Instytucje EUROPEJSKIE.
Rada Europejska
W latach 60 tych państwa członkowskie zainicjonowały praktyke, nt zwoływania konferencji na szczycie. Umożliwiały konsultacje
Od 1969r konferencje odbywały się raz w roku. W 74r podczas spotkania na szczycie w Paryżu zapadła decyzja, ze konferencje będą się odbywały systematycznie, 3 razy w roku. Równocześnie decyzja oznaczała powołanie nowego organu pozastatutowego. RADĘ EUROPEJSKĄ.
Pierwsze spotkania odbywały się poza systemem instytucjonalnym wspólnot, również bez przedstawicieli Wspólnot. Podstawy stworzył Jednolity Akt Europejski, który wprowadzał umożliwienia w sprawie współpracy w dziedzinach. Ogłoszono skład, nie ustalono kompetencji i charakteru prawnego. Traktat o UE powielił postanowienia JAE i nie łączył RE do instytucji wspólnotowych. Mówił o radzie, ale nie wspomina o RE.
Skład i tryb funkcjonowania:
Szefowie państw i rządów tych krajów i przewodniczący komisji. Członkom RE towarzyszą ministrowie spraw zagranicznych, przewodniczącym komisji towarzysze członek. Spotkania są 2x roku, w razie konieczności częściej. Pod przewodnictwem szefa państwa, który aktualnie przewodniczy Radzie Unii Europejskiej. Przez wiele lat nie miała stałego miejsca. Od 2002r postanowiono, ze przynajmniej raz w roku w Brukseli. Kończą się konkluzjami, mają charakter wytycznych, które dotyczą dalszego rozwoju współpracy europejskiej. Wnioski są podawane do wiadomości publicznej, na konferencji prasowej. Również jest sprawozdanie dla PE o postępie osiągniętym przez UE.
Co jest przedmiotem obrad?
Kwestie zróżnicowane. Obejmujące filar II i III, przekraczające zasięg filaru Igo. Jeśli RE podejmuje decyzje w sprawie filaru Igo to prawo nakazuje, iż przyjęte decyzje były podjęte jako RUE, tyle że w składzie szefów rządów.
Warto podkreślić ze decyzje RE nie mogą być pod jurysdykcją sądów wspólnotowych, ale niema wątpliwości, że RE jest najważniejszym organem UE. W praktyce to członkowie RUE są podporządkowani głowom państw.
Jakiekolwiek by zmiany nie zachodziły to podstawowe decyzje muszą być podjęte w RE.
Najważniejszą rolą RE jest dążenie do tego, aby proces integracji postępował i następowała większa integracja miedzy państwami.
Dla filaru II i III ma znaczący.
Cele/funkcje RE:
-Określanie zasad i ogólnych wytycznych wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
-decydowanie o przyjęciu wspólnej polityki obronnej.
-dyskusje nad stanem zatrudnienia i gospodarki
-ustalanie podstawowych kierunków polityki wspólnotowej, gospodarczej.
-przyjmuje roczne sprawozdania EBC, rozlicza z działalności
-rozstrzygane kwestie sporne co do których nie udało się dojść do porozumienia ministrom państw członkowskich
-podejmuje polityczne decyzje w sprawie rozszerzenia UE.ale umowy są podpisywane prze REU.
-inicjowanie konferencji międzyrządowych mających na celu zmianę traktatów
-podejmuje decyzję nt. ustanowienia wzmocnienia współpracy(między poszczególnymi krajami UE, np. Strefa Euro)
Rada Unii Europejskiej
Skład RUE:
Ministrowie
Coreper
Working groups
Traktat o EWWiS powołał do życia specjalną radę ministrów, która była poprzedniczką RUE, w skład specjalnej rady ministrów wchodziło wówczas 6 ministrów( po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego). Ministrowie byli przedstawicielami rządów państw. Celem było koordynowanie działań Wysokiej Władzy(dziś-KE) i rządów państw członkowich w dziedzinach, które były objęte postanowieniami EWWiS. Na mocy Traktatów Rzymskich zostały powołane kolejne dwie rady, natomiast były ukształtowane na wzór Specjalnej Rady Ministrów(przedstawiciele rządów państw członkowich), aczkolwiek w ramach tej instytucje to rada EWG miała najszersze kompetencje decyzyjne, miała czuwać nad zbliżaniem gospodarek państw członkowskich. Radą Euratomu zapewnienie koordynacji działał wspólnot i państw członkowskich w zakresie lepszego wykorzystania energii atomowej i rozwoju atomowego. Działały do 8kwietnia 1965r, kiedy ustanowiono Traktat o fuzji rad. Na jej mocy 3 Rady zostały zastąpione jedną radą, która miała działać w ramach trzech rad. W ramach ewolucji rada na mocy własnej decyzji przyjęła miano REU(93r).
Skład i struktura:
RUE składa się z przedstawicieli państw członkowskich szczebla ministarnego upoważnionych do zaciągania zobowiązań w ramach swoich rządów. W skład po jednym ministrze z każdego państwa. W ramach obrad uczestniczą inni członkowie. Skład nie jest stały, zmienia się od rodzaju obrad, rodzaju spraw., Jeżeli RUE jest temat rolnictwa, to przedstawicielem jest minister rolnictwa. Jeżeli tematem obrad są sprawy najwyższej wagi to w radzie zasiadają szefowie państw i rządów państw członkowskich. R ogólna i spraw zagranicznych, oraz różne rady techniczne. Np. finansów i gospodarki(Ecofin), rada spraw wewnętrznych i sprawiedliwości; zatrudnienia, polityki socjalnej, zdrowia i konsumentów; transportu telekomunikacji i energii. Warto nadmienić, iż Rada Ogólna składająca się z ministerstw spraw zagranicznych zajmuje się polityką zagraniczną wspólnot, zajmuje się przygotowaniem REU i rozwiązywaniem kwestii spornych wynikłych z rad technicznych. Największe znaczenie ma Ecofin, podobnie jak Rada Ogólna spotyka się raz w miesiącu. Jej przedmiotem są kwestie związane z harmonizacja podatków, polityką gospodarczą. Pomimo niejednolitego składu rady, obradującej w różnych gremiach, to REU pozostaje jedną instytucją wspólnotową. Decyzje podejmowane przez rady techniczne i RO są traktowane jako decyzje RUE. RUE jest też wspierana sekretarza generalnego, pełni od równocześnie funkcję wysokiego przedstawiciela polityki bezpieczeństwa i spraw polityki zagranicznej.
Prezydencja
Sprawuje kolejno przez pół roku każde państwo członkowskie reprezentowane w RUE. Porządek reprezentacji jest ustalana przez samą RUE. Aby zapewnić ciągłość działań ważny jest skład TRÓJKI, czyli poprzedniego, bieżącego i następnego kraju przewodniczącego REU. Państwo przewodniczące RUE ma przede wszystkim zapewnić jego sprawne funkcjonowanie. W ramach tego państwo pełni konkretne funkcje. Przewodniczy REU, zwołuje spotkania R, ustanawia wstępny porządek obrad, przedkłada propozycje stanowiska RUE do projektów aktów zgłoszonych przez KE. Występuje w roli mediatora, aby wypracować stanowisko przez wszystkie państwa członkowskie. Kierowanie organami pomocniczymi RUE. Podkreślić warto, iż przewodniczący RUE przewodniczy także RE. W związku z tym wyznacza swojego przewodniczącego do RUE(minister zagranicznych) i RE(szef państwa/rząd).
-zwoływanie posiedzeń RUE, sam z siebie, lub na wniosek komisji
-zowływanie konferencji międzyrządowej w celu uzgodnieniu zmian w traktatach
-podpisywanie aktów RUE, notyfikować zalecenia, dyrektywy, decyzje RUE
-reprezentowanie RUE na zewnątrz,
Siedzibą REU jest Bruksela, w niektórych miesiącach w Luksemburgu.
Obrady są tajne, z wyjątkiem debat dotyczących aktów prawnych, które mają być przyjęte na podstawie procedury współdecydowania(np. procedura budżetowa), istotne propozycje legislacyjne. W posiedzeniach REU biorą też udział przedstawiciele komisji, czasami też przedstawiciele EBC. W posiedzeniu, w którym przedstawiciel nie może brać udziału, to może być zastępca, ale nie może brać udziału w głosowaniu. Prawo do głosowania można przekazać tymczasowo do innego członka UE.
Funkcjonowanie: coreper - komitet stałych przedstawicieli państw członkowskich(powstały w 1958r) i zadaniem tego komitetu jest wspieranie RUE w wykonywaniu powierzonych jej zadań. Coreper działa jako coreper2 złożony z szefów przedstawicieli państw członkowskich, akredytowanych w Brukseli, w randze ambasadorów, oraz jako coreper1, gdzie składem są zastępcy ambasadorów. Jedni i drudzi są związani instrukcjami swoich rządów. Coreper2 zajmuje się sprawami ogólnymi, coreper1 technicznymi. Coreper jest częścią RUE, nie może podejmować samodzielnych decyzji. Podstawowym zadaniem coreperu jest przygotowaniem prac RUE i wykonywanie przydzielonych przez nią działań. Wszystkie spray, które ma rozpatrzyć RUE trafiają najpierw do coreperu. Efektem prac coreperu są propozycje decyzji przedkładane RUE i w zależności od uzgodnień poczynionych w ramach coreperu różne sprawy są spisywane do porządku obrad RUE, albo na listę A lub tzn listę B. Na A są sprawy zaakceptowane przez coreper i mogą być przyjmowane bez dyskusji nad nimi. Na B wpisywane są sprawy sporne, bez wspólnego stanowiska. Te sprawy są przedmiotem dyskusji w ramach obrad RUE. W praktyce większość spraw jest na liście A.
W systemie głosowanie obowiązują trzy zasady.
Większość członków, gdy traktat przyznaje RUE kompetencje decyzyjne, ale nie precyzuje, jaką większością mają być podjęte decyzje. Nie jest to częste, decyzje mniejszej wagi.
Większość kwalifikowana - dość często. Każde państwo(członek RUE) ma odpowiednią ilość głosów ważonych, rozkład głosów w radzie nie jest równomierny, stanowi wyjątek od zasady równości państw członkowskich, nie na podstawie liczby mieszkańców.
Jednomyślność - kiedyś b. często, w ramach przyjmowania nowych członków, jest coraz mniej decyzji podejmowanych przez to.
W traktacie Nicejskim postawiono trzy warunki podjęcia większością kwalifikowaną:
-uzyskanie wymaganych większości głosów ważonych,
-musi być to decyzja podjęta przez minimum 50% państw,
-państwa muszą reprezentować przynajmniej 62% ludności,
Rozkład głosów w RUE:
Francja, Niemcy, UK, Włochy mają po 29głosów
Hiszpania i PL po 27,
Rumunia 14
Holandia 13
Czechy, Belgia, Grecja, Węgry, Portugalia 12
Austria, Bułgaria, Szwecja 10
Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa, Słowacja 7
Cypr, Estonia, Luksemburg, Łotwa, Słowenia 4
Malta 3
Próg większości:
-jeśli podejmowana na wniosek KE to do jej przyjęcia wymagana jest, co najmniej 255 głosów za, z ogólnej listy 345głosów, i 50%członków
-jeśli podejmowana jest bez udziału KE to do jej przyjęcia wymagana jest, co najmniej 255 głosów za i co najmniej 2/3 członków
Blokowanie decyzji - mniejszość blokująca 91głosów
Polityka strukturalna, spójności, powoływanie przewodniczącego, sekretarza generalnego KE.
Jednomyślności - wszyscy członkowie muszą brać udział w posiedzeniu, osobiście, lub za pośrednictwem reprezentantów, żaden nie może zgłosić sprzeciwu. Wstrzymanie nie ogranicza.
Kompetencje RUE:
-koordynowanie ogólnych polityk gospodarczych państw członkowskich
-podejmuje decyzje i deleguje uprawnienia wykonawcze na rzecz KE
-członkowie związani instrukcjami swoich państw
-udział w stanowieniu prawa
-prawo do zwierania umów międzynarodowych
-uchwalanie budżetu
-nominacje(kreacyjne wg prawników)
-w zakresie drugi filar UE
-w zakresie trzeciego filara UE
Udział w stanowieniu prawa wspólnotowego:
Prawo inicjatywy ustawodawczej należy do komisji, ale RUE jest instytucją decyzyjną i projekty aktów prawnych trafiają pod obrady rady ministrów i po wypracowaniu wspólnego stanowiska, które powstaje wówczas, gdy po pierwszym czytaniu w parlamencie dochodzi do kompromisów w sprawie wniesienia poprawek. Następnie wspólne stanowisko jest przedmiotem drugiego czytania w parlamencie i po nim, w przypadku, istnienia jeszcze pewnych obszarów różnicy stanowisk rada UE może podjąć decyzje akceptującą kwalifikowaną większością głosów, ale pod warunkiem, że ta sprawa nie jest regulowana procedurą współdecydowania. Jeśli bowiem jest, to jest trzecie czytanie w parlamencie. Ostateczna decyzja należy do Rady i Parlamentu, RUE nie może pominąć parlamentu. Zgodnie z postanowieniami traktatowymi rada może wydawać rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie, czyli wszystkie rodzaje instrumentów prawa pochodnego. Ważną rolą Rady Ministrów jest uchwalanie budżetu.
Koordynacja:
-RUE współpracuje z KE i na zalecenie Komisji przygotowuje/opracowuje projekt ogólnych wytycznych dla polityki gospodarczej państw członkowskich, jak również polityki realizowanej na szczeblu UE. Rada może także wydawać zalecenia skierowanie konkretnie do konkretnych państw w przypadku, gdy dane państwo członkowskie nie realizuje polityki gospodarczej zgodnie z wytycznymi RUE. Oznacza to więc, że Rada Ministrów pełni rolę organu kontrolującego realizację polityki gospodarczej z punktu widzenia spełniania założeń koordynacyjnych. Jeśli niema polityki wspólnotowej w ścisłym znaczeniu tego słowa, to metodą ujednolicania tej polityki jest koordynacja polityk narodowych. RM kontroluje państwa członkowskie pod tym względem.
Kompetencje wykonawcze RUE
- w artykule 202 Traktatu o WE kompetencje te zostały ujęte dość szeroko, a w szczególności odnoszą się one do nakładania obowiązków na komisje, chodzi o obowiązki wykonawcze w rozumieniu formalnych uprawnień. KE nie posiada uprawnień(w rozumieniu prawa - formalnie) jeśli nie zostały jej przekazane przez RM. Poza tym RM ma prawo do określania warunków wykonywania tych uprawnień które przekazuje. Kompetencje wykonawcze RM różnią się w zależności od filara ( I, II, III). W filarze II i III uprawnienia należą tylko do RM. Oznacza to, iż tylko w trakcie uzgodnień międzyrządowych można dochodzić do decyzji, a sama RM podejmuje działania wykonawcze, czyli nie deleguje tych uprawnień na inne instytucje. Z tego wynika, że w Filarze I zakres uprawnień KE jest znacznie szerszy. KE ma więcej władzy. Ale ta władza była przekazywana KE stopniowo i na domaganie się tej władzy, walczyła o swoje, ważniejsze miejsce w procesie decyzyjnym.
Prawo do zawierania umów międzynarodowych:
Przy zawieraniu UM postępowanie jest następujące: rada udziela komisji mandatu negocjacyjnego, czyli musi być zgoda na otwarcie negocjacji. Negocjuje KE, projekt układu międzynarodowego trafia do Parlamentu i żadna umowa wyższej rangi nie może być podpisana bez akceptacji Parlamentu. Po akceptacji P. projekt umowy trafia do RUE i RUE podejmuje ostateczną decyzję w sprawie podpisanie. Umowy z organizacjami międzynarodowymi, umowy z krajami trzecimi, i umowy na podstawie, których przyjmowane są nowe kraje członkowskie.
Prawo do uchwalania budżetu.
Początkowo jedynie Rada szczebla ministerialnego miała uprawnienia do podejmowania decyzji w sprawach budżetowych. W prawdzie PE był zapoznawany z projektem, ale decyzja była podejmowana przez REU. Do lat 70tych. Wtedy PE miał bardzo ograniczone uprawnienia. Sytuacja zmieniła się po przyjęciu i wprowadzeniu w życie `Traktatów budżetowych'. Pierwszy traktat, tzw `Luksemburski' był podpisany w 1970r, a Brukselski w 1975r. Traktaty te spowodowały, że władza RM została ograniczona do wydatków obligatoryjnych. Są to wydatki, które muszą być zawarte w budżecie, a po to by Wspólnoty mogły wywiązywać się ze swoich wewnętrznych i zewnętrznych zobowiązań określanych w Traktatach założycielskich i innych aktach prawnych. Decyzje w tej sprawie pozostały w rękach Rady do dziś. Natomiast, pozostałe wydatki z budżetu stanowią cześć wydatków nazwanych nie obligatoryjnymi. Do nich należą: wydatki na ochronę środowiska, politykę regionalną, działalność badawczo-rozwojową, o ich wysokości decyduje PE. Ale wydatki na wspólną politykę rolną zaliczane są do wydatków obligatoryjnych.
Kompetencje nominacyjne.
Te kompetencje RM realizowane są we współpracy z PE, a w szczególności dotycz takich nominacji jak: komisarzy KE, sędziów ETS i sądu pierwszej instancji. Sąd pierwszej instancji funkcjonuje od 1.1.1989r i został powołany przede wszystkim w celu orzekania w sprawach, które są regulowane przez prawo konkurencji. Liczba tych spraw była tak duża, że przekraczała możliwości ETS. ETS jest instancją odwoławczą od sądu pierwszej instancji, ale niemożna powiedzieć, że orzeczenia pierwszej instancji, są w jakiś sposób podległe ETS. Orzeczenia są niezależne. Nominacje obejmują także wyższych urzędników instytucji i organów UE, np. Trybunału obrachunkowego, Komitetu Regionów, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.
Kompetencje w filarze II.
Dotyczą wykonywania postanowień traktatowych(Traktatu z Maastricht) odnoszących się do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Rada ma kompetencje wyłączne. Więc tylko i wyłącznie po uzgodnieniu międzyrządowym decyzje w tych obu sferach decyzje mogą być podejmowane, ale wyłączność kompetencyjne nie oznacza, że ministrowie spraw zagranicznych mają pełną władze. Otóż oni dyskutują w zasadzie o szczegółach dopiero wówczas, gdy zapadną uzgodnienia na szczeblu najwyższym - RUE.
Kompetencje w Filarze III.
W tych sprawach RM obraduje w składzie ministrów sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Podobnie jak w filarze IIgim ważne są tylko i wyłącznie uzgodnienia międzyrządowe, żadne inne uzgodnienia nie mają uprawnień. Rada szczebla ministerialnego, to z formalnego punktu widzenia jedyna instytucja decyzyjna w UE, ale jej władza jest znacznie mniejsza, od lat 90tych, a nawet od połowy 80tych(JAE). Dlatego, że dwa akty prawne rozszerzyły uprawnienia PE i KE. Proces decyzyjny wymaga współpracy tych 3 instytucji. Nie w każdej sprawie Rada może podjąć samodzielnie decyzje(nie może, jeśli obowiązuje procedura współdecydowania.
Tryby formalne i nieformalne:
Formalne - Przebiegi posiedzeń ministrów są rejestrowane i zapisywane, następnie jest konferencja
Nieformalne - nie rejestrowane, przy stole, kolacja; jest stymulatorem, rozmowa na ten sam temat, ale bez zobowiązań. Większa swoboda.
Komisja Europejska
Skład komisji
Funkcje oraz uprawnienia - uprawnienia - władza decyzyjna, czyli na ile posiada kompetencji.
Zasadniczo jej rola w systemie instytucjonalnej różni się zasadniczo od Rady Ministrów. Nie jest to instytucja mogąca być porównywalna z rządem krajowym, gdyż. Struktura: na czele jest przewodniczący, 2.potem `top menagement', 3.dyrekcje generalne, 4.dyrekcje, 5. wydziały.
Rola przewodniczącego: Obecnie jest nawet formalnie ważna. Traktat Amsterdamski zwiększał uprawnienia przewodniczącego, przed nim o prestiż KE nalegał przewodniczący za pomocą swojej aktywności i siły osobowości. Po silnym następował słaby, gdyż narzucali oni za duże tempo prac. Do nich należeli: W. Hallstein -federalista, współpracownik K. Adenauera; R. Jenkins(2poł 70tych); J. Delors (85-94)-realizator JRE, podpisanie JAE i wpisanie celu strategicznego - EGW, powołanie komitetu ds. unii ekonomicznej i walutowej, potem raport, wprowadzenie perspektywy finansowej, dzięki któremu łatwiej jest omijać konflikty w sprawie dochodów i wydatków finansowych, nadanie znacznie większej rangi polityce spójności społeczno-gospodarczej i ważnym instrumentom - polityka regionalna i społeczna.
Komisarze: zespół najwyższych rangą urzędników w Komisji, którym powierzono bardzo odpowiedzialne zadania i oni są zgłaszani przez państwa członkowskie. W tej chwili każde państwo członkowskie ma swojego komisarza.
Obszary odpowiedzialności komisarzy. Każdy komisarz to wysoki specjalista. Obszary ważne: rynek wewnętrzny, wspólna polityka rolna, transport, polityka regionalna, budżet, o które walczą poszczególne kraje, aby ich przedstawiciel był komisarzem. Obszary odpowiedzialności komisarzy nie pokrywają się dokładnie z dyrekcjami generalnymi. Dyrekcji generalnych jest 24, lub 23. DG można by porównywać z ministerstwami. Są następujące: rolnictwo, konkurencja, gospodarka i finanse, edukacja i kultura, zatrudnienie i sprawy socjalne, energia i transport, rynek wewnętrzny, polityka regionalna, badania, rozszerzenie, stosunki zewnętrzne, handel. Współpraca DG z komisarzami rodzi konflikty, gdyż każda chce być ważniejsza, kompetencje pokrywają się.
Funkcje i uprawnienia KE:
funkcje prawodawcze:
prawo inicjatywy ustawodawczej,
przekazywanie projektów radzie i parlamentu
uczestniczenie w dyskusjach
stałe konsultacje z radą
kontrola wykonywania prawa przez państwa członkowskie
postępowania przed trybunałem sprawiedliwości
Funkcje wykonawcze:
Realizacja polityki wspólnotowej, uprawnienia zależne od rodzaju polityki, duże w przypadku konkurencji, rolnej, małe w p. społecznej
Zarządza funduszami wspólnotowymi, przygotowuje projekty wykorzystywania funduszy, przeprowadza postępowanie dotyczące wyboru najlepszych projektów i ich finansowania, sprawuje także bieżący nadzór nad wykorzystywaniem środków przez beneficjentów. Najważniejsze fundusze to f. strukturalne(rolny, regionalny i społeczny) i f. spójności
Przygotowuje projekt budżetu, realizuje plan budżetowy, jest zobowiązana do przestrzegania zasady gospodarności. Z wykonania jest rozliczona przez PE i musi otrzymać absolutorium