1.Zakres regulacji i obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego (Kpa).

Na podstawie Adamiakowej:

Kodeks postępowania administracyjnego jest aktem legislacyjnym grupującym wiele regulacji prawnych odnoszących się do różniących się od siebie postępowań.

• postępowanie administracyjne ogólne

• postępowanie uproszczone o charakterze administracyjnym

• rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami administracji publicznej

• postępowanie administracyjne szczególne

Podstawa prawna: art. 1-5 kpa - przesłanki pozytywne i negatywne stosowania kpa

Art. 1 pk1 i pk2 - przesłanki pozytywne stosowania przepisów o postępowaniu administracyjnym ogólnym (muszą wystąpić łącznie!):

• postępowanie w sprawie będzie prowadzić organ administracji publicznej

• sprawa pozostaje we właściwości tego organu

• sprawa ma charakter indywidualny

• przepisy dają podstawę do rozstrzygnięcia sprawy przez wydanie decyzji administracyjnej

Przesłanki negatywne wynikają z treści wyłączeń - art. 3 kpa

• sprawy karno skarbowe

• sprawy podatkowe

• właściwość polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych

• art. 3§ 3 kpa - wyłączone jest stosowanie kpa w sprawach nadrzędności i podległości organizacyjnej i służbowej w aparacie administracji

art4 kpa: szczególna kategoria wyłączeń: kpa nie może naruszać uprawnień wynikających z immunitetu dyplomatycznego i konsularnego, z umów międzynarodowych i zwyczajów

Opracowanie na podstawie „Ogólne postępowanie administracyjne”:

K.p.a. obejmuje swoim zakresem postępowanie administracyjne sensu stricto, postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między innymi organami państwowymi i innymi podmiotami, które są z mocy prawa lub na mocy porozumień powołane do załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnej, a także postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń oraz postępowanie w sprawach skarg i wniosków. W ustawie tej znalazły się także dwa artykuły, będące przepisami szczególnymi w sprawach ubezpieczeń społecznych. Spod zakresu obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego wyłączono ze względu na kryterium przedmiotowe: postępowania karne skarbowe oraz sprawy uregulowane w Ordynacji podatkowej (wyjątkiem jest tu udział prokuratora oraz postępowania w sprawach skarg i wniosków), a ze względu na kryterium podmiotowe sprawy należące do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej (wyjątkiem są tu postępowania w sprawach skarg i wniosków). Przepisów k.p.a. nie stosuje się także do wewnętrznej sfery stosunków administracji publicznej (o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej) - wynikających z:

• nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

• podległości służbowej pracowników organów państwowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych (wyjątkiem są tu postępowania w sprawach skarg i wniosków).

K.p.a. przewiduje zasadę poszanowania uprawnień wynikających z immunitetów dyplomatycznych i immunitetów konsularnych oraz umów i zwyczajów międzynarodowych, stąd przepisy tej ustawy nie będą miały zastosowania wobec osób korzystających z przywilejów dyplomatycznych i konsularnych w takim zakresie, w jakim mogłyby naruszyć uprawnienie tych osób^.

2. Organ administracji publicznej wg Kpa

Definicje znajdujemy w art. 5kpa

Organem administracyjnym będzie zarówno organ, który w rozumieniu przepisów ustrojowych należy do tej kategorii (organ adm rządowej, organ jst - art. 5 § 2 pkt 3,4 i 6 kpa) jak również taki, który nie został powołany do sprawowania administracji publicznej, lecz ma ustawowo zlecone ściśle określone władcze funkcje administracji publicznej i w wyniku tego działać będzie tak samo jak organ administracji publicznej

Art. 5§2 pkt 3- organ administracji publicznej: ministrowie,centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, terenowe organy adm rządowej zespolonej i niezespolonej, organy jst, organy i podmioty wymienione a w art 1 pkt2, które są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do rozstrzygania w spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych

Kodeks postępowania administracyjnego reguluje właściwość rzeczową i miejscową organów administracji publicznej. Jeśli chodzi o pierwszą, to ustala się według przepisów o zakresie jego działania. Jeśli chodzi o drugą, to ustala się:

• w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość jest położona na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości,

• w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,

• w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w razie braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu stron lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju miejsca zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (pobytu) w kraju.

Jeżeli nie da się w ten sposób ustalić właściwości miejscowej, stosuje się pomocnicze kryteria jej ustalania. W takiej sytuacji sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania. Jeżeli i w ten sposób nie da się ustalić właściwości miejscowej, właściwy jest organ dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m. st. Warszawie. Ze względu na źródło właściwości organów administracji publicznej dzieli się ją na ustawową oraz delegacyjną. Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje ją w następujących sytuacjach:

• kiedy w wyniku wyłączenia organu (jeżeli sprawa dotyczy interesów majątkowych jego kierownika lub kierownika organu bezpośrednio wyższego stopnia albo interesów majątkowych małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, osoby związanej z tytułu przysposobienia, kurateli lub opieki z tym kierownikiem), kompetentny staje się organ wyższego stopnia, który może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ^,

• kiedy organ administracji publicznej, który wydają decyzję administracyjną w ostatniej instancji przyczynił się do powstania przyczyny wznowienia postępowania, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który jednocześnie wyznacza właściwy organ w sprawach o wznowienie postępowanie (przepis ten nie dotyczy przypadków, gdy decyzję w ostatniej instancji wydał minister, a w sprawach należących do zadań jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegium odwoławcze).

Organ administracji publicznej może przekazać też kompetencje do dokonywania poszczególnych czynności w ramach instytucji pomocy prawnej oraz w postępowaniu odwoławczym, gdzie organ odwoławczy może organowi, który wydał decyzję, zlecić przeprowadzenie postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie.

3. Organy wyższego stopnia wg Kpa

Art. 17. Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są:

1. w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,

2. w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,

3. w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,

4. w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Pojęcie organów wyższego stopnia jest związane z właściwością instancyjną, która jest przyznawana m.in. organom wyższego stopnia. Zgodnie z art. 17 KPA, organami wyższego stopnia są:

1. w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,

2. w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,

3. w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,

4. w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

4. Strona postępowania administracyjnego - pojęcie i zdolność procesowa

Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy

postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub

obowiązek.

Art. 29. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i

samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie

posiadające osobowości prawnej.

Art. 30. § 1. Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się

według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

§ 2. Osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez

swych ustawowych przedstawicieli.

§ 3. Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub

statutowych przedstawicieli.

(...)

Zgodnie z art. 28 KPA, stroną jest:

• każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie,

• każdy, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Pierwszy przypadek daje podstawę do wezwania do udziału w postępowaniu podmiotu będącego w nim stroną, natomiast w drugim przypadku następuję wszczęcie postępowaniu w dacie wniesionego przez stronę żądania.

Stroną mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i

samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.

Zdolność procesową (zdolność podmiotów procesu do samodzielnego podejmowania czynności procesowych) daje zdolność do czynności prawnych. Zdolność do czynności prawnych stron ocenia się na podstawie przepisów prawa cywilnego ( o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej). Jest to możliwość samodzielnego i skutecznego działania w postępowaniu.

Osoby fizyczne:

• pełna zdolność do czynności prawnych(osoby pełnoletnie,

• ograniczona zdolność do czynności prawnych (powyżej 13 lat, osoba częściowo ubezwłasnowolniona),

• bez zdolności do czynności prawnych (małoletni do lat 13, osoba ubezwłasnowolniona całkowicie) - działają przez swych przedstawicieli.

Osoby prawne mają pełną zdolność do czynności prawnych; działają przez swoje organy (przedstawicieli) statutowe lub ustawowe.

5. Następstwo procesowe stron

Art.30 § 4 KPA: w sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni.

• W miejsce strony wstępuje nowa strona, a dotychczasowa „występuje” z postępowania,

• Nowa strona nie działa zamiast starej, tylko wkracza w jej prawa i sama staje się stroną, w przeciwieństwie do zastępstwa gdzie osoba zastępująca nie jest stroną, a osobą zastępującą stronę

WARUNKI:

• Sprawa dotyczy praw zbywalnych, bądź dziedzicznych

• w trakcie postępowania następuje zbycie prawa bądź śmierć strony

• „w trakcie” czyli pomiędzy wszczęciem postępowania, a doręczeniem decyzji ostatecznej

SKUTKI:

• Zmiana strony,

• Nie wstrzymuje biegu,

• Czynności dokonane przez poprzednią stronę są aktualne.

W sprawach dotyczących spadków nie objętych przez spadkobierców następcą procesowym jest zarządca majątku, bądź wyznaczony przez sąd na wniosek organu kurator (art. 30 § 5)

6. Zastępstwo procesowe stron

1. Zastępstwo ustawowe:

zastępuje się stronę nie posiadającą zdolności do czynności prawnych, czyli osobę która nie może samodzielnie i skutecznie działać w postępowaniu. Osoby te są stronami postępowania, które dotyczy ich interesu prawnego, ale czynności procesowe podejmują za nie przedstawiciele - zastępcy.

1. przedstawiciele ustawowi:

• Art. 30 § 2 osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli - rodzice.

• Art. 30 § 3 strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli - organy statutowe, ustawowe.

2. przedstawiciele na mocy decyzji sądu opiekuńczego:

• opiekunowie dla osoby ubezwłasnowolnionej, dla dziecka.

• kurator dziecka nienarodzonego, zarządzający majątkiem, dla ubezwłasnowolnionego częściowo.

1. przedstawiciel dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnej:

• Art. 34 § 1 organ administracji publicznej wystąpi do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony - wyznacza się kuratora.

• Art. 34 § 2 w sprawach nie cierpiących zwłoki organ sam tymczasowo wyznacza przedstawiciela, który działa za stronę do wyznaczenia kuratora - przedstawiciel ad hoc.

2. Pełnomocnictwo:

• Udzielenie - jednostronne oświadczenie woli mocodawcy. Nie wyłącza udziału strony.

• Odformalizowane w porównaniu z KC

• Art. 32 strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

• Pełnomocnik: osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. (Art. 33§1)

- także osoba posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

• Formy udzielenia: ustna do protokołu, pisemna. (Art. 33§2)

• Obowiązek dołączenia do akt oryginału, bądź poświadczonego odpisu pełnomocnictwa (adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić). (Art. 33§3)

• Od czasu ustanowienia pełnomocnika musi on mieć zapewniony czynny udział w postępowaniu.

- pominięcie pełnomocnika w postępowaniu równoznaczne z pominięciem strony - podstawa do wznowienia postępowania.

• Pełnomocnictwo obowiązkowe: gdy zachodzi przymus adwokacki.

• Czynne (dokonuje czynności procesowych) lub bierne (odbiorca pism - adresat).

• Domniemane pełnomocnictwo: (Art. 33§4)

• Sprawy mniejszej wagi,

• Pełnomocnik to najbliższa rodzina,

• Nie zachodzą wątpliwości co do istnienia i zakresu pełnomocnictwa

7. Podmioty na prawach strony i inni uczestnicy postępowania administracyjnego.

Podmioty na prawach strony są to podmioty którym prawo procesowe przyznaje „prawa strony”, przez które należy rozumieć wyłącznie prawa procesowe. Podmiotom tym nie przysługują prawa wynikające w norm prawa materialnego.

Podmioty na prawach strony, mając prawa procesowe strony, są powołane do dokonywania czynności procesowych postępowaniu. Skuteczność tych czynności jest uzależniona od spełnienia wymagań przewidzianych normami prawa procesowego.

Wśród podmiotów na prawach strony wyróżniamy:

Organizacje społeczne;

Prokuratora;

Rzecznika Praw Obywatelskich;

Inne podmioty.

Ad1: Organizacja społeczna- jest to organizacja zawodowa, samorządowa, spółdzielcza i inne organizacje społeczne (art. 5 § 2 pkt5 kpa).

Aby organizacja społeczna mogła uzyskać prawa procesowe strony, musi łącznie spełnić dwie przesłanki:

jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji ( przedmiot danego postępowania

mieści się w zadaniach organizacji zawartych w statucie;

zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego (skutki prawne decyzji wpływają nie tylko na strony, lecz także na otoczenie.

Ocena wystąpienia tych przesłanek należy do organu wydającego decyzję.

Prawa procesowe organizacji społecznej (podstawowe):

żądania wszczęcia postępowania w sprawie indywidualnej;

dopuszczenia jej do już toczącego się postępowania.

Ad2: Prokurator.

Sytuację prawną prokuratora w postępowaniu administracyjnym reguluje obecnie wyłącznie kpa. Celem wprowadzenia prokuratora do postępowania administracyjnego było rozbudowanie systemu gwarancji prawnych praworządnego działania organów a.p. oraz ich kontroli.

Prawa procesowe prokuratora:

prawo żądania wszczęcia postępowania (w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem);

prokurator ma prawo udziału w każdym stadium postępowania ( nawet jeśli postępowanie już się toczy)

prokuratorowi od decyzji ostatecznej służą 2 środki odwoławcze: (sprzeciw- na drodze administracyjnej lub skarga-na drodze sądowej)

Ad3: Rzecznik Praw Obywatelskich

Działania RPO mają na celu ochronę praw człowieka, które mogą być przedmiotem naruszeń także w postępowaniu administracyjnym. Prokurator może wystąpić jako osoba wspierająca osobę której podstawowe prawa i wolności są łamane.

RPO przysługują takie same prawa procesowe jak prokuratorowi.( patrz wyżej)

Ad4: Inne podmioty

Przepisy ustaw materialno prawnych oraz ustaw ustrojowych mogą przyznawać prawa procesowe innym podmiotom. Podstawą przyznania praw procesowych jest właściwy zakres działań tych organów do konkretnej sprawy w której podmiot chce wystąpić.

Organami tego rodzaju jest np.: Inspekcja Ochrony Środowiska (jej organy).

Przepisów o udziale na prawach strony w postępowaniu administracyjnym nie stosuje się do wspólnot samorządowych i ich jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego.

Uczestnicy postępowania administracyjnego

Do uczestników postępowania zaliczamy osoby fizyczne, osoby prawne lub inne jednostki organizacyjne, które w sprawie będącej przedmiotem postępowania administracyjnego nie mają interesów chronionych przez prawo, lecz są zainteresowane daną sprawą albo ze względu na ich faktyczne interesy i wobec tego rozstrzygnięcie sprawy nie będzie dla nich obojętne, albo ze względu na ich udział w niektórych czynnościach procesowych.

Wobec tego uczestników postępowania możemy podzielić na dwie grupy:

osoby zainteresowane - uczestnicy mający w sprawie interes faktyczny;

świadków, biegłych oraz osoby trzecie wezwane do przedstawienia przedmiotu oględzin - osoby nie posiadające interesu faktycznego.

Uczestnicy postępowania administracyjnego nie posiadają praw procesowych takich jak strony, lecz przysługują im tylko pojedyncze uprawnienia związanie z postępowaniem.

Osoby zainteresowane, będąc pozbawione praw procesowych dotyczących ich interesu (faktycznego) mają możliwość skorzystania ze skargi powszechnej lub też bronić swoich interesów za pomocą organizacji społecznej.

Uprawnieniami przysługującymi świadkom i biegłym jest m.in.: prawo do odmowy odpowiedzi na niektóre pytania (art.83 kpa). Do obowiązków natomiast należy m.in. stawienie się na wezwanie o.a.p..

8. Pojęcie i rodzaje właściwości organu administracji publicznej wg Kpa.

Podstawa prawna art. 19-23 kpa, art.65 kpa, art. 156 §1 pkt1 kpa

Właściwość organu administracji publicznej jest to zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. Właściwość o.a.p. jest kompetencją szczególną tego organu. Organy a.p. są zobowiązane z urzędu przestrzegać swojej właściwości.

Biorąc pod uwagę podstawę nabycia zdolności do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy wyróżnia się dwa rodzaje właściwości:

• właściwość ustawową- wynikającą wprost z przepisu ustawy

• właściwość delegacyjną- wynikającą z delegacji czyli przekazania danej sprawy lub czynności procesowej w sprawie jednemu o.a.p., przez drugi o.a.p.

Wyróżniamy także inne rodzaje właściwości wynikające z właściwości ustawowej kpa (rzeczowa, miejscowa) oraz na postawie przepisów prawa procesowego regulującego weryfikację decyzji (instancyjna).

• Właściwość rzeczowa- jest to zdolność prawna organów administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii. W kpa regulacja ta jest tylko wymieniona z nazwy, natomiast ustalenie odbywa się w oparciu o przepisy dot. zakresu działania o.a.p. znajdujące się w ustawach o charakterze materialno prawnym np.: prawo budowlane, prawo wodne. Właściwość rzeczowa niektórych organów może być zmieniana w wyniku zawierania przewidzianych ustawami ustrojowymi porozumień (np.: przekazanie danego rodzaju spraw przez wojewodę czy samorządy).

• Właściwość miejscowa- jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju.

• Właściwość instancyjna- jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do przeprowadzania weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Zasady ustalania właściwości instancyjnej są określone w kpa, jednakże z zastrzeżeniem pierwszeństwa dla postanowień szczególnych innych ustaw. Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia oraz w ograniczonym stopniu ministrom.

Według kpa organami wyższego stopnia są:

1. w stosunku do organów j.s.t. - samorządowe kolegia odwoławcze (chyba że ustawa stanowi inaczej);

2. w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie;

3. w stosunku do innych o.a.p. niż określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością;

4. w stosunku do organów organizacji społecznych - organy nadrzędne albo państwowe organy nadzoru.

Organami naczelnymi w rozumieniu kpa są:

1. w stosunku do o.a.rz., organów j.s.t., z wyjątkiem samorządowych kolegiów odwoławczych oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych - Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie;

2. w stosunku do organów państwowych innych niż w pkt 1 - odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania;

3. w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu - Prezes RM lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

Instytucja pomocy prawnej- polega na przekazaniu innemu organowi niektórych czynności procesowych w sprawie. Regulacja tej instytucji znajduje się w art. 52 kpa. Organ administracji publicznej, jeśli chodzi o czynności, które nie muszą dokonane osobiście przed tym organem, może się zwrócić do o.a.rz. lub samorządu terytorialnego o odebranie wyjaśnień lub zeznań albo o dokonanie innej czynności z udziałem osoby zamieszkującej na obszarze właściwości tych organów .

9. Zasady określania właściwości rzeczowej.

Właściwość rzeczowa to zdolność prawna organów administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii. W k.p.a. jest wymieniona tylko z nazwy - art. 20 odsyła do przepisów o zakresie działania organów adm. publ. Podstawą ustalenia właściwości miejscowej są przepisy ustaw materialnoprawnych, np. (książka str. 108). Może być zmieniana w wyniku zawierania przewidzianych ustawami ustrojowymi porozumień. Według art. 33 ustawy o administracji rządowej w województwie: „Wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów z obszaru województwa[...]”. Ustawy samorządowe również dopuszczają zawieranie porozumień, np. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Dla określenia właściwości rzeczowej znaczenia mają związki zawierane przez jst. Ustalenie tej właściwości jest złożone. Nie może być ustalana wyłącznie na podstawie przepisów prawa materialnego, ale niezbędne jest ustalenie opartej na zawartych porozumieniach, związkach, uchwały, która prowadzi do zmiany właściwości rzeczowej. Naruszenie tego wymogu prowadzi do naruszenia właściwości rzeczowej. W decyzjach organ obowiązany jest wskazać podstawy swojej właściwości rzeczowej.


10. Zasady określania właściwości miejscowej i funkcjonalnej.

Właściwość miejscowa to zdolność prawna organu adm. publ. do rozpoznania i załatwienia spraw danej kategorii na danym obszarze. Art. 21 k.p.a.

1. we wszystkich sprawach, z wyłączeniem spraw dotyczących nieruchomości oraz prowadzenia zakładu pracy, wł.miejsc. ustala się według miejsca zamieszkana (siedziby), a w razie braku miejsca zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu stron lub jednej ze stron, a jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju miejsca zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju;

2. w sprawach dotyczących nieruchomości, według miejsca jej położenia, a jeżeli nieruchomość leży na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, to organem właściwym będzie ten, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości.; w sprawach zakładu pracy właściwość ustala się według miejsca, w którym on był, jest lub będzie prowadzony;

3. jeżeli nie można ustalić wł.miejsc. według powyższych zasad, to właściwość tę ustala się według miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania, a gdy nie można ustalić takiego miejsca, org.wł. będzie org. Właściwy dla obszary dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy

Właściwość funkcjonalna (instancyjna) to upoważnienie do załatwiania i rozpatrywania środków zaskarżenia (np. odwołanie od decyzji, zażalenie na postanowienie). Zdolność prawna org. adm. publ. do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Zasady ustalanioa tej właściwości są określone w k.p.a., z zastrzeżeniem, że pierwszeństwo przed tymi uregulowaniami mają postanowiena szczególne odrębnych ustaw co do wyznaczenia innego org.odwoławczego. Właściwość instancyjna jest przyznana org.wyższego stopnia. Art.17 k.p.a.

Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są:

1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,

2) w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,

3) w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,

4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

11. Powody i zasady wyłączenia organów z postępowania.

Art. 25 - 27 k.p.a.

Na konstrukcję prawną wyłączenia organu składają się: rodzaj sprawy, oraz osobiste zaangażowanie w nią, bliskość wobec strony.

Wyłączenie organu administracji publicznej zachodzi wówczas, kiedy sprawa dotyczy interesów majątkowych:

1. kierownika organu lub jego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, a także osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli.

W tym wypadku sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę

2. osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób związanych z nim z tytułu małżeństwa, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, a także osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli.

W tym wypadku sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem, w którym dana osoba zajmuje stanowisko kierownicze.

W wyniku wystąpienia przesłanek wyłączenia organ traci zdolność do podejmowania czynności procesowych w danej sprawie. Wyłączony organ powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

Organ wyższego stopnia, który stał się właściwy - wskutek wyłączenia innego organu - może wyznaczyć inny podległy sobie organ do załatwienia sprawy. Gdy osobą zajmującą kierownicze stanowisko w organie nadrzędnym jest osoba pełniąca funkcje ministra lub prezesa sko - to Prezes Rady Ministrów wyznacza organ właściwy do załatwienia sprawy.

Zarówno organ wyższego stopnia, jak również organ wyznaczony do załatwienia sprawy rozpatrują ją w tej samej instancji co organ wyłączony od załatwienia sprawy.

* Wyłączenie członka organu kolegialnego - art. 27 k.p.a.

• Wyłącznie następuje z mocy prawa - w razie wystąpienia przesłanek z art. 24 § 1 k.p.a.[podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,

5) w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,

7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.]

• Wyłączenie na podstawie postanowienia przewodniczącego organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia w przypadku zastosowania art. 24 § 3 k.p.a. [jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności, które mogą wywoływać wątpliwość co do bezstronności] na wniosek strony, członka organu kolegialnego albo z urzędu.

Jeżeli w skutek wyłączenia członków organu kolegialnego organ ten nie może podjąć uchwały z powodu braku quorum to organ ten traci zdolność prawną do załatwienia sprawy [stosuje się odpowiednio przepisy art. 26 § 2 k.p.a. ]

Rozwiązanie szczególne dotyczące samorządowego kolegium odwoławczego - jeżeli sko wskutek wyłączenia jego członków nie może załatwić sprawy, minister właściwy ds. administracji publicznej wyznacza do załatwienia sprawy inne sko.

12. Powody i zasady wyłączenia pracowników od udziału w postępowaniu.

Art. 24 i 26 § 1 i 3 k.p.a.

Na konstrukcję prawną wyłączenia organu składają się: bliskość wobec strony, osobiste zaangażowanie w sprawie oraz inne okoliczności, które zostaną uprawdopodobnione, że mogą one spowodować wątpliwości dotyczące bezstronności pracownika.

• Kodeks przewiduje, że pracownik (również członek organu kolegialnego) podlega z mocy ustawy wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,

5) w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,

7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Przyczyny wyłączenia trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

W wymienionych wyżej wypadkach wyłączenie pracownika następuje w formie postanowienia wydanego przez bezpośredniego przełożonego.

• Ponadto Kodeks przewiduje wyłączenie pracownika (również członka organu kolegialnego), w każdym wypadku jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych w k.p.a., które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go z udziału w postępowaniu. Bezpośredni przełożony wydaje postanowienie o wyłączeniu pracownika albo o odmowie jego wyłączenia, nie przysługuje na nie zażalenie.

Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. W wypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzania sprawy. Jeżeli wskutek wyłączenia pracowników organu administracji publicznej organ ten stał się niezdolny do załatwienia sprawy, właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia lub wyznaczony przez niego organ.

13. Zasady wszczynania postępowania.

Postępowanie administracyjne wszczyna się zgodnie z zasadą skargowości (na żądanie strony) lub oficjalności (z urzędu) - art. 61 § 1 k.p.a.

Wszczęcie postępowania na żądanie strony: strona może żądać wszczęcia postępowania właściwie w każdej formie (gdyż to „treść pisma przesądza o jego charakterze, a nie nazwa czy forma - art. 222 k.p.a.), np. w formie skargi powszechnej (petycji). Jeżeli stroną jest podmiot kolegialny podstawą żądania powinna być uchwała podjęta w formie i trybie określonym w statucie. Art. 62 § 2 pozwala na wszczęcie postępowania z urzędu w sprawie, której prawo materialne wymaga wyłącznie wniosku strony, jednak tylko w przypadku gdy: a) wymaga tego „szczególnie ważny interes strony”, b) w toku tak wszczętego postępowania organ musi uzyskać zgodę strony na dalsze jego prowadzenia, w braku zgody postępowanie ulega umorzeniu. Podjęcie czynności bez żądania uprawnionego podmiotu stanowi rażące naruszenie prawa, powodujące stwierdzenie nieważności decyzji.

Wszczęcie postępowania z urzędu: może nastąpić w sytuacjach uregulowanych w k.p.a. tj.

1. organ działa z własnej inicjatywy - na skutek własnych informacji, kontroli wew., z inicjatywy org. nadzoru, na podstawie przepisów materialnych.

2. na podstawie żądania wszczęcie postępowania w sprawie innej osoby przez podmioty na prawach strony (organizacje społeczne, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich)

3. na podstawie skargi powszechnej złożonej przez osobę trzecią (art. 233 zd. drugie)

14. Wymogi formalne podania w sprawie administracyjnej i skutki ich niedochowania.

Podanie w sprawie administracyjnej (żądanie, wyjaśnienie, odwołanie, zażalenie) powinno zawierać co najmniej (art. 63 k.p.a.):

1. wskazanie osoby, od której pochodzi

2. jej adres

3. żądanie

oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych. Są to minimalne elementy podania wynikające z zasady ograniczonego formalizmu, która wymaga najprostszych środków zapewniających załatwienie sprawy. Podanie może być wniesione pisemnie, telegraficznie, za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, formularza zamieszczonego na stronie internetowej właściwego organu administracji publicznej, umożliwiającego wprowadzenie danych do systemu teleinformatycznego tego organu, a także ustnie do protokołu. Podanie wnoszone pisemnie bądź ustnie do protokołu musi być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. Jeżeli wnoszący nie może bądź nie umie złożyć podpisu, podpisuje się za nią upoważniona osoba, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu.

Podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno:

1. być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu (przy zachowaniu zasad przewidzianych w przepisach o podpisie elektronicznym), oraz

2. zawierać dane w ustalonym formacie zawarte we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach

Skutki niedochowania wymogów formalnych:

• Jeżeli podanie nie zawiera adresu i nie da się go ustalić za pomocą dostępnych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania

• Jeżeli podanie nie zawiera innych wymaganych danych poza adresem, wnoszącego wzywa się do uzupełnienia danych w terminie 7 dniu, pouczając go, że nieusunięci braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.

15. Postępowanie z podaniami wniesionymi do organu niewłaściwego.

Art. 65

§ 1. Jeżeli organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, niezwłocznie przekazuje je do organu właściwego. Przekazanie sprawy do organu właściwego następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

§ 2. Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem przepisanego terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

Obowiązek przestrzegania przepisów o właściwości spoczywa na organie administracji publicznej, a nie osobie wnoszącej podanie. Dlatego osoby takie nie ponoszą negatywnych konsekwencji nieznajomości przepisów dot. właściwości. Organ, do którego wniesiono podanie rozpoznaje sprawy pozostające w jego właściwości, a mylnie skierowane podania odsyła do org. właściwego.

W przypadku połączenia wielu spraw w jednym podaniu organ rozpatruje sprawy będące w jego właściwości, a stronę informuje, do których organów powinna się zwrócić w pozostałych sprawach. Osoba, która skorzysta z tego pouczenia, nie traci terminu, jeżeli był ustanowiony do wniesienia podania, a także zachowuje termin, gdy o prześle podanie według właściwości. W przypadku gdy w sprawie właściwy jest sąd powszechny podanie zwraca się wnoszącemu ze stosowną informacją. Organ administracyjny nie może zwrócić podania dotyczącego sprawy w której już wcześniej sąd powszechny uznał się za niewłaściwy.

16. Pojęcie, charakter i funkcje zasad ogólnych postępowania administracyjnego.

Ogólne zasady postępowania administracyjnego to normy wyszczególnione w art. 6-16 KPA, ustalające dyrektywy działania organów administracji publicznej. Niezastosowanie bądź nieprawidłowe zastosowanie zasad stanowi rażące naruszenie przepisów postępowania administracyjnego.

Zasady ogólne wyznaczają pożądany wzorzec działania organu prowadzącego postępowanie i muszą być stosowane wraz z innymi szczegółowymi przepisami kodeksu, które je konkretyzują. Zasady te w szczególności pełnią rolę dyrektyw interpretacyjnych w stosunku do pozostałych przepisów KPA

Zasady te można podzielić na dwie grupy:

1. Zasady idei stosowania prawa - wyrażają ideę praworządnej decyzji stosowania prawa przez org. adm. publ.

1. Pierwotne:

1. Praworządności działania organu

2. Prawdy obiektywnej

3. Uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu jednostki

4. Czynnego udziału stron w postępowaniu.

2. Pochodne:

5. Pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa

6. Dwuinstancyjności postępowania

7. Trwałości decyzji administracyjnej

8. Sądowej kontroli decyzji administracyjnej

2. Zasady kultury administrowania i techniczno - procesowe

1. Zasady kultury administrowania - obejmują elementy etyki administrowania:

9. Wpływu wychowawczego na obywateli

10. Przekonywania

11. Udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom i uczestnikom

12. Ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron

B. Zasady techniczno - procesowe:

13. Szybkości i prostoty postępowania

14. Pisemności

17 .Zasada legalności i praworządności

1. Zasada legalności wynika z art. 6 KPA stanowiącego, że organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek dbania o to, żeby do wyjaśnienia sprawy dochodzić tylko legalnymi środkami. Należy przy tym przestrzegać uprawnień i obowiązków jakie prawo przewiduje dla uczestników postępowania.

2. Zasada praworządności jest zasadą konstytucyjną zawartą w art. 7 Konstytucji RP (w odniesieniu do art. 6 KPA) i stanowiącą o działaniu „na podstawie i w granicach prawa”. Działanie na podstawie prawa oznacza obowiązek stosowania w sprawach indywidualnych przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania, prawidłowego ustalania obowiązującego stanu prawnego spraw, poprawnej wykładni przepisów przy rozstrzyganiu o obowiązkach lub uprawnieniach. Organy administracji publicznej w stosunkach zewnętrznych muszą mieć umocowanie w przepisach prawa powszechnie obowiązującego (akty o charakterze wewnętrznym nie mogą być podstawą do wydawania decyzji skierowanych do osób fizycznych, prawnych i innych podmiotów).

Zasada proporcjonalności nakazuje organom państwowym użycie jedynie takich środków, które są niezbędne dla osiągnięcia konkretnego celu. Oznacza to, że organy państwowe mają osiągać cel, który służy społeczeństwu, jak najmniejszym jego oraz poszczególnych jednostek kosztem. Z zasadą tą wiążą się trzy nakazy:

- nakaz przydatności, wymagający by zastosowany środek był przydatny do realizacji danego celu

- nakaz konieczności, wymagający aby ingerencja była konieczna w konkretnej sprawie

- nakaz proporcjonalności, wymagający aby podejmowane środki były proporcjonalne do celu, który ma zostać osiągnięty

18. Zasada proporcjonalności i zasada wyważania interesów

Zasada proporcjonalności nakazuje organom państwowym użycie jedynie takich środków, które są niezbędne dla osiągnięcia konkretnego celu. Oznacza to, że organy państwowe mają osiągać cel, który służy społeczeństwu, jak najmniejszym jego oraz poszczególnych jednostek kosztem. Z zasadą tą wiążą się trzy nakazy:

- nakaz przydatności, wymagający by zastosowany środek był przydatny do realizacji danego celu

- nakaz konieczności, wymagający aby ingerencja była konieczna w konkretnej sprawie

- nakaz proporcjonalności, wymagający aby podejmowane środki były proporcjonalne do celu, który ma zostać osiągnięty

Zasada wyważania interesów - Art. 7 k.p.a. wskazuje, iż „W toku postępowania organy administracji (…) podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli”.

Przepis ten statuuje dwie klauzule generalne wprowadzające jako wartości, które muszą być uwzględniane w procesie stosowania prawa (wymagające zawsze od organu oceny i porównania):

- interes społeczny,

- słuszny interes obywatela.

Nie chodzi tu o proste wyważenie racji dwóch interesów, ale raczej o porównywanie z wartościami ogólnymi (społecznymi, publicznymi) pojawiającymi się w sprawie w wyniku oszacowania "słuszności" (trafności, sensowności) żądań wyrażających interes jednostki. Nie ma przy tym miejsca na z góry ustaloną nadrzędność jednego z wymienionych w przepisie interesów, ale konieczne jest wyważenie w każdej sprawie oddzielnie dominacji jednego z nich przy rozstrzyganiu sprawy. Ta zasada ogólna k.p.a. wiąże się z konstytucyjną zasadą proporcjonalności.

Porównania tego dokonuje się dla załatwienia sprawy administracyjnej, a więc będzie się ono odnosiło do interesu prawnego. Załatwienie sprawy nie oznacza tylko samego rozstrzygnięcia sprawy co do jej istoty decyzją. bo wiem wszystkie czynności po stępowania służą ustaleniu okoliczności faktycznych i prawnych pozwalających na prawidłowe porównanie wartości przypisanych interesowi społecznemu ze słusznością interesu jednostkowego. Gdy w postępowaniu bierze udział wiele stron, konieczne jest oszacowanie słuszności każdego interesu z osobna i porównanie ich ze sobą, nie tylko wtedy, gdy są to interesy ze sobą sprzeczne w całości lub w części, ale również wtedy, gdy są ze sobą zbieżne.

21. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu.

Art.10

§1. organy adm. publ. obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postęp., a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

§2. Organy adm. publ. mogą odstąpić od zasady określonej w §1 tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.

§3. Organ administracji publicznej obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady określonej w §1.

- obowiązki dla organu adm. publ. :

- zagwarantowanie stronie czynnego udziału w każdym stadium postępowania

- zagwarantowanie stronie przed wydaniem decyzji możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań

- podstawa do ustalenia 2 praw procesowych strony (powyższych)

- kształtuje prawa strony więc strony mogą swym prawem rozporządzać - w razie odstąpienia przez stronę od ich realizacji nie można z tego tytułu wyprowadzać negatywnych następstw dla strony

- prawo do czynnego uczestnictwa w całym toku postępowania - od jego wszczęcia do zakończenia poprzez decyzję

- prawo do inicjowania postępowania - złożenie żądania jego wszczęcia

- czynny udział przejawia się w szczególności w postępowaniu wyjaśniającym - jej wpływ na ustalenie stanu faktycznego, prawo żądania przeprowadzenia dowodów, a przez to wpływ na stosowanie normy prawa materialnego lub procesowego

- organ prowadzący postęp. ma obowiązek pouczyć stronę o prawie zapoznania się z aktami i złożenia końcowego oświadczenia i wstrzymania się od wydania decyzji do czasu złożenia powyższego oświadczenia, brak takowego oświadczenia oraz dowodu, że organ pouczył stronę o jej prawie uzasadnia wniosek, że organ prowadzący postęp. naruszył obowiązek ustalony w art.10 §1 Kpa

- prawo strony interpretowane musi być w związku z przepisami dot. tajemnicy państwowej i tymi przepisami ograniczone

- naruszenie zasady ogólnej czynnego udziału strony w postęp. jest kwalifikowaną wadą procesową - podstawa do wszczęcia postęp. w sprawie wznowienia postęp. na wniosek strony

- § 2 określa wyjątki od zasady ogólnej, 2 przesłanki:

- załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki

- wystąpienie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego lub grożąca niepowetowana strata materialna - odpowiednie okoliczności muszą zostać stwierdzone, nie każda szkoda materialna uzasadnia odstępstwo od tej zasady, niepowetowana to taka gdzie nie można przywrócić stanu pierwotnego ani w inny sposób uzyskać pełnowartościowego ekwiwalentu; niepowetowana zarówno dla strony, interesu społecznego i interesu osób trzecich

- § 3 organ ma obowiązek wykazać okoliczności faktyczne które są podstawą dla odstępstwa oraz na podstawie jakich dowodów ustalił ich wystąpienie


22. Zasada dwuinstancyjności.

Art.15 Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.

- zasada konstytucyjna art.78 Konstytucji - każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki i tryb zaskarżania określa ustawa - zasada ta realizowana w postęp. adm. właśnie w art.15

- każda sprawa administracyjna rozpoznana i rozstrzygnięta decyzją organu I instancji podlega ponownemu rozpoznaniu i rozstrzygnięciu przez organ II instancji po wniesieniu odwołania przez legitymowany podmiot - sprawa dwukrotnie rozpoznana i rozstrzygnięta

- dwukrotne rozpoznanie - obowiązek przeprowadzenia dwukrotnie postępowania wyjaśniającego

- postępowanie odwoławcze - przedmiot to nie weryfikacja decyzji tylko ponowne rozpoznanie sprawy adm.

- NSA - uznanie, że zasada ta została zrealizowana nie wystarcza, że w sprawie zapadły 2 rozstrzygnięcia 2 organów różnych stopni - konieczne jest by rozstrzygnięcia zostały poprzedzone przeprowadzeniem postępowania umożliwiającego osiągnięcie celów dla których jest prowadzone postępowanie

- istota - dwukrotne rozpoznanie i rozstrzygnięcie tożsamej pod względem przedmiotowym i podmiotowym sprawy adm.

- granice rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy w II instancji wyznacza rozstrzygnięcie decyzji I instancji - wykroczenie przez organ II instancji poza te granice narusza zasadę dwuinstancyjności

- SN - organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się

- pogwałcenie tej zasady - rażące naruszenie prawa - także wydanie decyzji w II instancji bez przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego

- organ odwoławczy nie może ingerować w czynności postępowania organu I instancji

- wynika z niej prawo odwołana strony od każdej decyzji nieostatecznej - nie tylko od decyzji negatywnej

- WYJĄTKI: w przepisach Kpa (art.127 §3, art.160 §5), w ustawach ustrojowych i materialnoprawnych;

- przepisy prawa ustrojowego - w sprawach indywidualnych decyzje centralnego organu adm. rządowej są ostateczne w rozumieniu przepisów Kpa, chyba, że ustawa daje takie uprawnienie ministrowi kierującemu określonym działem adm. rządowej

- ograniczenie tej zasady musi wynikać expressis verbis z przepisu ustawy; w razie wątpliwości przyjmuje się, że od decyzji służy prawo odwołania

- postępowanie odwoławcze ma pierwszeństwo przed nadzwyczajnymi trybami postęp. adm.

23. Zasada pisemności i zasada szybkości postępowania

Zasada pisemności

Art.14.

Par.1 Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej.

Par.2 Sprawy mogą być załatwione ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Konsekwencja idei procesu inkwizycyjnego. Porozumiewanie się organu ze stroną, a także z innymi podmiotami włączonymi do postępowania przybiera z reguły formę pisemną lub ustnego przesłuchania, lecz połączonego ze sporządzeniem protokołu. Zasadę tą statuuje art. 14, a wyjątek od niej zawiera paragraf 2 dopuszczający ustne załatwienie sprawy z wymogiem utrwalenia w aktach w formie protokołu lub podpisanej adnotacji.

Zasada szybkości postępowania

Art.12

Par. 1 Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

Par.2 Sprawy które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie.

Z uwagi na decydującą rolę organu administracji wprowadzono terminy, dla przyspieszenia procedur.

Jednomiesięczny- dla sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego

Dwumiesięczny- dla sprawy szczególnie skomplikowanej itd.

Oraz wymóg niezwłocznego załatwienia spraw niw wymagających dowodów

Terminy określone w KPA są terminami maksymalnymi, a organ ma załatwić sprawę jak najszybciej z użyciem jak najprostszych środków.

24. Zasada trwałości ostatecznych decyzji i sadowej kontroli decyzji administracyjnych.

Zasada trwałości ostatecznych decyzji

Stabilizacja porządku prawnego wymaga w każdym państwie zapewnienia trwałości rozstrzygnięć organów państwowych. Strony mogą dzięki temu polegać na rozstrzygnięciach organów państwa, a organy te są zabezpieczone przed wielokrotnym rozstrzyganiem tych samych spraw. Wyrazem tej zasady jest :

art16.

Par.1 Decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych.

Par.2 Decyzje mogą być zaskarżalne do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i trybie określonych w odrębnych ustawach.

Faktycznie zasada trwałości obejmuje od momentu doręczenia lub ogłoszenia decyzji stronie.

Wyjątki od zasady trwałości decyzji:

1. decyzje wadliwe, co prowadzi do wznowienia postępowania, uchylenia, stwierdzenia nieważności

2. decyzje bezterminowe lub wydane z zastrzeżeniem warunku który nie został dopełniony

3. decyzje na mocy których strona nie nabyła żadnego prawa

Nabyła prawo lecz godzi się na zmianę decyzji

Dopuszczonego przez kodeks prostowania błędów i pomyłek zawartych w decyzji lub uzupełniania jej treści (np. pouczeniem o prawie do odwołania).

Zaś w dalszych częściach kodeksu przepisów ograniczających tę zasadę.

Zasada sadowej kontroli decyzji administracyjnych.

Zapisana jest w zasadach ogólnych jednak jej realizacji poświecone są odrębne ustawy. Mówi o niej art. 15, 16 par.2 oraz Konstytucja RP art. 77. Ust. 2. Jest wywodzona z zasad demokratycznego państwa prawnego

Art. 16 par.2 Decyzje mogą być zaskarżalne do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i trybie określonych w odrębnych ustawach.

Sąd administracyjny kontroluje działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem i w takim też zakresie służy skarga na ostateczne decyzje administracyjne.

Skarga do sądu admin. Wszczyna spór co do zgodności z prawem decyzji admin. Którego stronami równorzędnej pozycji procesowej są skarżący oraz organ, który wydał ostateczną decyzję.

25. Terminy Załatwienia sprawy.

Art. 35 § 1-5.

Organ administracji publicznej co do zasady zobowiązany jest załatwić każdą sprawę bez zbędnej zwłoki.

Sprawy nie wymagające przeprowadzenia postępowania dowodowego, które można rozpatrzyć w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane lub znane z urzędu organowi bądź na podstawie danych którymi rozporządza organ powinny być załatwione niezwłocznie.

Jeśli załatwienie sparwy wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca. Jeśliu sprawa jest szczególnie skąplikowana, w ciagu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.

W postępowaniu odwoławczym w ciągu miesiąca od wniesienia odwołania.

Organy wyższego stopnia mogą określić jakie rodzaje spaw będą załatwiane w terminach krótszych niż powyższe. Do powyższych terminów nie wlicza się okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony lub z przyczyn niezależnych od organu.

26. Zakres przedmiotowy doręczeń.

Przedmiotem doręczeń mogą być decyzje, postanowienie oraz wezwanie.

Decyzja: art. 104 § 1. Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.

§ 2. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji.

Postanowienia: art. 123 § 1. W toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia.

§ 2. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.

27. Pojęcie i rodzaje doręczeń - art. 39 - 49 KPA
(podporządkowane zasadzie oficjalności)

Doręczenie - stanowi część procesową o dużej doniosłości ze względu na obowiązywanie zasady piśmienności w postępowaniu (14KPA).
* Od daty doręczenia:
- biegną terminy procesowe lub materialne
- organ i strona są związane decyzją lub postanowieniem
- stosowanie środków dyscyplinujących lub egzekucyjnych

*są kazuistyczne - trzeba ustalić czy doręczenie miało miejsce i czy było skuteczne
Znaczenie procesowe ma tylko sam fakt doręczenia i jego potwierdzenia i związane z tym skutki procesowe. Nieistotne jest czy adresat zapoznał się z treścią.

Z zasadą oficjalności doręczeń koresponduje obowiązek stron, przedstawicieli, pełnomocników:
- zawiadamiania organu o zmianie adresu, również poczty elektronicznej,
-uznanie skuteczności doręczeń dokonanych pod dawny adres, jeżeli nowego nie zgłoszono.
Podanie przez osobę prawną (inną jednostkę organizacyjną) adresu siedziby fikcyjnego, przy braku możliwości ustalenia miejsca prowadzenia działalności, powoduje pozostawienie pisma w aktach ze skutkiem prawnym doręczenia.

Doręczenie właściwe ( zwykłe ) - do os. fizycznych, jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych. Gdy pismo dostarcza się adresatowi do jego rąk
( usługi pocztowe, pracownicy administracyjni, inne upoważnione os. lub organy ). Pism nie doręcza się stronom pozbawionym zdolności do czynności prawnych. Kierowane są do ich przedstawicieli. Pełnomocnik musi być zawsze powiadamiany o czynnościach procesowych. Doręczenie os. fizycznym pism następuje w miejscu ich zamieszkania lub pracy( wyjątkowo w lokalu organu administracyjnego lub każdym miejscu, w którym zastanie się adresata. Doręczenie powinno być potwierdzone: podpisem adresata, który dokumentuje fakt doręczenia i datę. Odmowa podpisu i przyjęcia pisma nie pozbawiają doręczenia skutku prawnego (niedoręczone pismo zwraca się organowi administracji publicznej z adnotacją o odmowie przyjęcia i jej dacie - art. 47 KPA - fikcja doręczenia w dacie odmowy pisma. Jeśli jest kilka stron pisma doręcza się wszystkim, lub jednej z nich jeśli została upoważniona do ich przyjmowania przez pozostałe.

Doręczenie zastępcze - do os. fizycznych i innych podmiotów - os. prawnych, innych jednostek org. Oddanie pisma osobie, która przyjmuje na siebie zobowiązanie doręczenia pisma adresatowi np. pełnoletni domownik, sąsiad, dozorca domu. O takim doręczeniu trzeba powiadomić zawiadomieniem w skrzynce pocztowej, lub drzwiach mieszkania. Doręczanie pism osobie nieobecnej - przedstawicielowi os. nieobecnej ustanowionemu przez sąd, albo doraźnie przez organ administracyjny. Osoba przebywająca za granicą dłużej niż 2 miesiące, a także zagraniczne osoby fizyczne nie będące rezydentami dewizowymi mają obowiązek ustanowienia pełnomocnika do doręczeń.

Surogaty doręczeń - forma powiadamiania publicznego o pismach procesowych, przyjmuje się fikcję doręczenia (art. 49 )

Doręczeniu podlegają „pisma” : wezwania, zawiadomienia, protokoły, decyzje, postanowienia, inne dokumenty

Środki komunikacji elektronicznej - (poczta elektroniczna ), może być na wniosek lub za zgodą stron,
( w podatkowym na wniosek przedstawiciela lub pełnomocnika strony ). Organ musi otrzymać w odpowiednim terminie doręczenie pisma, jeśli nie - ponowienie doręczenia w zwykłym trybie.

Fikcje doręczenia - pozwalają na prowadzenie postępowania mimo przeszkód w skorzystaniu z doręczenia właściwego lub zastępczego.
   1) Pismo kierowane do os. fizycznej może być złożone na okres 14 dni w urzędzie pocztowym lub
u. gminy - adresat jest powiadamiany 2 razy informacją pozostawianą w skrzynce oddawczej lub na drzwiach mieszkania, w miejscu pracy, na nieruchomości, której dotyczy postępowanie. Po upływie 14 dni pismo uważa się za doręczone (art.44§4).

  2) Można odstąpić od doręczenia pism jeśli przepisy szczególne pozwalają powiadomić strony o decyzjach przez rozplakatowanie obwieszczeń, przez publiczne ogłoszenie. To doręczenie uznaje się z mocy prawa po 14 dniach od ogłoszenia wiadomości (art.49 ), np. w sprawie scalania gruntów.

28. Podstawowe zasady wzywania do udziału w postępowaniu

Wezwanie - czynność dokonywana z zachowaniem jawności, musi dokładnie określać:
- podmioty ( kogo wzywa )
- sprawę
- pozycję procesową wezwanego
- cel

Zasady wzywania do osobistego stawiennictwa ( art. 51§1) - można go żądać w granicach gminy lub miasta w których wezwany zamieszkuje, przebywa. Dopuszczalne wezwanie osoby mieszkającej w sąsiedniej gminie lub mieście (art. 51§2 ).

Obowiązek osobistego stawienia się na wezwanie w sprawach podatkowych - na terenie województwa lub pobytu osoby wezwanej. Osoba może żądać wezwania jej do organu z innego województwa miejscowo właściwego w sprawie ( wiążące dla organu).

Każda osoba, która stawi się na wezwanie, ma prawo do zwrotu kosztów podróży, utraconego zarobku dziennego, diety, kosztów noclegu.
W sprawach szczególnie pilnych możliwe jest wezwanie telegraficzne, telefoniczne, innymi środkami łączności (obowiązek podania wszystkich elementów wezwania) art. 55§2 .

W szczególnych sytuacjach wysyła się pracownika lub os. sprawującą funkcję organu np. do osoby chorej, kalekiej, mającej wyjątkowe przeszkody w stawieniu się na wezwanie art. 50§3

Przez wykorzystanie tzw. pomocy prawnej - można zaniechać stawiennictwa osób z odległych miejscowości. Organ właściwy miejscowo może wezwać stronę do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania innych czynności. Stron ma obowiązek osobistego stawienia się.


29. Podstawowe zasady obliczania i dotrzymywania terminów

Terminy:

-ustanawione dla organów, stron i innych uczestników postępowania,

-dynamizują, porządkiują postępowanie,

-funkcja gwarancyjna dla stron,

-stabilizują rozstrzygnięcia,

-przeciwdziałają powolności działań administracji,

-charakter procesowy,dotyczy skuteczności czynności postępowania, dopuszczalności ich podejmowania

Obliczanie terminów: art. 57 §1-4 kpa

Art. 57 §5 kpa-reguluje zasady dokonywania czynności procesowych zapewniających zachowanie terminów przez strony i innych uczestników postępowania administracyjnego ogolnego (nie odnoszą się do organów, odrębnie unormowane kwestie zachowania terminów przez org. I skutki uchybienia terminom).

Terminy okreslające datę czynności- wyznaczane przez organ (np.termin rozprawy), nie wymagają obliczania, nie są przywracalne, moga byc ponownie wyzanczone.

Terminy dokonania czynności procesowych przez stronę:

-wiele czynności powinno byc dokonanych w terminie pod rygorem bezskuteczności czynności (np. wniesienie odwołania),

-charakter dyscyplinujacy,

-terminy ad quem(przed ich upływem dokonuje się czynności), zawite (prekluzyjne),

-terminy ustawowe nie mogą być przez org. przedłużane, w określonych sytuacjach moga być przywrócone, terminy wyzanczone przez org. moga byc przedłużane,

-uchybienie t. przez innych niż strona uczestników może spowodować zastosowanie środków przymusu, ukaranie grzywną, nie ma to wpływu na ważność czynności procesowej, dla ktorej dokonania t. był wyznaczony, np przesłuchanie świadka.

Zachowanie terminów:

-gdy czynność dla dokonania której termin był wyznaczony zostanie spełniona przed org.,

-w przypadku pism stosuje się art 57 §5 kpa

30. Protokoły i adnotacje. (Pojęcie , różnice)

-obowiązek ich sporządzania w związku z zasadą pismeności,

-wraz z innymi dokumentami tworzą akta sprawy, na ich podstawie można odtworzyć przebieg post., skontrolować poprawność czynności procesowych przez org. nadzoru lub sąd admin.

-protokół jest formą utrwalenia na piśmie czynności procesowych o podstawowym znaczeniu, czynności dotyczące faktów prawotwórczych, od których może byc uzależniony wynik sprawy (okoloniczości faktyczne i stan prawny),

-adnotacje mają znaczenie pomocnicze

PROTOKÓŁ

-pownien spelniać wymogi formalne (kto, kiedy, gdzie, jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny) i materialne(co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono, jakie uwagi zgłosiły osoby obecne), art. 68 §1 kpa,

-kontrola poprzez odczytanie uczestnikom czynności i zebraniem ich podpisów (art. 68 §2 kpa), dod. podpis tłumacza jeżeli bral udział w czynnościach,

-poprawki i skreślenia muszą byc czytelne, opisane w protokole i podpisane,

ADNOTACJA

-notatka w aktach sprawy albo jako osobny dokument,w której opisuje się czynności majace jakiekolwiek znaczenie dla sprawy,art.72 kpa

-brak wymogów formalnych i materialnych, ale też nie jest to forma calkowicie dowolna,

-nie może to byc dowód w sprawie, nie może dotyczyć ustaleń istotnych dla sprawy, mogą byc to tylko bieżące, pomocnicze notatki przy rozpatrywaniu sprawy, nie mają wpływu na rozstrzygnięcie, powinny spelniać warunki art. 67 i nast. kpa (NSA)

31. Pojęcie i zasady przeprowadzania postępowania dowodowego

Zasadą ogólną kształtującą postępowanie dowodowe jest zasada prawdy obiektywnej, ustanowiona w systemie zasad ogólnych.

Zasady są konkretyzacją obowiązków organu administracji publicznej.

Zasady szczególne to:

1) Zasada oficjalności postępowania dowodowego:

Organ administracji publicznej zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej jest obowiązany do wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego.

Organ administracyjny określa zakres postępowania dowodowego w formie postanowienia, w którym wymienia fakty wymagające stwierdzenia oraz środki dowodowe. Organ nie jest związany postanowieniem dowodowym, tak jak innymi postanowieniami. Może je w każdej chwili zmieniać, uzupełniać lub uchylić.

Postępowanie dowodowe przeprowadza organ właściwy do orzekania w danej sprawie, w zakresie określonym normami prawa materialnego. Z przeprowadzenia dowodu organ jest zobowiązany sporządzić protokół, ponieważ brak sporządzenia protokołu pozbawia środki dowodowe ich mocy prawnej.

Podstawą decyzji administracyjnej jest tylko ocena pełnego materiału dowodowego. Jeżeli strona przedstawi niezupełny materiał dowodowy, organ ma obowiązek z własnej inicjatywy go uzupełnić.

2) Zasada bezpośredniości postępowania dowodowego.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego organ musi rozpatrzyć cały materiał dowodowy, tj. powinien wziąć pod uwagę wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu dowodowym oraz uwzględnienie wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów, a mające znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Organ, rozpatrując materiał dowodowy nie może pominąć żadnego dowodu, gdyż pominięcie któregoś z nich może nasunąć wątpliwości, co do trafności oceny innych dowodów.

3) Zasada otwartego systemu dowodów

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, o ile nie jest to sprzeczne z prawem. W szczególności: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny. Także dowody nienazwane.

4) Zasada równej mocy środków dowodowych

Nie ma ograniczeń co do rodzaju dowodów, którym należy przyznać pierwszeństwo. Wyjątki stanowić tu mogą jedynie przepisy szczególne, a w razie wątpliwości stosuje się zasady otwartego systemu dowodów i równej ich mocy.

5) Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu

Strona ma prawo do żądania przeprowadzenia dowodów w sprawie oraz do wypowiedzi co do przeprowadzonych dowodów i zgromadzonych materiałów.

Z żądaniem strona może wystąpić zawsze. Organ zobowiązany jest je rozpatrzyć i ocenić, nawet jeśli wpłynęło po zamknięciu postępowania dowodowego. Spóźnione żądanie nie powinno być oddalone, zwłaszcza jeśli dowody maja znaczenie dla sprawy i dotyczą faktu, który nie został już udowodniony w inny sposób.

Żądanie oddala się, jeśli zachodzi podejrzenie, iż spóźnienie ma na celu przewleczenie sprawy, zwłaszcza jeśli strona żąda przeprowadzenia dowodu dla faktów już udowodnionych.

Okoliczność faktyczna może uchodzić za udowodnioną, jeśli strona miała dodatkowo możliwość wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów. Organ zawiadamia stronę o zakończeniu postępowania dowodowego i wyznacza jej termin 7 dni dla realizacji swojego prawa.

Strony mogą również brać udział w czynnościach dowodowych. Organ jest zobowiązany zawiadomić strony o miejscu i terminie przeprowadzania dowodów. Każda ze stron ma prawo zadawać pytania świadkom, biegłym, pozostałym stronom oraz składać wyjaśnienia.

Organ może odstąpić od zasady czynnego udziału stron tylko w szczególnych sytuacjach, (np. zagrożenie niebezpieczeństwem dla życia, zdrowia ludzkiego lub niepowetowana szkoda materialna). Przyczyny odstąpienia postępowaniu muszą być odnotowane w aktach sprawy w formie adnotacji.

Zasadę czynnego udziału stron w postępowaniu dowodowym wprowadza również op., która daje stronie 3- dniowy termin na wypowiedzenie się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Od tej zasady organ może odstąpić tylko wtedy, gdy postępowanie zostało wszczęte na wniosek strony i jeżeli zostanie wydana decyzja uwzględniająca wniosek strony.

6) Zasada swobodnej oceny dowodów

"Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona".

 Swobodna ocena dowodów musi być przeprowadzona zgodnie z zachowaniem 4 reguł:

¨      Należy się opierać na materiale dowodowym zebranym przez organ.

¨      Ocena powinna mieć za podstawę całego materiału dowodowego.

¨      Organ powinien dokonać oceny znaczenia i wartości dowodów dla toczącej się sprawy, z zastrzeżeniem ograniczeń dotyczących dokumentów urzędowych, które mają szczególną moc dowodową ( w op., również mocy ksiąg podatkowych i mocy deklaracji).

¨      Rozumowanie, w wyniku, którego organ ustala istnienie okoliczności, powinno być zgodne z zasadami logiki.

32. Środki dowodowe i ich rodzaje:

KPA nie definiuje pojęcia środków dowodowych, stanowi jedynie w art. 75-  DOWÓD- wszystko, co może się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zaznania świadków , opinie biegłych oraz oględziny. Dowodem może być także oświadczenie złożone przez stronę w sytuacji, gdy przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji. Dowodu nie wymagają fakty powszechnie znane i fakty znane organowi z urzędu.

Przez pojęcie środka dowodowego w postępowaniu administracyjnym należy rozumieć wszelkie źródła prawdziwych informacji umożliwiających dowodzenie.

Klasyfikacja środków dowodowych:

Ze względu na kryterium zetknięcia się organu orzekającego z faktem będącym przedmiotem dowodu:

?    Bezpośrednie - organ orzekający może bezpośrednio spostrzegać i stwierdzać prawdziwość określonego faktu (oględziny);

?    Pośrednie - organ stwierdza pośrednio istnienie określonego faktu na podstawie spostrzegania innego faktu (zeznania świadków).

Ze względu na kryterium rodzaju źródła informacji:

?    Rzeczowe - źródłem informacji są cechy danej rzeczy lub zachowane na niej ślady zdarzeń, a organ zaznajamia się z nimi przez oględziny.

?    Osobowe - źródłami informacji są osoby (zeznania świadków).

?    Mieszane (tj. osobowo-rzeczowe: dokumenty i opinie biegłych)

Ze względu na kryterium dopuszczalności przeprowadzenia danego środka dowodowego:

?    Podstawowe - przeprowadzenie nie ma określonych przesłanek (dokumenty, zeznania świadków).

?    Posiłkowe - ich dopuszczalność jest możliwa po spełnieniu określonych przesłanek (przesłuchanie stron).

Ze względu na kryterium regulacji prawnej środków dowodowych:

?    Uregulowane w kpa - dokumenty, zeznania świadków, oględziny, przesłuchanie stron, opinie biegłych.

?    Nieuregulowane w kpa - nowe środki dowodowe powstające w wyniku rozwoju nauki i techniki- środki dowodowe nienazwane , np. plany, mapy, filmy

33. Domniemania i uprawdopodobnienia.

Organ dokonuje ustaleń stanu faktycznego opierając się również na domniemaniach faktycznych i prawnych. Domniemania faktyczne wynikają z doświadczenia życiowego - na podstawie jednego faktu z doświadczenia wnioskuje o się o istnieniu faktu poszukiwanego. Domniemania prawne wynikają z przepisu prawa, który z danym faktem wiąże określone konsekwencje. Domn. prawne dzielą się na proste (możliwy przeciwdowód) i niezbite (zakazany jest przeciwdowód). Kpa nie reguluje expressis verbis możliwości stosowania domniemań, ale zawiera kilka domn. prawnych, np. istnienia pełnomocnictwa (art. 33 §4), doręczenia (art. 43).

Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym dowodu, daje prawdopodobieństwo, a nie pewność, twierdzenia o jakimś fakcie. Kpa dopuszcza ustalenie okoliczności faktycznych bez postępowania dowodowego, jeśli przepisy szczególne przewidują ich uprawdopodobnienie. Można to stosować tylko do kwestii wpadkowych, nie do rozstrzygnięcia istoty sprawy. Przykład: uprawdopod. okoliczności faktycznych odnośnie wątpliwości co do bezstronności pracownika (24 §3), brak winy osoby, która uchybiła terminowi (58 §1).

34. Dowód ze świadka.

Świadek to osoba fizyczna, która w postępowaniu dotyczącym praw lub obowiązków innego podmiotu składa zeznania o faktach spostrzeżonych lub o których otrzymała informacje od innych osób.

Art. 82. Świadkami nie mogą być:

1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,

2) osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy,

3) duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

Punkt 1 to ograniczenie faktyczne - świadkiem może być tylko osoba posiadająca zdolność spostrzegania i komunikowania - decyduje o niej w aktualnym stanie faktycznym organ, zarówno co do osoby pełnoletniej, jak i małoletniej. Punkty 2 i 3 to przyczyny prawne - osoby te nie mogą być świadkami tylko w wyznaczonych granicach.

Art. 83. § 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich wymienionych w § 1 na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

Istnieje prawny obowiązek występowania jako świadek. Organ ocenia, czy stronie przysługuje prawo odmowy zeznań lub odpowiedzi na pytania. Odmawiając odpowiedzi na pytanie świadek powinien wskazać podstawę prawną korzystania z tego prawa, nie musi podawać uzasadnienia przesłanek. Zgodnie z art. 88 §1 za bezzasadne odmówienie zeznań organ może nałożyć grzywnę, rozszerzająco stosuje się ten przepis do odmowy odpowiedzi na pytanie. Przed odebraniem zeznań organ poucza o powyższych prawach i o odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

Co do zasady świadek składa zeznania ustnie, choć zgodnie z art. 50 §1 i 54 §1 o wezwaniach - może je złożyć na piśmie. Zeznania ustne organ utrwala w protokole.

35. Dokument jako dowód w postępowaniu administracyjnym. (pojęcie i rodzaje dokumentów)

Przez pojęcie dokumentu należy rozumieć akt pisemny stanowiący wyrażenie myśli lub wiadomości. Dokumentem jest każde pismo utrwalające wolę sporządzającego je, bez względu na jego treść i formę. Dowód z dokumentów jest najczęściej stosowanym dowodem w postępowaniu administracyjnym. Mamy dwa podstawowe rodzaje dokumentów:

1. urzędowy - czyli taki, który został sporządzony w przepisanej formie, przez powołany do tego organ państwowy lub inny w zakresie jego kompetencji (np. akt notarialny czy książeczka wojskowa);

Wg art. 76 § 1 k.p.a. „Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.” Taką samą moc dowodową mają „dokumenty urzędowe sporządzane przez organy jednostek organizacyjnych lub podmioty, w zakresie poruczonych im z mocy prawa lub porozumienia spraw wymienionych w art. 1 pkt 1 i 4”. K.p.a. przyznaje dokumentom zwiększoną moc dowodową w zakresie tego, „co zostało w nich urzędowo stwierdzone”, jeśli łącznie zostaną spełnione dwie przesłanki: sporządzenie w przepisanej formie + sporządziły je organy jednostek organizacyjnych lub podmioty, w zakresie poruczonych im z mocy prawa lub porozumienia spraw wymienionych w art. 1 pkt 1 i 4.

Dokumenty urzędowe korzystają z dwóch rodzajów domniemań:

• domniemanie prawdziwości, tzn. że dokument pochodzi od organu, który go wystawił,

• domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego dokument pochodzi.

Art. 76 § 1 i 3 k.p.a. przyjęły domniemanie zgodności z prawdą tego, co zostało w dokumencie stwierdzone przez organ, od którego dokument pochodzi. Może być ono obalone przez przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu (tylko tak można obalić d.prawdziwości). W razie obalenia domniemania zgodności z prawdą lub domniemania prawdziwości dokumentu urzędowego nie może być on potraktowany jako dowód w sprawie.

Dokument jest prawdziwy jeśli spełnia łącznie trzy warunki:

• został wystawiony przez kompetentny organ,

• treść dokumentu odpowiada rzeczywistości,

• dokument ma niezmienioną treść, taką jaką nadał mu wystawca.

2. prywatny - dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte. Moc dowodową takiego dokumentu można przyrównać do zeznania świadka i podlega on swobodnej ocenie organu administracyjnego.

Moc dowodowa zagranicznych dokumentów urzędowych lub dokumentów prywatnych nie została uregulowana w k.p.a. Dokumenty te podlegają w pełni swobodnej ocenie dowodów dokonywanej przez organ orzekający (chyba że inaczej stanowią przepisy szczególne, prawo europejskie lub umowy międzynarodowe).


36. Przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego.

Zgodnie z art. 84 k.p.a., gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii (swoboda korzystania z tego środka dowodowego ograniczona przez zasadę prawdy obiektywnej). Biegły (rzeczoznawca, ekspert, znawca) - osoba fizyczna, powołana do udziału w postępowaniu dotyczącym innego podmiotu w celu wydania opinii w danej sprawie, ze względu na posiadaną wiedzę fachową w tej dziedzinie. Biegły wypowiada opinię dotyczącą stanu faktycznego. Opinia biegłego (ekspertyza), najczęściej sporządzana na piśmie (choć nie można wykluczyć ustnej formy takiej opinii),

Przesłanki zdolności do występowania w postępowaniu w charakterze biegłego:

• przesłanka pozytywna - posiadanie wiadomości specjalnych (art. 84 § 1 k.p.a.)

• przesłanki negatywne - utrata zdolności do występowania w postępowaniu w charakterze biegłego:

• związek biegłego ze sprawą (art. 84 § 2 k.p.a.),

• biegły z urzędu lub na wniosek strony podlega wyłączeniu na zasadach i w trybie określonym w art. 24 k.p.a., w szczególności wówczas gdy ma interes w określonym sposobie rozstrzygnięcia sprawy i nie pozostaje w niej bezstronnym,

• występowanie okoliczności wskazanych w art. 82 k.p.a., powodujące utratę zdolności do wystąpienia w charakterze świadka.

Użycie liczby mnogiej (biegłych) wskazuje na dopuszczalność korzystania z opinii nie tylko jednego, ale wielu biegłych, w zależności od uznania organu administracyjnego. Biegły nie może odmówić wydania opinii, a wykonanie tego obowiązku jest zagwarantowane sankcją (art. 88 § 1 i 2 k.p.a.). Od wykonania tego obowiązku biegły może być zwolniony przez organ adm. publ. tylko w przypadku zaistnienia przyczyn, które uprawniają świadków do odmowy zeznań lub odmowy odpowiedzi na pytanie. Praw odmowy wydania opinii- bezprzedmiotowe - jeśli w sprawach analogicznych do prawa odmowy zeznań świadka, gdyż w tych przypadkach w ogóle biegły nie ma zdolności do występowania w konkretnym postępowaniu, z mocy ustawy podlega wyłączeniu.

37. Dowód z oględzin

Art.85.
§ 1. Organ administracji publicznej może w razie potrzeby przeprowadzić oględziny.
§ 2. Jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u osób trzecich, osoby te są obowiązane na wezwanie organu do okazania przedmiotu oględzin.

Oględziny polegają na bezpośrednim zbadaniu jakiegoś przedmiotu przez organ orzekający - w celu dokonania spostrzeżeń za pomocą odpowiedniego zmysłu (wzroku, słuchu, dotyku, węchu, smaku) co do właściwości tego przedmiotu. To środek dowodowy bezpośredni - umożliwia zetknięcie się organu orzekającego ze stanem faktycznym bez pośredników. Przez to oględziny najlepiej ze wszystkich środków dowodowych realizują zasadę prawdy obiektywnej. Organ orzekający ma swobodę decyzji potrzeby dokonania oględzin - swobodę tę ogranicza jedynie zasada prawdy obiektywnej. Jeśli stan faktyczny sprawy nie został ustalony w całości lub części - organ jest zobowiązany przeprowadzić oględziny. Przepisy szczególne mogą nałożyć na organ obowiązek dokonania oględzin. Przedmiotem oględzin może być wszystko, co oddziałuje na ludzkie zmysły, łącznie z człowiekiem. Szczególną formą oględzin jest eksperyment dowodowy - zaaranżowana sytucja, mogąca przekonać organ o słuszności lub niesłuszności założenia dowodowego. Oględziny mogą być przeprowadzone zarówno w siedzibie organu, jak i poza nią. Organ może wezwać stronę (lub osobę trzecią - zależy kto w danej chwili włada przedmiotem oględzin) do przedstawienia przedmiotu. Wynika to z art. 50 § 1 k.p.a. Art. 85 § 2 jest przepisem szczególnym - nakłada na osobę trzecią obowiązek przedstawienia przedmiotu na wezwanie. Zabezpieczony jest sankcją w postaci art. 88 § 1 k.p.a. - grzywną.

38. Rozprawa administracyjna

Art.89.
§ 1. Organ administracji publicznej przeprowadzi w toku postępowania rozprawę w każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis prawa.
§ 2. Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.

Rozprawa to forma postępowania wyjaśniającego, umożliwia realizację zasad: kontradyktoryjności, koncentracji dowodów, bezpośredniości, szybkości, prostoty, oszczędności, jedności i celowości wszystkich czynności składających się na proces administracyjny. Umożliwia bowiem koncentrację w jednym miejscu i czasie wszystkich uczestników postępowania w danej sprawie, którzy ustnie dokonują poszczególnych czynności procesowych. Przepisy nakazują przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w formie rozprawy. Sytuacje, gdy organ jest obowiązany do przeprowadzenia rozprawy:

5. gdy przyspieszy to lub uprości postępowanie - decyzja o przeprowadzeniu rozprawy należy tu do organu

6. gdy zapewni to osiągnięcie celu wychowawczego - trudno mówić o wychowawstwie w kontekście post. administracyjnego, gdzie stosuje się prawo a nie rozstrzyga o naruszeniu prawa przez jednostkę.

7. gdy wymaga tego przepis prawa - np. Art. 118 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

8. gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron - gdy występują co najmniej dwie strony, a ich interesy wykluczają się w całości lub części

9. gdy jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków, biegłych, w drodze oględzin - w sytuacji, gdy wyjaśnienie sprawy wymaga przesłuchania więcej niż jednego świadka lub kilku biegłych. W razie rozbieżności w zeznaniach możliwe jest dokonanie przez organ konfrontacji. (art. 80 k.p.a.)

Wystąpienie przesłanek wymienionych w par. 1 i 2 artykułu 89 zobowiązuje organ do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w formie rozprawy.

Nieprzeprowadzenie rozprawy pomimo, że wymaga tego przepis prawa to rażące naruszenie prawa. Jeśli organ z powodu błędnej oceny sytuacji zaniecha przeprowadzenia rozprawy stanowi to naruszenie przepisów prawa procesowego.

Czynności przygotowawcze poprzedzające przeprowadzenie rozprawy:

2. wezwanie stron do złożenia wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów oraz do stawienia się na rozprawę

3. wezwanie świadków i biegłych (art. 90 par. 2 k.p.a.)

4. zawiadomienie o rozprawie państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych, a także innych osób, jeśli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot (art. 90 par. 3 k.p.a.)

Jeśli jest prawdopodobne, by oprócz stron wezwanych na rozprawę, już uczestniczących w postępowaniu mogą być również inne strony, które nie zgłosiły się wcześniej ani nie zostały wezwane do wzięcia udziału w postępowaniu - organ ma obowiązek dać ogłoszenie o terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy w formie obwieszczenia (lub innej formy zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości. Art. 91 par. 3 k.p.a). Wezwanie doręcza się na piśmie, określając w nim termin, miejsce i przedmiot rozprawy (art. 91 par. 1 i 2 k.p.a). Termin rozprawy musi być wyznaczony na tyle wcześnie, ażeby doręczenie wezwań i ogłoszenie o rozprawie nastąpiło co najmniej na siedem dni przed rozprawą (art. 92 k.p.a)

Rozprawą kieruje pracownik organu adm. Publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie. Jeśli postępowanie toczy się przed organem kolegialnym - rozprawą kieruje albo przewodniczący, albo wyznaczonny członek tego organu.

W ciągu czynności procesowych składających się na prowadzenie rozprawy możemy wyróżnić część wstępną, oraz część właściwą (główną) rozprawy

Część wstępna obejmuje jej otwarcie, ustalenie obecności stron, stwierdzenie, czy nie ma podstaw do odroczenia rozprawy. Prowadzący jest obowiązany odroczyć rozprawę, jeśli:

-stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron

-gdy niestawiennictwo stron jest usprawiedliwione trudną przeszkodą

-w przypadku wystąpienia innych ważnych przyczyn (art. 94 par. 2 k.p.a). Niestawienie się stron należycie wezwanych na rozprawę nie jest podstawą do odroczenia (art. 92 par. 1 k.p.a.)

W razie niestawiennictwa strony prowadzący nie jest obowiązany zbadać, czy była prawidłowo wezwana. Jeśli nie stwierdzi nieprawidłowości w tym zakresie, musi ustalić czy niestawiennictwo strony nie było spow. Trudną do przezwyciężenia przeszkodą. Gdy wynik tych czynności będzie negatywny, może odstąpić od odroczenia. Odstąpienie od przestrzegania zasady dopuszczenia obu stron do postępowania jest możliwe, jeśli sama strona rezygnuje z tego prawa. Prowadzący może odroczyć rozprawę także wtedy, gdy nie stawią się na nią osoby kluczowe: świadkowie, biegli, strony których obecność jest niezbędna do ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Część właściwa rozprawy obejmuje nieunormowane w k.p.a. przeprowadzenie dowodów. Powinno się przyjąć wzór postępowania sądowego: świadków przesłuchuje się pojedyńczo, pod nieobecność świadków, którzy jeszcze nie zeznawali. W razie sprzeczności w zeznaniach należy przeprowadzić konfrontację. Dowody wniesione na piśmie należy ujawnić na rozprawie przez ich odczytanie. W trakcie rozprawy strona jest upoważniona do składania wyjaśnień, zgłaszania żądań, propozycji i zarzutów, do przedstawienia dowodów na ich poparcie oraz do wypowiadania się co do wyników postępowania dowodowego. Kierujący rozprawą ma zapewnić porządek czynności i zapobiegać przewlekłości, dlatego może uchylać nic niewnoszące pytania. Na żądanie strony należy wpisać do protokołu uchylone pytanie - nie w dosłownym brzmieniu, ale 'osnowę treści' (art. 95 par 1 i 2 k.p.a)

Kierujący rozprawą sprawuje tzw. policję sesyjną - wynika z niej jego uprawnienie do utrzymania porządku czynności procesowych i zapewnienie prawidłowego przebiegu rozprawy. Za niewłaściwe zachowanie podczas rozprawy grozi ostrzeżenie o wydaleniu z miejsca rozprawy. W razie dalszego zakłócania czynności - osoby (strony, świadkowie, biegli, inne strony wezwane na rozprawę, przysłuchujące się przebiegowi) te mogą być wydalone z miejsca odbywania i ukarane grzywną. Postanowienie o ukaraniu grzywną może być zaskarżone w drodze zażalenia (art. 96 k.p.a.)

38. Obowiązek współdziałania z innym organem. Str. 247 art. 106

Art. 106  § 1 Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ. § 2. Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o tym stronę. § 3. Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin. § 4. Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. § 5. Zajęcie stanowiska przez ten organ następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie. § 6. W przypadku niezajęcia stanowiska w terminie określonym w § 3 stosuje się odpowiednio przepisy art. 36-38.

Obowiązek współdziałania organów powstaje z mocy odrębnych przepisów o charakterze materialnym, gdy występuje przecinanie się zakresów działania co najmniej 2 podmiotów (pionów organizacyjnych). Formy współdziałania:

1. Za zgodą,

2. W uzgodnieniu,

3. W porozumieniu,

4. Po porozumieniu,

5. Po zasięgnięciu opinii.

Art. 145 §1 pkt. 6 - naruszenie obowiązku współdziałania przy wydaniu decyzji stanowi wadę proceduralną i przesłankę do wznowienia postępowania.

Z reguły to organ ma rozpocząć czynności współdziałania, występując z wnioskiem (stronie zapewnia się czynny udział w czynnościach postępowania), odrębne ustawy mogą przenieść na stronę obowiązek uzyskania opinii lub stanowisk różnych organów adm. (np. wniosek o wydanie decyzji - wniosek o wydanie pozwolenia budowlanego).

Obowiązek współdziałania organów realizowany jest z urzędu przez organ powołany do wydania decyzji w sprawie zawisłej. Powinien on:

1. Zwrócić się do organu współdziałającego o zajęcie stanowiska (następuje wszczęcie czynności procesowych przez inny organ adm. który ma wyrazić opinię lub dokonać uzgodnienia projektu rozstrzygnięcia w sprawie),

2. Powiadomić strony o tej czynności.

Czynności te są podejmowane w początkowym (opinia organu nie wiąże innego organu wydającego decyzję) lub końcowym (uzgodnienie projektu decyzji) stadium postępowania sprawy zawisłej w zależności od formy przewidzianej w przepisach odrębnych.

Art. 106 §3 - w przypadku niedotrzymania terminów mają zastosowanie przepisy z art. 36-38. Ponadto stronie przysługuje skarga do sądu adm. na bezczynność organu adm. publicznej, ponieważ jest to postanowienie zaskarżalne zażaleniem.

Postanowienie organu współdziałającego strona może zaskarżyć w drodze zażalenia skierowanego do organu wyższego stopniem nad organem współdziałającym lub do sądu adm. Decyzja może być wydana w sprawie, gdy postanowienie organu współdziałającego stało się ostateczne.

39. Zawieszenie postępowania. (Przesłanki i tryb) str. 193 art. 97-103

Wyróżniamy zawieszanie postępowania w ścisłym znaczeniu oraz spoczywanie procesu (na zgodny wniosek stron lub w skutek ich bezczynności). W zawieszenie postępowania nadal trwa stan zawisłości sprawy, nadal istnieją skutki prawno procesowe, tok ulega wstrzymaniu, w zasadzie żadne czynności nie są podejmowane, w zasadzie żadne terminy nie biegną, po ustaniu przyczyny zawieszenia postępowanie zostaje podjęte na nowo.

Przesłanki obligatoryjne zawieszenia:

1. Brak reprezentacji art. 97 §1 pkt. 1-3

1)  w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu, jako bezprzedmiotowe (art. 105),

2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony,

3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych,

2. Konieczność rozstrzygnięcia kwestii wstępnej (prejudycjalnej, wpadkowej) w trybie zwykłym art. 97 §1 pkt. 4 - rozstrzygnięcie zagadnienia materialnoprawnego, będącego we właściwości innego organu lub sądu, mającego charakter zagadnienia otwartego (wcześniej nierozstrzygniętego) i samoistnego, od którego zależy wynik sprawy głównej (gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.).

Czynności są podejmowane po ustaniu przyczyny zawieszenia na wniosek stron lub z urzędu.

Przesłanki fakultatywne zawieszenia muszą być spełnione łącznie art. 98. § 1. Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.§ 2. Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

Zawieszenie postępowania następuje postanowieniem, na które służy zażalenie, ostateczne postanowienie można zaskarżyć do sądu adm. Zasada dyspozycyjności występuje przy fakultatywnym zawieszeniu postępowania art. 98 § 2. O konsekwencjach bezczynności w okresie zawieszenia postępowania strony muszą być pouczone w postanowieniu o zawieszeniu postępowania.

Organ adm. publicznej w czasie zawieszania postępowania ogranicza swoje działania do kontroli stanu sprawy. Od wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania organ ma następujące obowiązki:

1. Podjęcie czynności zmierzających do usunięcia przeszkody w prowadzeniu postępowania (złożenie wniosków do właściwych organów albo wezwanie strony do wniesienia takich wniosków) art. 99 i 100 §1,

2. Podjęcie niezbędnych czynności w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia, zdrowia ludzkiego, poważnej szkodzie dla interesu społecznego art. 102,

3. Zastosowanie wyjątkowego trybu rozstrzygnięcia kwestii wstępnej, jeśli strona nie podejmuje starań o usunięcie przeszkody procesowej art. 100 §3,

4. Podjęcie czynności zawieszonego postępowania po ustaniu przeszkody chyba, że wcześniej z takim wnioskiem wystąpi strona (na odmowę podjęcia czynności przysługuje zażalenie a następnie może być wniesiona skarga do sądu adm.) art. 97 §2 i art. 101 §3,

5. Respektowanie wstrzymanego biegu terminów kodeksowych.

Tryb wyjątkowy rozstrzygania kwestii wstępnej art. 100 powoduje, że organ bada sprawę wykraczającą poza zakres jego właściwości rzeczowej. Występuje:

1. Bez zawieszania postępowania

1. Gdy zawieszone postępowanie może stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia ludzkiego, poważną szkodzę dla interesu społecznego

2. Zawieszenie mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony - rozpatrzenie kwestii wstępnej może być uzależnione od wniesienia przez stronę stosownego zabezpieczenia np. kaucji.

2. W trakcie zawieszenia postępowania - strona pomimo wezwania przez organ do złożenia wniosku do właściwego organu i wyznaczenia jej terminu nie dokonała takiej czynności.

Odmienne rozstrzygnięcie kwestii wstępnej przez właściwy do tego organ jest art. 145 §1 pkt. 7 - przesłanka do wznowienia postępowania.

41. BEZPRZEDMIOTOWOŚĆ I UMORZENIE POSTĘPOWANIA

Art. 105. (Umorzenie postępowania)

§ 1. Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

§ 2. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

Decyzja umarzająca postępowanie nie rozstrzyga o materialnoprawnych uprawnieniach lub obowiązkach stron, ponieważ stwierdza, że nie ma przesłanek do orzekania co do istoty sprawy i kończy zawiłość sprawy w danej instancji.

Decyzja umarzająca postępowanie może być zaskarżalna w drodze odwołania.

Umorzenie postępowania następuje w dwóch sytuacjach:

1. z powodu bezprzedmiotowości postępowania stwierdzonej przez organ- obligatoryjne

2. z powodu wycofania żądania wszczęcia postępowania przez stronę- fakultatywne

Ad.1. Przesłanką umorzenia postępowania jest bezprzedmiotowość z „jakiejkolwiek przyczyny”. Przesłanka ta może powstać w trakcie postępowania, albo może w tedy się ujawnić, albo też dopiero w toku postępowania zostanie ona stwierdzona. Postępowanie będzie bezprzedmiotowe np. gdy: zostało wszczęte na żądnie podmiotu, który od początku nie był legitymowany do jego wniesienia; prowadzone jest przez organ uznany w rozstrzygnięciu sporu kompetencyjnego za niewłaściwy; jest prowadzone w sprawie, która przestała być regulowana przepisami dającymi podstawę do wydania decyzji administracyjnej; sprawa ma charakter cywilny,

Ad. 2) Z wnioskiem o umorzenie postępowania może wystąpić strona, która żądała wszczęcia postępowania. Wniosek ten może być uwzględniony wtedy, gdy nie sprzeciwiają się mu inne strony i nie narusza on interesu społecznego.

Szczególnym przypadkiem umorzenia postępowania, w którym wola strony ma prawne znaczenie, będzie skutek przewidziany w art. 98§2 k.p.a „Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.”

---