PODSTAWY NAUKI O FINANSACH

Wykładowca - p. Marian Podstawka

Wykład 1, 2

Literatura:

• D. i S. Kornik „Podstawy finansów” PWN W-wa 2004

• L. Szyszko „Propedeutyka finansów” SGH W-wa 2004

• S. Owsiak „Podstawy nauki o finansach”

• Z. Dobosiewicz „Wprowadzenie do finansów finansów bankowości” W-wa 2005

• L. Oręziak „Finanse UE” PWN W-wa 2005

• W. Bień „Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa” DYFIN W-wa 2001

• M. Podstawka „Podstawy finansów - teoria i praktyka” SGGW W-wa 2005

W połowie lutego test wielokrotnego wyboru i niewyboru. 8/15 poprawnych odpowiedzi zalicza.

Temat: Strumienie pieniężne i ich podział.

Problematyka makrofinansowa - finanse publiczne.

Problematyka mikrofinansowa - finanse prywatne.

Podział I strumieni pieniężnych:

1. przychody i wydatki ekwiwalentne - takie strumienie pieniężne, które charakteryzują się tym, że wydatkowi pieniężnemu towarzyszy wzajemne ekwiwalentne świadczenie usług przez inne podmioty.
   Relacja pomiędzy ilością świadczonych pieniędzy przez jeden podmiot, a ilością otrzymanych towarów, pracy i usług jest kształtowana przez rynek.
   (np. ceny usług, towarów, pracy w sektorze prywatnym)
   
   Prawo popytu i podaży - jeżeli jest przewaga popytu nad podażą, to ceny idą w górę. Gdy podaż > popyt => ceny idą w dół
   

2. przychody i wydatki redystrybucyjne (transfery) - wydatkowi pieniężnemu jednego podmiotu nie towarzyszy wzajemne ekwiwalentne świadczenie usług przez związek publiczno - prawny jakim jest państwo lub organizacja samorządowa.
   (np. podatki, składki na ubezpieczenie społeczne, opłaty)
   
   W zamian za to mamy emerytury, zasiłki, bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, sądownictwo, szkolnictwo, opiekę medyczną.
   
   Relacja ilości pieniędzy świadczonych przez podmioty do świadczonych usług nie jest efektem sytuacji rynkowej, wynika z decyzji politycznych.

Strumienie te pełnią różne role w …

Podział II (kryterium podmiotowe):

1. przychody i wydatki banków.

2. przychody i wydatki gospodarstw domowych.

3. przychody i wydatki przedsiębiorstw.

4. przychody i wydatki firm ubezpieczeniowych.

5. przychody i wydatki państwa i jednostek samorządowych.

W ramach tego podziału można też wyszczególnić strumienie pieniężne ekwiwalentne i redystrybucyjne.

Def.

FINANSE - zjawiska i procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowywaniem środków pieniężnych.

• Publiczne

• Prywatne

Sektor publiczny a finanse publiczne

Str. 12

Sektor publiczny tworzą władze publiczne:

• Państwowe (ustawodawcze, wykonawcze i kontrolne - NIK)

• Samorządowe (ustawodawcze - Rada Gminy/ Rada Powiatu/ Sejmik Województwa, wykonawcze - wójt / burmistrz / prezydent, starosta i zarząd/ marszałek województwa i zarząd, kontrolne - RIO = Regionalna Izba Obrachunkowa)

oraz realny majątek publiczny (ziemia, lasy, wody, drogi, parki, budynki użyteczności publicznej, infrastruktura techniczna, państwowe rezerwy paliw, leków itd.) + przedsiębiorstwa sektora publicznego.

Finanse publiczne pozwalają funkcjonować sektorowi publicznemu, Składają się na nie dobra publiczne i społeczne.

Dobra publiczne - dobra, które są dostępne dla ogółu społeczeństwa, a przy korzystaniu z nich nie występuje konkurencyjne wyłączenie jednego produktu względem drugiego (np. bezpieczeństwo wew. i zew.).

Dobra społeczne - dobra, które ze względu na doktrynę mogą mieć konkurencyjne wyłączenie (np. edukacja, ochrona zdrowia).

Władze państwowe wykorzystują finanse publiczne …

Makroekonomiczny model gospodarki rynkowej I.R. Hicksa (tożsamość dochodowo - wydatkowa)

Założenia:

• W gospodarce istnieją dwa sektory - prywatny i publiczny oraz sektor zagraniczny

• Popyt konsumpcyjny zgłasza tylko sektor prywatny, tak jak popyt na inwestycje

• Tylko sektor prywatny tworzy dochody, a przedsiębiorstwa sektora publicznego nie.

Y = C + G + I + Z

Y - dochody realizowane ze sprzedaży towarów i usług w sektorze prywatnym

C - wydatki na konsumpcję w sektorze prywatnym

G - wydatki związane z …

I - wydatki na inwestycje w sektorze prywatnym

Z - efekty wymiany międzynarodowej (dodatnie, gdy eksport jest w przewadze nad importem)

F - transfery sektora publicznego do prywatnego (emerytury, kredyty preferencyjne)

N - odsetki płacone przez sektor publiczny na rzecz sektora prywatnego z racji jego długu publicznego

T - podatki - transfery płacone przez sektor prywatny na rzecz sektora publicznego

Formuła na oszczędności ( w sektorze prywatnym):

S_C = Y + (F + N - T) - C

Formuła na oszczędności w sektorze publicznym:

S_G = T - (F+N) - G

Formuła na oszczędności w handlu zagranicznym:

S_Z = - Z

S_C + S_G + S_Z = Y + (F + N - T) - C + T - (F + N) - G - Z

S =C + G + J + F + N + Z - T - C + T - F - N - G - Z

S = I - ogólne oszczędności w gospodarce

Inwestycje w gospodarce równać się muszą oszczędnościom.

Funkcja konsumpcji wg Johna Case's:

C = a + b * Y_D

a - stała wielkość konsumpcji, niezależna od niczego

b - współczynnik skłonności do konsumpcji, w zależności od dochodów dyspozycyjnych

Y_D - dochód dyspozycyjny

C = b₁ * Y_D + b₂ * A₂

b₁ - współczynnik skłonności do konsumpcji , w zależności od dochodów dyspozycyjnych

Y_D - dochody dyspozycyjne

b₂ - współczynnik skłonności do konsumpcji, w zależności od dochodów pieniężnych

A₂ - dochody pieniężne

Funkcja eksportu netto ( eksport > import):

Z = - q - n*Y_D - m*R

q - stała wartość eksportu, niezależna od niczego

n - współczynnik skłonności do zakupu towarów z importu, w zależności od dochodu dyspozycyjnego

Y_D - dochód dyspozycyjny

m - współczynnik skłonności do zakupu towarów z importu i eksportu, w zależności od stopy procentowej

R - stopa procentowa

obecnie (wg NBP) R = 4%

Popyt na inwestycje:

I = e - d*R

e - stała wartość I

d - współczynnik skłonności do inwestowania w zależności od stopy procentowej

R - stopa procentowa

Dowód:

weryfikacja: Z = - q - n - Y - m*R

1. Przyczyna - wzrost stopy procentowej R.

2. Wzrost korzyści z oszczędzania.

3. Wzrost popytu na walutę kraju, w którym wystąpił warunek 1)

4. Umocnienie waluty kraju, w którym wystąpił warunek 1)

1 € = 4 PLN przed wzrostem R

1 € = 2 PLN po wzroście R

€	PLN
1000	4000
1000	2000
2000	8000
4000	8000

1 € = 4 PLN E > I

1 € = 2 PLN E = I

1 € = 4 PLN

1 € = 2 PLN E < I

( f. importu netto)

Wzrost stopy procentowej zawsze prowadzi do pogorszenia się relacji korzyści eksporterów a importerów tego kraju.

F. eksportu netto jest ujemnie skorelowana ze wzrostem stopy procentowej.

Wykład 3

Temat: Kategorie finansowe.

Termin kategorii finansowych wprowadził Arystoteles dla określenia rodzajów sądów, poglądów o kształtowaniu się danego zjawiska.

Kategorie finansowe dzielimy na:

1. Przychodowe:

1. Ceny i przychód pieniężny

2. Dochód, zysk, procent, renta pieniężna

3. Wydatek, koszt, amortyzacja

4. Podatki pośrednie, bezpośrednie, od obrotu

5. Pożyczka, kredyt, dług finansowy

Cena - pozwala ująć wartościowo wartość towaru, usługi, innych pieniędzy, pracy, ziemi, kapitału, czynników wytwórczych.

Funkcje cen:

• przychodowa (dochodowa)

• alokacyjna

• redystrybucyjna

• informacyjna

• agregacyjna

Ceny:

• narzędzie rynkowej weryfikacji działalności gospodarczej, ustalenie kosztów i dochodu

• podział dochodu narodowego za sprawą cen, rozmieszczenie wśród różnych grup społecznych towarów, usług, pracy

• podatki (składowe ceny) + ceny dzielą dochody

• wywołują reakcję podmiotów na zmiany cen (obniżenie ceny → zwiększenie dochodu rzeczywistego podatnika, zakup większej ilości towarów i usług)

Cenowa elastyczność popytu - pomiar reakcji nabywcy towaru na zmianę ceny (odnosi się do konsumenta).

Funkcja cenowej elastyczności popytu:

E_PD = 1 popyt jest sztywny (nie reaguje na zmianę ceny - podstawowe produkty, np.
żywność)

E_PD < 1 wzrost ceny o 1% sprawia, że popyt rośnie o mniej niż 1%

E_PD > 1 wzrost ceny o 1% sprawia, że popyt roście o więcej niż 1 %

Cenowa elastyczność podaży - jak podaż reaguje na zmianę ceny, reakcja producenta na zmianę ceny.

Funkcja cenowej elastyczności podaży:

E_PS = 1 podaż sztywna

E_PS < 1 ↑ ceny o 1% → podaż ↑ < 1%

E_PS > 1 ↑ceny o 1% → podaż ↑ > 1%

• reakcja podmiotu gospodarczego - mówi, o ile zmniejszą się zasoby pieniężne podmiotu gospodarczego, jeśli dokona on zakupu po danej cenie.

Uwzględnienie inflacji !!!

Inflacja - stan w gospodarce; jest więcej pieniędzy w obrocie niż towarów i usług.

(W gospodarce rynkowej, która dąży do równowagi musi nastąpić wzrost cen)

spowodowana jest przez brak równowagi, efektem jest wzrost cen.

Przykład:

zysk w zł, w cenach bieżących:

	ROK
		1	2	3
Zysk	80000	94400	100000
Współczynnik inflacji		1,15	1,09

zysk w zł, w cenach porównywalnych:

	ROK
		1	2	3
Zysk wg cen roku 3.	80000*1,09=100280	94499*1,09=102896	100000
Zysk wg cen roku 1.	80000	94499*1,15=82087	100000*1,09=79777

• możliwość mierzenia wartości różnych dóbr, różne jednostki fizyczne sprowadzamy do jednej - ceny

• przychód pieniężny - wyraz skutków działalności gospodarczej, powstaje na skutek sprzedaży towarów i usług

Wpływy pieniężne - kategoria szersza niż przychód pieniężny, obejmuje wszystkie przychody pieniężne: z pożyczek, dotacji, odszkodowań, świadczeń.

Dochód - podstawowa kategoria finansowa, dodatni efekt zastosowanych w procesie produkcji czynników wytwórczych.

D = przychód pieniężny - koszty

Elastyczność dochodowa popytu:

Zysk (kategoria księgowa) = przychód ewidencyjny - koszty ewidencyjne

Procent - dochód otrzymany z kapitału pożyczkowego (cena usługi świadczonej przez pożyczkodawcę), cena korzystania z kapitału obcego.

Stopa procentowa - kryterium podejmowania decyzji gospodarczych, jej poziom wyznacza dolną granicę efektywności gospodarowania.

Rodzaje procentu:

• odsetki od pożyczonego kapitału

• dyskonto weksli lub papierów wartościowych - forma wynagrodzenia za pożyczenie pieniędzy.
  np.
  wartość weksla = 100zł 100zł - 95zł = 5zł - dyskonto
  cena wykupu = 95zł
  cena przy sprzedaży = 100zł 5% - stopa dyskonta

Odsetki naliczane wg:

• procentu prostego - kapitalizacja odsetek (ważna częstotliwość kapitalizacji)

• procentu złożonego (skapitalizowane)

Przykład:

O - odsetki

K - kapitał pierwotny

d - stopa procentowa

t - czas użytkowania kapitału

Otrzymano kredyt 50000zł na czas 5 miesięcy. Stopa procentowa 2% miesięcznie.

1. odsetki proste:

2. odsetki kapitalizowane:

S_KN - suma skapitalizowana

d - stopa procentowa

K - kapitał

n - liczba okresów kapitalizacji

Przykład 2:

Kredyt 50000zł, stopa procentowa 16% rocznie, na 4 lata.

1. kapitalizacja raz w roku:

I rok

K_P = 50000

16% odsetek po pierwszym roku = 8000zł

S_KN po I roku = 58000zł

II rok

S_KN po I roku = 58000zł

16% odsetek = 9280zł

S_KN po II roku = 67280zł

III rok

S_KN po II roku = 67280zł

16% odsetek = 10765zł

S_KN po II roku = 78045zł

IV rok

S_KN po III roku = 78045zł

16% odsetek = 12487zł

S_KN po IV roku = 90532zł

2. kapitalizacja co kwartał

K_P = 50000zł

4% odsetek = 2000zł

S_KN po 1 kwartale = 52000

4% odsetek = 2080zł

S_KN po 2 kwartale = 54080zł

4% odsetek = 2163zł

S_KN po 3 kwartale = 56243zł

S_KN po I roku = 58493zł

O wielkości sumy skapitalizowanej decyduje szybkość kapitalizacji (im szybsza, tym większa).

Pożyczka - z kapitału własnego, brak określonego celu, czasami jest nieodpłatna.

Kredyt - ze środków obcych, musi mieć cel, zawsze oprocentowany.

2. Dochodowe

3. Dłużne

4. Wydatkowo - kosztowe

1. Wydatek - (ekonomicznie) nabycie cząstki dochodu narodowego

• bieżące przedsiębiorstwo

• inwestycyjne --------||---------

• konsumpcyjne

- (rachunkowo) kwota pieniędzy rozdysponowana w związku z różnymi transakcjami gospodarczymi.

2. Koszt - pieniężny wyraz zużycia czynników wytwórczych (majątek trwały, obrotowy, praca, kapitał) w procesie gospodarczym.

Związek między wydatkiem a kosztem:

Nie każdy koszt jest wydatkiem, a przykładem na to jest amortyzacja (koszt, a nie wydatek).

Rodzaje amortyzacji:

• Liniowa - przez cały okres użytkowania środka trwałego odpisujemy w koszty równe stawki,

• Przyspieszona - na początku odpisujemy więcej.

Podział kosztów:

• Koszty stałe - nie wzrastają wraz ze zmianą wielkości produkcji.

• Koszty zmienne - ulegają zmianie wraz ze zmianą rozmiarów produkcji (płace pracowników, koszty surowców).

• Koszt całkowity = koszty stałe + zmienne

• Koszt jednostkowy = koszt całkowity / liczba produktów

• Koszt krańcowy - koszt wyprodukowania ostatniej jednostki produkcji.
  

5. Podatkowe

Wykład 4

Def.

Finanse publiczne - procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i rozdysponowywaniem publicznych środków pieniężnych.

Finanse prywatne

Finanse publiczne a sektor publiczny

Sektor publiczny tworzą władze publiczne, które dzielą się na władze publiczne państwowe i samorządowe oraz realny majątek publiczny (tworzą go drogi, parki, infrastruktura) i przedsiębiorstwa państwowe.

Finanse są treścią sektora publicznego, pozawalają, by sektor publiczny pełnił swoją rolę (dostarczanie dóbr publicznych).

Jest to nauka i praktyka. Można je rozpatrywać w aspekcie instytucjonalnym:

• Budżet państwa

• Budżety jednostek samorządu terytorialnego

• Budżety instytucji ubezpieczenia społecznego

• Budżety publicznych funduszy celowych

W aspekcie podmiotowym:

• Państwowe władze publiczne

• Samorządowe władze publiczne

• Aparat skarbowy

• Władze kontrolne (NIK i RIO)

• Podmioty finansowane z finansów publicznych (administracja publiczna, szkoły, szpitale, jednostki policji, jednostki wojskowe itp.)

W aspekcie prawnym:

• Konstytucja ( 2 IV '97)

• europejska Karta Samorządu Terytorialnego

• ustawa o zamówieniach publicznych

• coroczne ustawy budżetowe

• ustawy podmiotowe

• ustawy o działalności ministra finansów

• ustawy dotyczące opłat i podatków lokalnych, ubezpieczenia społecznego

W ujęciu instrumentalnym:

• podatki (centralne, lokalne)

• opłaty

• składki na ubezpieczenie społeczne

• kredyty, dotacje, subwencje, zasiłki

• publiczne pożyczki (dobrowolne, przymusowe)

Funkcje finansów:

• Redystrybucyjna - za sprawą finansów dokonuje się wtórnego podziału dochodu narodowego, przy czym może on zachodzić w stosunku do działów gospodarki narodowej (wymiar makro) - poprzez finanse następuje zasilanie tych działów w dochód narodowy, bo same nie tworzą dochodu (np. obrona narodowa, administracja, szkolnictwo, służba zdrowia) - oraz wyrównywanie poziomu dochodu w przestrzeni, poziomu rozwoju regionu (aspekt regionalny), lub poszczególnych podatników (ujęcie mikrofinansowe) - korygowanie podziału dochodów pomiędzy poszczególnymi podatnikami (realizacja = polityka podatkowa -> wykorzystuje się mechanizm progresji podatkowej (tkwiącej w polityce podatkowej) - podatnik bogatszy, bardziej aktywny świadczy na rzecz utrzymania sektora publicznego relatywnie więcej niż podatnik biedniejszy) + system zasiłków, ulgi i zwolnienia od podatków, kredyty preferencyjne (np. dla rolnictwa)

• alokacyjna - poprzez / za sprawą finansów dokonuje się alokacji zasobów w gospodarce, realizacja popytu podmiotów gospodarczych, działa tu mechanizm redystrybuowania od bogatszych na rzecz biedniejszych

• stabilizacyjna - wykorzystywanie finansów w przeciwdziałaniu na wahania koniunktury gospodarki (można te fazy przedstawić za pomocą sinusoidy)
  Cykl koniunkturalny w gospodarce - cykliczny rozwój; sprawca - rynek.
  zapobieganie, kreowanie - działanie stopą procentową, wydatki publiczne, polityka podatkowa, kredyty preferencyjne itd.

Przekrój instytucjonalny:

Finanse samorządu terytorialnego: (gminy, powiaty i województwa)

• na podstawie ustawy z '90 r utworzono gminy (2487 gmin)

• na podstawie dwóch ustaw z '98 r utworzono powiaty (314 powiatów ziemskich, 46 powiatów grodzkich) i województwa (obecnie 16)

• struktury te prowadzą gospodarkę finansami publicznymi

• gospodarka finansowa jest prowadzona na podstawie budżetu - rocznego planu dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów jednostki samorządu terytorialnego

• inicjatywa w sprawie budżetu terytorialnego należy do zarządu jednostki terytorialnego (gmina - wójt, burmistrz lub prezydent, powiat - zarząd powiatu lub województwa), najpóźniej do 15 listopada należy przekazać do zaopiniowania do RIO projektu budżetu (miesiąc na wydanie decyzji), podaje się przy tym stan zadłużenia i stan własności komunalnej jednostki zadłużenia

• stan zadłużenia jest uregulowany przez konstytucję, m.in. wg nich: jeżeli dług publiczny państwa jest mniejszy niż 50% PKB, to wówczas jednostka samorządu terytorialnego może być maksymalnie zadłużona z tytułu bieżących spłat kredytów, pożyczek lub poręczeń < 15% dochodów budżetowych tej jednostki, Łączna kwota zadłużenia nie może być większa niż 60% dochodów budżetowych tej jednostki.

• Po otrzymaniu opinii od RIO zarząd jednostki samorządu terytorialnego lub wójt/burmistrz/prezydent jest zobowiązany przedstawić tą opinię organowi stanowiącemu. Jeżeli opinia jest negatywna, to nie powoduje to wstrzymania prac. Organ ma czas na zatwierdzenie do 31 marca, wcześniej podstawą gospodarki jest projekt budżetu. Jeśli budżet nie zostanie ustalony, to do końca czerwca RIO ma czas na opracowanie nowego budżetu, który wchodzi w życie bez głosowania.

Dochody jednostek samorządu terytorialnego:

• kwestie te reguluje ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego opracowana na trzy lata (2003-2006 obecnie)

• dochody własne - wpływy z podatków lokalnych (rolny, od nieruchomości, od środków finansowych, od spadków i darowizn, podatek rozliczany kartą podatkowa, od posiadania psów, leśny, od czynności cywilno-prawnych) - wpływy z tych podatków zasilają tylko budżety gmin, wpływy z opłat (targowa, miejscowa, eksploatacyjna, administracyjna, za koncesję na sprzedaż napojów alkoholowych, adiacencka), udział jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z PIT (od osób fizycznych) i CIT (podatek od przedsiębiorstw, od osób prawnych)

• subwencję ogólną

• dotacje celowe

• środki ze źródeł zagranicznych

Wykład 5

Temat: Podatki i opłaty lokalne.

Podatek - świadczenie przymusowe, pieniężne, powszechne, nieodpłatne, bezzwrotne, nakładane jednostronnie przez związek publiczno-prawny, jakim może być państwo bądź organizacja samorządowa.

Cechy podatku:

• przymusowość - nie można nie płacić podatku; realizuje się to za sprawą sankcji i kar, które są zawarte w technikach poboru poszczególnych podatków (inżynierii podatkowej). Podatnik, świadom ich, nie czeka na ich wymierzenie, tylko decyduje się na zapłatę podatku.

• Pieniężny - współczesne podatki wnoszone są w formie pieniężnej (dawniej w postaci pracy, obowiązkowych dostaw produktów rolnych). Jest to technika bardziej liberalna, ponieważ podatnik sam decyduje z czego zrezygnuje, żeby zapłacić podatek.

• Powszechność - osiąga się tę cechę poprzez nakładanie podatków poprzez ustawy, w których nie adresuje się do konkretnego obywatela.

• Nieodpłatny - podatnikowi, z tytułu zapłaty podatku, nie przysługuje żadne kontrświadczenie ze strony związku publiczno-prawnego. ( co najwyżej można mówić o odpłatności zbiorowej)

• Bezzwrotny - raz wpłacony, nie może zostać zwrócony, chyba że został nieprawidłowo naliczony.

• Nakładany jednostronnie - tryb nakładania podatku ma charakter podporządkowania podatnika pod jurysdykcję związku publiczno-prawnego.

Opłata - świadczenie przymusowa, pieniężne, powszechne, bezzwrotne, odpłatne, nakładane jednostronnie przez związek publiczno-prawny. Wnoszącemu ją przysługują konkretne kontrświadczenia ze strony związku publiczno-prawnego. (np. opłata targowa, eksploatacyjna, za licencję na sprzedaż alkoholu itp.)

Elementy techniki podatkowej:

• Podmiot podatku - krąg osób, na których ciąży obowiązek zapłaty podatku. Wyróżniamy w nim: osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

• Przedmiot podatku - co jest opodatkowane. Wyróżnia się tu: dochód, przychód, obrót, otrzymanie spadku, darowizny, posiadanie majątku, psa, otrzymanie i wydanie dochodów itp.

• Podstawa opodatkowania - wyceniony przedmiot opodatkowania. Może mieć charakter wartościowy (jeżeli jest wyceniony w pieniądzu) lub być wymierzony za pomocą innych miar (np. wymierzenie powierzchni, współczynniki przeliczeniowe w podatku od gruntów itd.)

• Skala podatkowa - zestawienie stawek podatku, które odnosimy do podstawy opodatkowania celem wymierzenia podatku. Mogą mieć charakter stawek proporcjonalnych (podatek liniowy, np. podatek rolny od gruntów, leśny) i progresywnych (ciągłych lub skokowych - w miarę wzrostu podstawy opodatkowania, podatek przypadający na jednostkę jest coraz większy, do pewnego momentu) oraz regresywnych (w miarę wzrostu podstawy opodatkowania, podatek przypadający na jednostkę jest coraz mniejszy; w praktyce raczej nie występuje).

• Ulgi i zwolnienia - ulgi - mogą mieć charakter podmiotowy i przedmiotowy. Zwolnienia mogą mieć charakter systemowy (z definicji, należą się każdemu podatnikowi) lub fakultatywny (uznaniowe, od organu stanowiącego, np. Rada Gminy).

Rodzaje podatków:

• Kryterium - przedmiot opodatkowania:

• Majątkowe - przedmiotem opodatkowania jest posiadany, sprzedawany, dziedziczony majątek podatnika (np. podatek rolny, leśny od spadków i darowizn)

• Dochodowe - przedmiotem opodatkowania jest dochód podatnika (PIT i CIT)

• Od obrotu - przedmiotem opodatkowania jest obrót (przyrost wartości dodanej) (VAT)

• Kryterium - relacja podatku do dochodów podatnika

• Bezpośrednie - odnoszą się do ogółu dochodów podatnika

• Pośrednie - odnoszą się do części dochodów podatnika, którą on przeznacza na zakup towarów i usług

• Kryterium - władztwa podatkowego (Uprawnienia związku publiczno-prawnego do nakładania podatków, ustalania stawek, ulg i zwolnień oraz do poboru wpływów z podatków)

• Lokalne - władztwo podatkowe mają gminy

• Centralne - władztwo podatkowe ma państwo

1. Podatek od spadków i darowizn:

• Regulowany ustawą z 20 lipca 1983r.

• Podlega systematycznej nowelizacji, ostatnia w 2003r.

• Podmiot podatku - gł. osoby fizyczne i prawne (Obowiązek tego podatku ciąży na głównie na osobach fizycznych, rzadziej na osobach prawnych (przedsiębiorstwa)

• Przedmiotem opodatkowania jest nabycie przez osobę fizyczną własności rzeczy i praw majątkowych tytułem spadku, darowizny, zasiedzenia, nieodpłatnego zniesienia współwłasności, zachowku oraz nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci

• Podatkowi nie podlega nabycie w drodze spadku lub darowizny praw autorskich i pokrewnych, nabycie środków z pracowniczego programu emerytalnego, nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku otwartego funduszu emerytalnego

• zwalnia się od podatku nabycie własności i prawa wieczystego gospodarowania gospodarstwem rolnym, z wyjątkiem budynków mieszkalnych i budynków i urządzeń wykorzystywanych do specjalistycznej produkcji rolniczej (np.szklarnia, pieczarkarnia, wylęgarnia drobiu itp). Zwolnieniu podlega nabycie w drodze darowizny pieniędzy i innych rzeczy przez osobę zaliczaną do pierwszej grupy podatkowej, ale w kwocie nie przekraczającej 9000zl od jednego darczyńcy (a od dwóch 2 razy więcej) pod warunkiem, że osoba ta przeznaczy je na cele mieszkaniowe. Zwolnieniu podlega nabycie przez współmałżonka lub zstępnych zakładu wytwórczego, usługowego, handlowego, pod warunkiem, że zakład ten będzie prowadzony przez nabywcę w stanie nie pogorszonym przez co najmniej 5 lat.

• Wszystko podlega wyłączeniu, jeżeli umowa zostaje zawarta w oparciu o ubezpieczenie rolnicze (obejmuje to tylko użytki rolne).

Zstępny - osoba z pokolenia niżej niż dana generacja.

Wstępni - osoby z pokoleń poprzedzających daną generację.

Wykład 6

T.: Finanse samorządu terytorialnego

Władze centralne + samorządowe tworzą razem władze publiczne.

Cechy łączące:

• Nieprywatny majątek i nieprywatne fundusze, które są niezbędne do realizacji ich ustrojowych funkcji.

• Szczególny sposób pozyskiwania dochodów, polegający na tym, że zarówno władze centralne, jak i władze samorządowe sięgają do dochodów innych podmiotów.

Fundamentalne sprawy dla ustroju gmin rozstrzygnęła ustawa z 8 marca 1990r. o samorządzie terytorialnym.

Zadania władne gminy:

• Ład przestrzenny, gospodarka terenowa i ochrona środowiska

• Drogi gminne, ulice, mosty, place oraz organizacja ruchu drogowego

• Wodociągi oraz zaopatrzenie w wodę, kanalizacją, usuwanie śmieci komunalnych, utylizację odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną

• Lokalny transport zbiorowy

• Ochrona zdrowia

• Pomoc społeczna w tym ośrodki i zakłady opiekuńcze

• Komunalne budownictwo mieszkaniowe

• Oświata, w tym przedszkola i szkoły podstawowe

• Kultura, w tym biblioteki komunalne i inne placówki upowszechniania kultury

• Kultura fizyczna, w tym tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe

• Targowiska

• Itd.

Fundamentalne sprawy dla ustroju powiatów rozstrzygnęła ustawa z 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym.

Zadania własne powiatu mają charakter ponadgminny:

• Edukacja publiczna

• Promocja i ochrona zdrowia

• Pomoc społeczna

• Polityka prorodzinna

• Wspieranie osób niepełnosprawnych

• Transport zbiorowy i drogi publiczne

• Kultura i ochrona zabytków

• Kultura fizyczna i turystyka

• Geodezja, kartografia i kataster

• gospodarka nieruchomościami

• administracja architektoniczno-budowlana

• gospodarka wodna

• ochrona środowiska i przyrody

• rolnictwo, leśnictwo, rybactwo śródlądowe

• porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli

• ochrona przeciwpożarowa

• przeciwdziałanie bezrobociu

• ochrona konsumenta

• utrzymanie obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

• obronność

• promocja powiatu

• współpraca z organizacjami pozarządowymi

Fundamentalne sprawy dla ustroju województw rozstrzygnęła ustawa z 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa.

Zadania własne województwa mają charakter regionalny:

• pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej

• pobudzanie aktywności gospodarczej

• zwiększanie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa

• zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń

• kształtowanie i zachowanie ładu przestrzennego

• edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe

• promocja i ochrona zdrowia

• kultura oraz ochrona zabytków

• pomoc społeczna

• polityka prorodzinna

• modernizacja terenów wiejskich

• zagospodarowanie przestrzenne

• ochrona środowiska

• gospodarka wodna

• transport zbiorowy i drogi publiczne

• kultura fizyczna i turystyka

• ochrona praw konsumenta

• obrona

• bezpieczeństwo publiczne

• przeciwdziałanie bezrobociu

Ustawa o finansach publicznych uregulowała u sposób jednolity dla jednostek samorządu terytorialnego (JST) wszystkich szczebli zasady opracowywania i uchwalania ich budżetów. Rolę sejmu spełniają organy stanowiące JST (rada gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki), a rolę rządu zastępuje zarząd JST, na czele którego stoi: wójt, burmistrz, prezydent, starosta, marszałek.

Dochodami należnymi HST są:

• dochody własne

• subwencja ogólna

• dotacje celowe z budżetu państwa

Dochodami potencjalnymi JST są:

• środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi

• środki pochodzące z Unii Europejskiej

• inne środki określone w odrębnych przepisach

Budżet JST jest rocznym planem finansowym uchwalonym w formie uchwały budżetowej na rok kalendarzowy. Obejmuje dochody i wydatki oraz przychody i rozchody JST.

Źródłami dochodów własnych gminy są:

1. wpływy z podatków:

1. od nieruchomości

2. rolnego

3. leśnego

4. od środków transportu

5. od czynności cywilnoprawnych

6. dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej

7. od posiadania psów

8. od spadków i darowizn

2. wpływy z opłat

1. skarbowej

2. targowej

3. miejscowej

4. administracyjnej

5. eksploatacyjnej

6. innych stanowiących dochody gminy

3. dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe oraz wpłaty od gminnych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

4. dochody z majątki gminy

5. spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy

6. dochody z kar pieniężnych i grzywien

7. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej

8. odsetki od pożyczek udzielonych przez gminę

9. odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy

10. odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy

11. dotacje z budżetów innych JST

12. inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów

Od 1 stycznia 2004r. zmieniono formułę obliczania udziału gminy w dochodach z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych PIT. Udział gminy wzrósł z 27,6% do 39,34%.

Jeśli chodzi o udział gminy w dochodach z podatku dochodowego od osób prawnych CIT wzrósł z 5% do 6,71% w 2004r.

Źródła dochodów własnych powiatu składają się z dwóch grup:

1. Dochody z różnych tytułów niepodatkowych:

1. Wpływy z opłat stanowiące dochody powiatu, uiszczane na podstawie odrębnych przepisów

2. Dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe oraz wpłaty od powiatowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych powiatowych jednostek budżetowych

3. Dochody z majątku powiatu

4. Spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu

5. Dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach

6. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku w realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami

7. odsetki od udzielonych pożyczek

8. odsetki od nieterminowo przekazywanych należności

9. odsetki od środków gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu

10. dotacje z budżetów innych JST

11. inne dochody należne powiatowi
    

2. udział we wpływach z podatków dochodowych:

1. od osób fizycznych PIT (10,25%)

2. od osób prawnych CIT (1,4%)

Ze względu na niewystarczającą, w stosunku od zadań, bazę dochodową w systemie zasilania finansowego powiatów zasadniczą rolę odgrywają transfery w formie subwencji ogólnej i dotacji celowej.

Źródłami dochodów własnych województw są:

• dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe oraz wpłaty od wojewódzkich zakładów budżetowych

• dochody z majątku województw

• spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa

• dochody z kar pieniężnych i grzywien

• 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami

• odsetki od udzielonych pożyczek

• odsetki od nieterminowo przekazywanych należności

• odsetki od środków gromadzonych na rachunkach bankowych województwa

• dotacje z budżetów innych JST

• inne dochody należne województwu na podstawie odrębnych przepisów

• udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze województwa (15,9%)

Ze względu na niewystarczającą, w stosunku do zadań, bazę dochodową w systemie zasilania finansowego województw zasadniczą rolę odgrywają transfery w formie subwencji ogólnej i dotacji celowej.

Wnioski:

• Województwa maja najlepszą strukturę wydatków, bo najwięcej inwestują.

• Gmina ma najwięcej obowiązków.

• Gminy coraz bardziej się zadłużają.

• Gmina najwięcej dochodów czerpie z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku od nieruchomości.

• Powiaty są w większym stopniu są uzależnione od państwa - transfery wynoszą ok.70% dochodów (brak podatków lokalnych).

• Główne źródło dochodów powiatu - podatek dochodowy od osób fizycznych.

Subwencja - transfer ogólny.

Dotacja - transfer na konkretny cel.

Wykład 7

T.: Podatek od nieruchomości.

Podatek od nieruchomości - regulowany ustawą z 1992r. o podatkach i opłatach lokalnych; nowelizacja - 30 X 2002r.

System podatków lokalnych tworzy 8 odrębnych podatków:

• Od nieruchomości

• Od środków transportowych

• Posiadania psa

• Inne - oddzielnie, regulują je odrębne ustawy

Podatnicy podatku od nieruchomości:

• Osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, będące:

• właścicielami nieruchomości

• posiadaczami nieruchomości

• użytkownikami wieczystymi

• posiadaczami nieruchomości - własności skarbu państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego

• posiadaczami nieruchomości należącej do agencji nieruchomości rolnej bądź też do gospodarstwa państwowego, lasy państwowe

Podmioty zwolnione z podatku od nieruchomości:

• szkoły wyższe

• szkoły

• placówki szkolenia nauczycieli (publiczne i niepubliczne)

• placówki Polskiej Akademii Nauk

• zakłady pracy chronionej

• zakłady aktywności zawodowej

• jednostki badawczo - rozwojowe

• inne podmioty (samorządy) także mogą zostać zwolnione

Właściciel - osoba, która posiada własność, czyli może rozporządzać nieruchomością i czerpać z tego korzyści (zapis w księdze wieczystej)

Posiadasz samoistny - potencjalny spadkobierca, jeszcze bez prawa własności (dzieci po śmierci rodziców)

Użytkownik wieczysty - ustanowiony na 99 lat, jako użytkownik nieruchomości (inny właściciel); płaci się % od wartości

Ustawa w latach 1997 - 1999:

• bezpłatne przekształcenie wieczystego użytkownika we właściciela

Obecnie:

• obowiązuje przekształcenie odpłatne (można starać się o bonifikatę)

• rzeczoznawca ustala wartość wieczystego użytkownika i wartość własności - różnica do zapłaty

Co podlega opodatkowaniu?

Przedmiotem opodatkowania w podatku od nieruchomości są:

• grunty

• budynki lub ich części

• budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Opodatkowaniu nie podlegają:

• grunty sklasyfikowane jako użytki rolne, grunty zadrzewione, zakrzewione, lasy (z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej)

• grunty pod wodami płynącymi, kanałami żeglownymi (z wyjątkiem jezior i gruntów zajętych pod zbiorniki retencyjne lud elektrownie wodne)

• nieruchomości zajęte na potrzeby gmin, powiatów, województw (samorząd terytorialny)

• grunty i budowle dróg publicznych

• budowle kolejowe i grunty pod nimi, wykorzystane na potrzeby publicznego transportu kolejowego

• grunty i budowle portów morskich

• grunty zajęte na potrzeby lotnisk użytku publicznego

• budynki gospodarcze - działalność leśna, rolnicza, rybacka (działy specjalne produkcji rolniczej)

• grunty i budynki - zabytki (konserwowane)

• grunty we władaniu muzeum rejestr.

• grunty w parkach narodowych, rezerwatach przyrody

• budowle wałów obronnych

• nieużytki, użytki ekologiczne

• budynki i budowle nowo wybudowane lub modernizowane, wykorzystywane na potrzeby grupy producentów rolnych

Przedmiot opodatkowania:

• powierzchnia gruntów i budynków

• wartość bieżąca budynków

• wartość po ostatecznym odpisie amortyzacyjnym

Podstawa opodatkowania:

• suma powierzchni gruntów i budynków

• suma wartości bieżącej budynków

Minister finansów podaje co roku maksymalne stawki podatków. Gmina ustala od 50% do 100% wartości górnych stawek.

Aktualne stawki:

• od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - 0,62 zł/m²

• od gruntów pod jeziorami - 3,38 zł/ha

• od pozostałych gruntów - 0,30 zł/m²

• od budynków lub ich części:

• b. mieszkalne - 0,50 zł/m² powierzchni użytkowej

• b. związane z prowadzeniem działalności gosp. - 17 zł/m²

• b. - obrót kwalifikowany materiałem siewnym - 8,6 zł/m²

• pozostałe budynki (np. domy letniskowe) - 5,78 zł/m²

• budowle - 2%

Podatek rolny od gruntów.

Podatek rolny (od gruntów i od działów specjalnych) reguluje ustawa z 15 X 1984r.

Podatnicy:

• osoby fizyczne, prawne, jednostki administracyjne nie posiadające osobowości prawnej będące:

• właścicielami gruntów

• samoistniejącymi, wieczystymi użytkownikami

• użytkownikami gruntów skarbu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, agencji nieruchomości rolnej, gospodarstw państwowych, lasy państwowe

Podmioty zwolnione od podatku:

• patrz podatek od nieruchomości

Zakres przedmiotowy - podatek obejmuje:

• użytki rolne

• użytki rolne zadrzewione, zakrzewione

• grunty pod stawami

• grunty pod budownictwem inwentarzowym (jeżeli wchodzi w skład gosp. rolnego)

Gospodarstwo rolne - suma gruntów przekracza 1 ha fizyczny i 1 ha przeliczeniowy.

Wykład 8

T.: Finanse podmiotów gospodarczych.

WPROWADZENIE DO TEMATU FINANSÓW PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH.

Podstawowe cele i instrumenty zarządzania finansami przedsiębiorstwa.

Finanse przedsiębiorstwa - procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. (s. 285)

Procesom tym towarzyszy zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa - pozyskiwanie źródeł finansowania jego działalności oraz lokowanie środków finansowych w składniki majątkowe w celu osiągania maksymalnych korzyści.

Korzyści osiągane przez przedsiębiorstwo:

• w postaci dywidend (część zysku, którą wypłaca się właścicielom przedsiębiorstw)

• wzrost wartości posiadanych udziałów

• umocnienie pozycji przedsiębiorstwa na rynku

Cele (korzyści) krótkoterminowe i długoterminowe - istnieją między nimi antynomie (sprzeczności)

Cel krótkoterminowy - np. zwiększanie dywidend (konsumpcja - cele bieżące)

Cel długoterminowy - np. poprawa jakości usług i produktów, umacnianie pozycji na rynku

Efektywność zarządzania finansami (strategii finansowej) - służy do tego

1. stopa zyskowności kapitałów własnych, która jest określana jako stosunek zysku do wartości kapitałów własnych.

2. nadwyżka finansowa (cash flow) - kategoria finansowa, która oprócz zysku netto zawiera także amortyzację. (zysk netto+amortyzacja) Służy ocenie efektywności strategii finansowej przedsiębiorstwa, pokazuje jaki wynik finansowy osiągnęła firma w rzeczywistości. (s.288)
   Amortyzacja - koszt umowny, a nie rzeczywisty, stanowi koszt rachunkowy, którego uwzględnienie w rachunku kosztów spowoduje, że mamy wynik finansowy, jakim jest zysk netto, niższy (bo koszty są powiększone o amortyzację), ale w praktyce przedsiębiorstwo tego kosztu nie ponosi.
   
   Firma do swojej działalności wykorzystuje kapitały własne i obce.

Kapitały własne - udziały właścicieli; część zysku, która przeznacza się na zwiększenie korzyści krótkoterminowych

Kapitały obce - środki, które pochodzą z zewnątrz: z pożyczek, kredytów, zobowiązania długoterminowe

ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA DECYZJI FINANSOWYCH

• koniunktura gospodarcza - cykl koniunkturalny, który składa się z:

• ożywienia - wzrost popytu

• rozkwitu

• kryzysu - spadek opłacalności, popytu itd.

• depresji

• inflacja - stan gospodarki, w której dochodzi do rozchwiania równowagi (nierównowaga), gdzie ilość pieniędzy przeważa nad ilością towarów i usług; jej efektem jest wzrost cen:

• galopująca (hiperinflacja) - efekt gorącego pieniądza (nosząc go w kieszeni, parzy nas - rano możemy kupić np. 2 razy więcej towarów niż popołudniu)

• umiarkowana

• polityka fiskalna - polityka podatkowa, wiąże się z deficytem budżetowym, który można zmniejszać przez wzrost podatków, a gdy to nie skutkuje, aby go pokryć można zaciągnąć kredyt lub wyemitować papiery wartościowe przez władze państwowe (wtedy proponuje się w papierach wartościowych o wyższej stopie dyskonta; w efekcie czego banki podnoszą stopy procentowe oprocentowania kredytów)

• interwencjonizm państwowy (polityka monetarna) - jest realizowana za pośrednictwem banku centralnego, którego naczelnym zadaniem jest dbanie o stabilność pieniądza krajowego (co może realizować przez wzrost stóp procentowych) oraz ograniczanie/przeciwdziałanie zjawisk inflacyjnych w gospodarce. Do tych celów wykorzystuje on stopy procentowe i rezerwy.

• Subwencjonowanie kredytów

• Ustalanie kursu walut

WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE

Funkcje pieniądza:

• Miernik wartości - funkcja teauryzacji

• Umożliwia wymianę dóbr i usług - funkcja cyrkulacji

• Towar - funkcja towarowa

Wartość pieniądza zależy od:

• Relacji pomiędzy ilością pieniądza, a ilością towarów i usług

• Cen

W warunkach inflacji siła nabywcza pieniądza ulega deprecjacji - zmniejsza się

W warunkach deflacji pieniądz ulega aprecjacji - wartość pieniądza zwiększa się

Dewaluacja - obniżenie wartości pieniądza krajowego w stosunku do wartości innych walut.

Rewaluacja - wzrost wartości pieniądza krajowego w stosunku do wartości innych walut.

Wartość pieniądza jest zmienna w czasie, a zmienność tą powodują zjawiska inflacyjne lub deflacyjne. Gdyby założyć, że zjawiska te nie występują, to i tak wartość pieniądza jest zmienna, bo inną wartość ma pieniądz stojący (dyspozycyjny, który możemy na bieżąco inwestować), a inna pieniądz przyszły (na który trzeba dopiero oczekiwać). Im dłuższy czas zamrożenia (czyli tego oczekiwania na ten pieniądz), tym mniejsza jego aktualna wartość.

Pieniądz przyszły może mieć postać należności u wierzyciela (nasze pieniądze za przekazane wierzycielowi towary) bądź też zobowiązania, które występują o dłużnika (to my mamy zobowiązania).

Stopa procentowa ceną pieniądza.

Cena korzystania z obcego pieniądza ma postać stopy procentowej (inaczej odsetek).

Stopa procentowa powinna uwzględniać:

• wynagrodzenie wierzyciela za czas oczekiwania na zwrot pieniądza,

• koszt ryzyka niewypłacalności dłużnika,

• utrzymanie realnej wartości pieniądza

Formuła realnej stopy procentowej:

d_r = (d - i ) * 100/ 100 + i

d_r - realna stopa procentowa

d - nominalna stopa procentowa

i - wartość inflacji

Przykład:

zdeponowanie na 15% w skali roku, przy 20% inflacji pieniędzy prowadzi do utraty wartości (deprecjacja) w stopniu 4,17%

d = 15%

i = 20%

d_r = - 4,17%

Wykład 9

T.: Wartość pieniądza w czasie c.d.

Związek pomiędzy stopą procentowa a polityką fiskalną.

Polityka fiskalna ma silny związek z polityką deficytową budżetu państwa (przewagą wydatków nad przychodami), jest jego pochodną. W 2007 r. założono kotwicę budżetową na poziomie 30 mld zł.

Państwowe władze publiczne chcąc pokryć deficyt budżetowy mogą zaciągnąć kredyt w bankach komercyjnych lub przez emisję papierów wartościowych skarbu państwa, które mogą kupić podmioty gospodarcze, obywatele i otwarte fundusze emerytalne. Władze państwowe proponują korzystne warunki zakupu tych papierów wartościowych i tym samym konkurują z ofertą banków (np. co do lokat). Banki podnoszą w tym momencie stopę procentową depozytów bankowych, czego efektem jest wzrost stóp procentowych kredytów bankowych (gdyż z różnicy wysokości tych stóp „żyją”).

Dług publiczny - kumulacja niespłaconych deficytów budżetowych z poprzednich lat.

Koszty obsługi długu publicznego = deficyt budżetowy

Stopa procentowa - koszt korzystania z kapitału obcego lub dochód z lokaty, który ustala się poprzez rachunek odsetek.

Rachunek odsetek prostych:

(1) O= K/100 *d * t

d - stopa procentowa

K - kapitał

t - czas korzystania z kapitału (ta sama jednostka co przy d)

Przykład:

Przedsiębiorstwo zaciągnęło kredyt 50 000 zł na okres 5 miesięcy ustalono d= 2% miesięcznie

O = 5000 zł

Odsetki proste za pewna liczbę dni korzystania z kapitału obcego:

(2) O = K/100 * d/r * t

r - liczba dni w roku (365)

Przykład:

Przedsiębiorstwo zaciągnęło kredyt 25 maja na kwotę 70 000zł i zwróciło go 10 września płacąc odsetki 18% rocznie.

O= 70000/100 * 18/365 * 108

O = 3728,22 zł

Sposób płacenia odsetek:

• z góry - dyskonto (suma odsetek, jaką płacimy z góry za korzystanie z kapitału obcego), przy kredytach i papierach wartościowych

• z dołu - inkas

Okres zapadalności (papiery wartościowe) - okres do wykupu

Zamiana stopy dyskonta na stopę odsetek:

d = (ds * 100) / (100 - ds)

ds - stopa dyskonta

d - procentowa stopa odsetek

Przykład:

Firma może uzyskać kredyt roczny w wys. 8000 zł. W Przypadku zapłaty odsetek odsetek dołu po upływie roku ich stopa odsetek wynosi 20%, a przy dyskoncie stopa procentowa wynosi 18%. Co jest korzystniejsze?

d = (18 * 100) / 100 - 18

d = 22

Korzystniej jest zaciągnąć kredyt na inkaso.

Kapitalizacja odsetek - sposób naliczania kosztu korzystania z kapitału obcego lub dochodów z lokaty. 2) dopisywanie odsetek do kapitału. O wysokości tych odsetek decyduje stopa odsetek, wielkość kapitału, częstotliwość kapitalizacji.

Przykład 1:

Firma zawarła umowę o pożyczkę na 50 000zł. Pożyczka będzie spłacona jednorazowo po 4 latach wraz z odsetkami odsetkami wysokości 16% rocznie. Odsetki są ustalane raz w roku. Firma spłaci:

K_p = 50 000zł

16% odsetek po 1 roku = 8000 zł

Suma skapitalizowana po 1 roku = 58 000zł

16% odsetek po 2 roku = 9280zł

suma skapitalizowana po 2 roku =

16% odsetek po 3 roku

Suma skapitalizowana po 3 roku = 78 045zł

16% odsetek po 4 roku = 12 487zł

suma skapitalizowana po 4 roku = 90 532zł

Przykład 2:

Firma ta sama, ale kapitalizacja 4% po każdym kwartale.

K_p = 50 000zł

4% odsetek po I kw 1 roku = 2000zł

suma skapitalizowana = 52 000zł

4% odsetek po 2 kw 1 roku = 2080zł

suma po 2 kw 1 roku = 54 080zł

4% d po 3 kw 1 roku = 2163

suma po 3 kw 1 roku = 56 240zł

4% d po 4 kw 1 roku = 2250zł

suma po 4 kw 1 roku = 58 493zł

Im mniejsza częstotliwość kapitalizacji, tym niższe odsetki.

(Bień - tablica 1, aneks 1)

Przyszła wartość skapitalizowana pożyczki lub kredytu:

S_KN = K (1 + d/100)ⁿ

n - ilość lat

d - stopa procentowa

Przykład:

Kwota 30000zł na 4 lata, d= 12%, roczna kapitalizacja.

S_KN = 47205,67zł

Przykład 2:

Firma zamierza ulokować 60 000zl w banku przy stopie procentowej 12% rocznie i w przyszłości chce otrzymać z nich 100 000zł. Na ile lat musi zamrozić kapitał?

S_KN = 100 000zł

(100 000 / 60 000) = 1,6667

szukamy tego wskaźnika w tabeli

Wykład 10, 11

T.: Analiza finansowa

Analiza finansowa jest metodą badawczą, która służy do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, firmy, gminy, banku, gospodarstwa rolnego czy innego podmiotu gospodarczego.

• Analiza = metoda → nie może być tematem pracy!!
  poprawny tytuł: ocena sytuacji finansowej

• Analiza jako metoda służy do tej oceny

Tą oceną powinni interesować się:

• Akcjonariusze czyli właściciele przedsiębiorstw

• Zarząd, rada nadzorcza - władze przedsiębiorstw

• Banki (od sytuacji finansowej przedsiębiorstwa zależy możliwość spłaty kredytu)

• Firmy ubezpieczeniowe

• Władze skarbowe

Sytuacją finansową własną i obcą powinni interesować się akcjonariusze i zarząd, chcąc nawiązać współpracę.

Metoda analizy polega na: rozłożeniu większej całości na elementy składowe i ocenie całości.

• Rozkładanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa na elementy składowe.

• Uwzględnianie wpływu inflacji w analizie finansowej (ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa).

Założenia:

• Zysk netto przedsiębiorstwa w ciągu 3 ostatnich lat wg cen bieżących wyniósł:

W 1 roku 80 000zł

W 2 roku 94 000zł

W 3 roku 100 000zł

• Przeciętny wzrost cen w e roku wyniósł 15%, a w 3 roku 9% w stosunku do roku poprzedniego

Wskaźnik wzrostu cen: W 2roku 1,15

W 3 roku 1,09

• Jak kształtowała się dynamika zysku tego przedsiębiorstwa liczona wg cen realnych (porównywalnych)?

	ROK
		1	2	3
Zysk wg cen bieżących	80 000zł	94 400zł	100 000zł
Współczynnik inflacji		1,15	1,09
Zysk wg cen porównywalnych do roku 3-tego	80 000 * 1,09 = 100 280zł	94 400 * 1,09 = 102 896zł	100 000zł
Zysk wg cen porównywalnych do roku 1-go	80 000zł	94 400 / 1,15 = 82 987zł	100 000 / 1,15 = 79 777zł

Najlepszą sytuację finansowa to przedsiębiorstwo osiągnęło w 2 roku, gorszą w 1 a najgorszą w 3. obiektywna ocena sytuacji finansowej.

Sprawozdanie finansowe podstawą analizy finansowej

1. BILANS - dokument, który zawiera zestawienie na określony dzień w ujęciu wartościowym. Z jednej str. stan majątku firmy, a z drugiej źródła finansowania. Jest on przedstawiany w formie 2-stronnej tabeli. Po lewej str. występują aktywa, które przedstawiają majątek firmy i jego strukturę. Po prawej str. występują pasywa, które określają źródła finansowania tego majątku.

AKTYWA = PASYWA

1. W bilansie składniki majątkowe (czyli aktywa) uszeregowane są w kolejności wskazującej na rosnący stopień ich płynności finansowej, czyli kolejności wskazującej na łatwość zamiany ich na gotówkę.

Najpierw majątek trwały (np. budynki, ziemia, lasy).

Następnie: zapasy, należności, gotówka - majątek obrotowy.

2. Pasywa są uszeregowane w bilansie wg stopnia pilności ich zwrotu.

Poczynając od: kapitały własne.

Później: zobowiązania długoterminowe.

Zobowiązania bieżące.

Kapitał stały = kapitał własny + długoterminowe zobowiązania

2. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT - sprawozdanie finansowe, które zawiera przychody oraz źródła kosztów.
   Spółki akcyjne maja obowiązek publikowania bilansów i rachunków wyników w celu jawności ich sytuacji finansowej. Publikacja jest poprzedzona badaniem.

Istotą analizy finansowej jest analiza wskaźnikowa.

W bilansie po str. aktywów wykazujemy zysk lub stratę.

Majątek trwały pokryty jest kapitałem stałym. - złota maksyma

Rachunek zysków i strat:

• Przychody ze sprzedaży

• Podatek akcyzowy

• Przychody ze sprzedaży netto (przychody ze sprzedaży - podatek akcyzowy)

• Koszty uzyskania przychodów

• Wynik na operacjach finansowych (strata)

• Nadwyżka strat nad zyskami nadzwyczajnymi

• Zysk brutto (przychody ze sprzedaży netto - koszty uzyskania przychodów - strata - nadwyżka strat nad zyskami nadzwyczajnymi)

• Podatek dochodowy

• Zysk netto (zysk brutto - podatek dochodowy)

Analiza wskaźnikowa pozwala dokonywać charakterystyki oceny różnych aspektów działalności przedsiębiorstwa. Możemy oceniać:

- zyskowność (sprzedaży)

- zdolność przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań

PODZIAŁ WSKAŹNIKÓW:

1. wskaźniki zyskowności (rentowności)

1. zyskowności sprzedaży:

2. zyskowności majątku:

3. zyskowności kapitałów własnych:

wsk. zysk. kapitałów własnych > wsk. zysk. majątku

różnica pomiędzy wysokością tych wskaźników jest pokryta kapitałami obcymi, czyli zobowiązaniami i świadczy o tym, że przedsiębiorstwo efektywnie wykorzystuje kapitały obce dla zwiększenia zyskowności kapitałów własnych. Zjawisko to określane jest mianem dźwigni kapitałowej.

Przedsiębiorstwo korzystając z kapitału obcego płaci podatki zysk się zmniejsza.

• Jeżeli stopa odsetek jest niższa od osiągniętej zyskowności majątku, to właśnie to ma wpływ na to, iż uzyskujemy wyższą stopę zyskowności kapitału własnego.

• Przy obliczaniu skali dźwigni finansowej trzeba skorygować zyskowność majątku o zapłacone odsetki:

możemy ocenić, w jaki sposób firma wykorzystuje kapitały obce

2. Wskaźniki:

1. bieżącej płynności finansowej:

(optymalna wartość 1,5 - 2)

2. płynności finansowej szybkiej:

(optymalna wartość 1 - 1,2)

wskaźnik, który pozwala zamienić środki obrotowe na pieniądze i uregulować zobowiązania

3. Wskaźniki zdolności do obsługi zadłużenia:

1. Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem - jest on budowany jako relacja pomiędzy (zyskiem brutto + odsetki) / odsetki

Wskaźnik ten jest obliczany w sytuacji, kiedy firma nie korzystała kapitałów obcych, a jedynie własne.
Gdy firma korzysta z kapitału obcego, to odsetki od niego należy uwzględnić przy odsetkach.
Gdyby wskaźnik wynosił 1, to oznaczałoby, że osiągnięty przez przedsiębiorstwo zysk brutto byłby pochłonięty przez płacone odsetki.
Wskaźnik ten pokazuje on, ile razy płacone odsetki mieszczą się w zysku brutto, który byłby osiągany przy użyciu kapitałów własnych,
Im wskaźnik wyższy od 1, tym mniejsze ryzyko niewywiązywania się firmy z bieżącej obsługi zadłużenia.
Wskaźnik ten przyjmuje wartości 4-5 wówczas przyjmuje się, że firma nie ma problemów z bieżącą obsługą zadłużenia.
Wskaźniki te informują nas jak firma radzi sobie z obsługą zadłużenia.

2. Wskaźnik obciążenia majątku zobowiązaniami

Informuje nas o możliwościach spłaty całego długu - kapitału wraz z odsetkami. Za zobowiązania przyjmujemy łączne zobowiązania krótko- i długoterminowe.

Im niż wskaźnik, tym większa niezależność finansowa firmy, tym większa zdolność firmy do spłaty zobowiązań i tym mniejsze ryzyko zaciągania nowych kredytów. (Brany pod uwagę przy ocenianiu zdolności kredytowej firmy.)

Minimalizując ten wskaźnik uniezależniamy się od kapitałów obcych i działamy sprzecznie w stosunku do pojęcia dźwigni finansowej, nie sprzyja on jej powstaniu. Nie jest to optymalny stan zarządzania finansami.

Dźwignia finansowa występuje, im efektywność kapitałów obcych jest wyższa niż majątku ogółem (kapitały obce - majątek ogółem)jest wyższa. Powstaje, jeżeli stopa procentowa zobowiązań płaconych od zobowiązań jest niższa od zyskowności majątku

3. Wskaźnik pokrycia majątku kapitałami własnymi:

Im ten wskaźnik wyższy, tym firma ma większą niezależność finansową, ponieważ zwiększa się stopień pokrycia kapitału własnym majątkiem. Nie sprzyja on powstaniu dźwigni finansowej.

4. Wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową:

Nadwyżka finansowa = zysk netto + amortyzacja

Im wyższy ten wskaźnik, tym świadczy on o solidniejszych podstawach finansowych firmy (lepsza jej sytuacja finansowa).

4. Wskaźniki rynku kapitałowego:

ważne dla spółek akcyjnych

1. Zysk na jedną akcję - pozwala ocenić potencjalne korzyści posiadacza akcji. Określa się go jako relację zysk netto / liczba wyemitowanych akcji

Można go obserwować w przekroju czasowym. Nie umożliwia on analizy porównawczej, jeżeli chodzi o zyskowność akcji innych firm. (ponieważ wartość akcji firm jest różna) Nie jest on dostateczny do oceny efektywności lokowania naszych kapitałów w akcje danej spółki, w stosunku do innych spółek.

2. Wskaźnik ceny akcji do zysku na jedną akcję = cena rynkowa jednej akcji / zysk na jedną akcję

Wzrost tego wskaźnika informuje, że inwestorzy oceniają pozytywnie dane przedsiębiorstwo (poprawia efektywność zainwestowanych środków.

Można za jego pomocą oceniać efektywność

Jeżeli ten wskaźnik rośnie, to daje to podstawy do emisji kolejnych akcji, na które będzie zapotrzebowanie.

3. Cena rynkowa jednej akcji do wartości księgowej jednej akcji - urealnienie efektywności naszych inwestycji. Jest to relacja: cena rynkowa jednej akcji / wartość kapitałów własnych na jedną akcję

Jeżeli wskaźnik ten byłby większy od jedności (np. 2), to ceny rynkowe akcji ponad dwukrotnie przekraczają wartość kapitałów własnych przypadających na jedną akcję. Oznacza to, że rynek kapitałowy pozytywnie ocenia sytuacje finansowa firny do generowania zysków. (firma w odbiorze inwestorskim jest dwukrotnie lepiej widziana niż wynika to z zapisu księgowego)

4. Wskaźnik stopy dywidendy

Dywidenda - część zysku netto, która jest wypłaca akcjonariuszom, jest to ich wynagrodzenie.

Jest to wartość dywidendy na jedną akcję / cena rynkowa jednej akcji.

• Stopa wypłat dywidendy - skłonność spółki do przeznaczania zysku netto na dywidendy

= dywidenda na jedną akcję / zysk netto na jedna akcję

Jeżeli ten wskaźnik jest wyższy, to udział dywidendy w zysku jest większy. Skłonność przedsiębiorstwa do wypłaty dywidendy z zysku netto wzrasta.

Planowanie finansowe - proces, który stwarza możliwość wyboru optymalnych rozwiązań spośród potencjalnych, możliwych do przyjęcia alternatyw. Jest to integralna część zarządzania (dotyczy zarządzania finansami).

Cele planowania finansowego:

• Odnoszą się do podejmowania trafniejszych decyzji gospodarczych, które maja przynosić większe zyski

• Odpowiednie kojarzenie celów bieżących i perspektywicznych działalności firmy (zawsze występują pomiędzy antonomie - sprzeczności)

• Przewidywanie skutków ryzyka finansowego i podejmowanie działań je ograniczających

Zakres planowania finansowego:

• Określenie zapotrzebowania na środki finansowe

• Ustalenie wielkości własnych kapitałów i jaka część będzie musiała być pokryta źródłami zewnętrznymi

• Określenie najkorzystniejszych źródeł pozyskania kapitałów z zewnątrz

• Określenie sposobów, które będą umożliwiały kształtowanie się najkorzystniejszej relacji między przychodami finansowymi, a kosztami

• planowanie sposobów kontroli, której celem jest ocena zgodności przebiegu procesów z założeniami planu finansowego

• korygowanie planu (plan powinien uwzględniać konieczność zmian) - planowanie powinno mieć charakter planowania kroczącego, powinno być dostosowane do zmieniającej się rzeczywistości + uzupełnianie wraz z upływającym czasem

Kredyt kupiecki - pertraktacje, kiedy mamy zapłacić za dostarczony towar

Główne elementy planu finansowego:

• preliminarz obrotów gotówkowych - przewidywanie wpływów i wydatków gotówkowych w danym przedziale czasowym (+ przewidzenie sposobów pokrywania czasowych niedoborów i nadwyżek finansowych)

• preliminarz zysków i strat (wyników finansowych)

• bilans majątkowy - jego wielkość i strukturę na dany czas

• źródła finansowania majątku kapitałów własnych i obcych

• preliminarz przepływów pieniężnych - zestawienie przewidywanych wpływów gotówkowych i kierunków wydatkowania (użytkowania)

• gama wskaźników ilustrujących rentowność (zyskowność), płynność finansową, zdolności do obsługi zadłużenia i rynku kapitałowego

Wykład 12

T.: Analiza finansowa c.d. + banki

1. Preliminarz obrotów gotówkowych:

• celem jest planowanie obiegu środków pieniężnych w odpowiednich odcinkach czasowych celem utrzymania płynności finansowej firmy, a jednocześnie powinien …

• powinien uwzględniać działania, które mogą zapewnić dodatkowe źródła finansowania

• powinien uwzględniać przedsięwzięcia pozwalające na najbardziej korzystne lokowanie nadwyżek finansowych

Etapy sporządzania:

• określenie planowaniej sprzedaży i wpływów gotówkowych gotówkowych odpowiednich przedziałach czasowych

• określenie pozostałych wpływów pieniężnych 9np. za sprzedaży majątków, zwrotu udzielonych pożyczek itp.)

• określenie wydatków pieniężnych w określonych przedziałach czasowych (np. zobowiązania wobec dostawców, pracowników - płace i składki z tytułu ubezpieczenia społecznego)

• Ustalenie pogotowia gotówkowego na pokrycie doraźnych wydatków

• Ustalenie różnicy między przychodami, wydatków wydatkami

• Uwzględnienie wydatków finansowych, które uwzględniają spłatę kredytów gotówkowych wraz z odsetkami

• przewiduje wyniki finansowe firmy - konfrontacja przychodów i przewidywanych zysków, w odpowiednich przedziałach czasowych

Ubezpieczenia społeczne:

• dotyczą pracownika i pracodawcy (oni są nimi odciążeni)

• obliczane są od płacy brutto

• wyróżniono cztery ryzyka ubezpieczeniowe - emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe

• wysokości składki (od płacy brutto) -

Ubezpieczenie	Pracownik	Pracodawca
Emerytalne	9,76%	9,76%
Rentowe	6,50%	6,50%
Chorobowe	2,45%	-
Wypadkowe	-	0,40% - 8,12%
Fundusz pracy	-	2,49%

Różne wysokości składek ubezpieczenia wypadkowego zależą od grupy, do której należy dany zawód.

• Np. przy płacy 1000zł brutto, to w sumie ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe wynosi 181,10 zł
  co to zostaje - koszty uzyskania tej płacy są podstawą do naliczenia podatku dochodowego

• Ubezpieczenie zdrowotne ma stawkę 8,75% i 7,75%

Przychód - są wszystkie wpływy pieniężne osiągane przez przedsiębiorstwo w wyniku działalności operacyjnej.

Dochód - kategoria wynikowa, która powstaje poprzez odjęcie od przychodów kosztów.

Rodzaje kosztów

Zysk - kategoria wynikowa, która dotyczy przedsiębiorstw, która powstaje poprzez odjęcie od przychodów kosztów, w których uwzględnia się koszt pracy właściciela.

2. Bilans majątku:

• Powinien zawierać wielkość majątku na dany dzień oraz źródła jego finansowania (czy będzie pochodził ze źródeł własnych, czy z kapitałów obcych)

Majątek stały składający się z długoterminowych zobowiązań powinien być pokryty kapitałami własnymi (tak się przyjmuje).
Majątek trawły + długoterminowe zobowiązania = majątek stały

3. Preliminarz przepływów finansowych - obraz przewidywanych wpływów gotówkowych i kierunków ich wykorzystania.

Kapitał stały to kapitał własny + długoterminowe zobowiązania. Przyjmuje się, że powinien on równać się majątkowi trwałemu przedsiębiorstwa (majątek trwały powinien być pokryty kapitałem trwałym)

Analiza progu zysku:

• Przy kalkulowani zysku znaczenie ma kształtowanie się przychodów (iloczyn ilości sprzedanych towarów towarów i usług - koszty)

• Koszty stałe (nie ulegają zmianie w pewnych przedziałach przedsiębiorstwa- zdolność do wytwarzania określonej ilości produktów) + koszty zmienne (np. materiały, robocizna)

• Polega na, sprowadza się do określonego poziomu sprzedaży, który zapewni pokrycie przychodami kosztów całkowitych całkowitych i doprowadzi do uzyskania zysku

• W istocie sprzedaży chodzi o to, by przekroczyć próg zysku (koszty = przychodom)

• Zysk = 0

• Do jego określenia służy formuła:

Q = F / C - Zj

Q - ilość produkcji i sprzedaży, przy którym zysk = 0

F - koszty stałe

C - cena jednostkowa sprzedaży

Z_j - koszty jednostkowe produktu (zmienne), koszty zmienne przypadające na jednostke produktu lub usługi

Mianownik informuje nas, ile zyskujemy na naszej działalności zysku, który powinien jeszcze pokryć koszty stałe, które są zawarte w liczniku.

Po zrównoważeniu licznika, jeśli będziemy dalej zwiększać produkcję, będziemy zwiększać zysk.

Przykład:

Przedsiębiorstwo przewiduje uruchomienie nowej produkcji nowego wyrobu i będzie ten nowy wyrób wymagał poniesienie kosztów stałych w wys. 400 tys zł., dzięki ten inwestycji firma będzie wytwarzać rocznie 80 tys. Sztuk nowych wyrobów, koszty zmienne na jednostkę wyrobu będą wynosić 7zł, a cena sprzedaży to 15zł. Wobec tego przedsiębiorstwo może liczyć na osiągnięcie zysku po przekroczeniu … ilości sprzedaży.

Q = 400 000 / 15 - 7 = 50 000

Odp.: Q = 50 000 szt. (jednostkowy zysk każdej kolejnej jednostki to 8zł)

Wykorzystanie dźwigni przy planowaniu zysku:

Wielkość zysku zależy od wielkości sprzedaży i od poziomu kosztów. Istnieje jednak określona skala elastyczności, między zmianami zysku, a sprzedaży, którą określa się mianem dźwigni operacyjnej. Jej skalę określa relacja zachodząca między % przyrostu zysku operacyjnego, operacyjnego przyrostem przychodów ze sprzedaży. Formułę na dźwignię operacyjną można zapisać:

D_o = delta Z_o / delta S

Z_o - zysk operacyjny (występuje przed odliczeniem odsetek od wykorzystania obcego kapitału)

Skalę dźwigni operacyjnej można ustalić wg formuły:

D_o = S_w - V / Z_o

D_o - skala dźwigni operacyjnej

S_w - wielkość sprzedaży

V - suma kosztów zmiennych

Z_o - zysk operacyjny

Przyrost zysku operacyjnego można ustalić w następujący sposób:

Delta Z_o = D_o * delta S

S - sprzedaż

Przykład:

Wartość sprzedaży w okresie wyjściowym w danej firmie stanowiła suma 900 tys. Z (ilość sprzedanych produktów * cena), koszty zmienne 600 tys, koszty stale 120 ty (suma 750 tys). Zysk operacyjny wynosi zatem (przychody - suma kosztów) = 150tys

Przewiduje się wzrost sprzedaży w stosunku do wyjściowego okresu o 14%. Wobec tego skala dźwigni operacyjnej wynosić będzie.

D_o = 900 000 - 630 000 / 150 000

D_o = 1,8

Jaki będzie przyrost zysku operacyjnego?

Delta Z_o = D_o * delta S

Delta Z_o = 1,8 * 14 = 25,2%

Spr.:

S = 900 000zł wzrasta o 14% delta S = 1 026 000

Koszty zmienne V = 630 000zł i stanowią 70% kosztów sprzedaży (model wyjściowy)

V = 1 026 000 * 0,7 = 718 200

Koszty stałe - nie ulegają zmianie K_s= 120 000zł

Przewidywany zysk operacyjny 1 026 000 - (718 200 + 120 000) = 187 800

Z_o = 187 800 / 15 000 = 125, 2 czyli wzrost o 25,2%

Zysk operacyjny nie uwzględnia kosztów operacyjnych korzystania z kapitałów obcych.

Istota i skala dźwigni finansowej:

Zysk brutto - zysk operacyjny - koszty operacyjne z tytułu korzystania

Dźwignia finansowa - relacje między zyskiem operacyjnym, a zyskiem brutto

D_f = Z_o / Z_b

Delta Z_b = D_f * Z_o

Przykład:

Tak jak w poprzednim przykładzie, przy czym dodatkowo: koszty korzystania z kapitału obcego (odsetki od kredytów) 150 tys.

Z_o = 150 tys

Z_b = 125 tys

Skala dźwigni finansowej: D_f = 1,2

Jeżeli zysk operacyjny miałby zwiększyć się o 25,2%, to zysk brutto wzrósłby o 30,24%. (125 tys * 1,3024 = 162 tys)

Dźwignia finansowa jest rezultatem korzystania przez firmę z kapitałów obcych. Jej skala zależy o tego czy, i w jakiej wysokości, firma ponosi odsetki, które pomniejszają zysk operacyjny. Znając wielkość dźwigni operacyjnej i wielkość dźwigni finansowej można łatwo ustalić dźwignię łączną:

D_ł = D_o * D_f

A w naszym przykładzie:

D_o = 1,8

D_f = 1,2

D_ł = 2,16

Jeżeli z naszym przedsiębiorstwie planowano przyrost zysków ze sprzedaży o 14%, to zysk brutto uległby powiększeniu 14 * 2,16 = 30,24 %

Wobec tego zysk brutto stanowiłby 162 800zł

Spr.: Z_b = 125 000 * 1,3024 = 162 800zł

Kształtowanie struktury kapitałów:

Wyróżniamy kapitały własne (kapitał założycielski, część zysk, która zostaje po wypłacie dywidend) i obce (kredyty, pożyczki, emisja obligacji).

Obligacja - dokument potwierdzający, że jego eminent zaciągnął pożyczkę i zobowiązuje się do jej zwrotu wraz z odsetkami posiadaczowi obligacji.

Długoterminowe kredyty - zaciągamy je w bankach na kilka lat.

Obce kapitały krótkoterminowe - zobowiązania i kredyty handlowe (kupieckie).

Stopa oprocentowania kredytu handlowego handlowego skali roku:

d = (S * 100 / 100 - S) * T / t

d - stopa odsetek

S - stopa skonta

T -

t - czas (liczba dni) pomiędzy terminem płatności gotówkowej i kredytowej (liczba dni zwłoki)

Przykład:

Firma może dostać krótkoterminowy kredyt bankowy o wys. odsetek 20% rocznie. Dostawca nadesłał fakturę (do zapłaty w ciągu 45 dni) z prośbą o zapłatę w ciągu 5 dni oferując stopę skonta 2,5%

Wobec tego stopa oprocentowania kredytu oferowanego przez dostawcę wyniesie.

d = (2,5 * 100 / 100 - 2,5) * 365 / 45 - 5

d =

Kredyt kupiecki jest mniej atrakcyjny niż propozycja banku.

---