Barbara Łyszczarz
Asystentka w Katedrze Prawa Prywatnego WSPiZ
Ćwiczenia z prawa zobowiązań
Kazus nr 1
Wariant I
Marek prowadził przedsiębiorstwo produkujące kostkę brukową. Karol w formie sp. z o. o. prowadził biuro turystyczne. „Na firmę” kupił dwa pensjonat do remontu w miejscowości Z. Do remontu odtoczenia wokół pensjonatu postanowił zakupić u Marka kostkę brukową w dwóch kolorach: brązowym i czerwonym; kostka miała mieć kształt koniczynek; zarówno ilość kostki w poszczególnych kolorach oraz jej kształt określono w umowie.
Tuż przed podpisaniem umowy Karolowi wręczono grubą książeczkę bez żadnych nadruków na okładce. Marek oświadczył, iż „znajdują się w niej głównie szczegółowe specyfikacje techniczne dotyczące poszczególnych rodzajów kostki i zapisy dotyczące gwarancji oraz inne tego typu szczegóły.” Już po podpisaniu umowy na książeczce sekretarka wpisała: „dot. umowy nr XX zawartej w dniu XX.XX.XXXX”. Była to zwykła praktyka w firmie Marka. Karol nie zajrzał do książeczki.
Znajdowały się w niej m. in. następujące postanowienia:
§ 8
„Zakupiony towar zostanie wydany kupującemu po całkowitej zapłacie należności, jednak nie później niż w ciągu 14 dni od wystawienia faktury.
§ 9
O ile Kupujący nie zapłaci wystawionej faktury w ciągu 14 dni o otrzymania oraz nie dokona odbioru zamówionego towaru ponosi on koszty składowania zamówionego towaru w wysokości 100 złotych dzienne. Towar nie zostanie wydany do czasu zapłaty kary.
(…)
§ 18
W razie braku zapłaty w terminie należności za wystawioną fakturę Kupujący jest zobowiązany do zapłaty odsetek w wysokości 20% w stosunku rocznym.
(…)
§ 22
Kupujący ma obowiązek zbadać zakupiony towar w ciągu czasu potrzebnego do tego w zwykłym toku czynności. W razie braku zgłoszenia w tym czasie wad zakupionego towaru, roszczenia nie przysługują.”
Faktura za kostkę została odebrana przez Marka przy podpisaniu umowy. Marek dał ją swojej sekretarce i polecił żeby dokonała przelewu dokładnie 14 dnia rano po godz. 8.00. Sekretarka Marka zapomniała jednak o tym poleceniu. 14-sty dzień wypadał 8 listopada w piątek. Sekretarka przelała pieniądze dopiero w poniedziałek tuż przed końcem pracy - o godz. 19. 30. W tytule przelewu podała nr faktury. Do zaksięgowania pieniędzy na koncie firmy Marka doszło dopiero 12 listopada o godz. 16. 30.
Karol w dniu 12 listopada w godzinach rannych wynajętym samochodem dostawczym pojechał po odbiór kostki. Marek odmówił jednak wydania kostki, twierdząc, że nie otrzymał jeszcze zapłaty. Przypomniał także Karolowi, że obciąża go już kara za składowanie zamówionego towaru w wysokości 200 złotych za każdy dzień i powołał się na przytoczone powyżej postanowienia.
Karol ustalił telefonicznie, kiedy sekretarka dokonała przelewu i stwierdził wobec Karola, że zapłaty dokonał oraz że gotów jest na miejscu uiścić karę. Zrobił tak jednak tylko dlatego, że Marek nie chciał wydać towaru.
Marek przyjął najpierw pieniądze za składowanie kostki, a następnie polecił sprawdzenie, czy pieniądze zostały już zaksięgowane na jego koncie. Ponieważ nie wpłynęły jeszcze na konto- odmówił wydania kostki. Karol zagroził, że obciąży go kosztami najmu samochodu oraz zapłaty robotników, którzy przyjechali z nim załadować kostkę oraz tych, którzy czekają bezczynnie na placu budowy. Marek nie ugiął się jednak i Karol odjechał z niczym.
O godzinie 17. 00 tego samego dnia Marek zadzwonił do Karola i powiedział, może już przyjechać po odbiór kostki. Karol kolejnego dnia wynajął znowu samochód. Wysłał tym razem po odbiór kostki jedynie pracowników. Ci odebrali kostkę i zgodnie z poleceniem zawieźli ją na plac budowy. Kilka dni później do Karola dotarło wezwanie do zapłaty niezapłaconej dotąd części ceny. W piśmie wyjaśniono, że Marek dokonał zaliczenia kwoty, która wpłynęła na jego konto na odsetki oraz na karę za nieterminowe odebranie towaru zgodnie z § 9 o. w. u (w kwocie obejmującej cały okres od 14 dnia po odbiorze faktury aż do dnia odbioru kostki). Tego było już Karolowi zbyt wiele.
Udał się zatem do kancelarii prawniczej i chce się dowiedzieć:
1) czy powinien był faktycznie zapłacić bardzo wygórowaną karę za nieodebranie kostki w terminie? (Czy może ewentualnie domagać się zwrotu tych pieniędzy?). Czy Karol może domagać się pokwitowania za zapłatę tej kary, którego nie uzyskał?
2) czy może w kolejnych miesiącach wypłacać swojej sekretarce pensję pomniejszoną o karę, jaką zapłacił Markowi?
3) czy może domagać się od Marka zapłaty kosztów najmu samochodu ciężarowego i robotników (tych przywiezionych do ładowania oraz tych czekających na placu budowy).
4) czy Marek może się domagać zapłaty odsetek lub ewentualnie pozostałej części ceny?
Kolejnego dnia po dostarczeniu kostki na plac budowy w Z. zrobiło się zimno i nie było mowy o rozpoczynaniu prac ziemnych. Zapakowana oryginalnie kostka czekała do wiosny. Roboty ruszyły na dobre dopiero w maju. Wtedy okazało się, że część kostki ma niewłaściwy kształt. Karol zadzwonił do Marka i zażądał natychmiastowej wymiany. Oświadczył, że w innym wypadku odsyła całą kostkę do firmy Marka, obciąży go kosztami załadunku, przewozu i rozładunku oraz będzie domagał się zwrotu wartości towaru. Marek stwierdził, że kostki nie wymieni, ponieważ Karol za późno zgłasza się z reklamacją, a ponadto on (Marek) kostki o tym kształcie już nie produkuje, wiec nie ma takiej możliwości- nawet gdyby chciał. Karol zrobił zatem tak, jak powiedział. Odesłał kostkę i została ona wyładowana na posesji firmy Marka.
Oceń stan prawny (czyli komu przysługują w tej sytuacji roszczenia i jakie).
5) czy Karol może żądać zwrotu zapłaconej ceny?
6) czy Karol może obciążyć Marka za załadunek, przewóz i wyładunek kostki?
7) Czy odpowiedź na te same pytania uległaby zmianie, gdyby wykreślić z „książeczki” § 22 i umieścić to postanowienie w samej umowie?
8) Czy odmienne kształtowałaby się sytuacja gdyby zapisu o treści § 22 nie było, ani w umowie, ani w „książeczce”.
Wariant II:
Stan faktyczny jak powyżej z następującymi zmianami:
Marek polecił swojej sekretarce dokonanie 13 dnia po odbiorze faktury - w czwartek.
Gdy w dniu 12 listopada Karol udał się po odbiór kostki Marek oświadczył mu, że nie ma w tym momencie w magazynie kostki w umówionym kształcie w dostatecznej ilości. Zaofiarował wydanie połowy zamówionej kostki, a drugiej połowy w ciągu 7 dni. Karol odmówił przyjęcia kostki i zażądał zwrotu pieniędzy, kosztów najmu samochodu, którym przyjechał po odbiór kostki, a ponadto zapłaty uiszczonego już przez niego wynagrodzenie dla pracowników, którzy tego dnia czekali na placu budowy, żeby położyć kostkę.
9) Czy Karol może domagać się zwrotu zapłaconej ceny?
10)Czy Karol może domagać się zapłaty wartości wynagrodzenia dla pracowników i zapłaty za najem samochodu?