Zas. Subsydiarności
Definicja: Etymologicznie termin subsydiarność pochodzi od łacińskiego „subsydium” co oznacza pomoc lub wsparcie, stąd zasadę subsydiarności nazywamy zasadą pomocniczności. Jej współczesny kształt został nadany przez 2 papieskie encykliki Rerum Novarum, Quadregismo Anno. Współcześnie odnosi się do roli władzy politycznej. Zgodnie z tą koncepcją władza polityczna wyłaniana jest po to, aby pomagać członkom społeczeństwa w realizacji ich własnych celów.
Ujęcie subsydiarności w historii UE: Popularność tej koncepcji wzrosła po II WŚ w wyniku integracji europejskiej, w ramach RE, a następnie WE, a obecnie UE. W okresie tym wytworzone zostały dwa zasadnicze podejści do problemu subsydiarności. W zależności od tego jaki charakter ma przepływ władzy- ze szczebla wyzszego na niższy, czy odwrotnie. Ten pierwszy aspekt znalazł swoje odbicie w procesach decentralizacji władzy. Tzn celowania jej na poziom regionalny i lokalny. Delegowanie uprawnień z dołu na górę nosi nazwę federacyjności.
Zas. Sub. w PMP: Za prawne podstawy, które doprowadziły ostatecznie do ukształtowania się zasady subsydiarności możemy uznać dorobek prawny RE w dziedzinach: praw człowieka, demokracji, kultury oraz samorządności terytorialnej, podpisana w 1950 EKPC, którą ratyfikowały wszystkie kraje członkowskie UE utorowała drogę do unijnej ideii maksymalnego przybliżania władzy do obywatela. Podobną rolę pełni europejska karta samorządu lokalnego z 1985r. Włączyła ona do PMP ideę autonomii lokalnej i stała sie istotną wskazówką dla UE przy formułowaniu i realizacji zasady subsydiarności na skalę całej UE.
Zas. Sub. W prawie UE: Opierając się na przesłankach prawnych zawartych w pmp (patrz ad3) UE adoptowała w piewrszej kolejności zasadę subsydiarności do dziedziny prawa obejmującego swym zakresem ochrone środowiska. Przepisy tego dotyczące znalazły sie w wówczas w jednolitym akcie eurpoejskiem, dopiero jednak nadanie tej zasadzie rangi normy europejskiej otwozryło nowy etap budowy struktur politycznych i społecznych, w którym wspomagającą rolą instancji wyższych zyskała szczególny wymiar. Odbiło sie to zwłaszcza w nowym spojrzeniu na problem samorządności terytorialnej i roli regionów w fukcjonowaniu............. Praktyka pokazała tu, że sub zyskała pozycję zasady prawnej o bardzo głębokich konsekwencjach dla państw członkowskich UE. Formalny zapisa dotyczący zasady sub pojawił się najpierw w prawie wspólnotowym, relatywanie poźno, dopiero w nowelizacji prawa dokonanej przez tarktat o UE oraz trakat amsterdamski. Szczególne znaczenie mają dwa artykuły. Zamyka się w nich cała istota unijnej zasady sub. Pierwszy art: „ Niniejszy traktat wyznacza nowy etap w procesie tworzenia ściślejszego związku między narodami Europy, w którym decyzje są podejmowane w sposób możliwie najbardziej otwarty- poprawka z traktatu amsterdamskiego- na szczeblu jak najbliższym obywatelowi”. Artykuł ten dotyczy, więc zasady maksymalnego zbliżania ośrodka władzy do obywatela. Art 2: „W zakresie, którym nie podlega wyłącznie kompetencji UE, UE podejmuje działania zgodnie .......... tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych zadań nie moga być skutecznie zrealizowane i w odpowiedni sposób przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na skutki tych działań mogą być zrealizowane przez UE. Żadne działanie nie wykracza poza to, co jest konieczne do zrealizowania celów określonych w traktacie”. Sub w myśl traktatu z Mastricht oraz traktatu amsterdamskiego polega na podziale kompetencji pomiędzy ówczesnymi WE(dzis UE) a państwami członkowskimi oraz ich jednostkowym podziałem administracyjnym tj. regiony czy departamenty. Zasada ta jest realizowana gdy cele UE nie mogą być skutecznie osiagnięte przez państwa członkowskie, a WE z uwagi na skalę bądź skutki proponowanych działań mogą zrelizować je bardziej efektywnie. W UE za realizację zasady sub odpowiada przede wszystkim KE. Rozstrzyga ona w procesie inicjatywy prawodawczej czy określane zadania pozostawić w sferze rozwiązań UE czy tez ich realizację przekazać państwom członkowskim Państwa czlonkowskie mogą z kolej przekazać je na niższy szczebel, a więc do swych jednostek administracyji rządowej i samorządowej.
Zas. Sub. W polityce regionalnej UE: W największym stopniu zasada sub w UE odnosi się do kwestii związanych z polityką regionalną UE oraz sprawami samorządowymi. W tym pierwszym obszarze jak zauważają prawnicy zasada ta paradoksalnie osłabiła ..............., a z drugiej wzmocniła pozycję samorządów lokalnych w polityce regionalnej. To bowiem zgdonie z zasadą podejmowania wszelkich decyzji i działań na jak najniższych szczeblach władzy, samorządy przejmują część narzędzi makroekonomicznych państwa tzn na szczeblu regionalnym odbywa się walka z bezrobociem, często realizowana jest polityka z zakresie ochrony zdrowia. Z drugiej strony rozszerzany jest systematycznie obszar polityki regionalnej w skali UE, za który odpowiedzialna jest sama UE. Dotyczy to właśnie unijnych polityk.