WOLIŃSKI PARK NARODOWY
Położony na wyspie Wolin, reprezentuje przyrodę zachodniej części strefy nadmorskiej. Powierzchnia ogólna Parku, utworzonego w 1960 roku, wynosi 4858 ha, w tym lasy zajmują 91% powierzchni, wody 3%, pozostała część przypada na inne tereny. Krajobraz pochodzenia polodowcowego. Jego charakterystycznym elementem jest wysoki brzeg zwany klifem, którego pionowe ściany dochodzą do 100 m wysokości. W części środkowej i wschodniej znajdują się jeziora: Grodno, Warnowskie, Czajne i Domysłowskie. Lasy Parku cechuje bogactwo form i typów drzewostanów. Sosna, buk i dąb to główne gatunki tworzące lasy na tym obszarze. Flora i fauna są bardzo bogate. Rośnie tu około 1000 gatunków roślin naczyniowych. Z gatunków chronionych występują m.in. liczne gatunki storczyków, wiciokrzew pomorski, mikołajek nadmorski, zimoziół północny i długosz królewski. W faunie oprócz gatunków typowych dla lasów Polski, jak jeleń, sarna, dzik, borsuk, lis i wiewiórka, można spotkać wydrę, kunę i gronostaja, a także ponad 200 gatunków ptaków. Gnieździ się tu orzeł bielik uznany za symbol parku. Park posiada muzeum przyrodnicze i pokazową zagrodę żubrów.
SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1967 roku, jest położony na środkowym wybrzeżu między Łebą a Rowami. Ogólna powierzchnia Parku wynosi 18 247 ha, z tego 25% zajmują lasy, 53% wody, 14% bagna i wydmy oraz 8% inne tereny. Obecny obszar Parku stanowił kiedyś zatokę morską. Została ona oddzielona od morza Mierzeją Gardnieńsko-Łebską. W ten sposób powstały jeziora pomorskie: Łebsko i Gardno. Na terenie Parku znajdują się wydmy. Szczególne wartości przyrodnicze stanowią różnorodne zespoły roślinne, od pionierskich roślin pojawiających się na plaży do typowych nadmorskich borów bażynowych. Z roślin chronionych występują tu m.in. mikołajek nadmorski, rosiczki, zimoziół północny i storczyki. Spośród fauny najcenniejsze jest bogactwo gatunków ptaków. Występuje tu 250 gatunków, w tym orzeł bielik, puchacz, bocian czarny, kormoran, ohar, zimorodek, bataliony itp. Park posiada duże wartości etnograficzne. Tutaj najdłużej przetrwała grupa etniczna Kaszubów-Słowińców. We wsi Kluki znajduje się mały skansen (Zagroda Słowińska).
WIGIERSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1989 roku, jest położony w północno-wschodniej części Polski. Powierzchnia ogólna Parku wynosi 14 840 ha, w tym lasy zajmują 66%, wody 18%, użytki rolne 14% i inne 2%. Centralną część Parku zajmuje zespół 25 jezior, z jeziorem Wigry na czele. Przez teren Parku przepływa Czarna Hańcza i 4 mniejsze rzeczki. Wśród gatunków drzew pierwsze miejsce zajmują sosna i świerk oraz dąb, modrzew, brzoza, olsza i jesion. Flora składa się z około 800 gatunków roślin naczyniowych, w tym 42 gatunków chronionych prawem. Fauna reprezentowana jest przez około 80 gatunków ptaków oraz inne kręgowce lądowe charakterystyczne dla tej strefy klimatycznej, w tym przez jelenia, sarnę i wilka. Z gatunków chronionych dość licznie występuje bóbr. Działalność człowieka na tych terenach rozpoczęła się w okresie paleolitu, O czym Świadczą 184 stanowiska rozpoznane archeologicznie. Z najciekawszych zabytków historycznych wymienić należy zespół klasztorny 0.0. Kamedułów.
BORY TUCHOLSKIE
Park Narodowy Bory Tucholskie leży w południowo-wschodniej części Pojezierza Pomorskiego. utworzony został 1 lipca 1996 r. Powierzchnia: 4798,34 ha. Park Narodowy "Bory Tucholskie" leży w największym w kraju kompleksie leśnym - Borach Tucholskich, dlatego też lasy zajmują znaczną jego powierzchnię. Teren Parku, ukształtowany przez lodowiec skandynawski, pokrywają ubogie gleby zbudowane głównie z piasków i żwirów. W lasach rosnących na takich siedliskach głównym składnikiem drzewostanów są sosny. Krajobraz urozmaicają doliny, rynny jezior i pagóry wydmowe. Spośród jezior szczególnie ciekawe są jeziora lobeliowe o kryształowo czystej wodzie i rzadkiej roślinności. Osobliwością jest obszar zwany Strugą Siedmiu Jezior. Najważniejszymi rzekami Parku są: Brda-znany szlak kajakowy i Czerwona Struga. Park sąsiaduje z Zaborskim Parkiem Krajobrazowym chroniącym przyrodę oraz walory kulturowe południowej części Kaszub. Sale wykładowe i audiowizualne parku narodowego "Bory Tucholskie" przeznaczone na działalność edukacyjną znajdują się w siedzibie parku. Ciekawe zajęcia odbywają się również w terenie, m.in. na ścieżce dydaktycznej "Struga Siedmiu Jezior". W Parku organizowane są tez kursy o tematyce ekologicznej, plenery przyrodnicze dla młodych artystów, konkursy wiedzy przyrodniczej oraz "zielone szkoły" i "zielone lekcje i biwaki".
BIEBRZAŃSKI PARK NARODOWY
Leży on na Pojezierzu Mazurskim. Utworzony w 1993 r., a jego powierzchnia wynosi 59223 ha. W północno-wschodniej Polsce, niedaleko Nowego Dworu, bierze swój początek Biebrza-jedna z nielicznych rzek, której dolina do dziś zachowała charakter zbliżony do naturalnego. Ta silnie meandrująca rzeka, z licznymi zakolami i staro rzeczami, stała się Osią największego parku narodowego w naszym kraju. Park chroni niespotykane gdzie indziej tereny bagienno � torfowych oraz związany z nimi szczególnie bogaty świat ptaków. Szata roślinna doliny Biebrzy odznacza się dużą jednorodnością i naturalnością. Podłoże sprzyja tu rozwojowi zbiorowisk roślin wodnych, bagiennych i torfowych. Sąsiadujące ze sobą trzcinowiska , szuwary mechowiska, podmokłe łąki turzycowe i bagienne lasy tworzą krajobraz z zauważalną strefowością ekologiczna bagiennych lasach występuje głównie olsz czarna, która jako jedna z nielicznych drzew potrafi przetrwać na podmokłych terenach. Na bagnach Biebrzańskich które dla ornitologów są prawdziwym rajem, zatrzymuje się w czasie wędrówek i gniazduje wielokrotne więcej ptaków, niż winnych dolinach rzecznych polskich i europy. Stwierdzono tu występowanie 270 gatunków ptaków w tym około 180 lęgowych. Bagna Biebrzańskie są największą w Polsce ostoją łosia.
DRAWIEŃSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1990 roku. Jego powierzchnia ogólna wynosi 8691 ha, z tego lasy zajmują 78%, wody 13%. a pozostałe 9% to grunty orne i ekologiczne oraz inne. W Parku przeważają drzewostany sosnowe z udziałem buka, dębu, olszy. Wy- stępują tu 450-letnie dęby i 330-letnie buki. Przez Park przepływa jedna z najczystszych rzek w kraju -Drawa, która wraz z innymi rzekami tworzy niezwykle malownicze doliny. W rzekach występują ryby łososiowate, takie jak: łosoś, troć, pstrąg potokowy i lipień. Stwierdzono tu występowanie 638 gatunków roślin naczyniowych, w tym 43 stanowisk roślin chronionych, wśród których znajdziemy widłaki, lilie, złotogłowy, storczyki, kruszczyki, goździki. Faunę ssaków reprezentują 33 gatunki, wśród nich najcenniejsze to bóbr i wydra. W rozległych kompleksach leśnych gnieździ się 151 gatunków ptaków, w tym bocian czarny, orzeł bielik, puchacz i rybołów.
NARWIAŃSKI PARK NARODOWY
Utworzony 14 lipca 1996r. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 lipca 1996r. (Dz. U. Nr 77, poz. 368) do 1 stycznia 1999 r. w województwach białostockim i łomżyńskim - obecnie województwie podlaskim. Powierzchnia - 7350,00 ha. Wokół Parku utworzono otulinę o powierzchni 15408,00 ha.
Głównym celem utworzenia Narwiańskiego Parku Narodowego jest ochrona ekosystemów podmokłych i wodnych.
Park obejmuje obszar bagiennej Doliny Górnej Narwi od Suraża do Rzędzian. Dolinę wypełniają torfy o miąższości ok. 1 m, zalegające na płytkich mułach lub iłach oraz bezpośrednio na piaskach. Walory przyrodnicze Parku to przede wszystkim unikatowy system doliny rzeki Narwi z bogatymi zespołami roślinnymi i faunistycznymi. Objęty ochroną odcinek dolny Narwi bywa nazywany "Polską Amazonką". Dolina Narwi składa się z szeregu rozszerzonych basenów, przypominających przełomy rzeczne. Powierzchnia basenów wynosi od 13 do 30 m kw., odcinki zwężone są krótkie, od 1 do 1,5 m szerokie.
Rzeźba terenu Parku ukształtowała się podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Lodowiec zanikał powierzchniowo, nadbudowując wysoczyzny moreną, w obniżeniach pozostawiając bryły martwego lodu. Wytopienie się największych brył dało początek dzisiejszej Dolinie Narwi. O wytopiskowej genezie doliny świadczy także obecność na jej zboczach form pochodzenia glacjalnego: kemów, nisz i dolinek wytopiskowych. Największymi walorami doliny Narwi na obszarze Narwiańskiego Parku Narodowego: duży stopień naturalności, osobliwość układów hydrologiczno-siedliskowych, bogactwo flory i fauny. Niemal całą dolinę wypełnił ekosystem bagienny z całą siecią rozgałęzionych koryt rzecznych, z mozaikowym układem rozlewisk, siedlisk bagiennych i lądowych.
Szata roślinna charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem zbiorowisk i bogactwem gatunkowym. Spośród 46 zespołów roślinnych parku - 33 to zespoły roślinności szuwarowej i wodnej. Dominującymi powierzchniowo są szuwary turzycowiskowe związku Magnocaricion, reprezentowane przez 14 zespołów roślinnych, szuwary związku Phragmition przez 7 zespołów , a roślinność wodna przez 12 zespołów. Poza tym występują tu zbiorowiska łąkowe i ziołoroślowe oraz 2 zespoły zarośli wierzbowych i 4 zespoły roślinności leśnej. Dotychczas zinwentaryzowano 200 gatunków roślin naczyniowych, w tym 22 gatunki turzyc.
Fauna reprezentowana jest przez:
Bezkręgowce:
skorupiaki: (planktonowe - 34 gatunki), (bentosowe - 4 gatunki),
24 gatunki owadów, w tym ważki
22 gatunki ryb,
13 gatunków płazów,
Ptaki - wielkim walorem bagiennej doliny Narwi jest ornitofauna. Dolina Narwi na obszarze Parku jest jednym z najważniejszych w Polsce lęgowisk ptaków wodno-błotnych, w tym wielu gatunków ginących i zagrożonych. W latach 1979-81 stwierdzono obecność 179 gatunków ptaków, w tym 154 gatunków lęgowych. Powszechnie występują: rokitniczka, potrzos, brzęczka, trzcinniczek i krzyżówka, stanowiące 60 % ornitofauny. Ponadto na uwagę zasługują: kropiatka, zielonka, rybitwa czarna, bąk, błotniak stawowy i łąkowy, cyranka, derkacz, dubelt, orzeł bielik, wodniczka, wodnik, rybitwa czarna, świstun, batalion stawowy, wąsatka, rożeniec, podróżniczek. Dolina Narwi jest ostoją ptaków w okresie ich wiosennych przelotów. Stada batalionów liczą wtedy po kilka tysięcy. ssaki - występuje ok. 40 gatunków, w tym: łoś, bóbr (pojawił się pod koniec lat 80 - obecnie populacja liczy 260 osobników - 1996r.), sarna, kuna leśna i domowa, gronostaj, tchórz.
Walory kulturowe:
zabytki budownictwa: reduta obronna "Koziołek", drewniane zagrody i chaty kryte strzechą, wiatraki, krzyże przydrożne, kapliczki. prywatne muzeum archeologiczne Władysława Litwińczaka w Suraży. spływy łódkami - " pychówkami " w parku znajduje się zabytkowy dwór w Kurowie - siedziba dyrekcji Parku.
Najbliższe większe miasta - Choroszcz, Łapy, Tykocin. W Tykocinie warto zwiedzić barokową synagogę z 1642r. oraz barokowy kościół z lat 1742-1745. W Chroszczy znajduje się ciekawy kościół barokowy oraz cerkiew prawosławna z 1877r. W dawnym parku francuskim można obejrzeć odbudowany barokowy pałac, w którym znajduje się muzeum wnętrz.
BIAŁOWIESKI PARK NARODOWY
W obecnej formie utworzony został w 1947 roku. Powierzchnia ogólna Parku wynosi 5317 ha, z tego lasy zajmują 92%. Ochroną ścisłą objęta jest powierzchnia 4 747 ha w całości zajęta przez lasy. Flora i fauna są bardzo bogate. Stwierdzono, że występują tu 632 gatunki roślin naczyniowych, a także bardzo liczne gatunki świata zwierzęcego. Park posiada interesujące muzeum przyrodnicze oraz kompleks zabytkowy, zwany parkiem pałacowym. Przy Parku znajduje się zamknięty ośrodek hodowli żubra oraz zagrody pokazowe z żubrami, jeleniami, dzikami i konikami polskimi.
PARK NARODOWY „UJŚCIE WARTY”
Park Narodowy Ujście Warty leży nad samym ujściem rzeki Warty w zachodniej Polsce. Jest najmłodszym Parkiem Narodowym w naszym kraju. Powstał 1 lipca 2001 r., stając się jednocześnie 23 Parkiem Narodowym w Naszym kraju. Krajobraz regionu Ujścia Warty zdominowany jest przez rzeki. Odra oraz uchodząca do niej pod Kostrzynem Warta stanowią zrąb sieci rzecznej. Mniejsze cieki wodne to Postomia, pod Kostrzynem wpadająca do Warty i prawobrzeżny dopływ Odry - Myśla, niewielkie rzeczki Łęcza i Rącza Struga oraz cała sieć różnej wielkości i długości kanałów w dolinie Warty, będąca pozostałością dawnej, niezwykle rozbudowanej sieci hydrograficznej tej rzeki. Obecna długość większych cieków na omawianym terenie wynosi ponad 300 km. Ich pierwotna długość była kilka razy większa. Pewne wyobrażenie o dawnym systemie hydrograficznym dawać może leżący w widłach Warty i Postomi fragment Kostrzyńskiego Zbiornika Retencyjnego, choć i tam obserwować można ślady działalności człowieka. Pozostałością dawnych koryt są również liczne, mniej lub bardziej wypłycone starorzecza, przeważnie odcięte od rzeki i kontaktujące się z nią tylko przy wysokich lub bardzo wysokich stanach wody. Największe z nich, np. tzw. Stara Warta leżąca poniżej pompowni w Słońsku, to zbiorniki wodne o powierzchni kilkunastu hektarów. W dolinie Warty największa liczba starorzeczy zachowała się na międzywalu, w dolinie Odry w rejonie Kaleńska i Porzecza. Łącznie starorzeczy o powierzchni powyżej 1 ha jest kilkanaście, natomiast liczba mniejszych, często prawie całkowicie wypłyconych, przekracza 100. Ich łączna powierzchnia to 200 - 300 ha lustra wody. Wahania poziomu wody w Warcie i Odrze są znaczne - często w ciągu kilku tygodni poziom wody wzrasta lub obniża się o 2 - 3 m. Na Warcie najwyższe przepływy występują przeważnie w marcu i kwietniu, aby następnie stopniowo maleć. Najniższe przepływy notowano w okresie od lipca do września. Najwyższe przepływy na Odrze zdarzają się natomiast w półroczu letnim (np. pamiętna powódź w roku 1997). Średnio Wartą przepływa w ciągu sekundy około 200 m3 wody, a Odrą - około 300. Jednak w czasie "wielkich wód" Wartą płynie nawet do 900, a Odrą do 2000 m3 wody na sekundę. W ciągu kilku godzin wodą tą można napełnić średnie jezioro! Rzece i nanoszonym przez nią regularnie namułom zawdzięczać należy żyzność gleb na polderach. Choć po regulacji Warty i Odry oraz zbudowaniu wałów przeciwpowodziowych proces ten został przerwany, z tego co rzeki naniosły do XVIII wieku korzysta wciąż dzisiejsze rolnictwo. Świat zwierząt obszaru "Ujście Warty" to przede wszystkim ptaki, dla których przyjeżdża się tu z daleka. Reprezentuje je prawie 250 gatunków, około 170 to gatunki lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe. Najbardziej interesującym pod względem awifauny fragmentem obszaru, znanym szeroko nie tylko w kraju, jest Kostrzyński Zbiornik Retencyjny, chroniony jako rezerwat Słońsk. Na jego terenie stwierdzono ponad 200 gatunków ptaków. Corocznie lub prawie corocznie do lęgów przystępują tu 4 gatunki perkozów (dwuczuby, rdzawoszyi, zausznik i perkozek), do 9 gatunków kaczek (krzyżówka, krakwa, cyranka, cyraneczka, płaskonos, rożeniec, głowienka, czernica, gągoł), do 8 gatunków mew i rybitw (mewa pospolita, mewa srebrzysta, śmieszka, mewa mała, rybitwa zwyczajna, rybitwa czarna, rybitwa białoskrzydła, rybitwa białowąsa), do 7 gatunków siewek (krzyk, krwawodziób, rycyk, czajka, sieweczka rzeczna, batalion, ostrygojad i szczudłak). Za herbowe ptaki zbiornika uznać można kormorana, gęgawę i ohara. Wiele gatunków ptaków gniazduje na terenie Zbiornika bardzo licznie, np. liczebność śmieszki w korzystne lata dochodzi do 6 tys. par. Obszar Zbiornika ma również duże znaczenie jako miejsce pierzenia ptaków wodnych. Tracąc lotki stają się one na krótki czas nielotne, dlatego koncentrują się w miejscach zapewniających spokój i bezpieczeństwo. Liczebność pierzących się ptaków w znacznej mierze zależy od stanu wody. W odpowiednich warunkach pierzy się tu do 2000 gęgaw, 3000 cyraneczek, 7000 krzyżówek, 500 łabędzi oraz po kilkaset płaskonosów, cyranek, krakw i innych kaczek. Szczególne znaczenie ma ten teren dla ptaków migrujących. Zwłaszcza w okresie migracji jesiennych w jego rejonie dochodzi do wyjątkowych, nie spotykanych nigdzie w Polsce, koncentracji ptaków wodnych. Liczebność gęsi zbożowych i białoczelnych często przekracza wówczas 100 tys. osobników. Zlatujące się wieczorem z okolicznych pól stada gęsi dosłownie zasnuwają niebo. Wiosną koncentracje ptaków nie są tak duże, choć większa jest różnorodność gatunków. Bardzo licznie, szczególnie w okresie jesiennym i zimowym, występują na terenie zbiornika ptaki drapieżne. Liczebność zlatujących się tu w poszukiwaniu łatwej zdobyczy bielików często przekracza 50 osobników - nierzadko na jednym drzewie obserwować można po kilka odpoczywających ptaków. W okresie wędrówek, wiosną oraz późnym latem, przy niezbyt wysokim poziomie wody, na terenie zbiornika zatrzymują się duże ilości siewek. Niezatarte wrażenie pozostawiają olbrzymie, liczące po kilkaset osobników, stada batalionów, dość liczne są również kwokacze, brodźce leśne i śniade. Wśród ptaków zatrzymujących się na obszarze zbiornika obserwowano wiele gatunków rzadkich, pojawiających się w kraju sporadycznie lub wyjątkowo jak czaplę modronosą, czaplę białą, czaplę nadobną, warzęchę, bernikle - kanadyjską i białolicą, gęś tybetańską, kazarkę, kamusznika, szlamca i wiele innych. Miejscem koncentracji wielu interesujących i rzadkich gatunków ptaków jest międzywale Warty poza Zbiornikiem. Trzon awifauny stanowią tu również gatunki, których występowanie uwarunkowane jest zalewami. Spośród siewek zwraca uwagę gniazdujący w rejonie Kłopotowa kulik wielki oraz lęgowe w kilku miejscach rycyk i krwawodziób. Obok nich, w liczbie do kilkunastu par, występują tu również ginące gatunki chruścieli - derkacz i kropiatka. W zakrzewieniach nad Wartą królują słowik szary, dziwonia i strumieniówka. Międzywale Warty jest także ważnym zimowiskiem ptaków wodnych, które szczególnie licznie skupiają się tu przy niskim poziomie wody na terenie Kostrzyńskiego Zbiornika Retencyjnego. Od listopada do marca na Warcie koło Kłopotowa, Okszy czy Świerkocina obserwować można po kilkaset łabędzi krzykliwych. Dolina Odry nie jest aż takim rajem dla ptaków jak dolina Warty. Nad starorzeczami i brzegami Odry gniazdują między innymi nurogęś i gęgawa. Można tu także, choć rzadziej niż nad Wartą, spotkać płaskonosa, krakwę i cyrankę, kropiatkę i derkacza, kulika, rycyka i krwawodzioba. Obszar ujścia Warty to kraina bociana. W trzech wsiach leżących na północnej krawędzi pradoliny - Dąbroszynie, Krześniczce, Kamieniu Małym - gniazduje prawie 30 par. Bocian osiąga tu jedno z najwyższych zagęszczeń notowanych w zachodniej Polsce. Kilkanaście zajętych gniazd naliczyć można również w Czarnowie. Bardzo interesujący pod względem ornitologicznym jest sąsiadujący z Kostrzyńskim Zbiornikiem Retencyjnym od wschodu kompleks łąk i szuwarów. Na podmokłych łąkach o stosunkowo stabilnym poziomie wody dość częsty jest derkacz, nieco rzadziej spotyka się kropiatkę. Do gatunków dominujących należą świerszczak i rokitniczka. Licznie występują tu sowy i ptaki drapieżne. Spośród pierwszych na szczególną uwagę zasługuje pójdźka, którą najłatwiej usłyszeć lub zobaczyć we wsiach w rejonie Głuchowa. Dość liczna jest tu również sowa uszata, a z drapieżników dziennych pustułka. W trzcinowiskach gniazduje kilka par błotniaków stawowych, a w okolicach Kłopotowa sporadycznie można jeszcze spotkać ginącego w całej Polsce błotniaka łąkowego. Wiele rzadkich i ginących gatunków ptaków gniazduje również w obrębie kompleksu torfianek na północny-wschód od Lemierzyc. Bez trudu można tu spotkać gęgawę i perkoza rdzawoszyjego lub usłyszeć charakterystyczny głos bąka. Na przylegających od północy i zachodu podmokłych łąkach i pastwiskach gniazdują rycyki, krwawodzioby i kuliki wielkie. Zmiany w środowisku, powodowane przez człowieka, wielokrotnie przyspieszają naturalne procesy dynamiki fauny. Jednym z tego przejawów jest przyspieszenie procesu kurczenia się zasięgów i wymierania lokalnych populacji gatunków trudno przystosowujących się do tych zmian. Wiele jest gatunków, które w ostatnim ćwierćwieczu całkowicie zniknęły z obszaru Ujścia Warty - wymienimy tu tylko dwa przykłady - dropia i kraskę. Drop występował w rejonie Pamięcina i Lasek jeszcze w latach 60., później, podobnie jak na innych stanowiskach w Polsce, wyginął całkowicie. Pojedynczy okaz, prawdopodobnie pochodzący z populacji niemieckiej, padł ofiarą kłusowników w rejonie Kostrzyna jeszcze w połowie lat 80. Kraska, występująca tu stosunkowo licznie jeszcze w początkach lat 70. również wyginęła całkowicie w ciągu dosłownie kilkunastu lat. Dla wielu gatunków ptaków narażonych na wyginięcie obszar "Ujścia Warty" stanowi jedną z ważniejszych w skali kraju, a nawet Europy, ostoi. Naturalne procesy rozprzestrzeniania się gatunków, przyspieszane przez zmiany wprowadzane w środowisku przez człowieka powodują, że wiele gatunków zwiększa swoją liczebność, szybko zasiedlając nowe obszary. Przykładem może tu być grupa gatunków związanych dotychczas z wybrzeżami, ostatnio szybko zasiedlająca śródlądzie: ohar, mewa srebrzysta czy ostrygojad. Ohar pojawił się na omawianym terenie w początkach lat 70., kiedy to obserwowano pierwszą parę lęgową. W końcu lat 80. jego liczebność wynosiła około 20 par, a główną przyczyną tak znacznego sukcesu była adaptacja do gniazdowania w skrzynkach lęgowych rozwieszanych na terenie Kostrzyńskiego Zbiornika Retencyjnego dla krzyżówek. Pierwsze lęgi mewy srebrzystej zanotowano tu w początkach lat 80., po kilku latach liczebność populacji dochodziła do 20 par. Pierwsze gniazdo ostrygojada znaleziono tu w roku 1987 - od tego czasu corocznie gniazduje na terenie Zbiornika. Do grupy stałych składników awifauny tego obszaru kandyduje ostatnio coraz więcej gatunków - szczudłak, bernikla kanadyjska, czapla biała ... Piotr Bednarek, rzecznik prasowy wojewody lubuskiego: "Ujście Warty" jest 23. Parkiem Narodowym w Polsce; pierwszym utworzonym na mocy zmienionej ustawy o ochronie przyrody. Park powstał przy aktywnym udziale miejscowych władz samorządowych. Powierzchnia nowego parku, który rozpocznie swoją działalność 1 lipca 2001 roku, wynosi 8 tys. ha. Stanowi on jeden z najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i błotnych w Polsce (ponad 140 gatunków, w tym aż 26 zagrożonych wyginięciem w świetle międzynarodowej klasyfikacji Bird Life International)".
KAMPINOSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1959 roku, reprezentuje przyrodę nizin środkowopolskich. Położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy. Powierzchnia ogólna Parku wynosi 35 478 ha, z tego lasy zajmują 74%, grunty rolne 15%, wody i pozostałe 11 %. Charakterystyczne dla Parku są wydmy śród- lądowe, pokryte lasami. Przeważają drzewo- stany sosnowe, które zajmują 76% powierzchni leśnej. Występuje tu około 1000 gatunków roślin naczyniowych i 500 gatunków kręgowców, a wśród nich bóbr, bocian czarny, żuraw i sokół wędrowny. Tereny Parku mają bogatą tradycję historyczną. Zachowały się tu mogiły powstańców z 1830 i 1863 roku, cmentarze wojskowe i partyzanckie z czasów ostatniej wojny oraz cmentarz w Palmirach, na którym pochowane są ofiary pierwszych masowych egzekucji hitlerowskich
WIELKOPOLSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1957 roku, reprezentuje przyrodę regionu Pojezierza Wielkopolskiego. powierzchnia ogólna Parku wynosi 5 194 ha, w tym lasy zajmują 84%, wody 8%, grunty rolne 4%, i inne 4%. Krajobraz Parku jest bardzo urozmaicony. W wyniku działania lodowca wytworzyły się liczne wzniesienia moreny czołowej i rynny wypełnione wodą jezior. Flora Parku liczy po- nad 900 gatunków roślin naczyniowych, w tym wiele chronionych, jak storczyki, goździk siny, zimoziół i inne. Liczbę gatunków ptaków ocenia się na około 190. Na uwagę zasługuje muzeum z bardzo ciekawą ekspozycją.
POLESKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1990 roku. Powierzchnia ogólna wynosi 4813 ha. Teren Parku jest płaski, w znacznej części stale podtopiony i stąd udział wód, bagien i torfowisk w jego powierzchni wynosi 28%. Część torfowisk i bagien pokryta jest roślinnością drzewiastą, stąd zalesienie Parku wynosi 80%. Flora i fauna są tu szczególnie bogate. Naliczono tutaj 928 roślin naczyniowych, z tego 43 gatunki objęte są całkowitą ochroną. Fauna jest najliczniej reprezentowana przez ptaki -146 gatunków, w tym 15 zagrożonych wyginięciem jak: gęś gęgawa, orlik krzykliwy, orzeł przedni, żuraw, kulik wielki i wodniczka. Zbiorowiska leśne są w tym Parku stosunkowo ubogie. Głównym celem ochrony są torfowiska
KARKONOSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1959 roku, Powierzchnia ogólna Parku wynosi 5 563 ha, z tego lasy zajmują 68%, grunty rolne 1 %, wody 1% i pozostałe 30%. Park zajmuje północną część Karkonoszy. jest to najwyższa partia Sudetów. Występują tu bardzo ciekawe formy skalne ostańców (Słonecznik, Końskie Łby, Pielgrzymy), a także kotły skalne (Śnieżne Kotły z Małym i Wielkim stawem). Lasy Parku wykazują wyraźne zróżnicowanie pionowe, Wyróżnia się regiel dolny i regiel górny. 98% powierzchni leśnej Parku tworzy świerk. Lasy Karkonoszy są w stanie klęski ekologicznej, spowodowanej przemysłowym zanieczyszczeniem powietrza. Występuje tu 900 gatunków roślin naczyniowych. Faunę re- prezentują tu typowe zwierzęta leśne, a także muflon sprowadzony niegdyś z Korsyki.
ŚWIĘTOKRZYSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1950 roku. Powierzchnia ogólna wynosi 5 906 ha, z tego lasy zajmują 95%, pozostałe 5% to grunty rolne oraz wody. Park obejmuje główne pasmo Gór Świętokrzyskich, z najwyższym szczytem Łysicą. Dużą osobliwość przyrodniczą stanowią tzw. gołoborza -niewielkie podszczytowe zgrupowania głazów pozbawione roślinności. W zespołach leśnych dominuje jodła, która zajmuje 63% powierzchni Parku. Flora i fauna mają doskonałe warunki rozwoju. Występuje tu 700 gatunków roślin naczyniowych oraz różne gatunki zwierząt leśnych. Z zabytków historycznych wymienić należy zespół klasztorny na Świętym Krzyżu. Na uwagę zasługuje również muzeum przyrodnicze.
ROZTOCZAŃSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1974 roku. Powierzchnia ogólna wynosi 7811 ha, z tego lasy zajmują ponad 94%. Park zajmuje środkową część Roztocza. Przepływa przez niego rzeka Wieprz. Występujące w Par- ku zespoły leśne rozwijają się dynamicznie i cechuje je bardzo wysoka zdrowotność. Drzewa osiągają znaczne rozmiary i dożywają sędziwego wieku. Gatunkami panującymi są: sos- na, jodła i buk. Spotykamy tu roślinność zarówno typowo nizinną, jak też i górską, w tym wiele gatunków objętych ochroną. Występuje tu szereg zwierząt, w tym ptaków około 160 gatunków. Gady reprezentuje bardzo rzadki gatunek węża Eskulapa. Lasy Parku wchodziły kiedyś w skład ordynacji Zamojskich. W XVI wieku założony został tutaj zwierzyniec, od którego nazwę przyjęła główna miejscowość Roztocza -Zwierzyniec.
PARK NARODOWY GÓR STOŁOWYCH
Park Narodowy Gór Stołowych utworzony został w roku 1993 w Sudetach Środkowych na terenie jedynych w Polsce gór płytowych o charakterystycznej, warstwowej budowie geologicznej. Powierzchnia parku wynosi 6500 ha. Osobliwością i symbolem parku są ciekawe formy skalne. W wyniku dużej podatności piaskowców na erozyjną działalność wody i wiatru powstało tutaj wiele form skalnych o fantastycznych kształtach przypominających postaci olbrzymich roślin, zwierząt i ludzi. Za najciekawsze uchodzą zgrupowania skalnych ścian, wież i grzybów spotykane na Szczelińcu Wielkim � najwyższym szczycie Gór Stołowych, jak również w Błędnych Skałach, których nazwa pochodzi od labiryntu wąskich uliczek i tuneli utworzonych przez piaskowcowe skały. Sięgające średniowiecza osadnictwo na tych terenach wywarło swój wpływ na szatę roślinną Gór Stołowych. Tylko niewielki obszar zajmują lasy o charakterze zbliżonym do naturalnego z bukami, jodłami i wiązami w drzewostanie. Częściej spotkać tu można lasy świerkowe sztucznego pochodzenia. Bo gactwem Gór Stołowych jest reprezentowana przez wiele gatunków roślinność łąkowa i torfowiskowa, a także ciekawy świat zwierząt. Pamiątkami dawnych czasów są ruiny warownych ogrodów: Homole, Ratno i Radków pochodzących z przełomu XIII i XIV w.
OJCOWSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1956 roku. Jest to najmniejszy polski park narodowy. Powierzchnia ogólna wynosi 1 592 ha, z tego 79% zajmują zespoły leśne, 16% grunty rolne, wody i pozostałe 5%. W wyniku działania lodowca, wiatru i wody w Dolinie Ojcowskiej powstał wspaniały krajobraz urozmaicony licznymi jaskiniami, wąwozami i skałami o fantastycznych kształtach. Głównymi gatunkami lasotwórczymi są: sosna, jodła, buk i świerk. Urozmaicenie rzeż by terenu oraz mikroklimat wpłynęły na bogactwo flory Parku, która liczy ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych, Wiele roślin jest chronionych prawem, wśród nich są' storczyki, języcznik zwyczajny, wiśnia karłowata i inne. Fauna jest również bogata. Żyją tu typowe zwierzęta leśne, m.in.: borsuki, jenoty, tchórze, łaski, piżmaki. Na terenie Parku znajduje się piękny zamek w Pieskowej Skale, Park posiada ciekawe muzeum przyrodnicze.
GORCZAŃSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1981 roku. Powierzchnia ogólna wynosi 6 741 ha, z tego 95% tworzą zespoły leśne, grunty rolne zajmują 3%, wody 1 %, pozostałe tereny 1 %. Park obejmuje centralną część masywu Gorców. Głównymi gatunkami lasotwórczymi są: świerk, buk i jodła. Oprócz zespołów leśnych występują tu zespoły roślinne górskie. Krokusy i traworośla z ciemiężącą zieloną porastają polany i hale. Do osobliwości należy podejrzan lancetowaty, który ma tu jedyne stanowisko w całych polskich Karpatach. Fauna Parku jest typowa dla terenów leśnych. Wśród znacznej liczby ptaków występują: głuszec, jarząbek, bocian czarny, pluszcz i orlik krzykliwy. Spośród licznych gadów i płazów spotykamy tu salamandrę plamista -symbol Parku.
BABIOGÓRSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1955 roku. Powierzchnia ogólna wynosi 1 734 ha, z tego zespoły leśne zajmują 91 %, grunty rolne 1 %, wody i inne 7%. Park zajmuje najwyższą część Beskidów Zachodnich, ze szczytem Diablak w masywie Babiej Góry. roślinność Parku jest wyraźnie piętrowa. Regiel dolny tworzą lasy jodłowo-bukowe. W reglu górnym dominuje świerk z domieszką jarzębiny. W piętrze kosodrzewiny, powyżej górnej granicy lasu, obo k zwartych zarośli kosodrzewiny występuje jarzębina, wierzba śląska, po- rzeczka skalna, jałowiec halny i karłowate for- my świerka. Flora Parku liczy około 700 gatunków roślin naczyniowych. Rośnie tutaj rogownica alpejska oraz okrzyn jeleni, którego jedyne stanowisko w Polsce znajduje się na Babiej Górze. W lasach spotykamy np. rysie, wilki i niedźwiedzie.
MAGURSKI PARK NARODOWY
Magurski Park Narodowy leży w Tatrach, sąsiadując m.in. z Tatrzańskim i Pienińskim Parkiem Narodowym. Utworzony w roku 1995, a powierzchnia 19961 ha obejmuje niskie i średnie góry typowe dla Beskidu Niskiego, bory i lasy, bogaty świat zwierząt oraz urozmaicone formy skalne - to najważniejsze z walorów Magurskiego Parku Narodowego. Główną część Parku stanowi grzbiet Magury Wątkowskiej z najwyższym wzniesieniem na Wątkowej. Ważnym elementem tutejszej przyrody jest Wisłoka tworząca ze swoimi licznymi dopływami malownicze przełomy i zakola. Na szczególną uwagę zasługuje osobliwość geologiczna - pomnik przyrody "Diabli Kamień". Charakterystyczną cechą szaty roślinnej tego obszaru jest jej przejściowość pomiędzy Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi. W lasach dobrze zachowały się starodrzewy jodłowe i bukowe. Mały udział świerka w tych drzewostanach świadczy o ich naturalnym pochodzeniu. W magurskich ostępach spotkać można niedźwiedzia brunatnego, żbika, rysia oraz wiele gatunków leśnych ptaków. Ozdobą krajobrazu są drewniane cerkwie i pozostałe w okolicznych wsiach "chyże" - tradycyjne łemkowskie domy.
PIENIŃSKI PARK NARODOWY
Historia jego utworzenia sięga 1932 roku, kiedy w Pieninach powstała jednostka lasów państwowych "Park Narodowy w Pieninach". W obecnym kształcie Park został utworzony w 1954 r. Powierzchnia ogólna Parku wynosi 2 329 ha, z tego na lasy przypada 72%, grunty rolne 20%, wody i pozostałe tereny 8%. Park zajmuje środkową część Pienin. Można tu podziwiać piękne widoki, zarówno z najwyższego szczytu Pienin -z Trzech Koron, jak i z tratwy płynącej przełomem Dunajca. Głównymi gatunkami lasotwórczymi są: jodła, świerk i buk. Flora Parku jest bardzo bogata. Występuje tu około 1000 gatunków roślin naczyniowych. Również bogata jest fauna Parku, licząca między innymi 45 gatunków ssaków i 95 gatunków ptaków. Wśród zabytków historycznych na uwagę zasługują ruiny zamku w Czorsztynie oraz zamek w Nidzicy.
TATRZAŃSKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1954 roku. Powierzchnia ogólna wynosi 21 164 ha, z tego zespoły leśne zajmują 71 %, grunty rolne 1 %, wody 1 %. Park obejmuje cały obszar Tatr polskich. jest to zarazem jedyny w Polsce fragment pasma górskiego o charakterze alpejskim. W Parku istnieje wyraźny układ piętrowy roślinności. W reglu dolnym występują drzewostany świerkowe z udziałem jodły, modrzewia, sosny, buka, jawora i jarzębiny. W reglu górnym panuje las świerkowy. Powyżej rozciąga się piętro kosodrzewiny. Jeszcze wyżej rozpościera się piętro alpejskie, a najwyżej piętro turniowe z ubogą roślinnością. Flora Parku jest najbogatsza ze wszystkich polskich parków narodowych i liczy ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych. Również bogata jest fauna. Występują tu prawem chronione gatunki alpejskie, jak kozica i świstak oraz niedźwiedź. Na terenie Parku znajdują się liczne zabytki kulturowe (szałasy i kapliczki). W Parku znaj- duje się muzeum przyrodnicze.
BIESZCZADZKI PARK NARODOWY
Utworzony w 1973 roku. Ogólna powierzchnia po jego powiększeniu w 1990 roku wynosi 27 064 ha. Zespoły leśne zajmują ponad 70% ogólnej powierzchni. Park obejmuje najwyższą część Bieszczadów Zachodnich, z głównym szczytem Tarnicą. Osobliwością Bieszadów są bezleśne grzbiety, zwane połoninami. Głównymi gatunkami lasotwórczymi jest buk i jodła. W roślinności Parku nie wyróżnia się typowego dla gór układu piętrowego. Lasy bukowe dochodzą do 1150 m n.p.m. i graniczą bezpośrednio z połoninami porośniętymi krzewinkami borówki czarnej i brusznicy, licznymi trawami i zaroślami olszy szarej. Flora jest reprezentowana przez wiele gatunków wschodniokarpackich, mających w Parku jedyne stanowisko w Polsce. Wśród licznej fauny można tu spotkać żubra, niedźwiedzia, wilka, rysia i żbika. Przewiduje się w najbliższych latach utworzenie następujących parków narodowych: Stołowogórskiego, Magurskiego, Biebrzańskiego, Mazurskiego i Kadyńskiego o ogólnej powierzchni około 125 tys. ha. Projektuje się również powiększenie istniejących parków narodowych: Babiogórskiego, Białowieskiego, Słowińskiego i Wielkopolskiego o około 38 tys. ha. Ogólna powierzchnia parków narodowych wy- nosiłaby wtedy około 340 tys. ha, tj. około 1 % powierzchni kraju.