1. Wpisz odpowiednie nazwy w tabeli. Opisy dotyczą funkcji państwa w gospodarce narodowej.

	Korupcja to wykorzystywanie stanowisk publicznych dla własnych korzyści. Ma ona negatywny wpływ nie tylko na życie społeczne i polityczne, ale też na gospodar­kę. Narusza bowiem zasady wolnej konkurencji i zwiększa koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Rola państwa polega na tworzeniu norm prawnych, które przeciwdziałają temu zjawisku.
	Polega na gospodarowaniu tymi dobrami i usługami, których rozdział bez inter­wencji państwa byłby niekorzystny dla społeczeństwa. Dotyczy to zwłaszcza dóbr publicznych, takich jak drogi, policja, środowisko naturalne.
	Polega na regulowaniu dochodów przedmiotów gospodarczych oraz łagodzeniu nierówności społecznych występujących w każdym społeczeństwie. Odbywa się to m.in. przez ustalanie płac minimalnych, politykę podatkową, regulację cen czy udostępnianie dóbr bezpłatnych (np. ochrona zdrowia, szkolnictwo).
	Polega na tworzeniu i utrzymywaniu warunków wolnej konkurencji między pod­miotami gospodarczymi. Przejawia się m.in. w walce z monopolami, które zagra­żają wolnej konkurencji.
	Polega na walce z inflacją, bezrobociem i utrzymaniu wzrostu gospodarczego. Państwo dokonuje tego poprzez podnoszenie wydatków z budżetu, rozwój szkol­nictwa oraz tworzenie dogodnych warunków dla działalności gospodarczej.

2. Zaznacz, które stwierdzenie jest prawdziwe (TAK), a które fałszywe (NIE).

1) Interwencjonizm w życiu gospodarczym to pojęcie, które zakłada, że tylko rząd państwa może w nim brać jakikolwiek udział.

2) Sejm i Senat nie mają żadnego wpływu na życie gospodarcze ponieważ jest ono zarezerwowane tylko w kompetencjach władzy wykonawczej i administracji państwowej.

3) Prezydent RP nie bierze udziału w interwencjonizmie ponieważ tylko podpisuje ustawę budżetową innych ustaw gospodarczych.

4) Rada Ministrów - opracowuje projekt ustawy budżetowej i realizuje budżet.

5) Na czele Narodowego Banku Polskiego stoi prezes powoływany wyłącznie przez prezydenta RP.

6) Rada Polityki Pieniężnej jest organem doradczym Ministra Finansów

7) Rada Polityki Pieniężnej składa się z przewodniczą­cego, którym jest minister finansów oraz 9 członków wybieranych tylko przez sejm, senat.

8) Rada Polityki Pieniężnej realizuje politykę pieniężną pań­stwa, m.in. ustala stopy procentowe;

9) Najwyższa Izba Kontroli - nadzoruje gospo­darność organów administracji państwowej, samorządów i przedsiębiorstw realizujących zadania państwowe

10) Zadaniem Narodowego Banku Polskiego jest emisja pieniądza.

3. Wpisz w tabeli odpowiednie nazwy. Opisy w tabeli dotyczą form interwencjonizmu.

	państwo może regulować wysokość cen niektórych towarów poprzez ustalenie: ceny minimalnej i ceny maksymalnej.
	środki finansowe wypłacane przez rząd firmom i osobom prawnym. Współcześnie najczę­ściej dotuje się rolnictwo, eksport oraz przedsiębiorstwa, a czasem nawet całe gałęzie przemysłu o zna­czeniu strategicznym dla państwa i całej gospodarki, np. górnictwo, przemysł stoczniowy.
	opłaty pobierane przez państwo na granicy przy imporcie towarów; podnoszą one cenę dóbr importowanych, co jest korzystne dla producentów krajowych.
	zakaz importu określonych towarów
	ochrona rynku krajowego przed konkurencją z zagranicy poprzez ograniczanie im­portu i wspieranie eksportu.
	polega na regulowaniu podaży pieniądza na rynku w zależności od potrzeb gospodarki.
	dopłaty do towarów wysyłanych na eksport.
	nazywamy nakłady finansowe dokonywane przez państwo. Mają one pobudzić koniunkturę i zmniejszyć bezrobocie. Przykładem takiego działania może być budowa auto­strad.
	maksymalna ilość danego towaru, jaką można sprowadzić z zagranicy.

4. Odpowiedz na pytania

Co to jest budżet państwa?

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Co to jest nadwyżka budżetowa?

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Co to jest deficyt budżetowy?

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

5. Połącz nazwy z opisami. Opisy dotyczą funkcji budżetu.

Stymulacyjna		Polega na wpływaniu na procesy gospodarcze poprzez stosowanie środków budżetowych, takich jak zmiany struktury wydatków, zmiany wysokości podatków.
Redystrybucyjna		Polega na gromadzeniu dochodów l budżetowych.
Fiskalna		Polega na podziale dochodu narodowego t między obywateli

6. Wymień trzy cele polityki budżetowej państwa

• ……………………………………………………………………………………….

• ……………………………………………………………………………………….

• ……………………………………………………………………………………….

7. Połącz nazwy z opisami, które dotyczą zasad budżetowych.

jedności	dochody powinny pokrywać wydatki (w praktyce zasada bardzo trudna do zrealizowania);
uprzedniości	budżet powinien być ujęty w jednym zestawieniu (usta­wa budżetowa);
jawności	budżet powinien być ogólnodostępny.
zupełności	budżet obejmuje rok (niekoniecznie kalendarzowy);
równowagi budżetowej	budżet dotyczy wszystkich dochodów i wydatków państwa;
roczności	budżet jest opracowywany oraz uchwalany przed okresem obowiązywania;

8. Wykonaj polecenia

a. Wymień główne źródła dochodu państwa

• ……………………………………………………

• ……………………………………………………

• ……………………………………………………

• ……………………………………………………

b. Na podstawie wykresu wymień, które źródła dochodu stanowią więcej niż 50% wpływów (vademecum s. 40)

• ……………………………………………………

• ……………………………………………………

• ……………………………………………………

• ……………………………………………………

8. Wymień rodzaje podatków ze względu na:

a. sposób świadczenia

• ………………………….

• …………………………

b. przedmiot opodatkowania

• ………………………….

• ………………………….

• …………………………

c. podmiot

• …………………………

• ………………………….

• ………………………….

d. sposób naliczenia

• ……………………………..

• ……………………………….

• ………………………………..

• ………………………………..

9. Wpisz nazwy przy odpowiednich opisach podatków.

	• płacą go wszystkie osoby, które w danym roku uzyskały dochód wyższy od su­my określonej w ustawie
	• płacony przez firmy, które uzyskują dochód z działalności gospodarczej z wyjąt­kiem działalności rolniczej i gospodarki leśnej
	podatek pośredni, który obejmuje sprzedaż towarów, odpłatne świadczenia usług oraz eksport towarów i usług
	• podatek nakładany na niektóre towary, w Polsce są nim obłożone m.in. paliwa, samochody, alkohol, wyroby tytoniowe, energia elektryczna, sól, perfumy
	• obowiązuje osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy lub praw majątkowych tytułem spadku, darowizny, zasiedzenia i innych przewidzianych w ustawie tytułów
	• płacony za posiadanie lub użytkowanie wieczyste gruntów rolnych
	• płacą go właściciele lub użytkownicy wieczyści gruntów leśnych
	• przedmiotem opodatkowania są czynności cywilnoprawne (umowy) wymienio­ne w ustawie, zmiany tych umów i orzeczenia sądów

10. Wykonaj polecenia.

a. Wymień rodzaje wydatków budżetowych.

…………………………………………………………

…………………………………………………………

b. Na podstawie wykresu (vademecum s. 42) napisz, który rodzaj wydatków budżetowych przeważa oraz ile on wynosi w procentach.

---