Międzynarodowy podział pracy - charakter strukturalny - z 1 strony jest wynikiem różnic w strukturach gosp., z 2 strony - gdy służy dopasowaniu tych struktur do potrzeb współpracujących krajów. Powinno mieć charakter dynamiczny.
Główny podmiot - państwo.
Czynniki strukturalne
różnice w zasobach bogactw naturalnych (położenie geogr. I warunki klimatyczne)
postęp techniczny (eksploatacja złóż bogactw naturalnych, których nie można było wcześniej - ropa, zmiana zapotrzebowania na import bogactw naturalnych)
różnice w zasobach pracy - w jednych duże w innych małe. Deformacja, bo przepływy między krajami. Ważna wydajność pracy.
Różnice w zasobach kapitału - jak dużo to prod. Kapitałochłonna - nowoczesna. Specjalizacja tej grupy krajów, reszta - zacofanie gosp.
Czynniki techniczne
rewolucja naukowo-techniczna - teraz różnice w wydajności pracy i kapitału - możiwości rozwoju, przemiany w podziale pracy, kraje bogate się zmieniają, biedne opóźnienie.
Formy współpracy naukowo-technicznej - ważne dla małych i średnich krajów, sprzężenie zwrotne - postęp w 1 dziedzinach = postęp w innych. (Wymiana informacji naukowo-technicznej - konsultacje naukowe, Specjalizacja i kooperacja w badaniach naukowo-technicznych - wspólne badania)
Czynniki instytucjonalne
ustrój polityczny
polityka gospodarcza
Traktaty i umowy międzynarodowe (porozumienia wielostronne, umowy dwustronne)
Czynniki koniunkturalne
kr. Okresowe, związane z wahaniami popyt - podaż na rynku międzynarodowym.
Teoria kosztów absolutnych - merkantylizm (A. Smith) Jak 2 kraje handlują bez przymusu, to oznacza to ,że oba osiągają korzyści. Podstawą rozwoju specjalizacji międzynarodowej (korzyści z handlu) są różnice między krajami odnośnie kosztów wytwarzania (mierzone nakładami pracy). Jak kraj A jest bardziej efektywny w produkcji X a jednocześnie mniej efektywny niż kraj B w produkcji Y to oba osiągną korzyści pod war., że A eksportuje X do B, a B eksportuje Y do A - rozwój międzynarodowego podziału pracy zgodnie z przewagą absolutną - lepsze wykorzystanie pracy ludzkiej = wzrost produkcji = korzyści obu stron.
Teoria kosztów względnych - klasyczne ujęcie (T. K. Komparatywnych, porównawczych). (D. Ricardo) - uogólnienie i kontynuacja teorii Smitha. Te korzyści są też możliwe, gdy są absolutne różnice kosztów produkcji w A i B (1 wytw dużo taniej niż 2). Koszty liczone nakładami pracy. Jak A specjalizuje się w produkcji X i Y to powinien ten produkować i eksportować, który może produkować taniej niż kraj B. B produkuje ten towar, który jest najmniej niekorzystny dla niego.
Może też być ta teoria jako uwzględnienie różnic wydajności pracy. Wtedy A specjalizuje się produkcji tego, gdzie ma przewagę wydajności pracy nad B.
Stosunek wymienny w handlu międzynarodowym (J.St.Mills) - jakie korzyści i prawa podziału korzyści między krajami. Dodatkowo tutaj oprócz klasycznej teorii ważny jest popyt w tych krajach. Kraj gdzie wysoki popyt na towar importowany ma mniejsze korzyści z wymiany, niż drugi gdzie popyt na importowany towar jest mniejszy (prawo wzajemnego popytu).
Przewagi komparatywne gdy większa ilość dóbr - model Dornbusha, Fishera, Samuelsona - 2 kraje i więcej dóbr - można zrobić łańcuch tych dóbr + ich uszeregowanie wg rosnących/malejących kosztów pracy i/lub jej wydajności.
Teoria kosztów realnych - korzystna specjalizacja międzynarodowa, gdy różnice realnie ujmowanych kosztów zastosowania pracy i innych czynników produkcji (J. Viner). Trzeba uwzgl. Dodatkowo realne koszty zastosowania innych czynników produkcji (subiektywna kategoria). Nie tylko czynniki produkcji, ale też koszty odsunięcia możłiwej teraz konsumpcji na przyszłość. Praca = przykrość, bo zrzekasz się wypoczynku. Forma pieniężna. Day dreaming tutaj.
Teoria kosztów alternatywnych (G. Haberler) - Zawsze możliwość wyboru produkcji X albo Y to powoduje koszty alternatywne = konieczność rezygnacji z produkcji np. X aby produkować Y. Powinno tak być, gdy korzystna specjalizacja międzynarodowa. Potrzebny rozwój specjalizacji i handlu. Kraje tam specjalizacja, gdzie niższe koszty alternatywne.
Teoria obfitości zasobów (Hecksher, Ohlin) - rozwój handlu międzynar. - różnice kosztów i cen (bo odmienne wyposażenie w kapitał i pracę)
System z Bretton Woods - uzdrowienie systemu walutowego - wprowadzenie pieniądza kierowanego. Cele: przywrócenie wymienialności walut, stabilizacja kursów, rozwój międzynarodowych powiązań gosp. Zasady: złoto główny środek rezerwowy i płatniczy.. Chodziło o utrzymanie zaufania do USD + wzrost płynności międzynarodowej w warunkach stałej ceny złota w USD.