TEMAT: STRATEGIA BEZPIECZE艃STWA NARODOWEGO RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ - WADY I ZALETY
Strategia bezpiecze艅stwa jest teori膮 i praktyk膮 (nauk膮 i sztuk膮) kierowania sprawami bezpiecze艅stwa danego podmiotu przez najwy偶szego (naczelnego) decydenta (indywidualnego lub zbiorowego), z uwzgl臋dnieniem zw艂aszcza ustalania cel贸w bezpiecze艅stwa oraz sposob贸w ich osi膮gania.
Obecna strategia bezpiecze艅stwa w Polsce zosta艂a uchwalona w listopadzie 2007r. w Warszawie przez Lecha Kaczy艅skiego. Zast膮pi艂a ona strategi臋 z 2003r. Aktualny dokument wprowadza nowe podej艣cie do sprawy bezpiecze艅stwa narodowego. Poprzedni by艂 po偶膮dany po wydarzeniach z 11 wrze艣nia 2001r., wymaga艂 nowelizacji pa艅stwowej strategii z powodu sukcesywnego przeobra偶enia si臋 NATO, konflikt贸w: irackiego i afga艅skiego, a tak偶e innych kryzys贸w mi臋dzynarodowych, kt贸re mog艂yby stwarza膰 zagro偶enie dla bezpiecze艅stwa na 艣wiecie.
Strategia sk艂ada si臋 z czterech rozdzia艂贸w merytorycznych, gdzie w pierwszym s膮 okre艣lone interesy narodowe i sformu艂owane cele strategiczne w dziedzinie bezpiecze艅stwa RP - zgodne z najwa偶niejszym dokumentem RP - Konstytucj膮 Rzeczpospolitej Polskiej; w drugim ocena 艣rodowiska RP (uwarunkowania bezpiecze艅stwa) - szanse, wyzwania i zagro偶enia; w trzecim znajduje si臋 sformu艂owana operacyjnie koncepcja strategii bezpiecze艅stwa wraz z celami i zadaniami sektorowymi, podzielonymi na: bezpiecze艅stwo zewn臋trzne, militarne, wewn臋trzne, obywatelskie, spo艂eczne, ekonomiczne, ekologiczne oraz informacyjne i telekomunikacyjne. Ostatni, czwarty, dotyczy ustalenia koncepcji strategicznych kierunk贸w transformacji strategii - podsystemu kierowania i podsystem贸w wykonawczych.
Niezmiennymi elementami strategii s膮 warto艣ci narodowe w krajach demokratycznych - zapewnione konstytucyjnie, pa艅stwo ma obowi膮zek zapewni膰 je swoim obywatelom. Opr贸cz tego, w ka偶dej strategii musz膮 zosta膰 okre艣lone niedomagania i dysfunkcje, wzrastaj膮ce wymagania w zakresie kompetencji strateg贸w, aby bezpiecze艅stwo kraju by艂o stabilne, a w razie zagro偶enia nast膮pi艂a szybka reakcja odpowiedzialnych struktur za obron臋.
Do zmiennych element贸w strategii, a raczej ci膮gle si臋 aktualizuj膮cych, nale偶膮 szanse oraz zagro偶enia i wyzwania bezpiecze艅stwa. Szanse mog膮 si臋 zmieni膰 wraz z rozszerzeniem wsp贸艂pracy na arenie mi臋dzynarodowej Polski z krajami powi膮zanym, np. poprzez obecno艣膰 w strukturach NATO, UE i innych kraj贸w, kt贸re chcia艂yby w艂膮czy膰 si臋 w grup臋 pa艅stw nale偶膮cych, b膮d藕 wsp贸艂pracuj膮cych. R贸wnie偶 nasz kraj d膮偶y do umocnienia swojej pozycji w Europie i na 艣wiecie. Wyzwania i zagro偶enia bezpiecze艅stwa, wi膮偶膮 si臋 ze starzej膮c膮 si臋 demograficznie populacj膮, ci膮gle obecnym dystansem technologicznym mi臋dzy Polsk膮, a innymi krajami europejskimi, zale偶no艣ci膮 w sprawach energetyki od innych pa艅stw, czy te偶 potencjaln膮 gro藕b膮 wyst膮pienia ataku przest臋pczego.
Najbardziej widocznym plusem strategii bezpiecze艅stwa narodowego jest sam fakt zauwa偶ania tego, jak wa偶ny jest temat bezpiecze艅stwa i podj臋cie tematu koniecznych zmian.. Wszystkie zadania maj膮ce na celu poprawi膰 ten stan, przybli偶aj膮 do zapewnienia jak najlepszej obrony. W strategii zosta艂 uj臋ty obowi膮zek prowadzenia Strategicznego Przegl膮du Bezpiecze艅stwa Narodowego, kt贸ry zobowi膮zuje do ci膮g艂ej pracy nad potrzeb膮 bezpiecze艅stwa.
W zwi膮zku ze zmieniaj膮c膮 si臋 sytuacj膮 na 艣wiecie - konfliktami, nowymi zagro偶eniami, zwi膮zanymi z u偶yciem, proliferacj膮 broni masowego ra偶enia, terroryzmem mi臋dzynarodowym - strategia powinna zawiera膰 szereg wytycznych, kt贸re w spos贸b realny przedstawiaj膮 plan dzia艂ania.
Niestety, mimo tych wi膮偶膮cych dla bezpiecze艅stwa s艂贸w, dzia艂ania nie odzwierciedlaj膮 wszystkich z po偶膮danych zmian. W strategii brakuje „generalnej my艣li przewodniej w cz臋艣ci koncepcyjnej.” Po艣wi臋cono wi臋cej uwagi na sformu艂owanie zada艅 dla ka偶dej z dziedzin bezpiecze艅stwa, przez co p贸藕niejszy podzia艂 nie jest jednoznaczny - zadania i cele sektorowe momentami s膮 trudne do jednoznacznego rozgraniczenia. Koncepcja bezpiecze艅stwa obywatelskiego, spo艂ecznego, ekonomicznego, ekologicznego oraz informacyjnego i telekomunikacyjnego mog艂aby zosta膰 przedstawiona pod k膮tem aspekt贸w zewn臋trznych i wewn臋trznych, co by u艂atwi艂o prac臋 nad nimi i dalsze rozwa偶ania na tematem potrzebnej transformacji systemu.
W rozdziale czwartym, problematyka systemu bezpiecze艅stwa, nak艂ada si臋 na kwestie, kt贸re zosta艂y zaprezentowane w cz臋艣ci koncepcyjnej. To dzia艂anie nie wnios艂o zatem zada艅, maj膮cych 艣wiadczy膰 o tym, 偶e w strategii bezpiecze艅stwa d膮偶y si臋 do doskonalenia i dalszej transformacji bezpiecze艅stwa narodowego. Ta tematyka powinna by膰 rozpatrywana pod szerszym k膮tem. Zadania powinny by膰 szczeg贸艂owo okre艣lone, aby szybko艣膰 reakcji na zagro偶enia, by艂a mo偶liwe najszybsza i najefektywniejsza, bez zastanawiania si臋 nad osobami odpowiedzialnymi za nie.
W celu poprawy bezpiecze艅stwa, dokonania potrzebnych zmian w strategii oraz w ramach zapisanego obowi膮zku prowadzenia Strategicznego Przegl膮du Bezpiecze艅stwa Narodowego w Strategii Bezpiecze艅stwa Rzeczpospolitej Polskiej, Prezydent RP zarz膮dzi艂, aby zosta艂y sformu艂owane wnioski o strategicznych celach i sposobach dzia艂ania pa艅stwa w dziedzinie bezpiecze艅stwa oraz przygotowania systemu bezpiecze艅stwa narodowego.
BBN, wsp贸艂pracuj膮c z innymi instytucjami rz膮dowymi, pozarz膮dowymi, organizacyjnymi, przedstawicielami akademii oraz niezale偶nymi badaczami, stworzy艂 Bia艂膮 Ksi臋g臋 Bezpiecze艅stwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej, kt贸ra stanowi na obecn膮 chwil臋 najbardziej kompleksowe dzie艂o o tematyce koncepcyjnego bezpiecze艅stwa pa艅stwa.
Bia艂a Ksi臋ga jest skierowana nie tylko dla struktur pa艅stwa, czy te偶 organizacji publicznych i niepublicznych, ale r贸wnie偶 do obywateli, aby pog艂臋bi膰 w spo艂ecze艅stwie wiedz臋 i 艣wiadomo艣膰 spo艂eczn膮 Polak贸w na temat potrzeby bezpiecze艅stwa. Ten obszerny dokument jest napisany w taki spos贸b, aby by艂 zrozumia艂y dla ludzi, kt贸rzy do tej pory nie interesowali si臋 t膮 dziedzin膮.
Dost臋pny w niej zakres publikacji porusza tematy potencja艂u si艂 zbrojnych, wywiadu i kontrwywiadu, sprawiedliwo艣ci, s艂u偶by porz膮dkowej, bezpiecze艅stwa energetycznego, to偶samo艣ci narodowej, potencja艂u demograficznego, bezpiecze艅stwa socjalnego, s艂u偶by zdrowia, bada艅 i rozwoju oraz bezpiecze艅stwa finansowego. Szeroki wachlarz tematyki powoduje, i偶 problemy zwi膮zane z tymi dziedzinami s膮 przedstawione, ale nie wyst臋puje g艂臋bsza analiza problemowa. Nie mo偶na tego jednoznacznie okre艣li膰 jako wady, czy zalety, poniewa偶 z jednej strony taki punkt widzenia jest 艂atwiejszy do zrozumienia, a z drugiej umniejsza wa偶no艣膰 takich element贸w jak rola si艂 zbrojnych.
Nast臋pne rozdzia艂y dotycz膮: scenariusza rozwoju sytuacji bezpiecze艅stwa - w kt贸rym zawarte s膮 perspektywiczne ambicje Polski w relacjach z UE i NATO, strategii operacyjnej - okre艣laj膮cy zadania oraz dzia艂ania podsystem贸w bezpiecze艅stwa i element贸w w stosunku do wcze艣niej okre艣lonych warto艣ci i scenariuszy , przygotowania systemu bezpiecze艅stwa - por贸wnuj膮c strategi臋 operacyjn膮 i przewidywane scenariusze; dotyczy on podsystemu kierowania bezpiecze艅stwem pa艅stwa, traktowany jest jako wskaz贸wka do wizji sposobu, w jaki w艂adze zamierzaj膮 przeprowadzi膰 dan膮 reform臋.
W Bia艂ej Ksi臋dze za艂o偶enia trzech mo偶liwych scenariuszy: integracyjnego, kt贸ry jest najbardziej pozytywny i po偶膮dany, dezintegracyjnego, okre艣lany jako negatywny i niekorzystny dla bezpiecze艅stwa Polski oraz ewolucyjny, kt贸ry jest najbardziej prawdopodobny, w zakresie bezpiecze艅stwa wyst臋puj膮 w nim wydarzenia negatywne, jak i pozytywne.
Wizja scenariusza ewolucyjnego jest najdok艂adniej opisana, nie ma g艂臋bszego zag艂臋bienia si臋 w dwie wcze艣niejsze, kt贸re r贸wnie偶 powinny by膰 bardziej szczeg贸艂owe, poniewa偶 w przypadku nie sprawdzenia scenariusza bezpiecze艅stwo narodowe by艂oby zachwiane.
Charakterystyka si艂 zbrojnych i jej element贸w jest przedstawiona bardzo dok艂adnie, dzi臋ki czemu wida膰 faktyczny stan zapotrzebowa艅, problem贸w. Perspektywy dzia艂a艅 militarnych, wywiadowczych i kontrwywiadowczych przedstawia dzia艂ania, kt贸re mog艂yby by膰 bardziej wyraziste. Za wizja zwalczania terroryzmu, ochrona informacji niejawnych, cyberbezpiecze艅stwo i ochrona ludno艣ci w sytuacjach kryzysowych b臋dzie oparta na mo偶liwo艣ciach i zasobach wojska.
Planowane zmiany w艂adzy pa艅stwowej w zakresie reform podsystemu kierowania bezpiecze艅stwem narodowym s膮 trudne, poniewa偶 ci臋偶ko zintegrowa膰 wszystkie elementy.
BIBLIOGRAFIA:
Bia艂a Ksi臋ga Bezpiecze艅stwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej, BBN, Warszawa 2013
Koziej S., Kwartalnik Bezpiecze艅stwo narodowe, [w:] Polityczno - strategiczne aspekty bezpiecze艅stwa, 2011/18
Koziej S. Strategie Bezpiecze艅stwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej z 2003 i 2007 roku, http://www.koziej.pl
Strategia Bezpiecze艅stwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2007
Strategia Bezpiecze艅stwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2003
Koziej S., Kwartalnik Bezpiecze艅stwo narodowe, [w:] Polityczno - strategiczne aspekty bezpiecze艅stwa, II - 2011/18, s. 19
Koziej S. Strategie Bezpiecze艅stwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej z 2003 i 2007 roku, http://www.koziej.pl, s.29
Brzozowski A., Zeszyty Naukowe AON nr 2 (830, [w:] Strategia jako praktyka (sztuka) -zarys problemu, 2011, s. 2
Koziej S. Strategie Bezpiecze艅stwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej z 2003 i 2007 roku, http://www.koziej.pl, s.30; data dost臋pu: 20.01.2014
Bia艂a Ksi臋ga Bezpiecze艅stwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej, BBN, Warszawa 2013s.19
II stopie艅 - niestacjonarne; SBN - Wyk艂ady Diana Paszkiewicz, Nr albumu:16451