Kinga Kozyra - MAKROEKONOMIA

Mnożnik kreacji pieniądza.

We współczesnej gospodarce funkcje emisji pieniądza symbolicznego posiada Bank Centralny (w Polsce jest to Narodowy Bank Polski), nad którym kontrolę sprawuje rząd.

Banki komercyjne odprowadzają do Banku Centralnego niewielką cząstkę wartości zgromadzonych w nich wkładów jako Rezerwy gotówkowe, dlatego też kreowany przez te banki pieniądz depozytowy jest we współczesnej gospodarce ważniejszym składnikiem podaży pieniądza.

M₁ = B_m · m_k

M₁ - podaż pieniądza,

B_m - baza monetarna,

m_k - mnożnik kreacji pieniądza.

Baza monetarna - (zasób pieniądza wielkiej mocy) to łączna ilość banknotów i bilonu znajdująca się w obiegu poza bankowym G_L, oraz suma rezerw gotówkowych (obowiązkowych) systemu bankowego R_g będąca pod kontrolą banku centralnego w celu zapewnienia płynności banków komercyjnych.

B_m = G_L + R_g

Baza monetarna nie pokrywa się z podażą pieniądza, jest bowiem zwielokrotniona na skutek działania mnożnika kreacji pieniądza.

Mnożnik kreacji pieniądza - obrazuje wielkość zmiany w ilości pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę (np. o 1zł). Mnożnik ten można wyprowadzić w następujący sposób:

M₁ = G_L + D_b

B_m = G_L + R_g

Dzieląc podaż pieniądza M₁ przez bazę monetarną B_m oraz wszystkie składniki formuły przez D_b - depozyty bankowe, uzyskamy ostateczną formułę mnożnika kreacji pieniądza:

• 
  relacja gotówki w obiegu będąca w rękach ludności do całkowitej sumy depozytów (wkładów) w bankach komercyjnych,

• relacja rezerw obowiązkowych, zapewniająca płynność banków, do całkowitej sumy depozytów w bankach komercyjnych.

Podsumowując zależność między bazą monetarną i rozmiarami podaży pieniądza możemy posłużyć się następującym rysunkiem:

Baza monetarna występuje albo w postaci rezerw gotówkowych utrzymywanych przez banki, albo pieniądza - gotówki - w obiegu. Ponieważ suma wkładów w bankach jest wielokrotnością ich rezerw gotówkowych, mnożnik kreacji pieniądza jest większy od jedności. Mnożnik kreacji pieniądza będzie tym większy im:

1. Niższa jest planowana przez sektor pozabankowy stopa gotówka/wkłady na żądanie, co daje bankom więcej gotówki, umożliwiając zwielokrotnioną kreację pieniądza depozytowego;

2. Niższa jest zamierzona przez banki stopa rezerwy gotówkowe/wkłady, co umożliwia kreację większej ilości depozytów przy każdym danym poziomie rezerw gotówkowych.

Rozmiary podaży pieniądza zależą od dwóch kluczowych relacji:

• Stosunku rezerw gotówkowych banków komercyjnych do całkowitej wartości depozytów,

• Stosunku gotówki ludności do całkowitej wartości depozytów.

Pierwsza z tych relacji jest regulowana przez bank centralny. Druga zaś zależy nd intensywności działania motywów skłaniających ludzi do utrzymywania pieniądza o najwyższej formie płynności. Może ona być przedmiotem oddziaływania banku centralnego za pośrednictwem odpowiednich zmian w stopie procentowej.

---