Twórczość Horacego i motywy zawarte w jego utworach - filozofia pieśni (stoicyzm, epikureizm)
Horacy był najsławniejszym poetą rzymskim, świadomym swej poetyckiej wielkości („non omnis moriar” - nie wszystek umrę). Był autorem znakomitych wierszy, pieśni (które później nazwano odami), satyr i listów poetyckich. Głosił mądre zasady człowieka znającego ludzki los, człowieka, który wie, że bogactwo rzadko przynosi szczęście i że życie w zdrowiu, spokoju i w zgodzie z własnym sumieniem znacznie pomniejsza troski i niepokoje (podobne myśli można znaleźć w pieśniach Kochanowskiego).
Epikureizm
Materialistyczna i ateistyczna doktryna: w etyce uznająca jedynie dobra doczesne, a jako cel najwyższy szczęście człowieka, za które on sam jest odpowiedzialny, a którego źródłem są zwłaszcza przyjemności natury duchowej. Utożsamiane z dobrem negatywnym (brak cierpienia będącego wytworem ograniczonej, ciemnej umysłowości) i wskazaniami duchowymi jakie daje światły umysł; człowiek sam jest odpowiedzialny za swoje szczęście, a żyjemy po to, by ciągle dążyć do szczęścia; ponadto epikureizm zakładał istnienie tylko materialnego świata i dóbr doczesnych.
W filozofii przyrody - uważający wszelki byt za cielesny, przyjmujący atomową budowę ciał, głoszący zasadę przyczynowości oraz tezę o mechanicznym działaniu przyczyn. Potocznie, postawa życiowa polegająca na dążeniu do niczym nie skrępowanego używania życia.
Epikur (341 - 270 r. p.n.e.) - filozof grecki; przedstawiciel starożytnego materializmu, kontynuator atomistyki Demokryta.
Stoicyzm
W języku potocznym istnieje zwrot „stoicki spokój” - tak określamy postawę równowagi zachowywaną nawet wobec przeciwności losu. To określenie wywodzi się z systemu filozofii stoickiej. Filozofia stoicka została zapoczątkowana w III w. p.n.e. w Atenach przez Zenona z Kition. Stoicy byli materialistami i racjonalistami: uznawali tylko jeden byt - materię, i poznanie rozumowe. Najbardziej jednak rozwinęli myśl etyczną, przejmując od Sokratesa przekonanie o łączności szczęścia, cnoty i rozumu. Najwyższym dobrem jest cnota, ona zapewnia szczęście. Aby je osiągnąć, trzeba uniezależnić się od okoliczności zewnętrznych, zapanować nad sobą, wyrzec się dóbr przemijających. żyć cnotliwie znaczy żyć zgodnie z naturą. Natura jest rozumna, harmonijna, boska. Naturę człowieka stanowią nie namiętności (te są źródłem zła), lecz rozum. życie cnotliwe jest zatem zgodne z naturą, z życiem wolnym. Ideałem stoików był mędrzec - człowiek rozumny, szczęśliwy, wolny, bogaty, bo mający rzeczy najcenniejsze. Mędrzec ceni tylko cnotę, potępia zło i jest obojętny wobec dóbr nietrwałych: bogactwa, siły, urody, zaszczytów. Dzięki temu jest niezależny i wolny.
Filozofię stoicką cechowała surowa powaga, trzeźwość, rygoryzm. Była to jednak filozofia optymistyczna: głosiła wiarę w człowieka, w możliwość osiągnięcia cnoty, a więc szczęścia. Pojęcie wolności wewnętrznej
człowieka jest kluczowym pojęciem etyki stoickiej. Seneka i Marek Aureliusz należą do młodszej szkoły stoickiej. Odbiegli oni od pierwotnego materializmu, ograniczyli filozofię stoicką do etyki i mądrości życiowej. Wywarli duży wpływ na rozwój myśli chrześcijańskiej. Ich pisma trafiały do szerokich rzesz odbiorców, filozofia stawała się w ich ujęciu podporą w życiu.