powstanie musi wyrazić zgodę państwo, na którego terytorium się znajduje, często wiąże się to też z akceptacją ze strony społeczności międzynarodowej.
odmówienie przez władze udzielenia jakiejś osobie azylu i odesłanie jej do państwa, z którego bezpośrednio przybyła (nielegalnych imigrantów do ich krajów lub, jeżeli są uchodźcami, do pierwszego bezpiecznego kraju, na którego terenie pozostawali po ucieczce z kraju rodzimego). Zasady postępowania w tej sprawie regulują umowy międzynarodowe zawierane między państwami.
zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez powołany do tego organ państwowy.
W Polsce ratyfikacja umów międzynarodowych należy do kompetencji prezydenta. Ratyfikacja umów międzynarodowych dotyczących granic państwa, sojuszów obronnych oraz umów pociągających za sobą obciążenia finansowe państwa lub konieczność zmian w ustawodawstwie wymaga upoważnienia określonego w ustawie.
szczególne uprawnienie przysługujące danej osobie lub grupie;
w prawie międzynarodowym - nietykalność osobista dyplomaty akredytowanego w obcym państwie oraz jego placówki; immunitet.
zasada starszeństwa; zasad pierwszeństwa pomiędzy szefami misji dyplomatycznych tej samej rangi; odgrywa ciągle ważną rolę w życiu publicznym, także międzynarodowym. Polega na określeniu porządku, w jakiej kolejności osoby są witane, zajmują miejsca, zabierają głos, itp.
nauka mająca na celu poznanie istoty wojny - źródeł, mechanizmów, charakteru konfliktów zbrojnych, rodzaj orientacji badawczej w ramach badań na pokojem. Jej zwolennicy skupiają uwagę głównie na aspektach militarno-politycznych, definiując zagadnienia pokoju i wojny w sposób tradycyjny.
w stosunkach międzynarodowych - powszechne głosowanie ludności danego państwa lub jakiegoś terytorium, mające na celu określenie przynależności tego terytorium do jednego z dwu państw. Plebiscyt jest formą realizacji prawa narodów do samostanowienia.
jedna z podstawowych norm w stosunkach międzynarodowych - każda umowa jest wiążąca, powinna być wypełniona w dobrej wierze i nie można złamania umowy usprawiedliwiać postanowieniami prawa wewnętrznego.
wysłannik papieża, któremu powierzana jest misja przedstawiciela dyplomatycznego Watykanu przy rządzie danego państwa. Pełni funkcję ambasadora, w niektórych krajach, m.in. w Polsce pełni rolę dziekana korpusu dyplomatycznego.
oficjalne powiadomienie, informacja podana do wiadomości drugiemu państwu lub grupie państw o wydarzeniu, fakcie lub decyzji, którą uważa się następnie za prawnie wiążącą.
państwo ma obowiązek informować o zmianie głowy państwa, o rozpoczęciu blokady, o zawłaszczeniu ziemi niczyjej, państwa neutralne — o rozpoczęciu wojny;
podstawowy rodzaj pisma dyplomatycznego wymieniany pomiędzy podmiotami prawa międzynarodowego.
pismo rządu jednego państwa do drugiego; wyróżnia się: notę podpisaną (osobistą), redagowaną w pierwszej osobie, używaną w sprawach większej wagi; notę słowną (werbalną), redagowaną w trzeciej osobie, nie podpisaną, kierowaną przez urząd do urzędu w sprawach mniejszej wagi;
przejęcie na własność państwa prywatnych lub pozbawionych właściciela ziem, nieruchomości, przedsiębiorstw oraz środków produkcji; upaństwowienie, przeciwieństwo prywatyzacji.
ideologia, ruch polityczny oraz typ postawy społeczno-politycznej, które za najważniejszy uznają interes własnego narodu, podporządkowując mu całość działań politycznych oraz uznając niepodległe państwo za najlepszy model organizacji społeczności złączonej wspólnym pochodzeniem, językiem, kulturą i historią; uznawanie nadrzędności celów własnego narodu może prowadzić do ksenofobii, nietolerancji, a w skrajnych postawach do szowinizmu.
uzgodnione zawieszenie spłat sumy kapitału lub odsetek od kredytu ze względu na wyjątkowe okoliczności. Przełożenie spłaty długu ma miejsce, po uzgodnieniu, że spłaty mogą być rozłożone na dłuższy okres.
umowa międzynarodowa o przejściowym charakterze, zawierana najczęściej z intencją ostatecznego uregulowania zagadnienia w okresie późniejszym.
czasowe lub stałe przemieszczanie się mieszkańców kraju lub regionu. Przyczyny migracji mogą mieć charakter ekonomiczny (migracja zarobkowa), polityczny (wojny, wysiedlenia, prześladowania polityczne).
forma pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych, polegająca na tym, że państwo trzecie pośredniczy w porozumieniu stronom pozostającym w sporze (również w stanie wojny), przez próby formułowania propozycji ugody. Rolę trzeciego państwa może też odgrywać organizacja międzynarodowa, np. ONZ.
dokument wystawiany dla przedstawicieli dyplomatycznych w randze chargé d'affaires, przez min. spraw zagr. państwa wysyłającego i wręczany min. spraw zagr. państwa przyjmującego.
dokument stwierdzający powierzenie określonej osobie stanowiska ambasadora lub posła, wystawiany przez głowę państwa wysyłającego, adresowany do głowy państwa przyjmującego; złożenie l.u. (na uroczystej audiencji) jest uważane za akt oficjalnego akredytowania przedstawiciela dyplomatycznego.
nietykalność osobista przyznawana osobom pełniącym wysokie lub uprzywilejowane funkcje w państwie, np. członkom parlamentu; i. dyplomatyczny - nietykalność osobista dyplomaty akredytowanego w danym państwie i nietykalność lokalu przez niego zajmowanego.
wrogość, niechęć w stosunku do obcych. Wiąże się z nacjonalizmem, trudną sytuacją społeczno-gospodarczą lub zamierzoną polityką państwa, które dążąc do zyskania poparcia dla planów agresji, rozbudza takie nastroje. Przejawia się we wrogich zachowaniach wobec mniejszości narodowych, cudzoziemców lub narodów sąsiednich.
postawa charakteryzująca się przesadnie okazywaną obawą, niechęcią lub wrogością w stosunku do cudzoziemców i tego co zagraniczne;
“odwrócenie” nieważnej czynności prawnej, polegające na tym, że w razie nieważności czynności prawnej, przy równoczesnym spełnieniu przesłanek ważności innej czynności prawnej, przyjmuje się w braku odmiennej woli strony, iż dokonana została tylko ta druga ważna czynność prawna.
konstytucyjny wymóg podpisania urzędowego aktu głowy państwa (prezydenta, monarchy) przez premiera lub właściwego ministra bądź łącznie. Kontrasygnata oznacza, że członkowie rządu (premier i ministrowie) przejmują na siebie odpowiedzialność polityczną za podpisany akt.
podpis kogoś innego niż osoba główna składany na akcie, który dopiero wtedy uzyskuje moc prawną lub administracyjną, czyniąc równocześnie te osoby współodpowiedzialnymi.
Instytucja kontrasygnaty wynika z przyjętej zasady, że głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem. W Polsce, w myśl postanowień Konstytucji, akty urzędowe Prezydenta RP wymagają podpisu Prezesa Rady Ministrów, który ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. Reguła ta nie dotyczy m.in. zarządzania przez prezydenta wyborów do parlamentu, zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i Senatu, podpisania albo odmowy podpisania ustawy, składania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego i Najwyższej Izby Kontroli, desygnowania i powoływania premiera, przyjmowania dymisji rządu, zwoływania Rady Gabinetowej, powoływania sędziów, a także Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (sądownictwo administracyjne), prezesów Sądu Najwyższego, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
stały przedstawiciel jakiegoś państwa za granicą w ramach stosunków konsularnych, ma chronić interesy swego państwa i jego obywateli. Jego funkcje mogą być ograniczone do jednej, dwóch dziedzin z zakresu gospodarki, prawa, transportu.
Konsul zawodowy jest urzędnikiem państwa wysyłającego, musi więc mieć jego obywatelstwo, nie może wykonywać w państwie przyjmującym dodatkowej pracy zarobkowej. Podlegają oni szefowi misji dyplomatycznej w danym kraju.
Ważna jest również instytucja konsula honorowego, nie jest on urzędnikiem państwa wysyłającego i swe zadania pełni jako dodatkowe zajęcie, nie otrzymuje więc stałej pensji, najwyżej zwrot ponoszonych kosztów. Najczęściej funkcję taką powierza się osobie mieszkającej stale za granicą lub obywatelowi kraju przyjmującego, ewentualnie trzeciego o dobrej pozycji i opinii w tymże państwie, a zarazem powiązanego w jakiś sposób z krajem wysyłającym.
umowa zawierana między papieżem jako zwierzchnikiem Kościoła katolickiego a przedstawicielem danego państwa, normująca stosunki między władzą świecką i kościelną w tym państwie oraz określająca zakres kompetencji obu stron.
związek, zrzeszenie miast, regionów, państw lub obywateli dla osiągnięcia określonych celów lub obrony interesów danej grupy.
rosyjska doktryna polityczna i wojskowa oznaczająca kraje Europy Środkowo-Wschodniej wchodzące do chwili przemian politycznych w Europie, rozpoczętych od 1989, w skład bloku socjalistycznego. Byłe republiki ZSRR są określane z kolei mianem: “bliższej zagranicy”.
Rosja próbuje zachować w bliskiej zagranicy swoje wpływy, akceptując ich całkowitą niezależność. Próby prowadzenia przez te państwa niezależnej polityki w sferze bezpieczeństwa, np. staranie o przyjęcie do NATO, mogą być jednak czasami odczytane jako bezpośrednie zagrożenie Rosji.
proces wchłonięcia podmiotu (jednostki lub grupy) przez inną grupę, w którego wyniku podmiot nabiera właściwości charakterystycznych dla danej grupy, np. przyjmowanie przez mniejszości etniczne cech dominującej grupy narodowej.
rozjemstwo, instytucja prawa międzynarodowego publicznego, stanowiąca międzynarodowe sądownictwo rozjemcze. Celem arbitrażu międzynarodowego jest rozstrzyganie sporów między podmiotami prawa międzynarodowego (przede wszystkim między państwami) przez pochodzących z wyboru sędziów i poddanie się ich wyrokowi. Każda ze stron powołuje 2 arbitrów z listy przechowywanej w Hadze (siedziba Trybunału).
1) rozstrzyganie zaistniałego sporu przez arbitra, superarbitra wskazanego przez wszystkich uczestników sporu;
2) organ rozstrzygający zgodnie z prawem spór i uprawniony do wydawania orzeczeń z mocą prawną wyroku.
środki odwetowe stosowane w odpowiedzi na akty nieprzyjazne, choć zgodne z prawem międzynarodowym. Należy do nich np. podwyższanie ceł na towary pochodzące z określonego kraju, utrudnienia w wydawaniu wiz wjazdowych, wysiedlenie obywateli lub zażądanie opuszczenia kraju przez dyplomatę innego państwa.
odwetowe środki przymusu anulujące zwykłe normy prawa międzynarodowego, stosowane w odpowiedzi na bezprawne działanie innego państwa. Przy ich stosowaniu obowiązuje: zasada proporcjonalności - należy dbać, by zastosowane środki miały podobny charakter lub wagę jak bezprawne działanie, które je spowodowało, zasada humanitarności - represalia powinny odnosić się przede wszystkim do rzeczy, nie do ludzi.Do najpowszechniejszych represalii należą: embargo, blokada i okupacja pokojowa. Prawo międzynarodowe nakazuje, by w razie represaliów powiadomić z wyprzedzeniem zainteresowane kraje.
określona w normie prawnej konsekwencja naruszenia prawa (np. grzywna, kara ograniczenia wolności).
W stosunkach międzynarodowych istnieją sankcje stosowane przez państwa i przez organizacje międzynarodowe. Najczęściej są to środki przymusu nie będące wojną, represalia, retorsje.
Rodzaje sankcji:
Sankcje zorganizowane - są wyraźnie przewidziane przez umowy międzynarod. , którye określają dokładnie sytuacje, w jakich można je zastosować, rodzaj ,i sposób w jaki mają być podjęte oraz decydujący o ich zastosowaniu;
Sankcje niezorganizowane - nie są przewidziane w umowie; są to sankcje przede wszystkim socjologiczne, czyli reakcja opinii publicznej i odwet;
Sankcje organizacyjne - odnoszą się do uczestnictwa państw w dalszej współpacy międzynarodowej;
Sankcje korygujące - grupa sankcji, przez zastosowanie których państwa wyrównują, likwidują niejako skutki naruszenia jakiegoś postanowienia umownego przez nielojalnego kontrahenta;
zaliczane są do niego wszelkie porozumienia i uchwały, które zostały już zatwierdzone i ratyfikowane przez odpowiednie organy państwowe;
zaliczane są do niego przede wszystkim uchwały organów międzynarodowych, wielostronne lub dwustronne porozumienia (które nie mają rygoru umowy międzynarodowej) oraz umowy, które nie zostały jeszcze, bądź w ogóle ratyfikowane lub zatwierdzone przez odpowiednie organy państwowe;
Jest to podstawowa zasada etycznych negocjacji. Pozwala ona na stosowanie ekwiwalentności ustępstw. Zakłada znajomość technik prowadzenia rozmów, zwłaszcza techniki ustępstw małymi krokami.
dawniej: państwo szykanowane przez sąsiada miało prawo do adekwatnych działań; wyjątkiem było nienaruszalne prawo wojenne, dotyczące zasad postępowania wobec jeńców czy ludności cywilnej w czasie prowadzenia działań wojennych lub czyny ewidentnie ludobójcze.
reguła określająca kolejność składania podpisów w umowach dwustronnych; na egzemplarzu przeznaczonym dla przedstawicieli państwa A, podpisy tych przedstawicieli znajdują się na pierwszym miejscu
prawo przysługujące każdemu państwu - podmiotowi prawa międzynarodowego, polegające na wysyłaniu swoich przedstawicieli do innych państw (prawo legacji czynne) i przyjmowaniu przedstawicieli dyplomatycznych innych państw (prawo legacji bierne).
prawo nawiązywania i utrzymywania stosunków dyplomatycznych, wysyłania (czynne prawo legacji) i przyjmowania (bierne prawo legacji) przedstawicieli dyplomatycznych. Przysługuje w pełni państwom samodzielnym, z biernego prawa korzysta ONZ i organizacje wyspecjalizowane oraz niektóre organizacje regionalne. Nie posiadają takich uprawnień części składowe federacji.
metoda załatwiania sporu, w której organ międzynarodowy po zbadaniu stanu faktycznego sporu nie wydaje wyroku, lecz zaleca konkretne rozstrzygnięcie sporu.
Koncyliacja polega na załatwianiu wszelkiego rodzaju sporów międzynarodowych przy pomocy powoływanych przez strony specjalnych stałych lub ad hoc organów celem pokojowego załatwiania sporu na podstawie ustalania stanu faktycznego sporu i przedstawiania propozycji jego rozwiązywania.
organ pomocniczy powołany w 1949r. przez ONZ w celu prowadzenia prac nad kodyfikacją i stopniowym rozwojem prawa międzynarodowego
prawo w wojnie; część międzynarodowego prawa publicznego regulująca prawa i obowiązki państw uczestniczących w konflikcie zbrojnym.
norma bezwzględnie obowiązująca; przepis prawny bezwzględnie obowiązujący, którego strony stosunku prawnego nie mogą zmienić ani wyłączyć przez własne oświadczenia woli; niektóre najbardziej istotne i podstawowe normy prawa międzynarodowego;
Nie mogą one być uchylone wolą państw w ich wzajemnych stosunkach. Normy te są wyrazem interesów całej społeczności międzynarodowej i dlatego mają charakter norm powszechnie obowiązujących. Mogłyby być one zmienione lub uchylone tylko wolą wszystkich państw
zapewnienie instytucji i budżetów koniecznych do wykonania ustaw i innych przepisów
termin międzynarodowy, zapewnienia państw drugich czy trzecich o dotrzymaniu przyjętych przez dane państwo określonych zobowiązań, złożone w formie poddania kontroli międzynarodowej obiektu wymagającego gwarancji międzynarodowych (np. produkcji energii atomowej dla celów pokojowych).
układ dżentelmeński, termin międzynarodowy - specyficzny typ umowy zawartej nie w formie pisemnej, lecz ustnej; umowa oparta na wzajemnym zaufaniu Rozróżnia się jawne układy dżentelmeńskie oraz tajne porozumienia dyplomatyczne. W USA w 1890 wprowadzony został zakaz stosowania tajnego gentelmen's agreement w stosunkach handlu międzynarodowego.
przymusowe opuszczenie kraju ojczystego, spowodowane zazwyczaj zagrożeniem życia. Emigracja ma najczęściej charakter masowy, towarzysząc konfliktom zbrojnym, wojnom domowym i międzypaństwowym.
uznanie konsula w jego oficjalnym charakterze przez państwo przyjmujące, także dokument stwierdzający udzielenie takiego uznania.
(z arabskiego - wysiłek), w islamie obowiązujący każdego wyznawcę nakaz szerzenia wiary muzułmańskiej i jej obrony. Może być realizowany metodami pokojowymi lub przez udział w tzw. świętej wojnie (śmierć w takiej wojnie daje muzułmaninowi natychmiastowe zbawienie).
działania państw lub organizacji międzynarodowych mające zapobiegać powstawaniu sporów, a gdyby te przekształciły się w konflikty, to także ograniczaniem ich zasięgu.
- “wczesna dyplomacja prewencyjna” polegająca m.in. na dostarczeniu fachowej pomocy z zastosowaniem wyżej wymienionych pokojowych metod pozwalających rozwiązać spór na długo przed przypuszczalnym wybuchem konfliktu zbrojnego
- “opóźniona dyplomacja prewencyjna” sprowadzająca się do prób wpłynięcia na zwaśnione strony, aby zaniechały sporu, kiedy okoliczności wydają się wskazywać, że wybuch konfliktu jest bliski.
w prawie międzynarodowym formy pokojowego załatwiania sporów między państwami; polegają na podjęciu przez państwo lub grupę państw niezaangażowanych w sporze, kroków zmierzających do nawiązania przez zainteresowane strony bezpośrednich rokowań.
wycofywanie wojsk lub likwidacja baz wojskowych znajdujących się w pobliżu od granic jakiegoś kraju przez państwo (albo państwa), chcące poprawić z nim stosunki.
(angielskie - odstraszanie), termin stosowany w okresie zimnej wojny na określenie wzajemnej polityki supermocarstw: USA i ZSRR; rodzaj wojskowej doktryny. Wg deterrence bezpieczeństwo państw z przeciwstawnych bloków miało się opierać na takiej rozbudowie sił zbrojnych i ich unowocześnianiu, by zniechęcić potencjalnego przeciwnika do ataku. Zasadniczym uzupełnieniem sił konwencjonalnych była taktyczna i strategiczna broń jądrowa. Efektem deterrence było szybkie tempo wyścigu zbrojeń i olbrzymi potencjał jądrowy, który stwarzał groźbę wzajemnego zniszczenia.
dobrowolne wyzbycie się czegoś, bez oddania komukolwiek; porzucenie
formalne, urzędowe zaprzeczenie nieprawdziwej lub nieścisłej informacji, dokonywane najczęściej przez rzecznika rządu lub głowy państwa; może być ustne, w formie opublikowanego komunikatu lub noty dyplomatycznej.
oznakowanie granicy; wyznaczenie w terenie ustalonej wcześniej i wytyczonej na mapie granicy między państwami.
Specjalnie powołana komisja znakuje granice: na lądzie betonowymi słupkami, na mostach i rzekach nieżeglownych przyjmuje ich środek, na rzekach spławnych - wzdłuż linii najgłębszego koryta lub nurtu.
Linie demarkacyjne są stosowane najczęściej po zakończeniu lub zawieszeniu działań wojennych, oddzielają przeciwników i stanowią, do podpisania traktatu pokojowego, czasową granicę.
określenie i wytyczenie granicy państwa na podstawie umowy międzynarodowej. Dokonuje jej powołana przez zainteresowane strony wspólna komisja delimitacyjna, do której zadań należy m.in. zatwierdzanie znaków granicznych, sporządzanie przebiegu linii granicznej w terenie oraz odpowiednich map i szkiców;
sposób podejmowania decyzji poprzez rokowania, konsultacje, bez konieczności głosowania. Wyraża brak formalnego sprzeciwu w stosunku do podejmowanych decyzji, a w konsekwencji umożliwia podjęcie uchwał wypośrodkowanych, które uwzględniają interesy różnych stron;
porozumienie, ustalenie rozwiązania kompromisowego; zgodność opinii, zeznań, dowodów itp.
przedstawiciel dyplomatyczny akredytowany przy ministrze spraw zagranicznych, a nie głowie państwa, co świadczy o jego niższej pozycji dyplomatycznej. Zgodnie z konwencją wiedeńską z 1962 może w razie nieobecności szefa placówki dyplomatycznej przejąć jego funkcję.
wydarzenie, sytuacja zobowiązująca sprzymierzone kraje do wywiązania się z przyjętej umowy, np. do udzielenia pomocy w ramach układu sojuszniczego napadniętemu sprzymierzeńcowi. Przykładem casus foederis są postanowienia zawarte w art. 5 Paktu Północnoatlantyckiego, zobowiązujące państwa NATO do podjęcia akcji, także militarnej, w chwili zbrojnej napaści na choćby jeden z nich.
(łacińskie - powód do wojny), rzeczywisty lub pozorny powód rozpoczęcia działań wojennych;
termin prawa międzynarodowego używany na usprawiedliwienie zamiaru podjęcia działań wojennych lub samego faktu rozpoczęcia wojny. Obecnie prawo międzynarodowe za legalny powód do wojny uważa samoobronę jako odpowiedź na agresję.
subiektywne przekonanie o zgodności postępowania z obowiązującymi normami prawnymi. Brak takiego przekonania uważa się za złą wiarę (mala fides).
Dobra wiara w ujęciu liberalnym zachodzi wtedy, gdy posiadacz jest przeświadczony, że nie narusza niczyich praw i gdy jego działanie nie zmierza do obejścia prawa. Przeważający w orzecznictwie i nauce prawa cywilnego pogląd tradycyjny zakłada natomiast, że dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo.
stan, w którym jednostka, grupa społeczna, organizacja, państwo nie odczuwa zagrożenia swego istnienia lub podstawowych interesów; sytuacja, w której istnieją formalne, instytucjonalne, praktyczne gwarancje ochrony. Stąd pojęcia: bezpieczeństwo psychiczne, osobiste, publiczne, finansowe, ekonomiczne, socjalne, międzynarodowe.
schronienie na terytorium jakiegoś państwa udzielane osobom prześladowanym we własnym kraju ze względu na ich działalność polityczną.
w wąskim znaczeniu polega na udzieleniu schronienia w pomieszczeniach misji dyplomatycznej, osobom ściganym przez władze państwowe przyjmującego niezależne od obywatelstwa tych osób. W szerszym znaczeniu polega na udzieleniu schronienia również w urzędach konsularnych, na pokładach okrętów, na wodach terytorialnych innego państwa (azyl morski), na pokładach samolotów oraz w bazach wojskowych i paramilitarnych na obcym terytorium. Współcześnie azyl dyplomatyczny godząc istotnie w zwierzchnictwo terytorialne państwa nie jest instytucją powszechnego prawa międzynarodowego.
szef misji dyplomatycznej ma obowiązek poinformowania władz państwa o udzieleniu azylu i prawa zażądania glejtu bezpieczeństwa (list żelazny), gwarantującego nietykalność azylantowi podczas opuszczania terytorium państwa przyjmującego. Obowiązkiem misji dyplomatycznej jest jak najszybsze odesłanie azylanta poza terytorium państwa przyjmującego. Może on skorzystać ze schronienia w państwie, którego misja dyplomatyczna udzieliła mu azylu. Konwencja z 1954 stwierdza, że państwo to nie jest zobowiązane do osiedlania tej osoby ma własnym terytorium, ale nie może jej odsyłać do kraju skąd pochodzi.
(z francuskiego attacher - przywiązywać, przymocować), członek personelu dyplomatycznego, specjalizujący się w określonej sferze kontaktów, np. attaché wojskowy, kulturalny, handlowy.
urzędnik dyplomatyczny przydzielony do placówki zagr. jako specjalista w danej dziedzinie.
bezpaństwowiec, osoba nie posiadająca obywatelstwa żadnego państwa
uwierzytelnienie, zezwolenie na występowanie w roli przedstawiciela dyplomatycznego przy obcym państwie lub organizacji międzynarodowej;
potwierdzenie umocowania danej osoby (najczęściej szefa misji dyplomatycznej w obcym państwie) do występowania w imieniu państwa wysyłającego (wystawcy pełnomocnictwa) przez przyjęcie jej listów uwierzytelniających (akredytacyjnych).
Państwo przyjmujące może udzielić bądź odmówić zgody na wykonywanie przez proponowaną osobę czynności związanych z umocowaniem (persona grata lub persona non grata). Szef misji dyplomatycznej może być akredytowany w kilku państwach, co wymaga zgody wszystkich zainteresowanych.
zgoda na zaproponowaną kandydaturę przedstawiciela dyplomatycznego wyrażona przez państwo przyjmujące.
formuła dyplomatyczna odnosząca się głównie do przyjmowania kandydatów na szefa misji dyplomatycznej, attaché wojskowych, morskich i lotniczych.
Prawo międzynarodowe (zwane niekiedy prawem międzynarodowym publicznym) - jedna z gałęzi prawa, obejmująca zespół norm regulujących ogół zdarzeń i faktów, mających miejsce w środowisku miedzynarodowym. O specyfice prawa międzynarodowego publicznego decyduje, poza przedmiotem regulacji:
# sposób powstawania norm (w zasadzie tylko w drodze umów międzynarodowych), oraz
# rodzaj podmiotów stanowiących adresatów tych norm (wyłącznie podmioty prawa międzynarodowego).
Prawo prywatne międzynarodowe, jest jedną z gałęzi prawa wewnątrzkrajowego, które za przedmiot regulacji ma ogół stosunków prywatnoprawnych z tzw. "elementem obcym".
Cechy prawa międzynarodowego:
1. brak ustawodawcy / są tworzone przez same państwa, a podstawą obowiązywania prawa międzynarodowego jest zgoda tychże państw;
2. brak zorganizowanego aparatu przymusu;
3. brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego;
- obecnie głównym, stałym sądem międzynarodowym jest Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze (jeśli złamiemy umowę, zostaniemy wykluczeni)
- czasami są powoływane, dla rozstrzygania sporów, sądy polubowne (arbitrażowe), które powołano „ad hoc” (dla rozstrzygnięcia konkretnej sprawy w tym momencie)
- sądy międzynarodowe nie są wyposażone w kompetencje obowiązkową
- sądy te niewiele znaczą (mało kto się zgadza na bycie sądzonym)
4. normy prawa międzynarodowego maja charakter „ius dispositivum” czyli norm dyspozycyjnych, nie mają sankcji. Niektóre, te najbardziej istotne i podstawowe normy prawa międzynarodowego mają charakter „ius cogens” czyli bezwzględnie obowiązujących (zakaz broni jądrowej, zakaz agresji, interwencji, prawo do samostanowienia, zakaz ludobójstwa, nietykalność posła).