MAKROEKONOMIA to teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego i polityki fiskalnej państwa. Zajmuje się ona funkcjonowaniem całej gospodarki i formułowaniem polityki rządowej. Fundamenty makroekonomii stworzył Anglik Keynes. Zbudował on teorię makroekonomiczną na stwierdzeniu że podaż produkcji (poziom wytwarzanego dochodu narodowego a zatem i stan zatrudnienia) zależy od poziomu globalnego popytu.

PRODUKCJA GLOBALNA jest to wartość wytworzonej produkcji dóbr i usług w ciągu roku w przedsiębiorstwie. Składa się ona z

-wartości przeniesionej (nabyte z zewnątrz i zużyte w produkcji surowce materiały półprodukty oraz paliwo i energię..)

-wartości dodanej (suma nowo wytworzonej wartości w przedsiębiorstwie do której włącza się amortyzację-wartość dodana brutto)

PRODUKCJA FINALNA występuje gdy został zakończony proces produkcji i dane dobro nie podlega już dalszemu przetworzeniu w kraju. Dobra te są przeznaczone bądź do konsumpcji bądź jako dobra kapitałowe na inwestycje, czyli do dalszego rozwoju gospodarczego kraju. Zaliczamy do niej wszystkie dobra produkowane i eksportowane. Produkcję finalną oblicza się w ten sposób iż od produkcji globalnej odejmuje się sumę przepływów międzygałęziowych

DOCHÓD NARODOWY jest powszechnie wykorzystywany jako miernik poziomu i dynamiki rozwoju gospodarczego.

ROCZNY DOCHÓD NARODOWY stanowi łączna suma wartości dodanej we wszystkich działach gospodarki narodowej (nie należy go utożsamiać z rocznym produktem globalnym). Proces tworzenia wartości dodanej i proces tworzenia substancji rzeczowej dochodu narodowego dają ten sam wynik w całej gospodarce narodowej ale nie pokrywają się ze sobą w poszczególnych przedsiębiorstwach gałęziach i działach. Tylko w całej gospodarce narodowej suma wartości dodanej = sumie wartości produkcji finalnej. To co jedni kupują musi się równać temu co inni sprzedają w całej gospodarce. Po odjęciu od rocznej wartości produkcji globalnej wartości nakładów ogółem otrzymujemy dochód narodowy brutto.

Stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe) pomnożony przez 100 tworzy wskaźnik nazywany w ekonomii DEFLATOREM.

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO PKB jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego kto jest ich właścicielem.

PRODUKT NARODOWY BRUTTO PNB jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tyt własności za granicą. Dochody netto są różnicą między dochodami otrzymanymi z tyt własności za granicą a dochodami wypłaconymi z tyt własności cudzoziemcom. Jeśli odpływ dochodów (z tyt usług czynników produkcji będących własnością kapitału zagranicznego) jest większy niż przypływ dochodów (z tyt posiadanych czynników produkcji za granicą) wówczas PKB>PNB i odwrotnie. Jeśli przypływ równa się odpływowi PKB=PNB.

PRODUKT NARODOWY NETTO WG CEN RYNKOWYCH PNN jest mniejszy od PNB o wielkość amortyzacji Am. Amortyzacja jest miarą szybkości zmniejszenia się wartości istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia. (wyrażony w cenach rynkowych)

DOCHÓD NARODOWY WG CEN CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH DNWC jest mniejszy od PNN o wielkość podatków pośrednich Tp. Suma tych podatków pośrednich stanowi korektę w stosunku do PNN wyrażonego w cenach rynkowych. Do dochodów czynników wytwórczych zalicza się:

-Wp =wynagrodzenie pracowników

-R= renty z tyt dzierżawy czynsze z tyt najmu

-Z= zyski z kapitału

-Dw= dochody z pracy na własny rachunek

OSOBISTY DOCHÓD LUDNOŚCI ODL jest częścią DNWC która pozostaje po potrąceniu nie rozdzielonych zysków przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstw Nz oraz po spłaceniu podatku od dochodów przedsiębiorstw do budżetu państwa Tbc. Jednocześnie ODL powiększony jest o różnego rodzaju transfery (przekazanie okreś sumy dochodów na rzecz ludności ) z budżetu państwa na rzecz ludności Bt (emerytury renty zasiłki)

DYSPOZYCYJNY DOCHÓD LUDNOŚCI DDL są to dochody gosp domow po potrąceniu podatków bezpośrednich Tb. Suma tych dochodów po potrąceniu podatków reprezentuje potencjalną siłę nabywczą społeczeństwa czyli DDL=ODL-TB. Nagromadzone dochody w gospo.dom są kierowane na bieżące wydatki konsumpcyjne K a pewna ich część jest oszczędzana Ol z myślą o przyszłych wydatkach.

OSZCZĘDNOŚCI są bierną stroną akumulacji środków pieniężnych niezbędnych do finansowania inwestycji (Os -suma oszczędności). Oszczędności są stałym procesem który zmienia się powoli pod wpływem zmian dochodu. Człowiek oszczędza różnicę jaka wystąpi między aktualnym dochodem a zwyczajową stopą życiową. Tak więc oszczędności są stałą częścią otrzymywanych dochodów tzn. rosnącą lub spadającą wraz ze wzrostem lub spadkiem dochodów. Keynes nazywa to stałą przeciętną i krańcową skłonnością do oszczędzania.

WYDATKI INWESTYCYJNE są przejawem czynnego wykorzystania nagromadzonych oszczędności (I suma wydatków). Charakteryzują się one dużą zmiennością, gdyż narażone są na zmiany w oczekiwaniach przedsiębiorców, zmiany w popycie, zmiany w cenach rynkowych i zyskach, zmiany w wysokości stopy procentowej od pobieranych kredytów.

ROZBIEŻNOŚCI EX ANTE rozbieżności między inwestycjami i oszczędnościami, dotyczą niezgodności zamierzeń (planów) w oszczędzaniu i inwestowaniu co wynika z odmiennych motywów jakimi kierują się różne podmioty gospodarcze.

ROZBIEŻNOŚCI EX POST oszczędności ex post = inwestycjom ex post. Równość ta ma charakter tożsamościowy co wynika z jednakowego definiowania oszczędności i inwestycji jako części wartości bieżącej produkcji dóbr i usług finalnych

równowaga i nierównowaga między inwestycjami a oszczędnościami

E luka depresyjna

600

luka ekspansywna

0 2400

realny dochód narodowy (Y)

przyjmujemy tu założenie że wydatki inwestycyjne I są niezależne od wytwarzanego dochodu narodowego Y zaś oszczędności Os rosną proporcjonalnie do wzrostu dochodu narodowego. inwestycje są ilustrowane linią poziomą zaś funkcja oszczędności jest nachylona pod stałym kątem wyrażającym krańcową skłonność do oszczędzania. Przy stałej krańcowej skłonności do oszczędzania równowaga będzie spełniona tylko w punkcie E.

FUNKCJA KONSUMPCJI wyraża ilościową zależność między wzrostem konsumpcji K a wzrostem dyspozycyjnego dochodu ludności Yd.

K= a + cYd'

a-wyraz wolny oznaczający punkt wyjścia linii wzrostu konsumpcji

c= K : Yd - współczynnik kierunkowy wyznaczający nachylenie linii wzrostu konsumpcji K w stosunku do wzrostu dyspozycyjnego dochodu ludności Yd (nachylenie zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji.

Funkcja oszczędności Os= -a (1-c) Yd

Zależność między konsumpcją i oszczędnościami a realnym poziomem dyspozycyjnego dochodu ludności

Os

K

10

30 50 100

dyspozycyjny dochód ludności Yd

gdyby oszczędności spadły do 0 wówczas konsumpcja pokrywałaby się z linią dyspozycyjnego dochodu ludności, wyprowadzoną po kątem 45 *.

FUNKCJA DOCHODU NARODOWEGO WG KEYNESA

W teorii KEYNESA czynnikiem napędzającym wzrost dochodu narodowego jest wzrost globalnego popytu Pq. Wartość funkcji wyznaczona jest przez poziom stosowanej technologii lultury etyki społeczeństwa. Postęp przejawiający się w postaci odkryć wynalazków, zmian w metodach organizacji pracy i w stylu życia sprawia że przy tych samych zasobach pracy kapitału i zasobów naturalnych można uzyskać większy lub mniejszy produkt krajowy brutto. Y=f (L zasoby pracyK kapitału Naturalne)

MNOŻNIK INWESTYCYJNY

Za pomocą mnożnika powiązane są ze sobą wydatki inwestycyjne i wzrost dochodu narodowego przy założeniu (Keynesa) że istnieje niepełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych. Oznacza to że wzrost inwestycji powoduje zwielokrotniony przyrost dochodu narodowego zaś zmniejszenie spadek.

Im mniejsze są dodatkowe wydatki na konsumpcję w stosunku do przyrostu dochodu narodowego tym mniejszy będzie mnożnik i odwrotnie .

Mi= przyr Y : (przyY-przyK)

=1: (1-przyK: przyY

=1: (przy Os : przy Y)

przy Y=przyrost dochodu narodowego

przyK= przyrost konsumpcji

przy Os=przyrost oszczędności

przyOs : przyY= krańcowa skłonność do oszczędzania

przyK : przy Y=krańcowa do konsumpcji

wielkość mnożnika inwestycyjnego jest rosnącą funkcją krańcowej skłonności do konsumpcji i malejącą funkcją krańcowej skłonności do oszczędzania.

KEYNESOWSKA FUNKCJA INWESTYCJI

funkcja jest zbudowana na porównaniu rynkowej stopy procentowej z przewidywaną krańcową efektywnością kapitału lub inwestycji. Przewidywana K.E.kapitału zależy od kosztu zakupywanych dóbr inwestycyjnych oraz wielkości spodziewanego zysku. Wielkość zysku zależy od przewidywanego popytu na dobra wytworzone za pomocą planowanych inwestycji. Wzrost popytu oznacza zwiększenie przewidywanych zysków. Krańcowa efektywność kapitału może być mierzona stosunkiem przewidywanego przyrostu zysku do przyrostu wartości kapitału.

Wyznaczenie granicy opłacalności projektów inwestycyjnych

r2

krzywa przewidywanej

rentowności projektów

<= inwestycyjnych Ri

r1

r3

0 I! I2 I#...........*...........I10

projekty inwestycyjne

zakwalifikowane * eliminowane

przy stopie procentowej r1 wszystkie projekty inwestycyjne są opłacalne aż do I6 gdyż rentowność jest wyższa od stopy procentowej r1. dopiero I7 i dalsze o malejącej rentowności w stosunku do danej stopy procentowej nie spełniają kryterium opłacalności . Gdy stopa spada do r3 więcej projektów spełnia wymagane kryteria.. wysokość stopy procentowej uzależniona jest od wielkości nominalnej podaży pieniądza.. zwiększenie podaży pieniądza przez bank centralny powoduje obniżenie stopy i zwiększa skłonność do inwestowania.

SKŁADNIK GLOBALNEGO POPYTU Pq

Poziom dochodu narodowego zależy od wydatków na konsumpcję K i i wydatków na inwestycje I: Y= K+ I.

Wpływ składników globalnego popytu na poziom doch

E2 K+I

E1 K

0 Y1 Y2 Ymax

realny dochód narodowy (Y)

linia wyprowadzona z początku układu współ. ilustruje równowagę między globalnym popytem a wytwarzanym dochodem narodowym. Funkcja wydatków konsumpcyjnych K określa poziom dochodu narodowego Y1 w punkcie E1.rysunek ten ilustruje możliwość osiągnięcia równowagi gospodarczej między składnikami popytu globalnego a poziomem wytwarzanego dochodu nar przy różnym stopniu wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych gospodarki.

POLITYKA FISKALNA obejmuje wszystkie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w celu uzyskania kontroli i oddziaływania na podział dochodów oraz na ogólny poziom aktywności gospodarczej w kraju.

BUDŻET EM nazywamy zestawienie wszystkich dochodów i wydatków niezależnie od szczebla struktury polityczno -administracyjnej państwa.

Wydatki publiczne obejmują nie tylko wydatki rządowe ale także wydatki stanowe oraz władz lokalnych. Udział tych wydatków w produkcie nar wzrósł z latach 80. znaczny ich udział stał się ważnym czynnikiem wpływającym na przebieg koniunktury gospodarczej i na wzrost gospodarczy.

Podmiotem budżetu centralnego jest rząd który sporządza plan i przedstawia go do zatwierdzenia parlamentowi. Po zatwierdzeniu i ewen poprawkach skarb państwa lub ministerstwo fin staje się wykonawcami budżetu.

Budżet jest powiązany z bankiem centralnym który prowadzi rachunek bieżący dla budżetu państwa. Tym samym staje się doradcą w sprawach pieniężnych i kredytowych.

DEFICYT I NADWYŻKA BUDŻETOWA.

Źródła wpływów: podatki bezpośrednie od zysków przedsiębiorstw, podatki od indywidualnych dochodów obywateli, podatki pośrednie płacone w cenie towaru T

Źródła wydatków Rz- nakłady na obronę narodową, kulturę, służbę zdrowia, wypłaty z funduszy ubezpieczeń społ odsetki od długów.

Stan finansów publicznych określany jest przez trzy wielkości strategiczne:

-stopę podatkową mierzoną udziałem różnego rodzaju podatków w dochodzie narodowym T:Y= h

-wielkość wydatków budżetu państwa Rz

-poziom wytwarzanego dochodu narodowego w kraju Y=PKB

Ilustracja deficytu równowagi i nadwyżki budżetu

E nadwyżka

deficyt

dochód narodowy Y

Równowaga budżetu w punkcie E

Poniżej deficyt bo suma wydatków przewyższa sumę wpływów. Może on wynikać z nadmiernych wydatków bądź też ze zbyt niskich dochodów. Z reguły deficyt jest większy w okresie recesji gospodarczej

Powyżej nadwyżka

PODATKI BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE

Podatkiem nazywamy przymusowe bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne przekazane przez podatnika na rzecz państwa miasta lub gminy. Podstawą ich pobierania są obowiązujące przepisy prawa.

PODATKI BEZPOŚREDNIE

-od dochodów przedsiębiorstw charakter liniowy, podatek dochodowy płacony od zysku brutto, stopa równa

-od dochodów indywidualnych zbudowany na zasadzie progresji podatkowej, najniższa stopa od najmniejszych dochodów stopniowo wzrasta.

Podatki bezpośrednie uszczuplają możliwości ponoszenia wydatków na cele konsumpcyjne i inwestycyjne. Zwiększają jednak dochody i wydatki budżetu .

polityka podatkowa powinna wynikać z zasad:

-sposób płacenia wygodny dla podatnika

-koszty poboru podatku powinny być niskie

-podatki nie powinny niszczyć motywacji podatnika a zwiększać jego aktywność

-ludzie muszą z góry wiedzieć jakie podatki muszą zapłacić w danym okresie

PODATKI POŚREDNIE:

Płacone są od konsumentów w cenie nabywanych towarów. Kiedyś występował w postaci podatku obrotowego który płacił konsument za pośrednictwem sprzedawcy. Natomiast od 5 lipca 1993r wprowadzono podatek VAT (podatek powszechny od wartości dodanej) .

Podatkowi 22% podlegają u wszystkie ogniwa produkcji i obrotu. Podatek jest potrącany w każdej fazie produkcji i obrotu. Każdy płaci podatek od wartości dodanej. Suma wartości danej w poszczególnych fazach wzrasta; w ostatecznym rezultacie konsument płaci go w formie podatku pośredniego w cenie towaru. Wprowadzono go w celu zrównoważenia stopy podatku, wcześniej wpływało to niekorzystnie na proporcje cen.

Oprócz VATu stosowany jest też podatek pośredni zwany akcyzą, nakładany na takie towary jak piwo, alkohol samochody zapałki

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY STOPĄ OPODATKOWANIA A WPŁYWAMI DO BUDŻETU.

Mogą wpływać zarówno korzystnie (wzrost stopy zwiększa wpływ do budżetu i poprawia sytuację finansów publicznych) jak i niekorzystnie na sytuację finansową państwa. Zależność tą ilustruje:

Krzywa Laffera

T2 b

T3

T1 a

0 T1/Y1 T2/Y2 T3/Y3 100%

stopa podatkowa

krzywa ta opiera się na założeniu że wpływy z budżetu zależą od dwóch wielkości

-podstawy opodatkowania (wysokości dochodów= Y1<Y2>Y3 )

-wysokości stóp podatkowych h = T/Y

Gdy T/Y=0 lub gdy T/Y=100% dochód w obu przypadkach =0. między 0 a 100% leżą różne możliwe stopy opodatkowania dochodów.

Nie można ustalić jaka stopa zmniejsza a jaka zwiększa wpływy do budżetu, zależy to od:

-poziomu stopy w punkcie wyjściowym

-siły reakcji przedsiębiorców na inwestycje

-siły reakcji ludności na ich skłonność do oszczędzania i konsumowania

-stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej.

SPOSOBY FINANSOWANIA DEFICYTU BUDŻETOWEGO

Najprostszą metodą walki z deficytem są drastyczne cięcia w wydatkach budżetowych w celu ich dostosowania do osiąganych dochodów. Jednak taki sposób może spowodować zmniejszenie wydatków na oświatę, naukę ... a w konsekwencji też do zmniejszenia dochodów.

Deficyt można sfinansować

-Kredytem zaciąganym w bankach komercyjnych ma istotną słabość ponieważ zmniejsza możliwości kredytowe dla sektora prywatnego i może spowodować podniesienie stopy oprocentowania kredytu.

-Zaciąganiem długu publicznego w drodze sprzedaży obligacji skarbowych. Charakteryzują się wysokim stopniem płynności i niskim ryzykiem dlatego są chętnie nabywane przez banki komer pry6yzed i osoby indywidualne. Oprocentowanie obligacji jest korzystniejsze nią depozytów terminowych.

Długiem publicznym nazywamy całkowitą kwotę zadłużenia rządu w formie należnej zapłaty z tyt sprzedanych pap wart skarbu państwa w celu pokrycia deficytu budżetu.

WPŁYW WYDATKÓW RZĄDOWYCH (BUDŻETU) NA POZIOM WYTWARZANEGO DOCHODU NARODOWEGO Rz

Wydatki możemy podzielić na dwie kategorie: G+Bt

-----wydatki państwa na dobra i usługi konsumpcyjne oraz na inwestycje publiczne G (łącznie z wynagrodzeniem prac).) ---tworzą bezpośredni popyt konsumpcyjny i inwestycyjny w sektorze publicznym i wpływają na poziom dochodu nar oraz na stan zatrudnienia w gosp. nar.

-----budżetowe transfery jak emerytury renty zasiłki dla bezrobotnych subwencje itp. Zwiększają dyspozycyjny dochód ludności Yd.

G zwiększają popyt globalny i wpływają na wzrost dochodu zaś podatki netto obniżają poziom wydatków na konsumpcję indywidualną. Zmniejszenie wydatków na konsumpcję z tyt Tn nie likwiduje w całości dodatniego efektu wzrostu globalnego popytu z tyt wydatków rządowych G.

Wpływ wydatków rządowych i podatków netto na poziom realnego dochodu narodowego

E2

E2=K+I+G

E3

E3=Kt+I +G

E1

E1=K+I

Y1 Y3 Y2 Ymax

Realny dochód narodowy Y

Przy stały popycie I i wydatkach G krzywa popytu globalnego Pq jest równoległa do krzywej konsumpcji K której nachylenie określone jest przez krańcową skłonność do konsumpcji. Efekt wydatków G i podatków netto ilustrowany jest przyrostem popytu globalnego mierzonym odcinkiem między Y3 a Y1. jest to działania mnożnika zrównoważonego budżetu. państwa

MNOŻNIK ZRÓWNOWAŻONEGO BUDŻETU.

1 c

Y=------------- * G - ---------- * Tn

1-c 1 - c

mnożnik działa w ten sposób że taki sam wzrost wydatków państwa G =30 jak wzrost podatków netto Tn=30 prowadzi do przyrostu dochodu narodowego Y-30 gdy dochodowy efekt wydatków budżetowych jest większy niż wydatków gospodarstw domowych

MOŻLIWOŚĆ FINANSOWANIA DEFICYTU OSZCZĘDNOŚCIAMI

K + I + G = K + Os + Tn'===== I +G = Os + Tn

Oszczędności prywatne jako źródło finansowania wydatków inwestycyjnych w sektorze prywatnym I zostają powiększone o sumę podatków netto Tn jako źródła finansowania wydatków rządowych G. Łącząc składniki sektora prywatnego po jednej stronie i sektora publicznego po drugiej równania: Os - I = G - Tn

Deficyt budżetu państwa wyrażający się nadwyżką wydatków G nad dochodami Tn może być sfinansowany nadwyżką oszczędności Os nad inwestycjami I. Podmioty dysponujące oszczędnościami kupują obligacje i uzyskany dochód jest wykorzystywany do finansowania deficytu budżetu państwa.

EKONOMIA NEOKLASYCZNA-wychodzą z założenia że równowaga ogólna kształtuje się tylko na takim poziomie wytwarzanego dochodu narodowego, przy którym występuje zjawisko pełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych oraz pełnego zatrudnienia siły roboczej

EKONOMIA KEYNESA -starają się wykazać że równowaga ogólna jest możliwa przy różnym poziomie wytworzonego dochodu, różnym stopniu wykorzystania zdolności produkcyjnych i różnym stanie zatrudnienia, któremu towarzyszy przymusowe bezrobocie

MODEL ZAGREGOWANEGO POPYTU I PODAŻY

Na dochód patrzymy od strony zagregowanej podaży wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w ciągu roku, drugi raz od strony popytu na dobra i usługi, wynikającego z wydatków różnych podmiotów gospodarczych

Pa Sa

Realnu dochód narodowy

Od strony agregowanego popytu Pa zależność funkcjonalna między poziomem cen a realnym dochodem narodowym jest odwrotnie proporcjonalna. Więc obniżka przeciętnego poziomu cen rynkowych powoduje wzrost siły nabywczej pieniądza i możliwość zakupienia większej ilości dóbr i usług wchodzących w skład dochodu. Przy spadku cen zostaje obniżona też stopa procentowa od kredytów co zachęca do zwiększania inwestycji. Gdy ceny wzrastają przy niezmienionych dochodach nominalnych spada siła nabywcza pieniądza, rośnie stopa% i spada popyt konsumpcyjny i inwestycyjny.

Przeciętny poziom cen rośnie realny dochód spada i odwrotnie.

Od strony agregatowej podaży Sa relacje między cenami a realnym dochodem zmieniają się w tym samym kierunku. Wzrost przeciętnego poziomu cen dostarcza przedsiębiorcom bodźca do zwiększenia produkcji więc krzywa rośnie.

Wpływ zmian położenia krzywych popytu i podaży na zmianępoz równ między przec poziomem cen a dochodem

Sa1

E2 Sa2

C2

E1

C1 Pa2

E3

C3

Pa1

0 Y1 Y3 Y2

realny dochód narodowy Y *w cenach stałych)

w punkcie przecięcia się krzywej agregowanego popytu Pa z krzywą podaży Sa gospodarka narodowa znajduje się w stanie równowagi E1 przy dochodzie narodowym Y1 oraz przeciętnym poziomie cen C1.

NEOKLASYCZNA TEORIA RÓWNOWAGI

W punkcie równowagi następuje porozumienie producenta i konsumenta. (Równowaga między max zysków a max satysfakcji płynącej z nabywanych i konsumowanych dóbr.) Poza tym punktem może nastąpić jedynie pogorszenie ich sytuacji

Ekonomiści neoklasyczni rozwinęli teorię zależności między stopą % a inwes i oszczę oraz między przec poziomem płacy realnej a liczbą zatrudnionych pracowników przy fundamentalnym założeniu elastycznie zmieniających się cen i płac. Jakiekolwiek odchylenie od równowagi globalnej w warunkach doskonałej konkurencji uruchamia mechanizmy korygujące.

Funkcjonalne zależności między stopą % a inwestycjami i oszczędnościami

Inwestycje I oszczędności O

Gdy realna stopa %spada wówczas przedsiębiorcy zgłaszają większy popyt na kredyt i na dobra inwestycyjne. Odwrotnie jest gdy stopa rośnie.

Inna jest zależność między stopą % a oszczędnościami. Gdy stopa spada spadają też oszczędności

Funkcję między I a Os można zapisać wzorem:

r/ t =f(I-Os)

Równoważenie rozbieżności między O a I

I < O

r2

r1 E

r3

Os < I

0 oszczędności O inwestycje I

stopa procentowa kształtuje się na poziomie równowagi kiedy I=Os (punkt E)

przy stopie r2 nadwyżka oszczędności nad inwestycjami

w modelu neoklasycznym oszczędności automatycznie przekształcają się w inwestycję

Drugą częścią teorii jest teoria rynku pracy. Wychodzi ona z funkcjonalnych zależności między poziomem płacy realnej a liczbą zatrudnionych pracowników. Przedsiębiorcy reagują w przeciwnym kierunku w stosunku do zmian poziomu płacy zaś pracownicy w tym samym kierunku.

Skoro inwestycje za pośrednictwem stopy % kształtują się na poziomie nagromadzonych oszczędności zaś popyt na pracę i podaż pracy na poziomie równości płacy realnej z produkcyjnością krańcową i pełnym zatrudnieniem to dochód narodowy jest wytwarzany w granicach pełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych. Stąd krzywa podaży dóbr i usług w całej gospodarce ma charakter pionowy i niezależny od przeciętnego poziomu cen rynkowych.

wpływ zmiany popytu globalnego na przeciętny poziom cen bez zmiany poziomu dochodu

Sa

C2

C1 E1 Pq2

Pq1

C3 Pq3

0 Ymax

Realny dochód narodowy

Y max- poziom dochodu narodowego przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyjnych

E1-równowaga gdzie popyt globalny Pq1 pokrywa się z dochodem narodowym przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych Ymax i stałym przeciętnym poziomie cen C1.

KRYTYKA NEOKLASYCZNEJ TEORII RÓWNOWAGI PRZEZ KEYNESA

wyznaczenie równowagi przy pełnym i niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych wg neoklasycznej N i kenesowskiej K

B

Cb N

Ca A K E Pq2

Pq1

0 Yn Ymax

Pq1 Pq2 -krzywa globalnego popytu

Yn- poziom dochodu przy niepełnym wyko zdol prod i zat

Ymax=pełne wykorz zdolności produkcyjnych i zatrudnie

AEB - krzywa globalnej podaży

Keynes wykazał że we współczesnej gospodarce rynkowej nie ma doskonałej konkurencji i ceny oraz płace pieniężne wykazują wysoki stopień sztywności. Jego zdaniem krzywa globalnej podaży nie jest linią pionową jak twierdzą neoklasycy lecz odwróconą literą L. Jeśli spada globalny popyt (krzywa Pq1) wówczas spada produkcja a wraz z tym zatrudnienie i gospodarka wchodzi sferę niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych., ceny natomiast pozostają stałe.

Już w okresie spadającego efektywnego popytu z Pq2 do Pq1 następuje pewne obniżenie cen, także dokonywane przez monopole to nie towarzyszy temu obniżanie płac nominalnych i gospodarka nie utrzymuje się w punkcie równowagi N czy też E. Nastąpi przejście z punktu K. Dlatego całą uwagę koncentruje on na analizie sytuacji gospodarczej reprezentowanej na wykresie odcinkiem AE czyli horyzontalnym położeniu krzywej globalnej podaży, przy której ceny są stabilne a zmiany w globalnym popycie powodują zmiany w realnym dochodzie narodowym i w zatrudnieniu.

PIENIĄDZ RYNEK PIENIĘŻNY BANKOWOŚĆ

PIENIĄDZ definiuje się najogólniej jako wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, których zdolność do zapłaty jest nieograniczona zarówno wtedy kiedy kupujemy jakiś towar lub usługę, jak i wtedy, kiedy regulujemy jakieś zobowiązanie finansowe względem kredytodawcy ,banku ,budżetu centralnego budżetu lokalnego itp.

Główną funkcją pieniądza jest funkcja miernika wartości wszystkich towarów i usług., a także funkcja środka wymiany, funkcję środka płatniczego, funkcja związana z tezauryzacją czyli gromadzeniem zasobu pieniądza jako skarbu. Może też pełnić funkcję pieniądza światowego

RODZAJE PIENIĄDZA

Biorąc pod uwagę stopień płynności BC wyróżnia trzy grupy:

-M1- obejmuje gotówkę oraz depozyty na rachunkach czekowych w bankach komercyjnych płatnych na każde żądanie (także czeki podróżne) charakteryzuje się najwyższym stopniem płynności związana jest z pieniądzem gromadzonym do celów transakcyjnych spekulacyjnych i z powodu ostrożności.

-M2- uwzględnia to wszystko co chodzi w skład grupy M1 a ponad to obejmuje rachunki oszczędnościowe oraz małe rachunki terminowe nie przekraczające określonej sumy w danym kraju.- wykorzystywana jest przez banki do udzielania kredytów krótkoterminowych

=M3- uwzględnia grupę M2 i duże salda rachunków terminowych przekraczające określoną sumę złotych lub dolarów rocznie. - tworzy główne źródło środków wykorzystywanych na długoterminowe kredyty inwestycyjne. Wykazuje najniższy stopień płynności.

-grupa specjalna L obejmująca papiery wartościowe oraz obligacje bankowe, skarbowe i akcje o zróżnicowanym stopniu płynności ryzyka.

STRUKTURA ZASOBÓW PIENIĄDZA

18%-grupa M1

60% -M2

22 %-M3

regulacja pieniądza dokonywana przez bank centralny dotyczy całości zasobów obejmujących grupę M3.

PODSTAWOWE SKŁADNIKI BILANSU W BANKA

Aktywa są to wszelakiego rodzaju należności posiadane papiery wartościowe oraz inny majątek będący własnością banku. Pasywa to zobowiązania w stosunku do innych podmiotów gospodarczych i instytucji, które zdeponowały swoje walory.

BANK CENTRALNY

Aktywa: zapasy w złocie, należności zagraniczne, udzielone kredyty (budżetowi państwa innym bankom komer) papiery wart, pozostałe aktywa

Pasywa: pieniądz rezerwowy, gotówka w obiegu, obowiązkowe lokaty banków, dobrowolne lokaty banków i instytu pub, rachunki walutowe, pozostałe

BANK KOMERCYJNY

Aktywa: pogotowie kasowe, rezerwy obowiązkowe, pożyczki terminowe i hipoteczne, obligacje państwowe, inne obligac i pap wart, aktywa rachunków obrotowych, depozyty płatne na żądanie w innych bankach, poz

Pasywa: kapitały własne, wkłady płatne na żądanie, oszczędnościowe, terminowe, międzybankowe, poz.

ZASADY OBROTU BEZGOTÓWKOWEGO

W formie czeku i karty kredytowej. Są to tylko obietnice zapłaty które będą zrealizowane gdy nastąpi uznanie rachunku rozliczeniowego sprzedawcy oraz obciążenie rachunku wystawcy czeku lub posiadacza karty.

CZYNNIKI WYZNACZAJĄCE PODAŻ PIENIĄDZA

INFLACJA nadmiar pieniądza w obiegu w stosunku do podaży dóbr i usług, która znajduje wyraz we wzroście cen

DEFLACJA kurczenie się podaży pieniądza i drenowanie rynku pieniężnego . może się ona przyczynić do ograniczenia efektywnego popytu spadku cen i zahamowania wzrostu gospodarczego

ILOŚCIOWA TEORIA PIENIĄDZA

M * V= P * Y

M= ilość pieniądza w obiegu

V= szybkość obiegu pieniądza (ile razy przeciętnie jed pieniężna jest wydawana w ciągu roku)

P= przeciętny poziom cen dóbr I usług wchodzących w skład dochodu narodowego

Y= realna wielkość PNB w cenach stałych (wolumen produkcji)

Istota tej formuły sprowadza się do stwierdzenia że w długim okresie wzrost ilości pieniądza M prowadzi do wzrostu przeciętnego poziomu cen P. zmiany realnego dochodu narodowego Y nie dokonują się pod wpływem wzrostu podaży pieniądza lecz są rezultatem działania innych czynników wpływających za wzrost dochodu nar. Szybkość obiegu jest natomiast względnie stała i może w długim okresie zmieniać się.

Md = k * P 8 Y

k-= współ. określający dochód w formie pieniężnej

Md =popyt na pieniądz ze strony podmiotów godpodar

wpływ podaży pieniądza i popytu na pieniądz na poziom stopy%

a

rmax b

Md2

R e

c d

rmin

Md1

0 MS! MS@ MS#

podaż pieniądza MS I popyt na pieniądz Md

cykl koniunkturalny i trend wzrostu gospodarczego

t trend wzrostu

Cykl koniunkturalny

neoklasyczny model zatrudnienia i bezrobocia

zgłoszony popyt na pracę

zrealizowany popyt

Wr2 Df

E Ri

Wr1

Zrealizowana podaż

Zgłoszona podaż pracy

0

Fz Pz Nb Zs

Zasoby siły roboczej Zs

Wr-- przeciętny poziom płacy realnej

Fz- -- faktyczne zatrudnienie w gosp. nar. Przy płacy Wr2

Pz -- pełne zatrudnienie wg teorii ekonomii neokl

Nb -- bezrobocie naturalne

Zs-- -zasoby siły roboczej w kraju zdolnej do pracy

wpływ globalnego popytu na wzrost realnego dochodu i wzrostu przeciętnego poziomu cen

0 Y1 Y2 Y max

realny dochód narodowy

krzywa wyrażająca zależność między stopą inflacji a stopą bezrobocia-krzywa Phillipsa

B

D

A

C

0 stopa bezrobocia (%)

monetaryczna ilustracja niezależności stopy inflacji od stopy naturalnego bezrobocia

8

6

4

2

0 3 4 5

stopa naturalnego bezrobocia %

wpływ salda bilansu handlowego na poziom popytu globalnego i poziom wytwarzanego dochodu

Pq=Y

E4

E3

E2

E1

0 Y1 Y2 Y3 Y4 Ymax

---