Dziady IV
I Gatunek: dramat romantyczny
- fragmentaryczność (opowieść Gustawa to biografia romantycznego młodzieńca, jest ona jednak niepełna, obfituje w liczne luki i niedopowiedzenia)
- kontrast świata: prezentacja konfliktów światopoglądowych (tutaj zderzenie przeciwstawnych racji Gustawa i Księdza);
- łączenie wątków realistycznych z fantastycznymi (tu np. postawa Księdza i zachowanie Gustawa);
- synkretyzm - łączenie elementów dramatycznych z epickimi i lirycznymi (forma Dziadów cz. IV to dramat, ale opowieść o miłości do Maryli ma wymiar epicki, gdy z kolei niektóre partie składają się na śpiewne, liryczne aforyzmy)
- bohater romantyczny
- miłość romantyczna
- ludowość
II Studium miłości romantycznej (motyw autobiograficzny, Gustaw-Maryla, Słowacki- Wereszczakówna)
- najważniejszy był sam fakt przeżywania miłości
- miłość była idealna (bratnie dusze itp.) gdy była tajemnicą
- miłość nieszczęśliwa (nieodwzajemniona, rozdzielenie kochanków)
- idea miłości idealnej (nadawanie jej wysokiej rangi, idealizowani kochanki)
- kończy się samobójstwem
- miłość intensywna, namiętna, która potrafi pokonać nawet śmierć
III Konfrontacja światopoglądów (Gustaw-Ksiądz)
- brak porozumienia między bohaterami (różne poglądy, Gustaw nie słucha przeciwnika)
- romantyk (Gustaw)
opowieść o utraconej miłości (konfrontacja książkowej wyidealizowanej miłości z życiowymi doświadczeniami)
targany namiętnościami (nieszczęśliwa miłość, niepokój o przyszłość narodu)
emocjonalna wrażliwość ( przywiązywanie się do pamiątek po ukochanej, ludzie biorą go za szaleńca)
wiara w życie pozagrobowe
zmysłowe postrzeganie świata
- racjonalista (Ksiądz)
cierpienie wpisane jest w ludzki żywot (przypomina śmierć małżonki)
stabilność umysłowa
przywiązanie to tego co tu i teraz
wiara w boga, potępianie zabobonów
rozumowe postrzeganie świata (potrzebuje dowodów by uwierzyć)
- zwycięstwo Gustawa, udowadnia Księdzu w istnienie duchów
IV Kochanek tragiczny
- żył w krainie miłości i wyobraźni (idealizacja świata, ukochanej, przekonanie o wspólnocie dusz i przeznaczeniu)
- gdy dostrzega prawdziwe oblicze świata popada w obłęd (Maryla wybrała innego)
- decyduje się na samobójstwo
V Bohater romantyczny
- indywidualista
- uwikłany w tragiczną i niespełnioną miłość
- buntujący się przeciwko światu i niesprawiedliwym stosunkom społecznym.
- izolujący się od społeczeństwa