OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA - wykł. 29.11. 2008

• Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

Jest to drugi syst.ochrony PC. To Europejski system ochrony praw człowieka. Odrębny od systemu Rady Europy. Nie ma tu żadnych konwencji, dok., które byłyby ratyfikowane. Cały system mocno polityczny. Nie ma żadnych instytucji. Swoje korzenie wywodzi z KBWE - początek jeszcze w czasie „zimnej wojny”, więc OBWE wywodzi swoje korzenie jeszcze z okr. zimnej wojny.

Dzisiaj nie jest za bardzo znaczącą organizacją. Jeżeli coś robi to w dziedzinie PC.

Ma charakter regionalny, skupia 56 państw uczestniczący, a nie członkowskich.

Początek w czasie spotkania w Helsinkach (rozmowy przygotowawcze trwały już od'72r.). W latach 70tych sytuacja dojrzała do tego, żeby 2 bloki zaczęły ze sobą rozmawiać. Polska była jednym z inicjatorów rozmów między oboma blokami. W Helsinkach postanowiono:

1. Rozmowy nie będą się toczyć między 2 blokami,tylko każde państwo miało taki sam głos o mogło poruszać dowolne problemy

2. Rozmowy miały się toczyć w trzech koszykach , 1. bezpieczeństwo, 2. gospodarka oraz 3. sprawy humanitarne - dot.np. łączenia rodzin. (prawa człowieka były w koszyku 1)

3. Zasada konsensusu nie ma głosowania, negocjujemy do momentu, kiedy wszyscy będą zgodni

1975r. - Akt końcowy polityczne porozumienie, deklaracja zasad rządzących stosunkami pomiędzy państwami, zawierała 10 zasad

Deklaracja Zasad (dla ZSRR miała być potwierdzeniem status quo w Europie)

Państwa zgodziły się współpracować. Ustanowiono tzw. Konferencje Przeglądowe (przegląd respektowania lub nie przyjętych zasad) jako regularne spotkania państw uczestniczących w KBWE.

Pierwsza konferencja - Belgrad (ostra wymiana zdań USA-ZSRR, USA zaatakowało ZSRR za to, że nie przestrzega zasady 7). Nie wydarzyło się nic szczególnego.

Następna konferencja - Madryt (w Sali zatrzymano zegar, by spotkanie mogło przebiegać później w bardziej sprzyjających warunkach - spotkanie dzięki temu trwało od 1980 do 1983 r.). Państwa Zach.tak naprawdę przyjechały do Madrytu, aby potępić PL za łamanie PC w czasie stanu wojennego, ostatecznie polski nie potępiono. Akt końcowy w 1983 r.

Przełomowa konferencja w Wiedniu 4 XI 1986 - 19 I 1989 stworzono pojęcie „wymiar ludzki”, czyli:

1. podstawowe prawa człowieka, obywatelskie i polityczne.

2. Utworzono również pewne standardy demokratyczne.

3. Rządy prawa.

4. Mniejszości narodowe.

Utworzono „mechanizm wiedeński”, który ma charakter polityczny. Gdy jakieś państwo łamie prawa człowieka, każde z państw KBWE może zwrócić się z prośba o wyjaśnienie do danego kraju.

Zorganizowano konferencję na temat wymiaru ludzkiego KBWE (Paryż 1989, Kopenhaga 1990 - katalog praw człowieka, Moskwa 1991)

Spotkanie z Moskwie w 1991 roku miało przełomowy charakter. Państwa przyjęły deklarację, że zobowiązania wymiaru ludzkiego są przedmiotem bezpośredniego i uzasadnionego zainteresowania wszystkich państw uczestniczących.

Przyjęto również tzw. Moskiewski mechanizm wymiaru ludzkiego. Możliwość wysłanie misji ekspertów \ sprawozdawców do państw, które dopuszczają się łamania praw człowieka.

Paryż 1990

Ogłoszono nową, wolną Europę. Paryska Karta Nowej Europy. Oba bloki przestały postrzegać się jako wrogów. Uznano, że KBWE może być gwarantem bezpieczeństwa w Europie (nie udało się )

Podjęto decyzję o instytucjonalizacji. Powołano Radę Ministerialną, Komitet Wysokich Przedstawicieli -> organ odpowiadający za ogólną politykę, oraz Biuro Wolnych Wyborów (siedziba w Warszawie).

Helsinki 1992

Wzmocnienie Biura Wolnych Wyborów -> Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka.

Powołano wysokiego komisarza ds. mniejszości narodowych

Budapeszt 1994

Zmiana nazwy z KBWE na OBWE

Istambuł 1999

Przyjęcie Platformy Bezpieczeństwa Kooperatywnego

Ostatni szczyt OBWE.

Instytucje wymiaru ludzkiego

- konferencje przeglądowe - już nie mają takiego znaczenia jak kiedyś.

- Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka - Warszawa

Wymiana informacji na temat wyborów. Z czasem biuro się rozrastało. Organizowane są misje obserwacyjne wyborów, zwłaszcza w państwach gdzie zachodzą przemiany ustrojowe. Niekiedy pisze projekty ustaw (np. Kosowo).

- Departament Praw Człowieka i Demokratyzacji. Promocja rządów prawa, demokratycznego rządzenia. Szczególne znaczenie ma społeczność romska.

- Wysoki Komisarz ds. Mniejszości Narodowych - od 2007 r. Knut Vollebaek z Norwegii. Jest instrumentem zapobiegania konfliktom. Może działaś tylko we wstępnej fazie kryzysu i ma za zadanie pełnić rolę wczesnego ostrzegania (łagodzenie napięć). W chwili, gdy dochodzi do walk, komisarz przekazuje kompetencje Wysokiej Radzie. Nie może zajmować się sytuacjami, gdzie dochodzi do aktów terrorystycznych! (miało to skupić uwagę komisarza bardziej na wschód). Zajmuje się głównie cichą dyplomacją. Jest niezależny, podejmuje działania z własnej inicjatywy a jego raporty mają charakter tajny. Nie może się zajmować skargami indywidualnymi.

- Przedstawiciel OBWE ds. Wolności Mediów - od 2004 r. Miklos Haraszti, Węgry.

Zajmuje się monitorowanie sytuacji mediów w państwach uczestniczących OBWE. Zajmuje się również kontrolą warunków pracy dziennikarzy.

OBWE

- zasada konsensusu

- polityczny system

- misje w terenie (77% budżetu OBWE idzie na misje w terenie)

OBWE odegrało ogromną rolę w procesie demokratyzacji regionu bałkanów.

Polska a OBWE - 1976 r. w Polsce powstaje Komitet Helsinki. Zaczął przygotowywać raporty na temat Polski. W 1992 r. Polska zaproponowała stworzenie tzw. Jednolity Akt Wymiaru Ludzkiego, czyli kompilacji zapisów na temat wymiaru ludzkiego i utworzyć konwencje ratyfikowaną przez państwa. Uznano jednak, że jest to zbyt trudne do wykonania. W połowie lat 90-tych Polska zajmowała się poprawą sytuacji na granicach. Promowanie wolności przemieszczania się i migracji. W 1998 roku Polska sprawowała przewodnictwo w OBWE, przewodniczącym był B. Geremek. Utworzono misję na terenie Białorusi. Geremek podjął również decyzję o wycofaniu misji z Czeczenii. Geremek nakazał rozmieszczenie misji w Kosowie, jednak zbiegła się ona z interwencją NATO w Jugosławii.

PODSUMOWANIE - SLAJDY

Organizacja Bezpieczeństwa
i Współpracy w Europie

• Największa organizacja regionalna

• 56 państw uczestniczących

• Państwa Ameryki Północnej, Europy, Kaukazu, Azji Środkowej, Rosja

Państwa uczestniczące

• Albania, Andorra, Armenia, Austria, Azerbaijan, Belarus, Belgium, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Canada, Croatia, Cyprus, Czech Republic, Denmark, Estonia, Finland, France, Georgia, Germany, Greece, Holy See, Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Latvia, Liechtenstein, Lithuania, Luxembourg, the former Yugoslav Republic of Macedonia, Malta, Moldova, Monaco, Montenegro, Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Romania, Russian Federation, San Marino, Serbia, Slovakia, Slovenia, Spain, Sweden, Switzerland, Tajikistan, Turkey, Turkmenistan, Ukraine, United Kingdom, United States of America, Uzbekistan

OBWE

• Kontynuacja Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, którą zawiązano w Helsinkach w latach 70tych

Konferencja Bezpieczeństwa
i Współpracy w Europie

• Forum dialogu pomiędzy przedstawicielami 35 państw bloku zachodniego, wschodniego i państw niezaangażowanych - Helsinki conference 1973-1975

• Trzy koszyki: bezpieczeństwo, gospodarka, sprawy humanitarne

• Prawa człowieka - koszyk I

• Decyzje podejmowane przez konsensus

Akt Końcowy, Helsinki 1975

• Polityczne porozumienie

• Deklaracja zasad rządzących stosunkami pomiędzy państwami

Deklaracja zasad rządzących stosunkami pomiędzy państwami

1. Poszanowanie suwerenności (…)

3. Nienaruszalność granic

4. Integralność terytorialna państw (…)

6. Zakaz ingerencji w sprawy wewnętrzne

7. Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, w tym wolności myśli, sumienia i wyznania

8. Samostanowienie narodów (…)

Konferencje Przeglądowe

• Belgrad - rewizja implementacji zobowiązań KBWE, nowe propozycje, dokument końcowy

• Madryd

• Eksperckie seminaria

• Kontakty rodzinne, łączenie rodzin, małżeństwa

• Prawo do ustanawiania związków zawodowych

Konferencja przeglądowa w Wiedniu
4 XI 1986 - 19 I 1989

• Zmiana klimatu w stosunkach międzynarodowych

• Wymiar ludzki

• Mechanizm wiedeński

• Konferencja wymiaru ludzkiego KBWE (Paryż 1989, Kopenhaga 1990 (katalog praw człowieka), Moskwa 1991

• Wolne wybory, wolne media, ochrona mniejszości narodowych, prawo do pokojowych zgromadzeń, prawa dziecka

Spotkanie w Moskwie 1991

• Deklaracja, że zobowiązania wymiaru ludzkiego są przedmiotem bezpośredniego i uzasadnionego zainteresowania wszystkich państw uczestniczących

• Moskiewski mechanizm wymiaru ludzkiego

Szczyt w Paryżu 1990

• Paryska Karta Nowej Europy,

• wspólne wartości

• nowa rola KBWE - gwarant bezpieczeństwa nowej Europy

• ogłoszenie “nowej wolnej Europy”

• instytucjonalizacja (Rada, Komitet Wysokich Przedstawicieli = Stała Rada, Biuro Wolnych Wyborów)

Szczyt w Helsinkach 1992

• Wyzwania czasu przemian,

• Wojny bałkańskie

• Instytucjonalizacja: Biuro Wolnych Wyborów = Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka;

• Stała Rada;

• Wysoki Komisarz ds. Mniejszości Narodowych

Szczyt w Budapeszcie 1994

• Zmiana nazwy na Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

• Od 1 stycznia 1995

Szczyt w Istambule 1999

• Przyjęcie Platformy Bezpieczeństwa Kooperatywnego

• Wymiar ludzki - jeden z filarów

Instytucje wymiaru ludzkiego

• Konferencje przeglądowe

• Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka

• Wysoki Komisarz ds. Mniejszości Narodowych

• Przedstawiciel OBWE ds.. Wolności Mediów, Kopenhaga 1997

• Koordynator ds. Handlu Ludźmi

Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka

• Budowa, wspieranie demokracji i praw człowieka

• Obserwowanie wyborów

• Przegląd ustawodawstwa, służenie doradztwem

• Programy szkoleniowe

• Uzupełniające Spotkania Wymiaru Ludzkiego i seminaria

Departament Praw Człowieka i Demokratyzacji

• Rządy prawa

• Demokratyczne rządzenie

• równość

• migracje

• Doradztwo w zakresie ustawodawstwa

• Prawa człowieka

• Tolerancja i niedyskryminacja

Wysoki Komisarz ds. Mniejszości Narodowych - Knut Vollebaek z Norwegii od 2007

• instrument zapobiegania konfliktom

• “wczesne ostrzeganie, działanie we wczesnej fazie kryzysu”

• rekomendacje

• rozładowywanie napięć

• cicha dyplomacja, poufność

• niezależność

Przedstawiciel OBWE ds. Wolności Mediów - Miklos Haraszti, Węgry od 2004

• Promocja wolnych, niezależnych, pluralistycznych mediów

• Warunki pracy dziennikarzy

OBWE

• Zasada konsensusu

• Polityczny system

• Misje w terenie

PRAWA CZŁOWIEKA A MISJE OBWE

OBWE prowadzi misje w terenie. Misje są krótko i długo terminowe.

Pierwsza misja OBWE - misja wyjaśniająca (fact-finding) - do Albanii w 1991 r. Wtedy Albania była kandydatem do KBWE.

Misje te odgrywają ważną rolę wczesnego ostrzegania.

Misje krótkoterminowe:

- oceniające

- wyjaśniające

- mechanizm moskiewski - misje ekspertów i sprawozdawców

- dobre usługi, mediacje, zbieranie informacji w państwach, gdzie dochodzi do naruszeń postanowień KBWE w obszarze wymiaru ludzkiego.

- monitorowanie wyborów i referendów (ODIHR) - pomoc państwom wstępującym na drogę demokracji (po raz pierwszy w Jugosławii 1992). Na szczycie w Budapeszcie w 1994 r. państwa zaleciły ODIHR angażowanie się w proces wyborczy, przed w trakcie i po wyborach.

Misje obserwacyjne w wyborach.

Do rozpoczęcia misji musi zostać wysłane zaproszenie od państwa, w którym mają odbywać się wybory. Po wyborach następuje wstępna ocena po 24-36 godzinach a po około 2 tygodniach przedstawiany jest raport.

Misje długoterminowe i tzw. Operacje w terenie:

Za każdym razem mandat misji jest negocjowany z danym krajem. Musi być konsensusem między misją a państwem przyjmującym. Określa się dokładnie warunki danej misji. Memorandum of understanding.

Zadania misji:

- Działanie na rzecz poszanowania praw człowieka (monitorowanie sytuacji, interwencje u władz)

- Udział w demokratyzacji państw (wspieranie pluralizmu politycznego w państwach, utrzymywanie kontaktów z instytucjami krajowymi, popularyzacja wolnych wyborów)

- Promocja rządów prawa (szkolenie policji, wspieranie niezależnego sądownictwa)

- Zaangażowanie misji w budowę społeczeństwa obywatelskiego (wspieranie org. Pozarządowych, pomoc uchodźcom)

PODSUMOWANIE - SLAJDY

Prawa człowieka
a misje OBWE

• Misje krótkoterminowe

• Misje długoterminowe

Kto podejmuje decyzje o wysyłaniu misji?

• Stała Rada

• Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka

• Przewodniczący OBWE

Pierwsza misja

• misja wyjaśniająca (fact-finding) do Albanii w 1991 r. - kandydata do KBWE

• badanie akceptacji standardów

• instrument wczesnego ostrzegania
  i prewencji konfliktów

• misje oceniające

• ocena sytuacji w państwach, np.
  w zakresie wymiaru ludzkiego OBWE.

Mechanizm moskiewski

• Misje ekspertów i sprawozdawców

- dobre usługi, mediacja, zbieranie informacji w państwach, w których dochodziło do naruszania postanowień KBWE
w obszarze wymiaru ludzkiego.

Misje monitorowania wyborów
i referendów /ODIHR

• pomoc nowym demokracjom we wprowadzaniu standardów OBWE

• XII 1992 r. udział obserwatorów KBWE w wyborach w Jugosławii (FRY)

• 1993 r. samodzielne monitorowanie narodowego referendum w Rosji

Szczyt w Budapeszcie, 1994 r.

• państwa zaleciły ODIHR angażowanie się w proces wyborczy zarówno przed wyborami, w trakcie przebiegu, jak i po ich zakończeniu

• wymóg długoterminowego zaangażowania

Elementy wolnych wyborów

• obowiązujące prawo i jego stosowanie

• bezstronność administracji,

• rejestracja kandydatów i głosujących,

• przebieg kampanii,

• niezależność mediów,

• dzień wyborów,

• końcowe wyniki i ich ogłoszenie

• objęcie stanowisk przez zwycięzców.

Elementy misji obserwowania wyborów

• zaproszenie od państwa

• wysłanie misji oceniającej

• podjęcie decyzji o nie/wysłaniu misji

• wyjazd obserwatorów długoterminowych

• wyjazd obserwatorów krótkoterminowych

• wstępna ocena

• raport po 24-36 godzinach

Misje długoterminowe i tzw. operacje w terenie

• Mandat przyjmowany przez Stałą Radę

• Memorandum of understanding - warunki funkcjonowania misji, przywileje oraz immunitety

• Przewodniczący misji

• Zadania „pierwszego zespołu”

Misje długoterminowe - Bałkany

• Obecność OBWE w Albanii,

• Misja OBWE w Bośni i Hercegowinie,

• Misja OBWE w Chorwacji,

• Misja OBWE w Serbii

• Misja OBWE w Czarnogórze,

• Misja OBWE w Kosowie

• Misja OBWE w Macedonii

Misje długoterminowe w Europie Wsch.

• Biuro OBWE w Mińsku,

• Misja OBWE w Mołdawie

• Koordynator Projektów OBWE na Ukrainie.

Misje długoterminowe na Kaukazie

• Biuro OBWE w Baku,

• Misja OBWE w Gruzji,

• Biuro OBWE w Erewaniu

Misje długoterminowe w Azji Środkowej

• Centrum OBWE w Astanie,

• Centrum OBWE w Aszchabadzie,

• Centrum OBWE w Biszkeku,

• Biuro OBWE w Tadżykistanie

• Koordynator Projektu w Uzbekistanie.

Misje zamknięte

• Misja w Kosowie, Sandżaku i Wojwodinie

• Przedstawiciel OBWE to the Joint Committee on the Skrunda Radar Station

• Misja OBWE na Ukrainie

• Misja OBWE w Estonii

• Misję OBWE na Łotwie

• Grupa Doradczo-Obserwacyjna OBWE na Białorusi

• Grupa Wspomagania OBWE w Czeczenii

• Centrum OBWE w Taszkiencie

• Misja OBWE w Chorwacji

• Centrum OBWE w Duszanbe

Działanie na rzecz poszanowania praw człowieka

• monitorowanie sytuacji oraz składanie raportów

• interwencje u władz

• doradztwo

• edukacja

Udział misji w demokratyzacji państw

• popularyzacja instytucji wolnych, okresowych i uczciwych wyborów

• wspieranie instytucji ombudsmanów

• utrzymywanie kontaktów z instytucjami krajowymi

• wspieranie pluralizmu politycznego w państwach

Rola misji w promocji rządów prawa

• Doradztwo w zakresie ustawodawstwa

• Wspieranie niezależnego sądownictwa

• Szkolenie policji

Zaangażowanie misji w budowę społeczeństwa obywatelskiego

• Wspieranie organizacji pozarządowych

• Promocja dialogu i zrozumienia pomiędzy mniejszościami narodowymi

• Praca na rzecz rozwoju niezależnych środków masowego przekazu

• Pokonywanie podziałów w społeczeństwach wielonarodowych

• Pomoc uchodźcom

PRAWA CZŁOWIEKA A MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE

Międzynarodowe prawo humanitarne = prawo wojenne = prawo konfliktów zbrojnych

Jest to dział prawa międzynarodowego publicznego (podobnie jak PC).

MPH - reguły ustanowione na czas konfliktu zbrojnego. Konwencje albo zwyczaje wojenne są źródłem MPH MOŻE BYĆ NA EGZ !!!!. Jeżeli chodzi o wojnę to zwyczaj odgrywa ogromną rolę.

Cele:

- ochrona ofiar konfliktów zbrojnych

- uregulowania spraw jeżeli chodzi o tych, którzy biorą udział w konfliktach zbrojnych czyli kombatantów i …

- ograniczenie metod i środków walki, aby unikać zbędnego cierpienia i nadmiernych szkód

Konwencje MPH:

1. Prawo genewskie - Reguły ochrony ofiar

2. Prawo Haskie - środki i metody prowadzania wojen

Rozwój międzynarodowego prawa humanitarnego

Zawsze pewne rguły obowiązywały jeżeli chodzi o wojny, potyczki rycerskie itd.

W Europie dość późno rozpoczęto ochronę ofiar działań wojennych.

1859 r. - Henry Dunant pomaga rannym w bitwie pod Solferino

Celem nie było ograniczenie wojen, ale minimalizacja ich negatywnych konsekwencji, nie zadawanie zbędnego cierpienia, śmierć też może być bardziej humanitarna

1863 - Lieber Code (Instrukcje dla armii USA w polu) - pierwszy akt prawa wewn.na tym szczeblu międzynarodowym

Duant - po bitwie pod Solferino napisał wspomnienia i pierwszą (konwencje/ konferencję?), gdzie wyłożył swoje propozycje: stworzyć - my jako państwa stowarzyszenia wolontariuszy, którzy zajmowaliby niesieniem pomocy i wymyślić znak ochronny dla tych formacji, żeby nie można było ich atakować.

Z czasem przyjmowano nowe konwencje genewskie czyli te dot.ochrony ofiar i haskie.

Są 4 najważniejsze konwencje genewskie:

1. ……

2. Dot chorych i ofiar konfliktów zbrojnych na morzu

3. Dot.ochrony jeńców wojennych

4. Dot. Ochrony os.cywilnych podczas wojny

Najpóźniej w zasadzie, przed II woj.światową, pojawił się zapis ozakazie atakowania ludności cywilnej - ta konwencja jakoś bardzo nie pomogła.

3 protokoły przyjęte w 1977 r. dot międzynarodowych konfliktów zbrojnych

Trzeci protokół dodatkowy został przyjęty w 2005 r. i dot.trzeciego emblematu ochronnego (emblematy ochronne: krzyż, czerwony półksiężyc i na podst tego protokołu czerwony półdiament)

Rozwój MPH

Zakres stosowania:

- międzynarodowe konflikty zbrojne (najważniejsze 4 konwencje genewski i pierwszy protokół)

- nie międzynarodowe konflikty zbrojne

• Tak naprawdę MPH dot.też okr. okupacji

Przyjęło się, że kiedy pierwsza os. Została ranna (pierwsaz os. Chroniona?), czy też potencjalnie ranna to stosuje się już MPH

Broni chem.nie możemy używać w konfliktach wewn., ale policja może używać gazu dyskusja w zw.z atakiem na teatr na Dubrowce

MPH a użycie siły:

1. jus ad bellum - prawo do użycia siły Kart NZ pozwala tutaj na użycie siły w 2 przypadkach: w samoobronie i w ramach akcji zatwierdzonej przez RB ONZ

2. jus in bello - MPH, które stosuje się nie tylko w tych 2 przypadkach, ale też kiedy akcja jest niezgodna z prawem

Stosuje się do wszystkich konfliktów zbrojnych i musi być respektowane przez wszystkie strony konfliktu.

Podstawowe zasady:

- zasada rozróżnienia (na ludność cywilną i kombatantów)

Cywile	Kombatanci (członkowie sił zbrojnych w rozumieniu MPH)
- nie można celowo atakować (jeżeli ucierpią przypadkowo to jest to w porządku z p.widzenia MPH) - nie może brać bezpośredniego udziału w działaniach zbrojnych - za udział w walce należy mu się kara	- można atakować - może brać udział w działaniach zbrojnych - gdy dostaje się w ręce wroga otrzymuje status jeńca wojennego (wtedy nabywa tak naprawdę ochronę) - jeżeli jest ranny / chory / jest rozbitkiem, automatycznie otrzymuje ochronę

W dzisiejszych czasach trudno rozróżnić, czy mamy doczynnienia z kombatantem czy z cywilem. Czy terrorysta jest kombatantem? Termin nieuprzywilejowanego kombatanta stworzony przez USA w zw. Z Afganistanem, nie ma umocowania w prawie międzynarodowym. Zgodnie z prawem międzynarodowym terrorysta to cywil, który chwyta za broń, łamie prawo międzynarodowe możemy go ukarać za to, co robi, akt terrorystyczny jest zawsze zbrodnią.

W 1949 r. przyjęto kolejną konwencję o jeńcach wojennych, gdzie zapisano, że jeńców wojennych nie należy przesłuchiwać. W momencie kiedy łapiemy jeńca ma on obowiązek podać imię i nazwisko, nr legitymacji i stopień wojskowy. Zapis ten przyjęto bo przesłuchiwanie sprzyja stosowaniu tortur, poza tym w ZSRR powracających jeńców od razu wysyłano na Sybir lub rozstrzeliwano z obawy, że przeszli na drugą str.itp.

Poza zasadą rozróżnienia mamy zasadę ataków nieproporcjonalnych, np.jeżeli chodzi o woję w Iraku - pierwsze 3 miesiące inwazji amerykańskiej zostało uznane za najbardziej precyzyjny atak. Uznano że sposoby namierzania/szukania Saddama Husajna miały skuteczność zerową (próbowano go namierzyć przez tel.kom 40 nalotów). USA bronią się tutaj Doktryną Konieczności Wojskowej.

Ochrona urządzeń zawierających niebezp.siły-eletrownie itd..

Ochrona środow.naturalnego - nie stosować broni powodującej nieodwracalne skażenia.

Ochrona obiektów kult.z wyłączeniem zasady koniczności wojskowej.

Ograniczenia w zakr.stosowanej broni: pociski wybuchające, pociski dum-dum (rozpłaszczją się w ciele człowieka), niewykrywalne odłamki małego kalibru, miny przeciwpiechotne, broń chem, biol., bakteriologiczna

Broń nuklearna nie jest zabroniona w żadnej konwencji.

Są cele tzw. …… przeznaczenia typu mosty, trakcje kolejowe, tego rodz.obiekty mogą mieć znaczenie z p. widzenia wojskowego i niestety można je atakować..

Kombatanci, którzy zostali ranni powinni być traktowani w humanitarny sposób - jest to ogólna zasada - jeżeli mamy jakiś przypadek, który nie jest regulowany przez prawo to powinna zwyciężać zasada humanitaryzmu. Powinni być traktowani jako jeńcy wojenni., nie powinni być przedmiotem represaliów - jest to ciekawa furtka w zakr. MPH. Jest to złamanie prawa humanitarnego.

Transport medyczny, ochr.medyczna i personel medyczny, materiały medyczne, szpitale podlegają ochr.

W momencie, kiedy kończy się konflikt zbrojny należy zezwolić na powrót jeńca wojennego (aczkolwiek nie można zmuszać jeńca do powrotu do swojego kraju), szczegółowe uregulowania NT.praw jeńców znajdują się w konwencji.

Emblematy wojenne mają swoją ochr. Mogą być wykorzystywane tylko w czasie wojny przez jednostki medyczne, w czasie pokoju mogą być wykorzystywane tylko przez międzynarodowe stowarzyszenia ( w PL do końca lat 90tych ta spr.nie była uregulowana, teraz jest to uregulowane prawnie)

PODSUMOWANIE - SLAJDY

Prawa człowieka
a międzynarodowe prawo humanitarne

Międzynarodowe Prawo Humanitarne
=
Prawo wojenne
=
Prawo konfliktów zbrojnych

Dział prawa międzynarodowego publicznego

MPH

• Międzynarodowe reguły, ustanowione przez konwencje lub zwyczaj, których celem jest rozwiązanie problemów humanitarnych powstałych w wyniku międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych; z powodów humanitarnych ograniczają one prawo stron konfliktu do stosowania wybranych metod i środków walki zbrojnej i chronią osoby i dobra, które mogą być dotknięte konfliktem.

Międzynarodowe prawo humanitarne

• OCHRONA OFIAR konfliktów zbrojnych

• OGRANICZANIE METOD I ŚRODKÓW walki w celu unikania zbędnych cierpień i nadmiernych szkód

• Prawo genewskie

Reguły dotyczące ochrony ofiar konfliktu

• Prawo haskie

Reguły dotyczące środków i metod prowadzenia wojny

Rozwój międzynarodowego prawa humanitarnego

• 3000 p.n.e. zwyczaje

• Traktaty dwustronne

• Prawo zwyczajowe

• 1859 - Henry Dunant pomaga rannym w bitwie pod Solferino

• 1863 Lieber Code (Instrukcje dla armii USA w polu)

Rozwój MPH

• 1963 - I konferencja międzynarodowa w Genewie

• 1864 r. - II konferencja, konwencja o polepszeniu losu rannych w armiach czynnych

• 1899 r./1907 r. - konwencje haskie i genewskie

Konwencje genewskie
12 VIII 1949

• (I) KG o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych

• (II) KG o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu

• (III) KG o ochronie jeńców wojennych

• (IV) KG o ochronie osób cywilnych podczas wojny

• Protokoły:

I międzynarodowe konflikty zbrojne

II niemiędzynarodowe konflikty zbrojne

III trzeci emblemat ochronny

Zakres stosowania

1. Międzynarodowe konflikty zbrojne

• I-IV KG z 1949

• I Protokół z 1977

2. Niemiędzynarodowe konflikty zbrojne

• Artykuł 3 wspólny dla czterech KG z 1949

• II Protokół 1977

MPH a użycie siły

• „jus ad bellum”, „jus in bello”

• „jus ad bellum”

Karta NZ zezwala na użycie siły:

• w samoobronie

• w ramach akcji Rady Bezpieczeństwa, rozdz. VII Karty

„jus in bello”

• „jus in bello” = MPH

Stosuje się do wszystkich konfliktów zbrojnych i musi być respektowane przez wszystkie strony konfliktu

Podstawowe zasady

• Strony konfliktu powinny w każdym czasie dokonywać rozróżnienia na ludność cywilną i kombatantów w celu oszczędzenia ludności cywilnej i jej własności

• Ludność cywilna ani własność cywilna nie mogą być celem ataku. Ataki powinny być skierowane przeciwko celom wojskowym.

• Zasada rozróżnienia

• Zakaz ataków nieproporcjonalnych

• Zakaz bezpośrednich ataków na cywilów

• Środki ostrożności

• Zasada proporcjonalności

• Ochrona urządzeń i instalacji zawierających niebezpieczne siły

• Ochrona środowiska naturalnego

• Ochrona obiektów kulturalnych i religijnych

Inne ograniczenia

• Wybór środków i metod nie jest nieograniczony

• Zakazuje się zadawania niepotrzebnego cierpienia, bez znaczenia z punktu widzenia celów wojskowych

• Maskowanie

• Perfidia

Ograniczenia broni

• Broń konwencjonalna:

• Pociski wybuchające małego kalibru (1868)

• trucizna (1899/1907)

• Pociski dum-dum, (1899)

• Niewykrywalne odłamki (1980)

• Miny, pułapki (1980)

• Broń zapalająca (1980)

• Broń laserowa oślepiająca (1995)

• Miny przeciwpiechotne (1997)

Broń masowego rażenia

• Broń chemiczna i biologiczna (1925)

• Broń biologiczna (1972)

• Konwencja o zakazie broni chemicznej (1993)
  

• Miny i niewybuchy

• Wybuchające pozostałości wojenne

• Miny

• Południowy Liban; broń kasetowa na drzewku pomarańczy

Broń nuklearna

• Brak ograniczeń konwencyjnych

• Opinia doradcza Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z 8 lipca 1996

(ogólnie zastosowanie sprzeczne z MPH)

Cywile

• Zabronione są:

• ** ataki skierowane przeciw ludności cywilnej (w celu szerzenia terroru)

** ataki skierowane przeciw obiektom cywilnym

** ataki skierowane przeciw ludności cywilnej/obiektom w ramach represaliów

Kombatanci

• Podlegają zorganizowanemu dowództwu

• Posiadają mundur i wyróżniającą oznakę

• Noszą otwarcie broń

• Przestrzegają prawa humanitarnego

Ochronna rannych kombatantów

Kombatanci - ranni, chorzy, rozbitkowie będą

• Traktowani humanitarnie

• Będą szanowani i chronieni w każdych warunkach

• Będą traktowani jak jeńcy wojenni

• Nie mogą być przedmiotem represaliów

1. Na polu walki:
- nie można atakować
- umożliwiać wypełnianie obowiązków
2. W rękach wroga:
- natychmiastowa repatriacja
- zatrudnienie do pomocy jeńcom wojennym
3. Na terytorium kontrolowanym przez wroga:
- prawo wykonywania misji medycznej
- prawo do odmowy wykonania pracy niezgodnej z etyką medyczną
- prawo zachowania tajemnicy medycznej

Ochrona personelu medycznego i duchownego

- jednostki medyczne, transport medyczny, materiały medyczne

- szpitale, strefy chronione i neutralne

Ochrona medycznych dóbr
i obiektów

Traktowanie jeńców wojennych

• Humanitarne traktowanie

• Pełna odpowiedzialność od momentu zatrzymania do momentu zwolnienia

• Zakaz powoływania się na konieczność wojskową

Warunki przechowywania jeńców wojennych

• Wystarczające wyżywienie i schronienie

• Leczenie

• Zachowanie mundurów

• Dozwolenie korespondencji

• Poszanowanie podstawowych praw człowieka

---