Babiogórsk
i Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Początki ochrony omawianego obszaru sięgają okresu
międzywojennego, kiedy to uchwałą walnego
Zgromadzenia PAU utworzono w 1933 r "Rezerwat na
Babiej Górze" obejmujący 650 ha. Park utworzony
został 30 października 1954 roku na obrzarze 1704 ha.
Babiogórski Park Narodowy znajduje
się w południowej części kraju w
województwie małopolskim, przy
granicy Polski ze Słowacją.
Obejmuje północną stronę masywu
Babiej Góry wraz z najwyższym
szczytem Beskidu Wysokiego
Diablakiem (1725 m n.p.m.).
Powierzchnia parku wynosi 3392
ha, w tym 3198 ha lasów. Ochroną
ścisłą objęte jest 1062 ha.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Grzbiet masywu Babiej Góry nieznacznie wznosi się i opada tworząc,
słabo zaznaczone szczyty. Babią Górę tworzą skały osadowe. Zostały
one wypiętrzone w okresie trzeciorzędu i noszą miano fliszu
karpackiego. Są to naprzemianległe warstwy piaskowców magurskich,
margli, łupków oraz iłów. Skład ich i ułożenie są wyraźnie widoczne w
miejscach odsłoniętych na północnym, stromym stoku Babiej Góry.
Północne ściany masywu zostały wytworzone w wyniku olbrzymich
ruchów osuwiskowych.
Przeważającym typem gleb na terenie parku są ubogie gleby inicjalne
i autogeniczne. W piętrze kosodrzewiny występują rankery właściwe -
gleby słabo zróżnicowane morfologicznie wytworzone ze skał
bezwęglanowych. Z reglem górnym związane są gleby bielicowe i
bielice, natomiast kompleks gleb brunatnych wykazuje przywiązanie
do piętra regla dolnego. W tym ostatnim piętrze wyróżniono także
gleby bielicowe i skryto bielicowe.
Wody
Wody
Grzbiet Babiej Góry jest obszarem
wododziałowym. Potoki spływające
na północ są dopływami Wisły i leżą
w zlewni Bałtyku. Potoki spływające
na południe leżą w zlewni Morza
Czarnego. Na terenie parku bierze
początek wiele potoków takich, jak:
Jałowiec, Markowy Potok, Jaworzynka,
Rybny Potok i inne. W masywie
Babiej Góry jest kilka małych
stawków, z których największy Mokry
Stawek ma 450 m2. Powstał on na
skutek obrywów bloków skalnych
przed ok. 5000 lat.
Roślinność
Roślinność
Flora Babiej Góry była badana już 100 lat
temu przez H. Zapałowicza, który
stwierdził występowanie ponad 600
gatunków roślin naczyniowych. Obecnie
na terenie parku potwierdzono
występowanie około 700 gatunków roślin
naczyniowych, prawie 200 gat. mchów
oraz liczne porosty, glony i wątrobowce.
Na Babiej Górze występuje 70 gatunków
wysokogórskich oraz 54 objętych ochroną
gatunkową.
Do osobliwości należą okrzyn jeleni
(będący symbolem parku) i rogownica
alpejska, które w parku mają jedyne
stanowiska w Polsce. Masyw Babiej Góry
jest naturalnym modelowym przykładem,
ukazującym piętrowy układ roślinności w
górach. W surowych warunkach
klimatycznych, na ubogiej inicjalnej
glebie, roślinność wyróżnia się
niezwykłym bogactwem gatunkowym.
Zwierzęta
Zwierzęta
Wśród bezkręgowców najlepiej
poznanymi są chrząszcze, których
w masywie Babiej Góry
stwierdzono ok. 1400 gatunków, w
tym klika endemicznych dla Karpat
Zachodnich. W małych stawkach
żyją traszki. Ryby żyją jedynie w
potokach (do wysokości ok. 1100 m
n.p.m.). Większe bogactwo
ichtiofauny spotyka się dopiero w
dolinie rzeki Skawicy.
Fauna parku liczy m.in. ok 120 gatunków ptaków (w tym
uszatka, puszczyk uralski, puchacz, dzięcioły, płochacz halny i
siwerniak). W ostatnich latach rzadkością stał się głuszec. W
parku występuje wiele ssaków. Licznymi są jelenie i dziki.
Stosunkowo częste są owadożerne ryjówki (górska, aksamitna i
malutka). Do rzadkości należą ryś, wilk, niedźwiedź oraz drobne
gryzonie nadrzewne: koszatka, orzesznica i żołędnica.
Białowiesk
i
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
historia
Białowieski Park Narodowy leży we wschodniej części Polski
w województwie podlaskim, przy granicy z Białorusią.
Park znajduje się w centralnej części Puszczy
Białowieskiej, najbardziej naturalnego kompleksu leśnego
na niżu Europy. Powierzchnia parku wynosi 10502
ha.Ekosystemy leśne zajmują ponad 90% obszaru parku.
Historia parku sięga 1921 roku, kiedy utworzono
leśnictwo "Rezerwat", które w 1932 roku przemianowano
na "Park Narodowy w Białowieży". W roku 1947 obiekt
ten reaktywowano jako Białowieski Park Narodowy.
Geologia i geomorfologi
Geologia i geomorfologi
a
a
Teren parku należy do obszaru
staroglacjalnej wysoczyzny
morenowej, powstałej w wyniku
rozpadu i wytopienia się lądolodu
środkowopolskiego stanowiącego
stadiał Warty. Rzeźba jest mało
urozmaicona. Wśród utworów
powierzchniowych dominują piaski i
żwiry. Na terenie parku przeważają
gleby brunatne i płowe wytworzone z
glin zwałowych. W dolinach rzek
występują czarne ziemie i słabo
wykształcone mady. Małe
bezodpływowe zagłębienia zajmują
gleby torfowe.
Roślinność
Roślinność
Flora parku liczy około 4500 gatunków, w tym 725 gat. roślin
naczyniowych, 277 gat. porostów i ponad 3000 gat.
grzybów. Spośród szczególnie rzadkich roślin parku należy
wyróżnić: pełnika europejskiego, kosaćca syberyjskiego,
arnikę górską, turówkę wonną i fiołka bagiennego.
Na obszarze parku występuje 40
zbiorowisk roślinnych, wśród których
przeważają zbiorowiska leśne.
Dominującymi wśród nich są grądy
typowe i niskie; rzadszymi są łęgi i bory
mieszane. Bardzo małe powierzchnie
zajmują bory świeże i bagienne.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku jest bogata i składa się z około 10000 gatunków,
wśród których przeważają bezkręgowce. Najliczniejszą (ok.
8500 gat.) grupą są owady. We wszystkich grupach jest dużo
gatunków rzadkich lub objętych ochroną gatunkową. W
parku gnieździ się około 120 gatunków ptaków, występuje 7
gat. gadów oraz 12 gat. płazów.
Symbolem parku jest żubr. Ostatnie żubry żyjące na wolności
wyginęły w Puszczy Białowieskiej w 1919 r. Ponownie
gatunek ten sprowadzono na obszar parku w roku 1929.
Obecnie stado wolnościowe w polskiej części Puszczy liczy
około 250 sztuk.
W parku występuje 44 gat. ssaków, w tym: wilk, ryś, bóbr i
żubr.
Biebrzańsk
i
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
historia
Biebrzański Park Narodowy został utworzony w 1993 roku.
Położony jest w północno-wschodniej Polsce na terenie
województwa podlaskiego. Jest to największy park narodowy
w Polsce. Jego powierzchnia wynosi 59223 ha. Wokół parku
utworzono otulinę o powierzchni 66824 ha. Obszary leśne
zajmują 15539 ha, 18369 ha to grunty rolne i 23140 ha to
nieużytki - w rzeczywistości najbardziej wartościowe
ekosystemy - słynne Bagna Biebrzańskie. Powierzchnia 3936
ha została objęta ochroną ścisłą (rezerwat Czerwone Bagno).
Ze względu na niespotykane w Europie tereny bagienno-
torfowe oraz bardzo zróżnicowaną faunę, a w szczególności
bogaty świat ptaków, park został umieszczony na liscie
obszarów chronionych konwencją RAMSAR.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Biebrzański Park Narodowy obejmuje znaczną część Kotliny
Biebrzańskiej - wielkiego obniżenia terenu o długości ponad 100 km,
powstałego w okresie zlodowaceń: środkowopolskiego i bałtyckiego.
Wypełnia ją kilkumetrowa warstwa torfu. Jest to największy i
najbardziej naturalny w Europie Środkowej kompleks torfowisk o
powierzchni ok. 90000 ha. Dolina Biebrzy jest otoczona ze wschodu,
południa i zachodu przez wysoczyzny morenowe - Białostocką,
Kolneńską i Wysokomazowiecką - utworzone podczas zlodowacenia
środkowopolskiego. Na północy granice wyznacza wysoczyzna
morenowa uformowana podczas ostatniego zlodowacenia
(Bałtyckiego). W okolicach Augustowa dolina jest otoczona strefą
głębokich jezior i kotlin polodowcowych. W Kotlinie Biebrzańskiej
wyróżnia się trzy odrębne części zwane basenami: północny -
obejmuje dolinę na wschód od Sztabina, środkowy - od Sztabina do
Osowca i południowy od Osowca do ujścia Biebrzy do Narwi. Basen
Północny, zwany też basenem górnym Biebrzy, zajmuje 40-
kilometrowy odcinek doliny o szerokości 1 - 3 km. Złoża torfu mają
tu miąższość 3 - 6 m i miejscami są podścielone przez gytię.
Basen Środkowy wyróżniają rozległe piaszczyste pasma, w wielu
miejscach przekształcone przez procesy eolityczne w wydmy
częściowo zanurzone w torfie. Kanał Augustowski,
Woźnawiejski, Rudzki (wybudowane w pierwszej połowie XIX
w.) zmieniły układ hydrologiczny tej części doliny, powodując
trwałe obniżenie poziomu wód gruntowych i przesuszenie
torfowisk. Basen Południowy, zwany też Basenem Dolnym
Biebrzy, ma kształt rynny o długości 30 km i szerokości 12 -
15 km. Złoża torfu o miąższości około 2 m podścielone są
utworami żwirowo-piaskowymi, miejscowo pokrytymi iłami i
osadami wodnymi. Małe wydmy rozrzucone wyspowo,
zanurzone są w torfie zalegającym otaczające płaskie tereny
zalewowe. Wzdłuż tej strefy o szerokości 1 - 2 km występują
liczne łukowate zakola. Basen ten uznawany jest za
najbardziej naturalny w dolinie Biebrzy.
Cechą charakterystyczną rzeżby terenu
Górnego Basenu Biebrzy są wzgórza
morenowe. Basen Środkowy ma kształt
zbliżony do trapezu o wymiarach 20 x 40 km.
Jest to kompleks torfowisk o powierzchni
około 45000 ha i miąższości torfu 1 - 3 m. W
północnej części pod złożami torfu zalega
piasek i żwir, a w południowej osady wodne i
glina.
Wody
Wody
Główną oś hydrologiczną parku stanowi Biebrza (159 km
długości w granicach parku). Jest to rzeka o typowo
nizinnym charakterze z niskimispadkami (od 0.06 do
3.33 promila), silnie meandrująca z licznymi zakolami i
starorzeczami. Szerokość koryta Biebrzy wynosi od kilku
metrów w basenie północnym do kilkunastu w jej
dolnym biegu. Obszar zlewni Biebrzy wynosi 7062 km2.
Dolina Biebrzy zasilana jest zarówno wodami
powierzchniowymi, jak też wodami podziemnymi:
naporowymi z dna doliny oraz wypływającymi z
rozległych warstw wodonośnych wysoczyzn
morenowych otaczających dolinę. Sposób zasilania
wodą, a także jej trofizm decydują o charakterze siedlisk
parku.
Roślinność
Roślinność
Szata roślinna parku odznacza się dużą różnorodnością,
wysokim stopniem naturalności i obecnością wielu rzadkich
gatunków. Sprzyjające warunki rozwoju znajdują tu rośliny
pochodzenia północnego i relikty glacjalne, reprezentowane
przez 17 atunków roślin naczyniowych m.in.: brzozę niską,
wierzbę lapońską, wełnianeczkę alpejską, gnidosza
królewskiego, skalnicę torfowiskową, turzycę strunową i 8
gatunków mszaków np.: mszar nastroszony, skorpionowiec
brunatny. Dotychczas w dolinie Biebrzy stwierdzono
występowanie 872 gatunków roślin naczyniowych, z
których 67 jest objętych prawną ochroną gatunkową w
Polsce, zaś 9 umieszczonych jest w Polskiej Czerwonej
Księdze Roślin jako gatunki ginące bądź zagrożonych
wyginięciem (m.in. szachownica kostkowata, fiołek torfowy,
wełnianeczka alpejska i wierzba borówkolistna). Według
dotychczasowych danych na siedliskach mokradłowych
doliny Biebrzy występują zbiorowiska ponad 60 zespołów
roślinnych, w tym niemal wszystkie zbiorowiska siedlisk
wodnych, bagiennych i torfowych spotykane w Polsce.
Zwierzęta
Zwierzęta
Dolina Biebrzy jest unikatową w skali Europy enklawą dla
ptaków wodno-błotnych. Obserwowano tu dotychczas
263 gatunki ptaków, w tym 185 gatunków lęgowych.
Spośród 56 gatunków uznanych w Polsce za zagrożone
wyginięciem 21 gnieździ się w parku, np.: dubelt,
wodniczka, rybitwa czarna, orlik grubodzioby. Dla
niektórych ptaków ptaków wodno-błotnych Bagna
Biebrzańskie są jedną z ostatnich ostoi gwarantujących
utrzymanie się ich populacji w Europie Środkowej
.
Dla wielu grup fauny dane są wciąż
niekompletne i wymagają uzupełnienia. Na
obszarze parku stwierdzono występowanie
47 gatunków ssaków, 12 gatunków płazów,
5 gatunków gadów i 37 gatunków ryb.
Fauna bezkręgowców jest słabo poznana.
Jak dotąd zarejestrowano tu
występowanie: 607 gatunków motyli - z
tego 93 gatunki motyli dziennych, 42
gatunki chruścików, ok. 400 gatunków
pająków i 19 gatunków pijawek.
Bieszczadzk
i
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Bieszczadzki Park Narodowy jest trzecim co do wielkości
parkiem narodowym w Polsce, położonym w województwie
podkarpackim, przy granicy z Republiką Słowacką i Ukrainą.
Powstały w roku 1973 park obejmował zaledwie 59,55 km2.
Chronił wtedy jedynie niewielką część cennych przyrodniczo
obszarów (głównie kompleks połonin z niewielkim obszarem
przyległych lasów). W następnych latach park dwukrotnie
powiększano. W 1989 i 1991 roku objęto ochroną znaczny
obszar naturalnych lasów, a także kompleksy półnaturalnej
roślinności nieleśnej na terenie dawnych osad. W 1996 roku
park powiększono o rozległe tereny łąkowe położone na
terenie dawnych wsi Bukowiec, Beniowa, Caryńskie. Obecnie
Bieszczadzki Park Narodowy zajmuje powierzchnię 29202 ha
w najwyżej położonej części Bieszczadów. Szczególne walory
przyrodnicze terenu Bieszczadów przemawiają za tym, aby
park objął swym zasięgiem dolinę Sanu po pasmo Otrytu na
północy oraz całą zlewnię Solinki.
Roślinność
Roślinność
BdPN jest jednym z nielicznych w Europie obszarów górskich, o
dobrze zachowanej rodzimej florze i faunie. Lasy zajmujące
około 80% powierzchni, odznaczają się wysokim stopniem
naturalności, a w przypadku kilku kompleksów leśnych stan
zachowania pozwala mówić o ich pierwotnym charakterze.
Różnorodność biocenotyczna i gatunkowa jest bardzo wysoka.
Na dużych przestrzeniach występują naturalne zespoły leśne i
nieleśne, którym towarzyszą liczne zbiorowiska roślinne o
charakterze półnaturalnym porastające tereny dawnych wsi
(tzw. kraina dolin). Naturalność i swoistość szaty roślinnej i
fauny BdPN wynika nie tylko z dobrego zachowania przyrody w
przeszłości, lecz jest także efektem spontanicznej
renaturalizacji. Procesy sukcesyjne przebiegające nieprzerwanie
od pół wieku w krainie dolin oraz oraz na połoninach i w lasach,
podkreślają unikatowy charakter tego terenu, gdyż w podobnej
skali czasowej i przestrzennej nie występują w innych obszarach
górskich Europy Środkowej
Flora naczyniowa obejmuje
około 760 gatunków, z których
29 to gatunki
wschodniokarpackie. Wśród
gatunków endemicznych dla
Karpat Wschodnich w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym występują
pszeniec biały, lepnica
karpacka, przywrotnik
turkulski.
Oprócz gatunków wschodniokarpackich do
najcenniejszych roślin spotykanych w parku należą
rośliny wysokogórskie (około 70 gatunków). Są to m.in.:
zawilec narcyzowy, widłak alpejski, prosiennicznik
jednogłówkowy. 66 gatunków występujących na terenie
BdPN to rośliny prawnie chronione, przy czym 58
objętych jest ochroną ścisłą.
Zwierzęt
Zwierzęt
a
a
Bieszczadzki Park Narodowy jest stosunkowo licznie zasiedlany
przez gatunki, które uznawane są za zagrożone lub rzadkie
w innych częściach Europy. Rodzime populacje dużych
ssaków drapieżnych: niedźwiedzia, wilka i rysia są
szczególnie cennym elementem tutejszej przyrody. Spośród
dużych roślinożerców najliczniejszy jest jeleń. Liczebność
populacji została oceniona na 5-7 osobników/100 ha. Pod
koniec lat sześćdziesiątych reintrodukowano w
Bieszczadach żubry. Gatunek ten łatwo zaadaptował się do
miejscowych warunków i obecnie populacja bieszczadzka
liczy około 100 osobników z czego na obszarze BdPN żyje
około 20 osobników. W Bieszczadach występują również
populacje sarny, dzika, oraz kilka osobników łosia. Jeśli
chodzi o sukcesy na polu ochrony aktywnej ostatnio
dokonano w BdPN udanej reintrodukcji bobra. W parku
prowadzi się również hodowlę zachowawczą starej, ginącej
rasy konia huculskiego.
Park jest rajem dla ornitologów.
Szczególnie interesującą i cenną
grupą są liczne tu ptaki drapieżne
takie jak: orzeł przedni, orlik
krzykliwy, sokół wędrowny,
gadożer, orzełek włochaty,
trzmielojad oraz sowy: puchacz i
puszczyk uralski. Na połoninach
gnieżdżą się także gatunki
alpejskie: siwernika, płochacz
halny, nagórnik.
Ciekawostką faunistyczną jest
wąż eskulapa, obecny tylko w
kilku miejscach w Polsce; jego
największa populacja zamieszkuje
rezerwat przyrody położony
wzdłuż koryta Sanu, na północ od
granic BdPN.
Bory
Tucholskie
PN
Położenie,
Położenie,
powierzchnia
powierzchnia
Park Narodowy "Bory Tucholskie"
utworzono 1 lipca 1996 roku na
obszarze 4789 ha. Park leży w
północno-środkowej części kraju, w
województwie pomorskim, powiat
chojnicki, w największym w Polsce
kompleksie leśnym: Borach Tucholskich.
Park obejmuje część Zaborskiego Parku
Krajobrazowego, utworzonego w 1990
roku dla zachowania wybitnych walorów
przyrodniczych i kulturowych
południowej części Kaszub zwanej
Ziemią Zaborską.
Geologia i
Geologia i
geomorfologia
geomorfologia
Park jest ważnym uzupełnieniem
sieci obszarów objętych najwyższą
formą ochrony w Polsce. Obszar
Borów Tucholskich ukształtowany
został przez lodowiec skandynawski
podczas zlodowacenia bałtyckiego.
Teren parku pokrywa rozległy sandr
Brdy zbudowany głównie z piasków
i żwirów, na których wykształciły
się ubogie gleby. Urozmaiceniem
krajobrazu są doliny i rynny oraz
pagórki wydm.
Wody
Wody
Na terenie parku znajduje
się ponad 20 jezior, w tym
szczególnie cenne lobeliowe
(4) o kryształowo czystej
wodzie. Osobliwością są
także jeziora dystroficzne
(3) oraz obszar tzw. Strugi
Siedmiu Jezior.
Najważniejszymi rzekami są
Brda i Czerwona Struga,
przepływające przez otulinę
parku.
Roślinność
Roślinność
W zbiorowiskach roślinnych parku wyróżniono 56 zespołów
wodnych, 7 mszarnych i 15 leśnych. Dominują w parku
ekosystemy świeżych borów sosnowych. Znaczne
powierzchnie zajmują również bory chrobotkowe z
dużym udziałem rzadkich gatunków porostów. Flora
porostów liczy 206 gatunków.
Niezwykle cennymi składnikami
flory parku są rośliny związane z
jeziorami lobeliowymi: lobelia
jeziorna i poryblin jeziorny oraz z
torfowiskami i mszarami: turzyce,
rosiczki, czermień błotna
.
Zwierzęta
Zwierzęta
Na obszarze parku stwierdzono
występowanie 144 gatunków
ptaków, w tym 108 gatunków
lęgowych; 25 gatunków ryb,
43 gatunki ssaków, 13
gatunków płazów i 6 gatunków
gadów. Do najcenniejszych
gatunków należą wsród
ptaków: żuraw, puchacz,
bielik, gągoł i zimorodek, a
wśród ssaków: 7 gatunków
nietoperzy oraz bóbr i wydra.
Drawieński
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia
Położenie, powierzchnia
Drawieński Park Narodowy leży w środkowo -
zachodniej Polsce na pograniczu województw
zachodniopomorskiego, lubuskiego i
wielkopolskiego. Park jest częścią kompleksu
leśnego Puszczy Drawskiej, która znajduje się
na Pojezierzu Myśliborsko-Wałeckim. Obejmuje
on obszar od wypływu Drawy z jez. Dubie
(Adamowo) na północy i ciągnie się do Starego
Osieczna na południu.
Park utworzony został w roku 1990 na
obszarze 8691 ha. Aktualna jego powierzchnia
wynosi 11342 ha, z czego lasy zajmują 9507
ha, a ochroną ścisłą objęte jest 368 ha.
Ekosystemy wodne, które należą do jednych z
cenniejszych w parku, zajmują 937 ha.
Geologia, geomorfologia i gleby
Geologia, geomorfologia i gleby
Krajobraz parku został ukształtowany przez lodowiec i jego wody
roztopowe w czasie zlodowacenia bałtyckiego. Pozornie płaski i
monotonny krajobraz należy jednak do najciekawszych
przyrodniczo obszarów Pojezierza Południowo-pomorskiego.
Rzeźba parku jest zróżnicowana. Przeważają jednak tereny
równinne pokryte utworami typu sandrowego. Utwory moreny
czołowej występują wzdłuż Drawy. Najwyższe wzniesienie
znajduje się w rejonie jeziora Martew (105,5 m n.p.m.) w
północnej części parku. W części południowej teren obniża się do
70 m n.p.m. Gleby parku są raczej ubogie, na równinach
przeważają piaski luźne i słabogliniaste, w dolinach rzek
występują piaski rzeczne terasów akumulacyjnych oraz
miejscami torfy i mady. W zlewni Drawy występują głównie gleby
brunatne.
Wody
Wody
Jednym z głównych motywów utworzenia parku była potrzeba
ochrony szczególnie cennych odcinków rzek Drawy i Płocicznej
wraz z otaczającymi je lasami. Drawa (40 km w parku) na całej
długości tworzy efektowne wąwozy i przełomy.Posiada szybki nurt,
wartkością i kształtem koryta upodabnia się do rzek górskich. Jest
to jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Drugie,
wschodnie ramię parku wytycza, charakterem zbliżona do Drawy,
rzeka Płociczna. Fragmenty obu rzek objęte są ochroną ścisłą.
Ważnym elementem w pejzażu parku jest
ciąg jezior rynnowych, położonych we
wschodniej części parku, w zlewni rzeki
Płocicznej. Charakteryzują się one znaczną
głębokością, wydłużonym kształtem i
stromymi zboczami. Jeziora te są bardzo
zróżnicowane pod względem trofii i
wielkości. Największym jest jezioro
Ostrowiec (370 ha). Urokliwe są także
niewielkie, śródleśne oczka podlegające
ścisłej ochronie zwane "Głodnymi
jeziorkami".
Roślinność
Roślinność
Na terenie parku występuje około 1000
gatunków roślin naczyniowych, z
których 50 podlega ochronie
gatunkowej. Do gatunków
szczególnie cennych należą:
storczyki, żurawina drobnolistkowa,
rosiczki, turzyca bagienna, widłaki,
wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów,
osobliwością jest borealna krzewinka
chamedafne północna oraz wiele
innych. W parku stwierdzono także
ponad 200 gatunków mchów i 210
gatunków grzybów oraz występuje
ok. 140 zbiorowisk roślinnych, w tym
18 leśnych i zaroślowych.
Zwierzęta
Zwierzęta
Świat zwierząt parku jest bardzo bogaty. Jedną z
najliczniejszych grup są ptaki, których w parku
zanotowano 154 gatunki. Najcenniejszymi wśród nich są
bielik, rybołów, orlik krzykliwy, puchacz, gągoł, tracz
nurogęś, bocian czarny i wiele innych. Na terenie parku
występuje 7 gatunków gadów. Osobliwością jest żółw
błotny, którego liczebność maleje. Zinwentaryzowano 13
gatunków płazów. W wyniku reintrodukcji w roku 1978
powrócił na te tereny bóbr. Miejscami spotykana jest
wydra. Ogólem żyje tu ponad 40 gatunków ssaków, w tym
licznie jelenie, sarny i dziki.
Gorczański
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Gorczański Park Narodowy obejmuje centralną i północno-
wschodnią część pasma Gorców, z najwyższym szczytem
Jaworzyną Kamienicką (1288 m n.p.m.). Znajduje się on w
południowej części kraju, w województwie małopolskim.
Park utworzony został w 1981 roku na obszarze 5926 ha.
Początki ochrony przyrody na tym terenie sięgają 1927
roku, kiedy to utworzony został w dobrach hr. Ludwika
Wodzickiego z Poręby Wielkiej leśny rezerwat przyrody
Turbacz im. Władysława Orkana.
Obecna powierzchnia parku wynosi 7030 ha, z czego 6585
ha to lasy. Ochroną ścisłą objęto 3611 ha, w tym 3563 ha
lasów. Powierzchnia otuliny GPN obejmuje 16647 ha.
Geologia, geomorfologia
Geologia, geomorfologia
W krajobrazie Gorców dominują łagodne kopulaste szczyty.
Doliny rzeczne wcinają się ostro w masyw, tworząc kształt
rozłogu z głównym punktem zwornikowym - szczytem
Turbacza. Charakterystycznym elementem rzeźby terenu są
wychodnie skał piaskowcowych, występujących na
północnych stokach. Na terenie parku znajduje się kilka
niewielkich jaskiń utworzonych na skutek przesunięć skał.
Podłoże geologiczne stanowią utwory fliszu karpackiego
płaszczowiny magurskiej, na które składają się zespoły
piaskowcowo-zlepieńcowe (tworzące grzbiety) i łupkowo-
piaskowcowe (w obniżeniach i przełęczach).
W obszarze parku znalazły się poza Turbaczem, najwyższe
szczyty Gorców: Jaworzyna Kamienicka (1288 m n.p.m.),
Kiczora (1282 m n.p.m.), Kudłoń (1279 m n.p.m.), Czoło
Turbacza (1258 m n.p.m.) i Gorc Kamienicki (1228 m n.p.m.).
Wody
Wody
Ekosystemy wodne stanowiące wody płynące, zajmują 19
ha (ok. 0,3%) powierzchni Gorczańskiego Parku
Narodowego. Obszar parku stanowi teren źródliskowy
kilku niewielkich rzek (największa z nich to Kamienica),
do których spływają liczne mniejsze potoki.
Roślinność
Roślinność
W całych Gorcach stwierdzono
występowanie 944 gatunków roślin
naczyniowych, 250 gatunków mchów,
450 gat. porostów oraz 116 gat.
wątrobowców. Około 85% stwierdzonych
taksonów występuje na terenie parku.
Charakterystyczne dla Gorców są rośliny
górskie, z których najliczniejsze są
gatunki alpejskie (22 gatunki) naturalnie
występujące powyżej górnej granicy lasu
oraz subalpejskie (24 gatunki)
spotykane na gorczańskich polanach.
Lasy zajmują ok. 95% powierzchni parku. Znaczna ich część jest w
wieku powyżej 100 lat. Panującymi gatunkami w nich są świerk,
buk, jodła, a w domieszce występują modrzew, jawor, wiąz górski,
jesion i olsza szara. Piętro regla dolnego sięga od 650 do 1100 m
n.p.m., regiel górny od 1100 do 1310 m n.p.m. Dominującym
typem siedliskowym lasu jest las górski, występujący w reglu
dolnym,
bór wysokogórski zajmuje ok.
5% powierzchni
drzewostanów parku.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku jest typowa dla Beskidów.
Licznie reprezentowane są ptaki górskie,
borealno-alpejskie i puszczańskie. Spotyka się wśród nich gatunki
drapieżne: orzeł przedni, myszołów, trzmielojad, kobuz, jastrząb i sowy
(puchacz, puszczyk uralski i pospolity, sowa błotna) oraz kuraki leśne
(jarząbek, cietrzew, głuszec). Gniazdują tam także: bocian czarny,
orzechówka, kruk, pluszcz, siwerniak i wiele innych.
W parku żyje ok. 30 gatunków ssaków, z których
najcenniejsze są duże drapieżniki - ryś, wilk, niedźwiedź,
a najpospolitsze są jelenie, sarny i dziki. Do osobliwości
zaliczyć należy przedstawicieli rodziny pilchowatych:
popielicę, orzesznicę i koszatkę. Na terenie parku
występują płazy: salamandra plamista (uznana za
symbol Gorczańskiego PN), traszki (4 gatunki), żaba
trawna, ropucha szara i kumak górski. Przedstawicielami
gadów są: jaszczurka zwinka i żyworodna, padalec,
żmija zygzakowata i zaskroniec. Najliczniejszą grupę
stanowią niepozorne i dość słabo jeszcze poznane
bezkręgowce.
Gór
Stołowych
PN
Po
Po
ł
ł
o
o
ż
ż
enie, powierzchnia
enie, powierzchnia
Park Narodowy Gór Stołowych
obejmuje polską część Gór
Stołowych, które są częścią
Sudetów Środkowych. Park
leży w Polsce południowo -
zachodniej, województwie
dolnośląskim, na granicy z
Czechami. Utworzony został w
1993 roku. Powierzchnia jego
wynosi 6340 ha z czego lasy
zajmują 5779 ha. Ochroną
ścisłą objętych jest 48 ha.
Geologia, geomorfologia
Geologia, geomorfologia
Rzeźba Gór Stołowych formowała się przez ostatnie 70 mln
lat. Po ustąpieniu morza na początku okresu
trzeciorzędowego zaczęło się fałdowanie gór systemu
alpejskiego, powodując w Sudetach liczne pęknięcia.
Powstały uskoki tektoniczne i zapadliska, na przykład
Kotlina Jeleniogórska czy Kotlina Kłodzka. Najmłodsze,
interesujące nas osady z okresu kredowego zareagowały
na te zaburzenia licznymi, głębokimi spękaniami, które
odegrały ważną rolę w ukształtowaniu się rzeźby terenu,
gdyż wyznaczyły przebieg głównych dolin i grzbietów. Tak
więc na początku trzeciorzędu mamy ląd lekko pochylony
ku południowemu wschodowi, o powierzchni zbudowanej
ze spękanego piaskowca.
Długi, trwający do dnia dzisiejszego,
proces niszczenia doprowadził w
efekcie do podziału płyty na
grzbiety i separowane wzgórza,
których przykładem są
współczesne masywy Szczelińca
(919 m n.p.m.), Skalniaka (915 m
n.p.m.), Narożnika (851 m
n.p.m.) i Mnicha (522 m n.p.m.).
Góry Stołowe posiadają unikatową w
skali Europy budowę płytową i
zachwycają fantastycznymi
kształtami skał. Do powszechnie
znanych form należą "Kwoka",
"Wielbłąd", "Głowa wielkoluda". W
obrębie piaskowca ciosowego
powstał system korytarzy tworzący
labirynty skalne, które są szczególnie
znane i atrakcyjne w obrębie
"Błędnych Skał".
Roślinność
Roślinność
Wśród ok. 600 gatunków roślin naczyniowych
występujących w parku, 46 objętych jest ochroną
gatunkową. Szata roślinna parku należy do piętra regla
dolnego. Obecnie jest to głównie las złożony ze świerka
obcego pochodzenia, wprowadzonego na przełomie XIX i
XX wieku, w miejsce wyciętych lasów bukowo-jodłowych.
Na niewielkich obszarach (3% powierzchni lasów)
zachowały się zbliżone do naturalnych zbiorowiska leśne.
Zwierzęta
W rozległych, zwartych kompleksach leśnych na terenie parku
narodowego pospolicie występuje jeleń, sarna, dzik, lis,
wiewiórka (czarnej i rudej odmiany) oraz drobne gryzonie. Z
ssaków owadożernych częsty jest jeż, a rzadkie ryjówka
malutka i typowa dla obszarów górskich ryjówka górska.
Cennym elementem fauny
ssaków są małe
wiewiórkopodobne
zwierzęta nocne,
zamieszkujące głównie
fragmenty lasów
liściastych: orzesznica,
bardzo rzadka popielica
oraz koszatka.
Spośród pospolitych w Polsce gatunków gadów, w Górach
Stołowych występują: żmija zygzakowata, zaskroniec,
jaszczurka zwinka i padalec. Z rzadszych płazów zdarza
się salamandra oraz traszki górska i zwyczajna. Świat
owadów jest jeszcze słabo poznany, tym niemniej warta
uwagi jest obfitująca w gatunki rodzina kózkowatych
oraz chronione gatunki biegaczowatych. Bardzo
interesująca jest fauna naśnieżna oraz fauna pajęczaków
torfowisk i wilgotnych zimnych szczelin w piaskowcach.
Kampinoski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
historia
Kampinoski Park Narodowy leży w województwie
mazowieckim, na północny-zachód od Warszawy, z którą
bezpośrednio sąsiaduje. Obejmuje fragment pradoliny
Wisły w Kotlinie Warszawskiej, gdzie występuje duży
kompleks leśny Puszcza Kampinoska.
Idea utworzenia Parku powstała w latach 20-tych XX w. W
latach trzydziestych utworzono w Puszczy Kampinoskiej
pierwsze rezerwaty przyrody (Granica, Sieraków,
Zamczysko), które obecnie mają znacznie większą
powierzchnię i podlegają ochronie ścisłej. Kampinoski Park
Narodowy utworzony został w roku 1959 na powierzchni
40700 ha. Największe zasługi w jego utworzeniu mieli
Roman i Jadwiga Kobendzowie, którzy pierwsi w latach 20-
tych i 30-tych na terenie Puszczy Kampinoskiej prowadzili
szerokie badania florystyczno - fitosocjologiczne (R.K.) i
geomorfologiczno-geologiczne (J.K.)
Aktualna powierzchnia parku
wynosi 38544 ha, w tym 68 ha
poza województwem
mazowieckim zajmuje Ośrodek
Hodowli Żubrów im.
Prezydenta RP Ignacego
Mościckiego w Smardzewicach
k. Tomaszowa Mazowieckiego
w województwie łódzkim.
70% powierzchni parku
stanowią lasy. Podstawowym
gatunkiem lasotwórczym jest
sosna, a dominującym
siedliskiem - bór świeży.
Herbem parku jest łoś.
Geologia i
Geologia i
geomorfologia
geomorfologia
Krajobraz parku został ukształtowany ponad 12 tysięcy lat temu, gdy
płynące z południa rzeki napotkały czoło ustępującego lądolodu
skndynawskiego i skierowały się wzdłuż niego ku zachodowi, żłobiąc
szerokie na ok. 18 km koryto. Tak powstał taras akumulacyjny pradoliny
Wisły, ograniczony od wysoczyzn polodowcowych. Na północy jest to
wysoka na ponad 20 m skarpa Równiny Płońskiej, na południu nieco
niższa skarpa Równiny Błońskiej. Właściwy taras Puszczy Kampinoskiej
zbudowany jest z piasków i żwirów rzecznych. Pod koniec epoki
lodowcowej na łachach Pra-Wisły rozwinęły się procesy eoliczne,
tworząc wydmy, które sięgają do 30 m wysokości względnej i prezentują
różne formy morfologiczne: łuki, parabole, wały, grzędy i zespoły
wydmowe, przypominające do złudzenia mini łańcuchy górskie. Około
12,5 tysiąca lat temu wydmy zostały utrwalone roślinnością i stanowią
dziś na powierzchni blisko 20 tysięcy ha unikatowy na skalę europejską
twór przyrodniczy. Pasy bagienne zajmują tereny dawnego koryta Pra-
Wisły. Płynąca pradoliną Wisła zajmuje współcześnie zaledwie 1,5 km
szerokości. Na płaskich terenach pasów bagiennych, a także w obrębie
pasów wydmowych, w misach wywiania piasku (tzw. deflacyjnych)
powstały pokłady torfu niskiego.
Wody
Wody
Park położony jest w
największym w kraju węźle
wodnym, jaki wyznaczają
zbiegające się w tym
rejonie doliny Wisły, Bugu,
Narwi, Wkry i Bzury. W
parku brak jezior. W XIX i
XX wieku znaczne obszary
bagien zostały
zmeliorowane i obecnie są
przesuszone. Największym
ciekiem wodnym parku jest
Łasica, dopływ Bzury, w
dużym stopniu
zmeliorowany.
Roślinność
Roślinność
Naturalne zasoby flory parku obejmują około
1100 gatunków roślin naczyniowych.
Ochronie gatunkowej podlega 61
gatunków roślin, w tym m.in: chamedafne
północna, zimoziół północny, wisienka
kwaśna i wężymord stepowy.
Osobliwością parku jest występowanie
brzozy czarnej.
Stwierdzono też występowanie 115 gatunków mszaków i 50
gatunków porostów. Kontrastowy krajobraz wydm i bagien
dodatkowo podkreśla odmienność szaty roślinnej. Na
wydmach dominują bory sosnowe i grądy, na bagnach różne
typy łąk, turzycowisk oraz zarośla i lasy olchowe. Na terenie
parku występuje ponad 50 zespołów roślinnych, w tym 12
leśnych. Park prowadzi własne gospodarstwo szkółkarskie,
skąd pozyskuje się materiał biologiczny (sadzonki).
Zwierz
Zwierz
ę
ę
ta
ta
Park i współczesna dolina nieuregulowanej Wisły ze starorzeczami,
piaszczystymi łachami, wyspami, łęgami i zaroślami stanowią
niezwykle ważne biotopy dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Fauna
parku jest bogata - według naukowców obejmuje ponad 16500
gatunków. Najliczniejsze są owady liczące ponad 2030 gatunków
oraz ptaki - 199 gatunków. Ponadto na terenie parku występuje 6
gatunków gadów, 13 gatunków płazów i 50 gatunków ssaków.
Park ma bogate doświadczenia w zakresie restytucji: łosia - od 1951
r., bobra - od 1980 r. oraz rysia - od 1992 r. Populacja łosia w parku
rozwinęła się, a gatunek ten przeniósł się także do innych
kompleksów leśnych.
W parku występuje 76 gatunków zwierząt zagrożonych, wpisanych
do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz 226 gatunków objętych
ochroną gatunkową. Z terenu parku opisano 13 gatunków zwierząt
nowych dla nauki oraz 14 nowych dla Polski.
Narwiański
Park
Narodowy
Park znajduje się w Dolinie Górnej
Narwi. Obejmuje on bagienną dolinę
Narwi pomiędzy Surażem i
Rzędzianami, która stanowiła znaczną
część utworzonego w 1985 roku
Narwiańskiego Parku Krajobrazowego.
Bagna, tereny podmokłe i wody są
dominującymi ekosystemami i zajmują
ok. 90% obszaru parku.
Położenie,
Położenie,
powierzchnia
powierzchnia
Narwiański Park Narodowy leży w północno-wschodniej
części Polski w województwie podlaskim. Powierzchnia
całkowita parku utworzonego w 1996 r. wynosi 7350 ha. Na
terenie parku dominuje własność prywatna, głównie
drobnych rolników. Własność Skarbu Państwa stanowi
zaledwie 2056 ha.
Geologia, geomorfologia i
Geologia, geomorfologia i
gleby
gleby
Dolina Narwi jest stosunkowo głęboko wcięta w wysoczyzny i
zabagniona. Powierzchnia doliny zalega 5-25 m niżej od
terenów bezpośrednio przylegających, a jej spadek
wynosi zaledwie 0,19%. Dolinę wypełniają torfy,
osiągające średnio 1 m miąższości, zalegające na płytkich
mułach lub iłach oraz bezpośrednio na piaskach podłoża.
Dolina składa się z odcinków rozszerzonych, basenowych i
zwężonych przypominających przełomy rzeczne.
Dolina Narwi pomiędzy Surażem i
Rzędzianami wykształciła się w
kompleksie osadów lodowcowych,
zajmując centralną część obniżenia w
powierzchni wysoczyzn morenowych.
Miąższość tych osadów waha się od 117
do 200 m.
Rzeźba parku ukształtowała się podczas zlodowacenia
środkowopolskiego. Lodowiec zanikał powierzchniowo,
nadbudowując wysoczyzny moreną, a w obniżeniach
podłoża pozostawały bryły martwego lodu. Wytopienie się
największych brył dało początek dzisiejszej dolinie Narwi. O
wytopiskowej genezie doliny świadczy obecność na jej
zboczach form pochodzenia glacjalnego: kemów, nisz i
dolinek wytopiskowych. Zabagnienie doliny nastapiło po
zmianie koryta rzeki z meandrującego na wielokorytowe,
które miało miejsce na przełomie okresu atlantyckiego
oraz subborealnego (ok. 4500 lat temu).
W dolinie i na obszarze parku dominują gleby bagienne.
Najczęściej spotykane wśród nich są gleby torfowo-
bagienne zajmujące zwarte powierzchnie w środkowej
części doliny. Mniejsze znaczenie mają gleby torfowe
okresowo podsychające i torfowo-mułowe. Gleby torfowo-
murszowe w średnim stopniu zmurszenia występują
punktowo. Gleby glejowe właściwe, torfiasto-glejowe i
mułowo-glejowe spotykane są w południowej części doliny.
Zajmują one położenia na pograniczu torfowisk i zboczy
doliny.
Wody
Wody
Dolina jest zasilana przez wody
powierzchniowe (cieki wodne i spływy
powierzchniowe) i wody wgłębne z poziomu
przypowierzchniowego i prawdopodobnie z
dwóch poziomów wodonośnych, co przy
rozgałęzionych korytach rzeki spowodowało,
że wykształcił się tutaj rozległy, wypełniajacy
niemal całe dno doliny, ekosystem bagienny
z mozaikowym układem rozlewisk, siedlisk
bagiennych, zabagnionych i lądowych.
Sieć hydrograficzną tworzy Narew oraz Liza,
Szeroka Struga, Awissa, Kurówka (dopływy
lewe) oraz Kowalówka, Turośnianka i
Czaplinianka (dopływy prawe).
Roślinność
Dominujące powierzchniowo w parku szuwary turzycowiskowe
reprezentowane są przez 14 zespołów roślinnych, szuwary
trzcinowe - przez 7 zespołów, a roślinność wodna przez 12
zespołów. Poza tym występują tu zbiorowiska łąkowe i
ziołoroślowe oraz 2 zespoły zarośli wierzbowych i 4 zespoły
leśne. Na grądzikach wśród bagien spotyka się roślinność
kserotermiczną. W wielu miejscach zachowała się
poprzeczna strefowość zbiorowisk począwszy od zbiorowisk
wodnych poprzez immersyjne, z głębokim corocznym
zalewem, zbiorowiska emersyjne z roślinnością turzycowo-
mszystą aż do strefy olszyn bagiennych, usytuowanych na
obrzeżach doliny. Wiele zbiorowisk należy do rzadko
spotykanych w kraju. Na bagnach i terenach zabagnionych
występuje blisko 200 gatunków roślin naczyniowych, w tym
13 objętych ochroną gatunkową.
Zwierz
Zwierz
ę
ę
ta
ta
Wielkim walorem doliny Narwi i parku jest ornitofauna. W latach
1979 - 1981 stwierdzono w dolinie obecność 179 gatunków
ptaków, w tym 149 gatunków lęgowych. Decyduje o tym
powszechne występowanie kilku gatunków dominujących
(rokitniczka, potrzos, brzęczka, trzcinniczek, krzyżówka),
stanowiących 60% ornitofauny oraz występowanie gatunków
charakterystycznych dla doliny, związanych z szuwarami
bagiennymi (kropiatka, zielonka, rybitwa czarna, bąk, błotniak
stawowy). Dolina Narwi spełnia kryteria, które kwalifikują ten
obszar jako ostoję lęgową ptaków wodno-błotnych o znaczeniu
międzynarodowym i europejskim. Jest ona rejonem lęgowym
ponad 1% populacji europejskiej co najmniej 10 gatunków
ptaków, w tym bąka, cyranki, błotniaka stawowego, błotniaka
łąkowego, zielonki, kropiatki, derkacza, i dubelta, oraz
miejscem rozrodu trzech gatunków ptaków zagrożonych
wymarciem w skali światowej - bielika, derkacza i wodniczki.
Na terenie parku występuje około 40 gatunków ssaków. Wśród
nich jest niewielka populacja łosia i wydry oraz liczna (260 szt.)
bobra. Środowiska wodne doliny są zasobne w ryby, których
stwierdzono w parku 22 gatunków. W parku odnotowano m.in.
także obecność 13 gatunków płazów.
Ojcowski
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Ojcowski Park Narodowy jest położony w południowej części kraju, w
województwie małopolskim, w odległości 16 km na północ od Krakowa, na
Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Park obejmuje doliny dwu niewielkich
rzek - Prądnika i Sąspówki oraz przyległe fragmenty wierzchowiny jurajskiej.
Park został utworzony w 1956 roku na
obszarze 1440 ha. Aktualna jego
powierzchnia wynosi 2146 ha z czego
1529 ha zajmują lasy. Ochroną ścisłą
objętych jest 251 ha terenów leśnych. Jest
to najmniejszy park narodowy w Polsce.
Początki ochrony obszaru parku sięgają
1924 roku, kiedy to z inicjatywy W. Szafera
opracowano pierwszą monografię
przyrodniczą tego regionu oraz projekt
rezerwatu w Dolinie Prądnika i
Sąspowskiej.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Podłoże geologiczne obszaru parku stanowią
wapienie jurajskie, które powstały około 150-180
mln lat temu. W wyniku działania wód krasowych
w dolinach ojcowskich powstał osobliwy krajobraz
urozmaicony stromymi ścianami wąwozów,
osiągających do 120 m głębokości oraz
przeróżnymi formami skałkowymi i ostańcami.
W rejonie Ojcowa występują dwie odmiany
wapieni: skaliste i ławicowe. Wapienie skaliste są
odporne na wietrzenie i tworzą wspaniałe
ostańce oraz izolowane skałki w dolinach o
urozmaiconych kształtach (Maczuga Herkulesa,
Igła Deotymy i inne).
Na terenie parku znajduje się ok. 400 jaskiń i inne
formy krasowe, takie jak: wywierzyska, wciosy,
rozłogi czy leje krasowe. Do najdłuższych jaskiń w
parku należą: jaskinia Łokietka (320 m), jaskinia
Ciemna (230 m) i
jaskinia Zbójecka (189 m).
Gleby wytworzone są na wapieniach, glinach
i lessach.
Wody
Wody
Obecna sieć rzeczna
parku wykształciła się
pod koniec trzeciorzędu
w wyniku wgłębnej erozji
potoków. Głównym
ciekiem jest Prądnik, a
jedynym jego dopływem
na terenie parku jest
Sąspówka. Potoki te
zaopatrywane są w
wodę z ok. 20 źródeł
szczelinowo-krasowych
zwanych wywierzyskami.
Roślinność
Roślinność
Różnorodność rzeźby terenu oraz mikroklimatu wpłynęły na
bogactwo i urozmaicenie flory parku, na terenie którego
występuje około 1000 gatunków roślin naczyniowych o
różnych wymaganiach ekologicznych i pochodzeniu, w
tym m.in. ok. 50 gatunków górskich i ponad 100
ciepłolubnych występujących głównie na południu Europy.
Do najciekawszych z nich zalicza się: nasz największy
storczyk - obuwik pospolity, subalpejski chaber
miękkowłosy, stepowa trawa - ostnica Jana oraz rosnąca
na jedynym w Polsce stanowisku macierzanka wczesna.
W parku stwierdzono także 110 gatunków mszaków, 73
gat. wątrobowców, 370 gat. porostów i 1140 gatunków
grzybów.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku jest bardzo bogata. Dotychczasowe badania
wskazują na bytowanie na jego terenie ok. 5500 gatunków
zwierząt; ogólną zaś ich liczbę szacuje się na 12000
gatunków. Spośród ssaków występują takie jak: borsuk,
orzesznica, gronostaj oraz introdukowany w 1985 roku
bóbr. Do najciekawszych ssaków należą nietoperze, z
których wiele zimuje w tutejszych jaskiniach. Z 15
obserwowanych gatunków nietoperzy, zwraca uwagę
osiągający tu północny kres swego występowania nocek
orzęsiony. Wśród ptaków stwierdzono 134 gatunki m.in.:
żyjącego głównie w górach pluszcza. Najliczniej
reprezentowany i najbardziej urozmaicony jest świat
owadów, liczący ok. 4600 gatunków, w tym m.in.: 1700
gatunków chrząszczy, ponad 950 gat. błonkówek i 1075
gat. motyli.
Pieniński
Park
Narodowy
Poleski
Park
Narodowy
Poleski Park Narodowy leży w Polsce środkowo-
wschodniej na terenie województwa lubelskiego.
Utworzony został w 1990 r. na obszarze 4813 ha.
Park powstał na bazie rezerwatów torfowiskowych:
Durne Bagno, Jezioro Moszne, Jezioro Długie,
Torfowisko Orłowskie. Bagno Bubnów zostało
włączone do PPN w 1994 r. Występuje tam
najwięcej rzadkich gatunków fauny i flory. Aktualna
powierzchnia parku wynosi 9762 ha, w tym lasy
zajmują 4780 ha a wody i nieużytki (w tym
najcenniejsze bagna) 2088 ha. Idea powstania
parku narodowego na Polesiu powstała w 1959 r. W
latach 1966-1982 na omawianym obszarze
powstały cztery rezerwaty przyrody, a w roku 1982
Poleski Park Krajobrazowy.
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Geologia, krajobraz
Geologia, krajobraz
Park położony jest w zachodniej części Polesia graniczącego od
południa z Wyżyną Lubelską, od północy z Podlasiem i od
zachodu z Mazowszem. Park w całości leży w obrębie
Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, stanowiącego
południową część Polesia Lubelskiego. Jest to obszar strefy
kontaktowej dwóch wielkich jednostek strukturalnych Europy:
Niżu Środkowoeuropejskiego i Niżu Wschodniobałtyckiego.
Teren parku to namiastka tundry bądź lasotundry, wysunięta
najdalej na południowy-zachód Europy.
Rzeźba parku jest równinna. Po ustąpieniu zlodowacenia
środkowopolskiego na obszarze tym było olbrzymie jezioro.
Spływały do niego wody z wolnej od lodu Wyżyny Lubelskiej i
następowało jego wypłycanie. Na terenie parku dominują
równiny akumulacji organicznej powstałe w holocenie.
Osobliwością parku jest kompleks węglanowych torfowisk
niskich Bagno Bubnów, Bagno Staw i część Torfowiska
Orłowskiego.
Roś
Roś
l
l
inność
inność
W parku występuje 928 gatunków roślin naczyniowych, z których
170 to gatunki rzadkie, a 60 podlega ochronie gatunkowej.
Znaczną ich część stanowią rośliny północne (140 gatunków),
wśród których są m.in. takie jak: brzoza niska, wierzby
(lapońska i borówkolistna), turzyce (strunowa, torfowa i
bagienna), gnidosz królewski, rosiczka długolistna, bagnica
torfowa i lepnica litewska. Florę atlantycką reprezentuje 25
gatunków, z których najciekawszymi są: wywłócznik
skrętoległy, wąkrota zwyczajna i mięsożerna aldrowanda
pęcherzykowata. Przez park przebiega granica zasięgu 150
gatunków roślin. Najbardziej charakterystycznymi dla parku
zbiorowiskami roślinnymi są torfowiska: niskie, przejściowe i
wysokie. Lasy tworzą brzeziny bagienne i ubogie bory
sosnowe, a w podtopionych wodą zagłębieniach olsy. Tło
stanowią najliczniej występujące zbiorowiska wodne i
szuwarowe.
Ogólem na obszarze parku wyróżniono 208
zespołów roślinnych, z których większość to
nieleśne. Licznie występują gatunki roślin
borealnych: brzoza niska, wierzba lapońska
i borówkolistna, rosiczki. Na Bagnie Bubnów
i Staw występuje wiele chronionych i
rzadkich gatunków roślin, spotykanych w
znacznych ilościach, a niekiedy nawet
masowo. Należą do nich m.in: goździk
pyszny, goryczka wąskolistna i gorzkawa,
kosatka kielichowata, kosaciec syberyjski,
storczyki, nasięźrzał pospolity, grzybień
północny, groszek błotny, pływacz średni,
tłustosz dwubarwny, dzwonecznik wonny.
Zwierz
Zwierz
ę
ę
ta
ta
Na obszarze parku żyje 21 gatunków ryb, w tym głównie:
karp, lin, karaś, płoć, wzdręga, szczupak, okoń, węgorz
oraz niezwykle rzadka, chroniona - strzebla przekopowa.
Spotkać można tam 12 gatunków płazów. Z 6 gatunków
gadów na szczególną uwagę zasługuje żółw błotny,
mający jedno z większych stanowisk w Europie.
Najlepiej poznane są ptaki. Spośród 146 lęgowych
gatunków 17 jest silnie zagrożonych. Większość ptaków
spotykanych w parku związana jest z siedliskami
podmokłymi i wodnymi. Najcenniejsze gatunki to:
zalatujące - orzeł przedni, orzeł bielik i orlik grubodzioby
oraz lęgowe - orlik krzykliwy, żuraw, brodźce (krzykliwy i
samotny), gęś gęgawa, puchacz i bocian czarny. Z 35
gatunków ssaków na uwagę zasługują: smużka, nietoperz
- karlik większy, gronostaj, wydra, łoś, wilk oraz niedawno
reintrodukowany bóbr.
W kompleksie Bagno Bubnów i Staw występuje 87 gatunków
ptaków, z których 40 to lęgowe, 10 prawdopodobnie
gniazdujące, a pozostałe to zalatujące. Spośród wszystkich
gatunków lęgowych Bagna Bubnów i Staw na szczególną
uwagę zasługuje wodniczka. Jej liczebność oszacowano na
239 śpiewających samców. Czyni to z omawianego obiektu
jedno z najbogatszych stanowisk tego gatunku w Polsce. Do
osobliwości ornitologicznych omawianych torfowisk należą
także m.in: kulik wielki i dubelt. Najliczniejszym zaś ptakiem
drapieżnym jest coraz rzadszy w Polsce błotniak popielaty.
Na omawianych bagnach gnieżdżą
się także: sowa błotna, brodziec
krwawodzioby, rycyk, cietrzew,
wodnik, kropiatka, błotniak
stawowy, błotniak zbożowy,
pustułka, brzęczak, świerszczak,
remiz, dziwonia i inne. Omawiane
torfowiska odgrywają dużą rolę w
okresie przelotów ptaków, zwłaszcza
wiosną są miejscem odpoczynku i
żerowania wielu gatunków kaczek,
łysek i łabędzi oraz licznych żurawi i
ptaków siewkowatych.
Roztoczańsk
i
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Roztoczański Park Narodowy leży w środkowo-
wschodniej części kraju, w województwie
lubelskim. Obejmuje najcenniejsze przyrodniczo
obszary Roztocza Środkowego. Park utworzony
został w 1974 roku na obszarze 4801 ha.
Aktualna jego powierzchnia wynosi 8482 ha, w
tym lasy zajmują 8077 ha. Ochroną ścisłą objęto
806 ha. Park powstał na terenie Lasów
Państwowych Nadleśnictw Kosobudy i
Zwierzyniec, będących wcześniej lasami
Ordynacji Zamojskiej. Początki ochrony sięgają
1934 r., kiedy to utworzono rezerwat Bukowa
Góra, który obecnie jest jednym z obszarów
ochrony ścisłej parku. W 1938 roku po raz
pierwszy w Polsce wydano zarządzenie o
ochronie ptaków drapieżnych na terenie
Ordynacji.
Geologia, geomorfologia i
gleby
Park znajduje się w urozmaiconym krajobrazie Roztocza
Środkowego w dolinie górnego Wieprza. Jest to obszar
oddzielający Wyżynę Lubelską od Kotliny Sandomierskiej
o zróżnicowanej budowie geologicznej. Garb Roztocza
budują skały górnokredowe (opoki, gezy i margle). W
strefie krawędziowej występują utwory trzeciorzędowe.
Utwory czwartorzędowe cienką pokrywą
zalegają w Dolinie Wieprza i Padole
Zwierzyńca. Główne typy rzeźby to
zrównanie wierzchowinowe, ostańce,
krawędzie, padoły i doliny. Pokrywa
glebowa jest urozmaicona. W części
północnej parku dominują gleby brunatne
wyługowane wytworzone z gez i opok. Na
pozostałym terenie jest większe
urozmaicenie, przy czym największą
powierzchnię zajmują piaszczyste gleby
bielicowe właściwe.
Wody
Wody
Główny ciek wodny Roztocza
Środkowego i parku to rzeka
Wieprz. Na odcinku przepływającym
przez teren parku sklasyfikowana
jest w II klasie czystości. Z terenu
parku biorą początek strumienie:
Szum (2,5 km) i Świerszcz (7,5 km)
odprowadzające swe wody do Tanwi
i Wieprza. Wody potoku Świerszcz
zasilają kompleks stawów Echo
oraz staw w centrum Zwierzyńca.
Roślinność
Roślinność
Flora naczyniowa Parku liczy około 750 gatunków, w tym
liczne górskie (m.in. tojad dzióbaty, widłak wroniec,
czosnek siatkowaty), północne (zimoziół północny,
bagnica torfowa, brzoza niska), pontyjskie (pluskawica
europejska) oraz atlantyckie (rosiczka pośrednia, widłak
torfowy itd.). Na terenie parku występuje około 400 drzew
pomnikowych. W parku wyróżniono 21 zespołów leśnych i
szereg zbiorowisk niższej rangi, z których najcenniejsze to
wyżynny bór jodłowy i buczyna karpacka zajmujące ok.
45% powierzchni leśnej. Jodły osiągają w nich najwyższe
wymiary w Polsce (50 m wysokości, 470 cm obwodu i do
20 m3 masy drzewnej).
Spośród innych na uwagę zasługują: świetlista dąbrowa,
grąd subkontynentalny, łęg jesionowo-olchowy,
kontynentalne torfowisko wysokie, ols porzeczkowy, a
także różne typy borów sosnowych. Na roślinność
nieleśną składa się 28 zespołów i 12 zbiorowisk.
Zwierz
Zwierz
ę
ę
ta
ta
Z dużych ssaków na terenie parku
występują: jelenie, sarny, dziki,
lisy, kuny, borsuki i wilki. W 1979
roku reintrodukowano bobry, które
zadomowiły się w dolinie rzeki
Wieprz. W 1982 roku do parku
sprowadzone zostały koniki polskie
będące potomkami dawnych
dzikich koni leśnych - tarpanów.
Drobne ssaki reprezentują
chronione gatunki owadożernych:
ryjówka aksamitna i mała,
zębiełek białawy oraz liczne
gatunki nietoperzy. Żyją tu także:
orzesznica, popielica, koszatka.
Spośród około 190 gatunków ptaków spotykanych na terenie
parku na uwagę zasługują: orlik krzykliwy, trzmielojad,
bocian czarny, liczne dzięcioły (w tym rzadko występujący
dzięcioł białogrzbiety), muchówka mała i białoszyja, gołąb
siniak, czyż oraz pliszka górska. Gady reprezentują
jaszczurki (zwinka, żyworodna i padalec - dość często
odmiany turkusowej), żmija zygakowata i zaskroniec oraz
rzadko spotykany żółw błotny. Z płazów warto wymienić
traszkę grzebieniastą, rzekotkę drzewną, grzebiuszkę
ziemną, ropuchę zieloną i kumaka nizinnego oraz żabę
śmieszkę. Interesująca jest także fauna bezkręgowców
parku, a szczególnie świat owadów, spośród których tylko
samych chrząszczy jest ponad 2000 gatunków.
Magurski
Park
Narodowy
Magurski Park Narodowy utworzony został w
1995 roku na obszarze 19962 ha. Park leży w
południowej części kraju, w Beskidzie Niskim,
przy granicy z Republiką Słowacką. Położony jest
na terenie województw podkarpackiego i
małopolskiego. Obejmuje on znaczną część
obszaru źródłowego Wisłoki jakim jest masyw
Magury Wątkowskiej, który jest fragmentem
głównego grzbietu karpackiego. W parku
dominują ekosystemy leśne, które zajmują 19058
ha.
Położenie,
Położenie,
powierzchnia
powierzchnia
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Krajobraz parku to typowy dla Beskidu Niskiego krajobraz gór
średnich i niskich. Pod względem budowy geologicznej
dominują skały fliszowe płaszczowiny magurskiej. Spośród
osobliwości geologicznych wymienić należy: pomnik
przyrody "Diabli Kamień" i rezerwat "Kornuty". Główną
częścią parku jest grzbiet Magury Wątkowskiej z kulminacją
na Wątkowej (847 m n.p.m.). Jego północne stoki są
pokrojone źródłami potoków Bednarka i Kłopotnica.
Wschodnia część Magury uformowała się w ciąg
pojedynczych garbów oddzielonych dolinami potoków i
głębokimi przełęczami. Dłuższe pasma występują na
południu parku gdzie wyraziste akcenty stanowią wzgórza
Nad Tysowym (713 m n.p.m.), Wielka Góra (719 m n.p.m.) i
Baranie (728 m n.p.m.), oddzielone od siebie przełęczą nad
Ożenną, Ciechanią i Olchowcem.
Wody
Wody
Na terenie parku znajdują się źródliska Wisłoki.
Rzeka ta wraz ze swoimi licznymi dopływami jest
ważnym elementem krajobrazu parku. Ta typowo
górska rzeka tworzy malownicze przełomy i zakola.
Często zmienia kierunek, zazwyczaj po przyjęciu
większego dopływu. Od południa zasilają ją Ryjak,
Krempna i Wilsznia a od północy Świerzówka i
Reszówka.
Ro
Ro
ś
ś
linno
linno
ść
ść
Szata roślinna parku ma charakter piętrowy oraz znamiona
obszaru przejściowego między Karpatami Wschodnimi i
Zachodnimi. W zespołach roślinnych zaznacza się stała
obecność typowych gatunków podgórskich, ciepłolubnych i
kserotermicznych. W 10 zbiorowiskach roślinnych
zdecydowanie przeważają zbiorowiska leśne. W piętrze
pogórza (do 530 m n.p.m.) zachowały się fragmenty grądu,
olszynki karpackiej i olszynki bagiennej. W reglu dolnym (od
530 m n.p.m. po szczyty) przeważa żyzna buczyna karpacka.
Znaczną powierzchnię zajmują także bory jodłowe,
świerkowo-jodłowe oraz sosnowe sztucznego pochodzenia. W
strukturze powierzchniowej lasów na uwagę zasługuje mały
udział świerka, co świadczy o dużej ich naturalności.
Liczba gatunków roślin naczyniowych potwierdzonych wynosi
prawie 800. W parku występuje 45 gatunków górskich oraz
70 gatunków chronionych roślin naczyniowych.
Zwierzęta
Zwierzęta
Park jest jedną z najbogatszych w Beskidzie Niskim ostoją fauny. Na
jego terenie występuje 137 gatunków ptaków, w tym 108
lęgowych (głównie leśnych), wśród nich wiele gatunków rzadkich i
zagrożonych jak np: orzeł przedni, orlik krzykliwy, puchacz i
trzmielojad oraz ptaki, które mają liczne populacje: bocian czarny,
puszczyk uralski i dzięcioł białogrzbiety. Żyje tu 35 gatunków
ssaków, a wśród nich duże ssaki drapieżne jak niedźwiedź
brunatny, (stale zachodzący ze Słowacji i Bieszczadów), ryś, żbik,
wilk i wydra. W faunie wodnej na podkreślenie zasługują: pstrąg
potokowy i głowacz białopłetwy. Park i jego otulina obfitują w
liczne gatunki płazów i gadów: salamandra plamista, traszki,
kumak górski, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty i zaskroniec
zwyczajny. W grupie bezkręgowców dominują owady, wśród
których na uwagę zasługują gatunki rzadkie i zagrożone motyli:
niepylak mnemozyna, paź żeglarz, paź królowej oraz chrząszcze:
nadobnica alpejska i kozioróg bukowiec. Do osobliwości należy
występowanie skalnika prozerpiny (gatunek
południowoeuropejski). Szacuje się, że na terenie parku występuje
około 200 gatunków zwierząt objętych ścisłą ochroną gatunkową.
Karkonoski
Park
Narodowy
Świętokrzysk
i
Park
Narodowy
Słowiński
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Słowiński Park Narodowy położony jest na wybrzeżu
środkowym, pomiędzy Łebą a Rowami na Nizinie
Gardneńsko-Łebskiej, w województwie pomorskim.
Północną granicę parku stanowi na długości 32,5 km
brzeg Bałtyku.
Prace nad utworzeniem parku
podjęto w 1946 r. na
konferencji w Łebie, której
uczestnikami byli naukowcy z
Poznania i Gdańska.
Utworzony został w 1967 roku
na obszarze 18069 ha.
Aktualna powierzchnia w
zarządzie wynosi 18618 ha z
czego 10214 ha - to wody
oraz 4599 ha - to lasy.
Ochronie ścisłej podlega 5619
ha, w tym 2528 ha lasów.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Działalność Bałtyku oraz inne procesy geomorfologiczne
utworzyły mierzeje, które oddzielają jeziora od morza.
Mierzeja Gardneńsko-Łebska zbudowana jest w całości z
piasku wyrzucanego na plażę przez fale morskie. Wyrzucany
na plażę piasek, osuszany przez słońce i wiatr, wywiewany
jest dalej w głąb lądu. W wyniku tego procesu powstały
wydmy ruchome. Największy obszar wydmowy znajduje się
na Mierzei Łebskiej, a jego powierzchnia wynosi ok. 500 ha.
Wydmy osiągają wysokość ponad 30 m n.p.m. i przenoszone
wiatrem wędrują z szybkością 3-10 m w ciągu roku.
Teren parku w przeszłości stanowił zatokę morską.
Ukształtowanie parku wynika z działalności
lądolodu skandynawskiego i późniejszej
działalności Morza Bałtyckiego. Lądolód pozostawił
pasmo wzgórz morenowych, które od południa i
zachodu otaczają teren parku. Najwyższe
wzniesienie morenowe Rowokół (115 m n.p.m.)
stanowi punkt widokowy na cały park.
Woda
Woda
Wędrujące wydmy wraz z 4 płytkimi przymorskimi jeziorami stanowią
osobliwość na skalę europejską. Ekosystemy wodne zajmują prawie
55% powierzchni parku. Największymi z nich są jeziora: Łebsko (7140
ha, maksymalna głębokość 6,3 m), Gardno (pow. 2468 ha, maksymalna
głębokość 2,6 m) i Dołgie Wielkie (146 ha, maksymalna głębokość 2,9
m).
Jeziora Łebsko i Gardno
powstanie swe zawdzięczają
mierzejom, które stopniowo
odcięły dawne zatoki od morza.
Jeziora Dołgie Wielkie i Dołgie
Małe tworzyły zatokę jeziora
Gardno sięgającą na wschód.
Dopiero wędrujące wydmy
przecięły tę zatokę tworząc te
dwa małe zbiorniki. Przez teren
parku przepływa 7 rzek, z których
największe to Łeba i Łupawa.
Roślinność
Roślinność
Najbardziej charakterystyczny dla parku jest strefowy układ
roślinności stanowiący naturalny ciąg sukcesyjny, który przebiega
równolegle od brzegu morskiego w głąb lądu, oraz obejmuje
zespoły od pionierskich i inicjalnych zbiorowisk piaskowych po
nadmorskie bory bażynowe. Flora roślin naczyniowych liczy ok.
850 gatunków, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Na
piaszczystym brzegu morskim spotkać można glony. Na plaży
zimowej, nie zalewanej wodami silnych sztormów jesiennych
pojawiają się pierwsze rośliny pionierskie: rukwiel nadmorska,
honkenia piaskowa. Na wydmie białej występuje piaskownica
zwyczajna i wydmuchrzyca piaskowa oraz najpiękniejsza roślina
wybrzeża - mikołajek nadmorski. W miarę przesuwania się w głąb
lądu występują wydmy szare pokryte przez psammofilną murawę,
w której dominuje szczotlicha siwa i turzyca piaskowa. Dalej
pojawiają się kępy bażyny czarnej i wrzosu zwyczajnego, które
dają początek sosnowym borom bażynowym.
Zwierzęta
Zwierzęta
Dominującą wśród kręgowców grupę zwierząt w parku
stanowią ptaki, których na jego terenie stwierdzono 257
gatunków, w tym 150 gatunków lęgowych. Bogactwo
awifauny spowodowane jest różnorodnością środowisk
przyrodniczych oraz położeniem parku na trasie
wiosennych i jesiennych przelotów. Niedostępność terenu
sprawia, że w ciągu prawie całego roku ptactwo znajduje tu
miejsce do gniazdowania czy wypoczynku w czasie
przelotów. Do najcenniejszych gatunków ptaków należy
zaliczyć takie gatunki jak: bielik, orlik krzykliwy, orzeł
przedni, puchacz, kruk, łabędzie i liczne gatunki kaczek.
Wśród ssaków liczne są jelenie, sarny, dziki, jenoty i zające.
Tatrzański
Park
Narodowy
Ujście
Warty
PN
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Projekt utworzenia Parku Narodowego
"Ujście Warty" został przyjęty przez Radę
Ministrów 19 czerwca 2001r. Park ten jest
położony jest w historycznej delcie ujścia
Warty do Odry, na terenie województwa
lubuskiego. Jego powierzchnia wynosi
7955,86 ha, a powierzchnia otuliny to
10453,99 ha.
Park Narodowy "Ujście Warty" powstał w miejsce istniejącego od
1977 r. rezerwatu przyrody Słońsk oraz części Parku
Krajobrazowego Ujście Warty. Ze względu na szczególne
znaczenie tego terenu, zwłaszcza dla ptaków wodnych i błotnych
rezerwat Słońsk został w 1984r. objęty konwencją Ramsar, której
celem jest ochrona terenów podmokłych, ważnych jako siedlisko
życiowe ptaków. Obecnie jednym z pierwszych zadań parku
będzie wpisanie na listę konwencji całego obszaru parku
narodowego. Swoją działalność rozpoczął z dniem 1 lipca 2001 r.
Wody
Wody
Główną rzeką parku jest Warta, dzieląc go na
część południową - były rezerwat Słońsk,
położoną w Kostrzyńskim Zbiorniku
Retencyjnym oraz północną - tzw. Polder
Północny. W części południowej roczne wahania
poziomu wody dochodzą nawet do 4m, a główną
funkcją tej części parku jest gromadzenie wód
powodziowych, na które decydujący wpływ mają
stany wód w Odrze, w mniejszym stopniu w
Warcie i w dorzeczu Postomii. Poziom wody w tej
części podnosi się zwykle późną jesienią i
najwyższy jest wiosną ( marzec - kwiecień).
Część północna to polder z licznymi
starorzeczami i bogatą siecią urządzeń
melioracyjnych, oddzielony od Warty wałem
ochronnym.
Roślinność
Roślinność
Zbiorowiska roślinne na terenie Parku reprezentują
wysoki poziom różnorodności biologicznej. Ponad 400
gatunków roślin naczyniowych to około 30% flory całej
Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej. O dużym
zróżnicowaniu świadczy też występowanie na tym
terenie blisko 50 zespołów roślinnych.
Szata roślinna Parku ma w przeważającej części charakter
naturalny, choć struktura roślinności rzeczywistej
odbiega od potencjalnej. Pośrednie i bezpośrednie
oddziaływanie człowieka, dokumentowane już kilka
stuleci, zaznaczyło się przede wszystkim zanikiem
roślinności leśnej o charakterze łęgowym oraz
rozpowszechnieniem zbiorowisk naturalnych tzw.
auksochorycznych. Na tle innych odcinków rzeki Warty,
szata roślinna projektowanego Parku wyróżnia się
wysokim poziomem naturalności, a także unikatowym
charakterem. Na ten ostatni składa się między innymi
występowanie kilku bardzo rzadkich, zagrożonych
wyginięciem roślin naczyniowych. Szata roślinna jest
bardzo interesującym obiektem badawczym oraz
dydaktycznym. Stwarza możliwości prowadzenia studiów
nad strukturą i dynamiką flory. Dodatkowo możliwe jest
monitorowanie zmian wynikających ze świadomych
manipulacji hydrologicznych. Roślinność dolin rzecznych
w całej Europie została już w większości bardzo silnie
przekształcona.
Zwierzęta
Zwierzęta
Obszar Parku Narodowego "Ujście Warty" to jeden z
najważniejszych terenów lęgowych ptaków wodnych i
błotnych w Polsce - stwierdzono tu 245 gatunków ptaków
oraz lęgi 160 gatunków - są to między innymi: 4 gatunki
perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli,
9-10 gatunków ptaków siewkowych. Dla wielu gatunków
ptaków Park to jedno z ważniejszych miejsc lęgowych w
Polsce. Aż 26 gatunków ptaków gniazdujących w Parku
należy do zagrożonych wyginięciem według
międzynarodowej klasyfikacji BirdLife International jak
np.: wodniczka Acrocephalus paludicola, derkacz Crex
crex, rycyk Limosa limosa, żuraw Grus grus, bąk Botaurus
stellaris, bączek Ixobychus minutus, czy też występująca
tutaj dość pospolicie rybitwa czarna Chlidonias niger.
W okresie migracji jesiennej Park jest miejscem
koncentracji ptaków wodnych i błotnych - głównie gęsi
zbożowej i białoczelnej Anser fabalis i albifrons - liczba
nocujących gęsi dochodzi do 200 tys. osobników. W
okresie zimowym Park Narodowy "Ujście Warty" to
największe zimowisko w Polsce łabędzia krzykliwego
Cygnus cygnus - do 2500 osobników, a także ważne
zimowisko bielika Haliaeetus albicilla - do 50 osobników.
Ochronę ptaków utrudnia pojawienie się i szybki rozwój
populacji norki amerykańskiej Mustela vison, a także
coraz częstsze informacje dotyczące pojawiania się szopa
pracza Procyon lotor, przybywającego z zachodu.
Park Narodowy "Ujście Warty" odgrywa
ważną rolę dla ptaków również poza
sezonem rozrodczym. Bardzo licznie
pierzą się na tym terenie kaczki -
krzyżówki Anas platyrhynchos,
cyraneczki Anas crecca, a także gęsi
gęgawy Anser anser i łabędzie nieme
Cygnus olor, łyski Fulica atra.
Wielkopolsk
i
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Wielkopolski Park Narodowy znajduje się w
województwie wielkopolskim, 15 km na południe
od Poznania. Park leży w środkowo-zachodniej
Polsce na terenie Pojezierza Wielkopolskiego i
obejmuje (wraz z otuliną) część Pojezierza
Poznańskiego oraz niewielkie fragmenty
Poznańskiego Przełomu Warty. Utworzony został
w 1957 r. na obszarze 5244 ha. Obecna
powierzchnia parku wynosi 7620 ha z czego lasy
zajmują 4441 ha, wody 447 ha oraz inne grunty
2732 ha, wsród których największy udział mają
użytki rolne 2237 ha. W parku jest 18 obszarów
ochrony ścisłej o łącznej powierzchni 259 ha.
Pierwszy z ideą utworzenia parku
wystąpił w 1922 roku prof. A.
Wodziczko. Ukoronowaniem
dziesięcioletnich starań było utworzenie
w 1932 roku dwóch rezerwatów
przyrody: w Puszczykowie na
powierzchni 239 ha i w okolicy jez.
Kociołek na pow. 189 ha. W 1933 roku w
Osowej Górze nastąpiło symboliczne
otwarcie Wielkopolskiego Parku
Narodowego.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Ukształtowanie terenu w parku jest ściśle związane z
działalnością lodowca, głównie w okresie 70 - 10 tysięcy lat
temu (zlodowacenie bałtyckie). Największą powierzchnię
zajmuje wysoczyzna morenowa zbudowana z glin, piasków i
żwirów zwałowych. Obszar wysoczyzny zamyka morena
spiętrzona z najwyższym wzniesieniem parku - Osowa Góra
której wysokość wynosi 132 m n.p.m. Wysoczyznę rozcinają
wyżłobione przez lodowiec rynny, w których znajdują się
liczne jeziora: Łódzko-Dymaczewskie, Witobelskie,
Góreckie, Rosnowsko- Chomęcickie, Budzyńskie, Kociołek i
inne. Za najpiękniejsze uchodzi ozdobione dwoma wyspami
Jez. Góreckie. W południowej części parku obszar
wysoczyzny graniczy z Pradoliną Warszawsko-Berlińską. Do
innych form terenowych należą owalne w zarysie pagórki -
kemy oraz przypominające nasypy kolejowe wzniesienia -
ozy. Na terenie parku znajduje się część najdłuższego w
Polsce Ozu Bukowsko-Mosińskiego (37 km długości).
Roślinność
Roślinność
Z roślin północnych wymienić można zimoziół północny - relikt epoki
lodowcowej. Wpływy łagodnego, wilgotnego klimatu Europy
Zachodniej zaznacza się obecnością gatunków o charakterze
atlantyckim: wiciokrzew pomorski, wąkrota zwyczajna, pięciornik
płonny. Do roślin związanych z klimatem łagodnym należy również
rzadkie drzewo - jarząb brekinia tzw. brzęk
.
Na terenie parku stwierdzono występowanie
około 1100 gatunków roślin naczyniowych, 200
gatunków mszaków, 150 gatunków porostów,
350 gatunków glonów, 400 gatunków grzybów
wyższych. Główny element flory stanowią
gatunki eurosyberyjskie, m.in. sosna zwyczajna
(jej udział w lasach wynosi 70%), a także liczne
rośliny runa leśnego, jak np.: czworolist
pospolity czy konwalia dwulistna, oraz gatunki
środkowoeuropejskie, np.: dąb szypułkowy,
grab pospolity, naparstnica zwyczajna,
pięciornik biały.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna parku charakteryzuje się bogactwem gatunków należących do
rozmaitych grup systematycznych. Najbogatsza jest fauna
bezkręgowców, wśród których najliczniej reprezentowane są owady
liczące ponad 3 tysiące gatunków. Lasy obfitują w chrząszcze. Są
wśród nich zarówno gatunki chronione (jelonek rogacz, kozioróg
dębosz), jak i groźne szkodniki drzew leśnych (m.in. szkodniki sosny
- cetyniec większy, cetyniec mniejszy, przypłaszczek granatek oraz
drwalnik paskowany). Bogaty jest świat pajęczaków. Z bardziej
interesujących gatunków stwierdzono występowanie tygrzyka
paskowanego, największego w Polsce przedstawiciela rodziny
krzyżykowatych oraz pająka topika - jedynego w kraju gatunku
spędzającego całe życie pod wodą. W jeziorach występują liczne
okonie, leszcze, liny, szczupaki oraz węgorze. Na obszarze parku
występują wszystkie gatunki płazów spotykanych na terenach
nizinnych Polski oraz 5 gatunków gadów: gniewosz, zaskroniec,
padalec, jaszczurka zwinka i jaszczurka żyworodna. Ptaki w parku
reprezentowane są przez ok. 190 gatunków lęgowców i przelotnych.
Z rzadko spotykanych wymienić należy kraskę, zimorodka i dzięcioła
czarnego. Z ptaków drapieżnych można zauważyć wśród lasów i łąk
kanię czarną, w pobliżu pól myszołowa zwyczajnego, a przy bagnach
błotniaka stawowego. Na obszarze parku występuje ponad 40
gatunków ssaków w tym m.in. ryjówki i liczne gatunki nietoperzy.
Wigierski
Park
Narodowy
Położenie i
Położenie i
powierzchnia
powierzchnia
Park utworzony został 1 stycznia 1989 roku na obszarze 14956 ha.
Aktualna jego powierzchnia wynosi 15085 ha, w tym 9459 ha to
grunty leśne, 2908 ha - wody i 2788 ha inne tereny, głównie
użytkowane rolniczo (2228 ha). Ochroną ścisłą objętych jest
380 ha, w tym 120 ha lasów i 260 ha wód. Obszary
zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową
.
Wigierski Park Narodowy znajduje się
w północno-wschodniej Polsce, na
terenie województwa podlaskiego, w
krainie Mazursko-Podlaskiej, w
północno-wschodniej części dzielnicy
Pojezierza Mazurskiego i północnej
dzielnicy Puszczy Augustowskiej.
Geologia, geomorfologia,
Geologia, geomorfologia,
krajobraz
krajobraz
Krajobraz parku został ukształtowany w okresie ostatniego
zlodowacenia, około 12 tysięcy lat temu. Ustępujący lądolód
pozostawił urozmaiconą rzeźbę terenu z licznymi kemami,
ozami, polami sandrowymi i obszarami moreny dennej,
poprzecinanymi rynnami lodowcowymi i zagłębieniami
bezodpływowymi. W rynnach i zagłębieniach powstały liczne
jeziora. Najpłytsze z nich zarosły już roślinnością torfowiskową,
a w innych zbiornikach obserwować można róźne stadia ich
naturalnej sukcesji. Najwyższe wzniesienia parku osiągają
wysokość ponad 180 m n.p.m., zaś najniżej położone tereny
znajdują się na wysokości 130 m n.p.m. Północna część parku
jest silnie pofałdowana, z rozległymi morenami dennymi oraz
wzgórzami i wałami moreny czołowej - stanowiącymi lokalne
kulminacje o stromych zboczach i wysokościach względnych
dochodzących do 35 m. Podłoże tej części parku zbudowane
jest z gliny, piasku i żwiru, z licznymi kamieniami o
zróżnicowanym składzie mineralogicznym. Południowa część
parku ma charakter bardziej płaski i stanowi początek
olbrzymiego sandru, pokrytego Puszczą Augustowską -
największym zwartym kompleksem leśnym w Polsce.
Wody
Wody
Pozostałością po zlodowaceniach są
liczne jeziora o różnym kształcie,
powierzchni i głębokości. Na obszarze
parku znajdują się 42 jeziora.
Największe z nich Wigry ma 2187 ha
powierzchni, maksymalną głębokość
73 m i zajmuje centralną część
parku. Jeziora reprezentują szeroką
gamę typów limnologicznych,
różniących się pomiędzy sobą
żyznością, termiką i koncentracją
związków humusowych. Osobliwością
wśród nich są dystroficzne jeziora
śródleśne, tzw. "suchary", otoczone
mszarem torfowcowym. Główną
rzeką parku jest Czarna Hańcza,
przepływająca przez jezioro Wigry i
stanowiąca znany i ceniony w kraju
szlak kajakowy.
Roślinność
Roślinność
Na terenie parku stwierdzono prawie 1000 gatunków roślin
naczyniowych, w tym około 60 podlegających ochronie ścisłej
i 14 podlegających ochronie częściowej, ponad 200 gatunków
mchów i wątrobowców oraz prawie 300 gatunków porostów
.
Roślinność parku charakteryzuje się całkowitym brakiem buka, rzadkim
występowaniem graba i stałą obecnością świerka we wszystkich
niemal typach zbiorowisk leśnych. Zbiorowiska roślinne cechuje
obecność wielu gatunków o charakterze borealno-kontynentalnym.
Wśród zbiorowisk leśnych największą powierzchnię zajmują
zbiorowiska grądu trzcinnikowego, subborealnych borów mieszanych i
typowych grądów. Spośród zbiorowisk leśnych najbardziej zbliżony do
naturalnego charakter mają bory i lasy bagienne, bory świeże oraz
olsy. Dużą część powierzchni parku zajmują także torfowiska, będące
często zbiorowiskami unikatowymi w skali kraju. Szczególnie
roślinność torfowisk wysokich i przejściowych zachowała tu często
swój naturalny charakter. Na szczególną uwagę zasługują zbiorowiska
torfowiskowe z brzozą niską, rzadkimi gatunkami wątrobowców oraz
wełnianeczką alpejską, rosiczką okrągłolistną i długolistną, żurawiną
drobnolistną, bażyną czarną i skalnicą torfowiskową. Duża liczba
zespołów i gatunków roślin wynika ze zróżnicowania fizjograficznego
terenu oraz historii rozwoju szaty roślinnej.
Zwierzęta
Zwierzęta
Dotychczas na terenie parku stwierdzono
występowanie ponad 1700 gatunków
zwierząt, w tym m.in. 46 gatunków
ssaków, 202 gatunki ptaków, 12
gatunków płazów i 5 gatunków gadów.
Najbardziej charakterystycznym
gatunkiem występującym w parku jest
bóbr europejski, licznie zasiedlający
brzegi rzek i jezior. Obecnie szacuje się
jego liczebność w parku na około 250
osobników. Z dużych drapieżników coraz
częściej spotkać można wilka
.
Woliński
Park
Narodowy
Położenie, powierzchnia,
Położenie, powierzchnia,
historia
historia
Woliński Park Narodowy położony jest u ujścia
Odry w północno-zachodniej Polsce, w
województwie zachodniopomorskim, w pobliżu
granicy polsko - niemieckiej. Obejmuje ochroną
niezwykle cenną północno - zachodnią część
wyspy Wolin. Park utworzono w 1960 roku na
powierzchni 4691 ha. Powiększony został w
roku 1996 poprzez przyłączenie od północy
pasa przybrzeżnych wód Bałtyku o szerokości 1
mili morskiej oraz od zachodu rozlewiska delty
Świny.
W wyniku włączenia części Zatoki Pomorskiej oraz wód
morskich wewnętrznych Zalewu Szczecińskiego, Woliński Park
Narodowy stał się pierwszym w Polsce parkiem morskim.
Obecna powierzchnia parku wynosi 10937 ha, w tym lasów
4649 ha. Ochroną ścisłą objęto 6 leśnych obszarów o łącznej
powierzchni 165 ha.
Geologia i geomorfologia
Geologia i geomorfologia
Obszar lądowy parku jest silnie
zróżnicowany. Charakterystycznym
jego elementem jest rozciągające się
na przestrzeni 15 km wysokie do 95
m wybrzeże klifowe. Niszczone ono
jest przez sztormy, wiatry i słońce, w
wyniku czego cofa się rocznie o ok.
80 cm.
Deniwelacja na obszarze parku
wynosi od 0 do 115 m. Dominującym
elementem rzeźby są wzgórza
morenowe, które zajmują ok. 75%
powierzchni ladowej parku.
Wody
Wody
Na rozległą panoramę rozlewisk delty Świny oraz Zalewu
Szczecińskiego malowniczy widok roztacza się ze wzgórza
Zielonka. W lesistej części parku znajdują się 5
polodowcowych jezior: Warnowskie, Rabiąż, Czajcze i
Domysłowskie oraz sztuczne: Turkusowe i Stara Kredownia.
Wody obok lasów to dominujące
ekosystemy parku. W północnej jego
części jest to pas wód Bałtyku, a od
zachodu delta Świny. Delta Świny jest to
kompleks wodno-błotnych wysp i
wysepek oddzielonych kanałami o
zmiennych kierunkach przepływu oraz
różnych poziomach wody, okresowo
zalewanych zwłaszcza w czasie cofki
(wlewania się spiętrzonych przez
północne wiatry wód Bałtyku do Zalewu
Szczecińskiego).
Roślinność
Roślinność
Na wyspie Wolin stwierdzono występowanie ponad 1300 gatunków
roślin naczyniowych, w tym wielu gatunków chronionych i rzadkich.
Na terenie lądowym parku dominują wzniesienia morenowe pokryte
lasami bukowo-sosnowo-dębowymi. Głównym gatunkiem w lasach
jest jednak sosna, która zajmuje 68% lądowej powierzchni parku.
Buk zajmuje 23% , dąb 7%, a inne gatunki pozostałą część.
Wśród zespołów leśnych szczególnie dobrze zachowały się lasy
bukowe, których struktura zbliżona jest do lasów naturalnych.
Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w dwóch
obszarach ochrony ścisłej w części południowej parku oraz w dwóch
w części północnej, gdzie występuje m.in. buczyna storczykowa.
Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby tzw. nasypie
przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek
minerałów z klifu do wnętrza lasu. W tym szczególnym zespole
roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków.
Zwierzęta
Zwierzęta
Fauna wyspy jest bardzo zróżnicowana i bogato reprezentowana przez
gatunki rzadkie. Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu ptaków
wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Na terenie parku stwierdzono występowanie
ponad 230 gatunków ptaków, w tym lęgowych: bielika, wodniczki,
biegusa zmiennego, muchołówki małej. Park spełnia doniosłą rolę w
ochronie siedlisk ptaków wodno - błotnych, które tutaj znajdują spokój
oraz bazę pokarmową, szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych
wędrówek. Obszar delty Świny został zaliczony do ostoi ptaków o
znaczeniu europejskim. Aktualnie m.in. prowadzona jest reintrodukcja
puchacza.
Wody Zatoki Pomorskiej to
biotop wielu gatunków
zwłaszcza ryb oraz rzadszych
ssaków morskich - foki szarej i
morświna.