Integracja Europejska

Rok 3 grupa 2

Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego

OECD

Geneza OECD

OECD Organizacja Gospodarczej Współpracy i Rozwoju (Organization for Economic Cooperation and Development). Utworzona na podstawie Konwencji Paryskiej z 14 grudnia 1960 r. siedzibą OECD jest Paryż. Poprzedniczką tej organizacji była organizacja Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (Organization for European Economic Cooperation OEEC utworzona w 1948 przez 16 państw Europy Zachodniej. Celem OEEC była odbudowa i rozwój Europy po drugiej wojnie światowej. Organizacja ta zajmowała się również rozdziałem pomocy amerykańskiej w ramach planu Marshalla (1947-1953) który zakładał udzielenie pomocy finansowej dla krajów europejskich pod warunkiem zacieśnienia współpracy między tymi krajami.

OECD Została założona przez 20 państw, które podpisały Konwencję o Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju z 14 grudnia 1960 r są to Austria, Belgia, dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, kanada, Norwegia, NRF, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, USA, W. Brytania i Włochy. Obecnie liczy ona 30 członków a najmłodsi z nich to Czechy (od 1995 r.) oraz Węgry i Polska (od 1996 r.).

Celem OECD, zgodnie z art. 1 konwencji o OECD, jest popieranie polityki prowadzącej do:

- osiągnięcia jak najwyższego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz postępu w poziomie życia w krajach członkowskich przy utrzymywaniu stabilizacji finansowej i przyczynianiu się do rozwoju gospodarki światowej.

- zdrowej ekspansji gospodarczej w krajach członkowskich, jak również krajach rozwijających się nie będącymi członkami

- ekspansji wielostronnego, nie dyskryminującego handlu światowego zgodnie z zasadami międzynarodowymi (zob. Chrabonszczewska 2005, s.123).

Struktura Organizacyjna OECD

Struktura organizacyjna Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju - OECD składa się z następujących organów: Rady OECD, Komitetu Wykonawczego, komitetów sektorowych i organów pomocniczych, agencji i organizacji afiliowych oraz z Sekretarza Generalnego i Sekretariatu (zob. Doliwa - Klepacki 1999, s. 482)

Rada OECD jest najwyższym organem w skład której wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich. Zbiera się ona na sesjach na szczeblu ministrów lub Stałych Przedstawicieli. Rada zbiera się raz do roku na sesjach ministerialnych a państwa reprezentowane są przez ministrów gospodarki i spraw zagranicznych. Obradom przewodniczy minister reprezentowany przez jedno państwo. Stanowisko to sprawuje przez rok, później następuje zmiana. Sekretarz Generalny i Komitety przekładają raporty dotyczące celów oraz strategicznych priorytetów i to one właśnie stanowią podstawę do dyskusji podczas obrad ministerialnych. Na sesjach zwyczajnych, czyli sesjach Stałych Przedstawicieli, Rada zbiera się raz w tygodniu. Obradom przewodniczy Sekretarz Generalny. Jeśli chodzi o podejmowanie decyzji, to obowiązuje tutaj zasada jednomyślności w której każdy przedstawiciel włada jednym głosem. Rada podejmuje trzy rodzaje uchwał, są to: decyzje, zalecenia oraz rezolucje. Ponadto do kompetencji Rady należy ustanawianie Komitetu Wykonawczego oraz dodatkowych organów, które mogą być potrzebne do realizacji celów OECD a także wyznaczanie Sekretarza Generalnego na 5-letnią kadencję. Rada decyduje o budżecie OECD oraz o programie jej pracy. Dodatkowo organ ten określa warunki, na jakich organizacja ta może zwracać się do innych organizacji międzynarodowych a także państw nieczłonkowskich, utrzymywać z nimi stosunki i zapraszać je do udziału w pracach OECD (zob. Latoszek, Proczek 2006, s. 401-402).

Komitet Wykonawczy składa się z 14 członków i powoływany jest corocznie przez Radę OECD. Do głównych kompetencji Komitetu należy przygotowanie wniosków dla Rady na podstawie opracowanych przez organy pomocnicze materiałów. Do podstawowych organów pomocniczych zalicza się:

• komitety o charakterze branżowym: Komitet Elektryczności, Komitet Węgla, Komitet Metali Nieżelaznych, Komitet Skóry i inne,

• komitety o charakterze ekonomicznym: Komitet Współpracy Technicznej, Komitet Przemysłu, Komitet Polityki Gospodarczej, Komitet Siły Roboczej, Komitet Spraw Społecznych i inne,

• tymczasowe grupy robocze, które powoływane są do rozwiązania określonych problemów.

Ciekawostką jest fakt, że istnieje około 200 różnych grup pomocniczych stanowiących płaszczyznę współpracy państw członkowskich w różnorodnych dziedzinach (zob. Chrabonszczewska 2005, s. 125).

Sekretarz Generalny stoi na czele organizacji. Jest on mianowany na 5-letnią kadencję przez Radę OECD. Do obowiązków Sekretarza Generalnego należy konsultowanie z Radą swoich najistotniejszych decyzji. Uprawnieniem Sekretarza Generalnego jest mianowanie personelu Sekretariatu i kierowanie jego działalnością. Ponadto Sekretarz reprezentuje OECD w stosunkach z innymi organizacjami oraz państwami. Sekretarz Generalny, jego zastępcy oraz sekretarze pomocniczy są niezależni od rządu lub władzy spoza organizacji oraz niezależni od państw członkowskich. Organem pomocnym Sekretarza jest Sekretariat OECD. Dzieli się on na departamenty oraz dyrekcje. Głównymi zadaniami Sekretariatu są: prowadzenia analiz naukowo - badawczych, formułowanie rekomendacji i wniosków pod adresem polityków i funkcjonariuszy państwowych ( odpowiedzialnych za realizację polityki gospodarczej i społecznej w krajach należących do OECD), wykonywanie ekspertyz i opracowań na rzecz innych organizacji np. Rada Europy, NATO, a także publikowanie informacji statystycznych, ekonomicznych i technicznych dotyczących tej organizacji (zob. Latoszek, Proczek 2006, s. 405-406).

Ostatnim organem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju są wyspecjalizowane organizacje do których należą: Międzynarodowa Agencja Energetyczna, Agencja Energii Jądrowej, Centrum Rozwoju oraz Centrum Badań nad Oświatą. OECD organizuje pomoc dla krajów rozwijających się, jest to koordynowane przez trzy organy: Komitet Pomocy Rozwojowej - zajmującym się udzieleniem pomocy dla krajów rozwijających się, Komitet Współpracy Technicznej - zajmujący się przygotowaniem różnego rodzaju programów dla regionów słabiej rozwiniętych oraz Ośrodek Rozwoju - zajmujący się gromadzeniem dokumentacji w zakresie rozwoju i udostępnianiem jej zainteresowanym państwom, dodatkowo prowadzi badania na temat m.in. wzrostu gospodarczego (zob. Chrabonszczewska 2005, s. 126).

Działalność OECD

OECD zaliczamy do międzynarodowych organizacji gospodarczych. Głównym celem OECD jest osiągnięcie możliwie najwyższego wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i stopy życiowej w państwach członkowskich przy jednoczesnym utrzymaniu ich stabilności finansowej oraz rozwijanie współpracy gospodarczej z innymi krajami (zob. Doliwa-Klepacki 1999, s. 482). Dla osiągnięcia tych celów OECD swoją działalność koncentruje na następujących obszarach:

1. Liberalizacja przepływów kapitałowych i inwestycji międzynarodowych,

2. Ochrona środowiska,

3. Wspieranie reform systemowych krajach transformujący gospodarkę,

4. Pomoc dla krajów rozwijający się.

W OECD w obszarze Liberalizacji przepływów kapitałowych i inwestycji międzynarodowych, miała na celu doprowadzić do zwiększenia liberalizacji obrotów miedzy państwami członkowskimi poprzez likwidacje różnego rodzaju ograniczeń administracyjnych i technicznych. Swoimi działaniami wspiera aktywność innych organizacji m.in. EFTA oraz UE.

Duże znaczenie dla rozwoju tego obszaru miało utworzenie przez organizacje (podpisanych 8 września 1961 roku) dwóch kodeksów: Liberalizacji Przypływu Kapitału oraz Liberalizacji Transakcji Niewidzialnych. Oba dokumenty przyczyniły się do zwiększenia swobody transakcji oraz transferu kapitału i usług miedzy państwami członkowskimi.

Następnym obszarem będącym w centrum uwagi organizacji jest środowisko, a właściwie działania dotyczące ochrony środowiska. Aktywność i zainteresowanie tym obszarem wynika z obaw, że zanieczyszczenie środowiska nie tylko wpływa negatywnie na zmniejszenie zdrowotności społeczeństwa i jej produktywności, ale również pośrednio może spowodować straty gospodarcze. Dlatego OECD poświeciło dużo uwagi i opracowało wiele deklaracji, konwencji i zasad obowiązujących wszystkie państwa członkowskie. Na przykład w 1972 roku przyjęto,, Kierunkowe zasady dotyczące ekonomicznych aspektów polityki ekologicznej” a w 1974 roku ,,Deklarację dotyczącą polityki ekologicznej” (zob. Chrabonszczewska 2005, s.126-127).

Wspieranie reform systemowych w krajach transformujących gospodarkę. W wyniku przeobrażeń systemowych, jakie zaszły w Europie pod koniec lat osiemdziesiątych zaczęła aktywnie działać OECD również w tym obszarze. Jednym z pierwszych działań było utworzenie w 1990 roku specjalnego ośrodku współpracy z europejskimi gospodarkami w okresie przemian ( Center for Cooperation with Economies in Transition). Celem tego ośrodka jest koordynacja pomocy dla krajów transformujących swoja gospodarkę. W ramach programu opracowano dla krajów europy środkowej przeglądy gospodarcze oraz informatory dla inwestorów zagranicznych chcących inwestować w krajach postkomunistycznych.

Pomoc dla krajów rozwijający się OECD realizuje poprzez działającą od 1960 roku Grupę Pomocy Rozwojowej później przeobrażona w Komitet Pomocy Rozwojowej ( Development Assitance Committee- DAC). Komitet ten charakteryzuje się trzema cechami:

• Zbiera się częściej w porównaniu z innymi komitetami,(co najmniej 15 razy w roku),

• Kieruje rekomendacje bezpośrednio do krajów będących członkami DAC lub do rady,

• Jego przewodniczący publikuje roczny raport poświecony działaniom i polityce prowadzonej przez członków DAC.

Kraje, które są beneficjentami pomocy DAC, podzielone są na grupy w zależności od dochodu na głowę. W statystykach od 2000 roku wyróżniamy dwie listy krajów, która następnie dzieli się na grupy. Oprócz tego wydzielono grupę krajów biednych i najbardziej zadłużonych.

Lista pierwsza zawiera pięć grup krajów:

Grupa1- to kraje najmniej rozwinięte. Kraje znajdujące się w tej grupie plasują się poniżej progu dochodów. W roku 2002 było zaliczonej do tej grupy 49 państw.

Grupa 2- obejmuje kraje o niskim dochodzie, będący mniejszy bądź równy 760 USD^∗ .

Grupa 3- zaliczamy do niej kraje o średnim dochodzie niższej transzy, to znaczy jest to dochód na jednego mieszkańca mieszczący się w przedziale od 760 USD do 3030 USD.

Grupa 4- zaliczamy do niej kraje o średnim dochodzie wyższej transzy, to znaczy jest to dochód na jednego mieszkańca mieszczący się w przedziale od 3031USD do 9360 USD^∗.

Grupa 5- są to kraje o wysokim dochodzie, grupa ta obejmuje kraje rozwijające się. dochód na jednego mieszkańca przekracza 9360 USD.

Lista 2 zawiera kraje transformujących gospodarkę. Tutaj wyróżniamy dwie grupy:

Grupa 1- do tej grupy zaliczmy najbardziej zaawansowane w rozwoju gospodarki rynkowej kraje Europy Środkowej i Wschodniej.

Grupa 2- kraje rozwijające się najbardziej zaawansowane.

Pomoc DAC udzielana jest następujących formach:

• Publiczną pomoc rozwojową, która obejmuje pomoc publiczną na rozwój oraz pomoc publiczną i finansowanie,

• Kredyty eksportowe,

• Pomoc prywatna udzielana w formie inwestycji bezpośrednich, Pożyczek banków międzynarodowych oraz dotacji organizacji pozarządowych.

Droga Polski do OECD

Prowadzony w Polsce od stycznia radykalny program reform społeczno-ekonomicznych o charakterze systemowym stworzył naszemu krajowi warunki do rozpoczęcia rokowań w sprawie wejścia Polski do OECD.

Intensywne rozmowy mające na celu instytucjonalizacje wzajemnych stosunków rozpoczęto od połowy 1990r. W ich wyniku 4 czerwca 1991 r. zawarto tzw. Memorandum of Understanding w sprawie współpracy i wspierania procesu reform rynkowych. Najważniejszym jednak skutkiem zawarcia tego ramowego porozumienia było nadanie Polsce statusu kraju partnerskiego. Tym samym rozpoczyna się dla Polski okres przejściowy kończący się pełnoprawnym członkostwem w OECD. Pierwszym zobowiązaniem było przyjęcie PIT-u ( Partnerzy w Trakcie Przemian) - szczegółowego programu współpracy na lata 1991-1992. PIT miał głównie na celu przygotowanie Polski do członkostwa w OECD oraz wspieranie w kraju przemian rynkowych. Program PIT-u obejmował przeważnie następujące kierunki oraz formy współpracy:

• Przygotowanie kompleksowych raportów na temat sytuacji gospodarczo-społecznej, stanu zaawansowania reform rynkowych i perspektyw rozwojowych Polski (Economic Surveys of Poland)

• Opracowanie raportów sektorowych i dokonywaniu przeglądów w najistotniejszych dziedzinach gospodarki,

• Udzielenie pomocy technicznej w dostosowywaniu polskiego ustawodastwa do reguł przyjętych przez państwa członkowskie OECD,

• Świadczenie pomocy o kształceniu kadr na potrzeby gospodarki rynkowej,

• Dopuszczenie przedstawicieli Polski do udziału w pracach organów OECD,

• Zapewnienie polskim specjalistom dostępu do opracowań, banków danych i analiz statystycznych, raportów i publikacji.

Kolejnym etapem poprzedzającym przystąpienie Polski do OECD były lata 1991-1995 w czasie których realizowano następne programy PIT-Poland. Ogromny wpływ na starania Polski w drodze do OECD wywarł przegląd z 1994r.

Polska od 1992 r. brała również aktywny udział w realizacji SIGMA- Programu Wspierania Reform Administracji Publicznej w Krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Udziela on Polsce pomocy w zakresie m.in reformy administracji państwowej na szczeblu centralnym, regionalnym i lokalnym, procedur podejmowania decyzji i kontroli ich wykonywania, czy też usprawnienia obiegu informacji między różnymi jednostkami administracji publicznej.

Niezwykle ważnym elementem w całym procesie przystępowania Polski OECD stanowiły, przygotowywane przez specjalistów z OECD, raporty dotyczące oceny całokształtu życia społeczno-ekonomicznego Polski, oraz raporty sektorowe na temat wybranych dziedzin gospodarki i polityki socjalnej. To właśnie one w znacznym stopniu kształtowały obraz Polski w świecie. Niektóre z raportów sektorowych znalazły zastosowanie w praktyce gospodarczej przy określaniu zadań bieżącej i średniookresowej polityki ekonomicznej rządu.

Opracowane od 1989 r. osiem raportów zostały poświęcone ocenie stanu polskiej gospodarki oraz przeprowadzonych reform ( 6 w ramach OECD Economic Survey). Dodatkowo opracowano 16 raportów sektorowych, które obejmowały m.in.: zmiany w przemyśle i rolnictwie, politykę energetyczną, ochronę środowiska, naukę i technologię, itd.

Wśród innych ważnych raportów wymienić można 4: raport na temat sytuacji na rynku pracy, raport na temat stanu i uwarunkowań produkcji rolnej w Polsce w latach 1986-1993, raport na temat stanu środowiska naturalnego i polityki ekologicznej w Polsce, oraz raport na temat ewolucji roli oświaty na tle zmian systemowych.

W roku 1993 Rada Ministerialna OECD wydaje pozytywne postanowienie dotyczące uzyskania pełnego członkostwa Polski w organizacji. 25 stycznia 1994 r. rząd polski skierował oficjalny wniosek o pełne członkostwo do sekretarza generalnego OECD. Wydana przez Radę pozytywna opinia stała się podstawą do rozpoczęcia formalnej procedury określenia warunków jakie Polska zobowiązała się spełnić.

Polska w 1994 r. uzyskała z OECD ramowe porozumienie w sprawie współpracy ( Memorandum of Understanding). Jego przygotowanie miało na celu poddanie szczegółowej analizie polskiego prawa pod kątem zgodności z systemem prawnym organizacji. Przedmiotem negocjacji było uzyskanie pozytywnej opinii OECD co do gotowości i zdolności Polski do wprowadzenia w życie reguł funkcjonowania gospodarki opartych na systemie prawnym OECD. Efektem negocjacji było uzyskanie odpowiednich rekomendacji.

Do ostatniego etapu negocjacji należało sprecyzowanie harmonogramu dalszych zmian, które zostały zaakceptowane przez OECD. Proces negocjacji zakańcza posiedzenie Rady OECD dnia 27 czerwca 1996 r. 11 lipca 1996 r. podpisano Umowę o zaproszeniu Rzeczypospolitej Polskiej do przystąpienia do Konwencji o organizacji Współpracy Gospodarczeh i Rozwoju. Przyjęcie Polski do OECD nastąpiło w dniu 22 listopada 1996r (zob. Michałowski 2002, s.157-162).

Korzyści dla Polski wynikające z jej członkostwa w OECD

Członkostwo Polski w klubie najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw świata jest dowodem ekonomicznej i gospodarczej stabilności naszego kraju i uznania przez inne kraje postępu przeprowadzanych reform. Polepsza to wizerunek Polski w oczach zagranicznych partnerów. Przynależnością do OECD mogą poszczycić się tylko kraje najwyżej rozwinięte, które zdołały spełnić wszelkie kryteria przystąpienia. Polska jest jej członkiem od 1996r. Przynależność jest nie tylko kwestią prestiżu, lecz niesie ze sobą ogromne korzyści jak np. przyznane natychmiastowo po przystąpieniu większe zdolności kredytowe dla Polski (zob. http://asset.ae.poznan.pl/wiecej.php?co=oe040107). Ponadto dzięki członkostwu w OECD Polska otrzymała możliwość współdecydowania w sprawach liberalizacji światowej gospodarki, jak również kształtowania nowej tożsamości OECD. Przystąpienie Polski do OECD było dla nas doniosłym wydarzeniem. Nastąpiła ważna, zmiana pozycji Polski na arenie międzynarodowej. Docenione zostały efekty wprowadzania w naszym kraju mechanizmów rynkowych, budowy instytucji demokratycznych a także społeczeństwa obywatelskiego. Przystąpienie Polski potwierdziło naszą wiarygodność, jako atrakcyjnego partnera w społeczności wolnych narodów, było to jednym z ważniejszych momentów na drodze Polski do struktur europejskich, a nasza aktywna obecność w Organizacji ułatwiła proces akcesji do Unii Europejskiej. Pełne członkostwo w OECD pozwala Polsce korzystać z doświadczeń krajów członkowskich i dostępu do ich wiedzy i umożliwia dostęp do informacji, w tym do bazy danych jednego z największych międzynarodowych systemów informatycznych grupy najwyżej rozwiniętych krajów, zawierającego szczegółowe informacje gospodarcze, techniczne i inne, niezbędne do funkcjonowania państwa. Członkostwo daje nam możliwość prezentacji naszych potrzeb i uwarunkowań w określonej wewnętrznej sytuacji społeczno - politycznej i gospodarczej, co ma wpływ na tempo i zakres przyjmowanych standardów organizacji oraz zapewnia pożądany wpław na tworzenie obrazu Polski w skali międzynarodowej (zob. Michałowski 2002, s. 163). Członkostwo daje polskim ośrodkom decyzyjnym wgląd w ocenę globalnych procesów ekonomicznych a także możliwość śledzenia opinii na temat Polski w skali międzynarodowej. Umożliwia także zapoznanie się z oceną polskiej gospodarki, dokonywaną przez czołowych partnerów Polski i z ich oczekiwaniami wobec nas.

Z dzisiejszej perspektywy zauważamy, że członkostwo Polski w OECD w znacznym stopniu ułatwiło rozwiązanie wielu problemów związanych z umacnianiem w naszym kraju gospodarki rynkowej. Członkostwo ułatwiło nam przeprowadzenie skomplikowanych procesów, istotnych dla naszej gospodarki. Doprowadziliśmy do liberalizacji przepływów kapitału. Sprawiło to, że dynamicznie zaczął się rozwijać sektor usług finansowych. W znaczący sposób zwiększyły się bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Do Polski napływa strumień zaawansowanych technologii produkcji i zarządzania, dzięki czemu coraz znaczniejszą część naszego potencjału stanowi gospodarka oparta na wiedzy. Dzisiaj Polska jest państwem stabilnym, bezpiecznym, o otwartej gospodarce. Państwem, które konsekwentnie kontynuuje przemiany społeczno-gospodarcze. W sposób szczególny chcemy teraz skupić nasze wysiłki na tworzeniu przejrzystego otoczenia instytucjonalnego wokół gospodarki, przyjaznego dla przedsiębiorców i dla obywateli. Aktualnie działalność Polski w kontekście członkostwa w OECD koncentruje się na następujących priorytetowych zagadnieniach:

• wzrost gospodarczy, stabilność i dostosowania strukturalne

• handel i inwestycje międzynarodowe oraz umacnianie systemu wielostronnego

• zatrudnienie i spójność społeczna

• trwały i zrównoważony rozwój gospodarczy

• zarządzanie sektorem publicznym i prywatnym

• optymalne wykorzystanie nowych technologii

• wspieranie procesów rozwojowych w państwach nieczłonkowskich

Członkostwo nasze w OECD należy ocenić pozytywnie. Polska uczestniczy w pracach Komitetów i Grup Roboczych Organizacji oraz stara się aktywnie włączać w podejmowane przez nie inicjatywy. Kraj nasz w pełni popiera inicjatywę OECD rozszerzenia współpracy z państwami nieczłonkowskimi. Przywiązuje szczególne znaczenie do zacieśniania współpracy z państwami Europy Środkowej i Wschodniej, wnosząc m.in. dobrowolne składki na finansowanie specjalnych programów regionalnych (np. kraje bałtyckie, Ukraina). Ponadto Polska popierając nowe inicjatywy OECD, w 1997 r. stała się członkiem Grupy ds. Kredytów Eksportowych oraz od 1998 r. jest obserwatorem Uczestników Porozumienia w sprawie oficjalnie wspieranych kredytów eksportowych.

Bibliografia:

1. Michałowski S., 2002, Polska w OECD, [w:] Parzymies S., Popiuk-Rysińska I. (red.), Polska w organizacjach międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

2. Doliwa-Klepacki Z.M., 1999, Encyklopedia organizacji międzynarodowych, Wydawnictwo 69, Warszawa.

3. Latoszek, Proczek, 2006, Organizacje międzynarodowe we współczesnym świecie, Warszawa.

4. Chrabonszczewska E., 2005, Międzynarodowe organizacje finansowe, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa.

5. http://asset.ae.poznan.pl/wiecej.php?co=oe040107.

^∗ dane z 1998 roku

^∗ dane z 1998 roku

---