RECEPTURA

Receptura lekarska - dotyczy zasad zapisywania leku na recepcie

Receptura farmaceutyczna - dotyczy zasad wydawania, wykonywania leku zapisanego na recepcie

1. Co to jest farmakologia?

1. Farmakologia jest to nauka o substancjach (lekach), które działają na organizm ludzki.

2. Co to jest lek?

1. Lekiem nazywamy środek leczniczy, któremu nadano odpowiednią postać i który stosuje się w zapobieganiu, rozpoznawaniu bądź leczeniu chorób ludzi i zwierząt.

3. Nazwy leków

1. Nazwa chemiczna

2. Nazwa międzynarodowa

3. Nazwa handlowa

4. Dawki

1. Terapeutyczne, inaczej zwykle stosowane -dosis therapeutica

2. Maksymalne pro dosi, pro die

3. Dosis toxica, dosis letalis

• Dawki zwykle stosowane to dawki przeciętnie wywołujące u chorego określony efekt farmakologiczny. Zakres tych dawek przyjmuje się standardowo dla mężczyzn w wieku 20-40 lat i masie ciała 70 kg.

• Dawka progowa lub minimalna (dosis minima) - określa najmniejszą ilość środka, wywołującą już pewne reakcje ze strony organizmu, tzw niekiedy subterapeutyczne

• Dawka lecznicza (dosis therapeutica) -wywołuje wyraźne zmiany w czynności narządów, charakteryzujące się pobudzeniem lub zahamowaniem ich czynności w granicach fizjologicznych. Największa dawka lecznicza nazywa się dawką maksymalną (dosis maxima).

• Dawka uderzeniowa stosowana np. w leczeniu antybiotykami, sulfonamidami, witaminami D stosuje się początkowe dawki znacznie większe, zazwyczaj dwukrotnie od dawek następnych -podtrzymujących.

• Dawka toksyczna (dosis toxica) większe ilości leku wywołujące zaburzenia czynności organizmu w granicach patologicznych (działanie trujące).

• Dawka śmiertelna (dosis letalis) -jest to najmniejsza ilość leku, która poraża ważne dla życia czynności organizmu (oddychanie, czynność serca), powodując śmierć.

Miary domowe stosowane do zażywania leków (orientacyjna masa w gramach):

Rodzaj miary	Woda	Proszki
Łyżka stołowa Łyżka deserowa Łyżeczka do herbaty Szklanka Na koniec noża	15 10 5 200-250 --	7,5 - 2,5 - 1-2

Przeliczanie dawek dla dzieci:

Można przeliczać dawkę do wieku dziecka lecz tylko w przypadku leków powyżej 1 roku życia i o wysokim indeksie terapeutycznym.

D dla dziecka	Max dawka dla dorosłego x wiek dziecka w latach
		24

Modyfikacja tego wzoru:

D dla dziecka	Max dawka dla dorosłego x wiek dziecka w latach
		Wiek dziecka w latach + 12

Przeliczanie w stosunku do masy:

D dla dziecka	Max dawka dla dorosłego x masa ciała dziecka
		70

5. Drogi podania - najważniejsze, najczęściej wykorzystywane drogi podania

1. Doustna, per os (p.o.)

2. Doodbytnicza, per rectum (p.r.)

3. Dopochwowa, per vagina (p.v.)

4. Dożylna, intravenous (i.v.)

5. Domięśniowa, intramuscularis (i.m.)

6. Podskórna, subcutaneous (s.c.)

6. Książki i inne źródła informacji o leku:

• Farmakopea obecnie najnowsza VIII, zawiera nazwy leków (międzynarodowe, chemiczne i synonimy), wzór sumaryczny i strukturalny leku oraz sposoby analizy jakościowej i ilościowej leku. Podany jednowyrazowy opis zastosowania leku. Ponadto dawki tzw zwykle stosowane (czyli terapeutyczne) oraz dawki maksymalne jednorazowe (pro dosi) i dobowe (pro die).

• Farmakologie - książki i podręczniki

• Pharmindexy i indeksy leków. Leki współczesnej terapii.

• Internetowe źródła informacji

Recepta jest:

• pisemnym sposobem porozumiewania się lekarza z farmaceutą

• dokumenemt prawnym

• dokumentem o znaczeniu finansowym

• dowodem prowadzonej farmakoterapii

Dlatego druki należy przechowywać przez 5 lat i chronić przed zniszczeniem i kradzieżą.

Osoba wystawiająca receptę składa własnoręczny podpis, może też dokonywać poprawek, ale każda poprawka wymaga dodatkowego odciśnięcia pieczątki i podpisu lekarza.

Jeżeli osoba wystawia receptę dla siebie lub dla swojej rodziny wpisuje adnotacje „pro familia” lub „pro auctore”.

Realizacja recepty obejmuje:

• potwierdzenie realizacji recepty - dokonywane jest na recepcie poprzez nadruk lub pieczęć i własnoręczny podpis

• jej otaksowanie czyli sprawdzenia poprawności wydania leku z zapisem przez lekarza

• wydanie przepisanych leków

Recepta jest pisana po łacinie. Wymiary recepty reguluje ustawa (ustawa w sprawie recept lekarskich).

Skróty na recepcie są ściśle określone i nie można stosować dowolnych skrótów.

Dawki leku i ilości podłoża w recepcie pisze się cyframi arabskimi bez miana i cyfry te oznaczają wtedy gramy (g).

Recepta na lek magistralny składa się z następujących części:

• Inscriptio - zawiera w postaci pieczęci nazwę zakładu opieki zdrowotnej (ZOZ)

• Nomen aegroti - imię i nazwisko oraz wiek chorego do 18 r.ż.

• Praepositio (Invocatio) -Rp. (recipe = weź)

• Prescriptio (Ordinatio) -zasadniczy przepis obejmujący w kolejności:

• Lek zasadniczy - remedium cardinale, basis

• Lek pomocniczy (wspomagający) - adiuvans

• Środek poprawiający smak - corrigens

• Podłoże - vehiculum

• Przy każdym z tych składników podana jest ilość leku. W przypadku gdy przekroczenia dawki maksymalnej jest umyślnie, lekarz stawia wykrzyknik, i składa swój podpis

• Subscriptio - zawiera 2 literki M.f. pochodzące od słów misce fiat (zmieszaj tak aby powstał/a i podana forma farmaceutyczna np. solutio (roztwór)

• Signatura - zawiera dwie litery, które oznaczają da signum = daj znak (stąd skrót D.S.), oznacz i następnie po polsku podaje się sposób stosowania leku

• Datum - data wystawienia recepty, recepta ważna jest 30 dni, a 7 dni na antybiotyk i receptę z pomocy doraźnej

• Nomen Medici - imię i nazwisko lekarza w postaci pieczątki z podpisem własnoręcznym

Recepty na lek gotowy zawiera:

• nazwę leku handlową lub międzynarodową

• postać

• dawkę

• ilość leku podana cyframi arabskimi

• sposób dawkowania

Ze względu na rozkazujący tryb praepositio leki przepisywane w ordinatio są zapisywane w II przypadku - Genetivusie.

Na recepcie po łacinie lub jako skróty mogą znaleźć się różne życzenia lekarza:

• Cito - szybko

• Statim - natychmiast

• Pro usu proprio - do użytku własnego

• Ad manus medici - do rąk lekarza

• N.Z. - nie zmieniać, co oznacza, że farmaceuta musi wydać tylko lek o podanej na recepcie nazwie handlowej, nie może zamienić na inny o tej samej nazwie międzynarodowej i w tej samej dawce

Leki można podzielić na:

1. bardzo silnie działające - dawniej toksyczne - wykaz A - zapisywane w małych dawkach np. μg

2. silnie działające - wykaz B

3. słabo działające

Inny wykaz obejmuje leki o działaniu psychotropowym i odurzającym, wykazujące działanie uzależniające:

1. Wykaz P

2. Wykaz N

Wystawianie recept na leki z Wykazu P i N reguluje Rozp. MZ z dnia 11 września 2006r. w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje.

Na jednej recepcie można przepisać tylko 1 preparat zawierający środki odurzające lub substancje psychotropowe. Recepta wystawiona na środki z grupy I-N i II-P może zawierać ilość na miesięczną kurację, musi być podany szczegółowy sposób dawkowania. Recepta ważna jest 14 dni.

Opis recepty może nie zawierać składu leku recepturowego, jeżeli na recepcie zamieszczono adnotację „wydać opis bez składu”

Wykaz P

- środki psychotropowe dzieli się na grupy w zależności od stopnia ryzyka powstawania uzależnienia w wypadku używania w celach niemedycznych oraz zakresu ich stosowania w celach medycznych. Podział substancji psychotropowych na grupy:

I-P	Halucynogeny: LSD
II-P	Pentazocyna Amfetamina (Psychedryna) Ketamina		Rp. W. (różowa)
III-P	Cyclobarbital Glutetimid Flunitrazepam Pentobarbital Buprenorfina -plastry Buprenorfina tabl. i roztwór		Biała recepta z powtórzeniem dawki Rp.w.
IV-P	Barbital Fenobarbital (Luminal) Allobarbital Alprazolam Bromazepam Chlordiazepoksyd Diazepam Klonazepam Nitrazepam Oxazepam	Mazindol Flurazepam Lorazepam Medazepam Meprobamat Midazolam Nitrazepam Temazepam Estazolam

Wykaz N -

środki odurzające, które dzieli się na grupy (od I do IV) w zależności od stopnia ryzyka powstawania uzależnienia w wypadku używania w celach niemedycznych oraz zakresu ich stosowania w celach medycznych. Podział środków odurzających na grupy:

I-N	Morphinum hydrochloricum Cocainum hydrochloricum Tinctura Opii simplex Morphinum sulphuricum Alfentanyl Fentanyl Sufentanyl Lewometorfan Petydyna	Rp.w. Różowa recepta Należy powtórzyć ilość leku i dawkę w przypadku leku recepturowego
II-N	Kodeina tabl. 20mg Kodeina Dihydrokodeina (DHC) -tabl o zmodyfikowanym uwalnianiu Etylomorfina (Dionina)	Rp. W W leku magistralnym należy powtórzyć ilość i dawkę Lek gotowy na białej recepcie bez powtarzania dawki Rp.w.

Prekursory: efedryna zapisujemy z powtórzeniem dawki.

PROSZKI (Pulvis)

Proszki - stała postać leku.

Na jednej recepcie można przepisać jeden lek recepturowy. W uzasadnionych przypadkach można przepisać podwójną ilość za podwójną opłatą, pod warunkiem, że zostanie zachowana trwałość w okresie stosowania.

• proszków dzielonych 20 sztuk

• proszków niedzielonych (prostych i złożonych) do 80,0

• substancji stosowanych przy oznaczeniu krzywych cukrowych do 100.0

Zasypki -proszki składające się z podłoża i leku zmieszanego z podłożem. Podłożem może być Talk (talcum) lub tlenek cynku (Zinci oxydum). Zawierają leki:

• znieczulające: anestezyna (Anaesthesinum) 10%

• chłodzące skórę - mentol (Mentholum) 1-3%

• przeciwbakteryjne, odkażające - rivanol (Rivanolum) 0,2%; kwas borowy 3-10%, kwas salicylowy 2-10%, Methenaminum (Urotropina) 4%, Detreomycinum 2%, siarka strącona (Sulfur ppt) 5%

• ściągające - zasadowy gallusan bizmutu (Bismuthi subgallas) 5%, tanina 5%, tlenek cynku (Zinci oxydum)-15%

1. Zawiera 3% mentolu

Rp.
	Mentholi Talci	1,5 ad 50,0
	M.f. pulv. (pulvis)
	D.S. Zasypka, zewnętrznie

aa - ana partes awquales - w równych częściach

a - po

ad - do

Proszki niedzielone do użytku wewnętrznego, dawkowane łyżkami, łyżeczkami.

Proszki zobojętniające do stosowania doustnego w nadkwaśności z: Bizmutowym azotanem zasadowym (Bismuthi subnitras)-20 g, tlenkiem magnezu(Magnesii oxydum) -20 g, strąconym węglanem wapnia (Calcii carbonas praecipitatus [ppt.])-40 g

Rp.
	Bismuthi subnitratis Magnesie oxydi Calcii carbonatis ppt.	aa 20,0 ad 80,0
	M.f. pulv. (pulvis)
	D.S. 1 łyżeczka proszku 1/2h przed jedzeniem

Proszki dzielone

Zapisujemy substancje silnie działające.

Maksymalna waga 1 proszku 1g. Jeśli waga nie przekracza 300 mg należy dodać podłoże:

• Cukier mleczny - Saccharum lactis (Sacchari lactis lub Lactosi),

• niekiedy glukonian wapnia Calcii gluconas (Calcii gluconici)

• mleczan wapnia Calcii lactase

W proszkach dzielonych przy podawaniu dawek jednorazowych dajemy informacje ile należy wydać takich proszków czyli: dentur tales doses (D.t.d.) - daj takich dawek. Rzadziej stosuje się określenia w których dawkę leku podajemy już na określoną ilość proszków np. 10 i wówczas należy zastosować adnotacje divide in partes aequales (div. in part. aeq.) -podziel na równe części.

Proszki farmaceuta rozsypuje do kapsułek skrobiowych (capsulae)

1. Siarczan atropiny 0,5 mg, chlorowodorek papaweryny 20 mg, pyralgina 500 mg

Rp.
	Atropini sulfurici Papaverini hydrochlorici Pyralgini	0,0005 0,02 0,5
	Misce fiat pulvis Dentur tales doses No 20 in capsulis amylaceis	M.f. pulv. D.t.d. No 20 in caps. amyl.
	Da Signa 2 x dziennie 1 proszek	D.S. 2 x dziennie 1 proszek

Proszki do zębów - są do użytku zewnetrznego

Tabletki - Tabulettae

Przykłady tabletek na różne sposoby zapisywania:

Zwykłe	O przedłużonym działaniu	Antybiotyki	Z wykazu P	Z wykazu N
Ketonal 50 mg	Tertensif SR 1,5 mg Majamil prolongatum 100mg	Duomox 500 mg Sumamed 250mg	Estazolam 2mg Oxazepam 10 mg Relanium 5 mg	Sevredol 10 mg

Tabletki o składzie złożonym - nie podaje się dawki, ale istnieją inne określenia:

forte

mite

Sposoby zapisywania tabletek

Rp.
	Acard 0,075 in tabulettis (po in zapisujemy w Ablativusie) skrót tabl. op. 1
	D.S. Stosować 2 x 1 tabl.
Rp.
	Acard 0,075 D.t.d. No 20 in tabl.
	D.S. Stosować 2 x 1 tabl.

Czopki (Suppositoria)

Postać leku przeznaczona do wprowadzania do jam ciała, dlatego wyróżnia się czopki:

• Doodbytnicze Suppositoria analia o masie 1-3g; dla dzieci 1g, dla dorosłych 2g

• Dopochwowe Suppositoria vaginalia, Globuli vaginales, globulki - o masie 2-5g (ok.3g)

• Docewkowe inaczej pręciki Bacilli medicati, Styli

W czopkach doodbytniczych stosuje się przede wszystkim leki o działaniu:

• ogólnym

• przeciwbólowym, przeciwgorączkowym

• rozkurczającym

• przeciwwymiotnym

• uspokajającym, nasennym

• przeciwdrgawkowym

• miejscowym

• ściągającym

• przeciwhemoroidom

• stosowane we wrzodziejącym jelicie grubym (mesalazyna)

• uszczelniające naczynia krwionośne

• miejscowo-znieczulające

• przeciwbakteryjne

• zakwaszającym (w globulkach)

• antykoncepcyjnym (w globulkach)

Podłoże czopkowe powinno spełniać następujące warunki:

• topić się w temp. ciała ludzkiego

• zachowywać odpowiednią konsystencję w temp. Pokojowej

• wykazywać trwałość chemiczną (bowiem produkty utleniania mogą drażnić błonę śluzową)

a nie powinno:

• drażnić błony śluzowej

• wywoływać uczuleń

• wywierać własnego działania farmakologicznego

• reagować z substancją leczniczą czy dawać niezgodności

• odciągać wody

Podział podłoży:

• Lipofilowe

• glicerydy naturalne jak masło kakaowe Oleum Cacao, Butyrum Cacao

• oleje utwardzone - utwardzony olej arachidonowy, ma wyższą temp. topnienia i stosowany w warunkach tropikalnych

• Glicerydy półsyntetyczne - trójglicerydy nasyconych kwasów tłuszczowych np. laurynowego, mirystynowego, palmitynowego, stearynowego.

• Hydrofilowe - masy glicerolowo-żelatynowe

Substancje pomocnicze stosowane w czopkach:

• Emulgatory: glicerol, cholesterol, lanolina

• Substancje zwiększające lepkość i tym samym zapobiegają sedymentacji i tym samym zapewniaja równomierne rozproszenie substancji leczniczej

• Substancje korygujące temp. topnienia. Do substancji podwyższających temp. topnienia należy alkohol cetylowy, stearynowy, wosk, olbrot, monostearynian glicerolu. Do substancji obniżających temp. topnienia olejek rycynowy.

• Rozpuszczalniki: woda, glicerol, glikol propylenowy

• Środki konserwujące: estry kwasu p-hydroksybenzoesowego

• Środki przedłużające trwałość np. przeciwutleniacze: α-tokoferol

• Barwniki

Metody sporządzania czopków:

• Wytłaczanie w prasach

• Wylewanie

Inne postacie leków doodbytniczych i dopochwowych:

• Czopki powlekane - aby zabezpieczyć przed warunkami atmosferycznymi, deformacją pod wpływem temp.

• Czopki wielowarstwowe -próba uzyskania postaci o przedłużonym działaniu

• Tabletki dopochwowe -owalne o masie 1g, działanie miejscowe, przeciwbakteryjne, wytwarzające pianę (antykoncepcyjne)

• Tabletki doodbytnicze

• Wlewy (enema)

• Mikrowlewki

Sposób zapisywania czopków doodbytniczych, magistralnych

Rp.
	Papaverini hydrochloridi Butyri Cacao	0,04 ad 2,0
	Misce fiat suppositorium anale Dentur tales doses No 6	M.f. supp. an. D.t.d. No 6
	Da Signa. Stosować 1 czopek 1 x dz.	D.S.

Sposób zapisywania czopków doodbytniczych, gotowych

Rp.
	Pyralginum 0,75 in suppositoris analibus op.1
	D.S. Stosować w razie bólu

	mianownik	dopełniacz	narzędnik	skrót
Czopki doodbytnicze	Suppositoria anales	Suppositoriorum analum	Suppositoris analibus	supp. an.
Czopki dopochwowe/globulki dopochwowe	Suppositoria vaginales/globuli vaginales	Suppositoriorum vaginalum/ globulorum vaginalum	Suppositoris vaginalibus/globulis vaginalibus	supp. vag./glob. vag.
Wlewki doodbytnicze	enema	enemae	in enema

MAŚCI (unguentum)

Maści (Unguenta) według FPV są postacią leku przeznaczoną do stosowania zewnętrznego na skórę lub błony śluzowe w celu uzyskania działania miejscowego lub ogólnego.

Wyróżnia się dwie drogi wchłaniania substancji leczniczych: transepidermalną — przez naskórek i transfolikularną — przez ujścia gruczołów łojowych i potowych oraz mieszków włosowych.

Podział maści

Maści o działaniu powierzchniowym — epidermalne (naskórne). Są to układy o ograniczonej zdolności wnikania leku do skóry.

Maści o działaniu głębokim — endodermalne (doskórne, penetracyjne). Przenikają przez skórę do skóry właściwej.

Maści o działaniu ogólnym — diadermalnym (resorpcyjne). Umożliwiają wnikanie substancji czynnej do krwiobiegu i krążenia limfatycznego.

Podłoża maściowe:

• Podłoża lipofilowe:

• węglowodorowe: Wazelina żółta (Vaselinum flavum) i Wazelina biala(Vaselinum album) - jest mieszaniną węglowodorów nasyconych z domieszką nienasyconych, hamuje parowanie wody. Powoduje to hydratację (nawodnienie) warstwy rogowej naskórka na skutek gromadzenia się potu. W małym stopniu uwalnia substancje leczniczą, dlatego substancje nie wchłaniają się. Stosowane jako podłoże maści powierzchniowych. Wazelina ze względu na właściwości hydrofobowe, ma nieznaczną zdolność wiązania wody.

• tłuszczowe: Smalec wieprzowy (Adeps suillus) - stosowany do maści endodermalnych. Łatwo jełczeje, dlatego muszą być stosowane przeciwutleniacze jak witamina E. Słabo wiąże wodę.

• Podłoża absorpcyjne:

• bezwodne: Lanolina bezwodna (Lanolinum anhydricum)jest woskiem otrzymanym w procesie oczyszczania wełny owczej. Pod względem chemicznym stanowi mieszaninę wyższych kwasów tłuszczowych i alkoholi sterolowych. Ma dużą zdolność wiązania wody. Ułatwia resorpcję leków przez skórę i dodawana do maści endodermalnych. Euceryna podłoże złożone z eucerytu (alkohole sterolowe otrzymane z lanoliny) i wazeliny. Doskonale wiąże wodę.

• uwodnione: Lanolina uwodniona (Lanolinum hydricum) zawiera wodę na 1 cz. Są 3 części wody.

• Podłoża zmywalne woda: Laurylosiarczan sodu

• Podłoża hydrożelowe: żele organiczne i nieorganiczne

• Podłoża polietylenoglikolowe

• Podłoża silikonowe

Maści magistralne są wytwarzane na bazie lanoliny z wazeliną w równych ilościach, euceryny lub lekobazy.

Maść z kwasem salicylowym 5%

Rp.
	Acidi salicylici Lanolini anhydrici Vaselini flavi	5,0 aa ad 100,0
	M.f. unguetum	ung.
	D.S. Zewnętrznie

Pasty dermatologiczne

Pasty to zagęszczone maści. W celu zagęszczenia dodaje się tlenek cynku (Zinci oxydum). Wyróżniamy pasty gęste, gdzie substancje sypkie stanowią 50% i pasty rzadkie, gdzie substancje sypkie stanowią 40%.

Pasta gęsta z 5% kwasu salicylowego

Rp.
	Acidi salicylici Zinci oxydi Lanolini anhydrici Vaselini flavi	5,0 20,0 aa ad 50,0
	M.f. pasta
	D.S. Zewnętrznie

Pasta rzadka z 5% kwasu salicylowego

Rp.
	Acidi salicylici Zinci oxydi Lanolini anhydrici Vaselini flavi	5,0 15,0 aa ad 50,0
	M.f. pasta
	D.S. Zewnętrznie

Maści, kremy, żele, wlewki doodbytnicze, pasty

	mianownik	dopełniacz	narzędnik
maść	unguentum	unguenti	in unguento
krem	cremor	cremoris	in cremore
żel	gel	gel	in gel
wlewka doodbytnicza	enema	enemae	in enema
pasta	pasta	pastae	pasta

Maść gotowa z mometasonem, nazwa handlowa Momederm 1 mg/g

Rp.

Momederm 1mg/1,0

in unguento (in ung.)

op.1

S. Stosować cienką warstwę na skórę zmienioną chorobowo.

Lub

0,1% unguenti (ung.) Momederm

op.1

S. Stosować cienką warstwę na skórę zmienioną chorobowo.

Żel do oczu Oftipan 5 mg/g

Rp.

Oftipan 5 mg/1,0

in gel ophtalmicis (in gel ophth.)

op.1

S. 3 x dziennie 1 kroplę żelu do worka spojówkowego

Lub

0,5% gel ophth. Oftipan

Op. 1

S. 3 x dziennie 1 kroplę żelu do worka spojówkowego

Krem Clotrimazolum 10 mg/g

Rp.

Clotrimazolum 10mg/1,0

in cremore (in crem.)

op. 1

S. Miejscowo, cienką warstwę kremu nanosić błonę śluzową narządów płciowych

Lub

Rp. 1% cremoris (crem.) Clotrimazolum

op. 1

S. Miejscowo, cienką warstwę kremu nanosić błonę śluzową narządów płciowych.

Preparaty płynne

Roztwory	Zawiesiny
Magistralne Oficynalne	Magistralne Oficynalne Przed użyciem wstrząsnąć !

Roztwory (Solutio)

Do użytku wewnętrznego	Do użytku zewnętrznego

Podział roztworów pod względem zastosowanego rozpuszczalnika

Wodne	Spirytusowe	Glicerynowe	Oleiste
Woda Aqua destillata Aqua purificata	Etanol Ethanolum Spiritus vini 70 Spiritus vini 96	Glycerolum 85%	Oleum Rapae Oleum Ricini
	100,0

Roztwory do użytku wewnętrznego

Do roztworów do użytku wewnętrznego dla poprawy smaku stosuje się syropy jako tzw corrigens w ilości 10-15% całej zawartości. Można stosować następujące syropy:

• Syrop prosty - Sirupus simplex - o działaniu obojętnym

• Syrop tymiankowy - Sirupus Thymi

• Syrop sosnowy - Sirupus Pini

• Syrop prawoślazowy - Sirupus Althaeae

• Do dawkowania łyżkami - na 10 lub 12 łyżek (czyli 10 x 15g = 150g lub 10 x 12 =180g)

Efedryna 25mg/łyżkę/ na dawkę

Rp.
	Ephedrini hydrochloride Aquae purificatae	0,25 (dwieście pięćdziesiąt mg) ad 150,0
	M.f. sol.
	D.S. 2 x dz. 1 łyżkę

• Do dawkowania łyżeczkami - na 10 lub 12 łyżeczek (czyli 10 x 5g = 50g lub 12 x 5g = 60g)

Rp.
	Ephedrini hydrochloride Aquae purificatae	0,25 (dwieście pięćdziesiąt mg) ad 50,0
	M.f. sol.
	D.S. 2 x dz. 1 łyżeczkę

• Do dawkowania kroplami - krople zapisujemy na 10 lub 20 ml.

1ml roztworu wodnego to 20 kropli

25 mg na 20 kropli czyli przy 10 ml (200 kropli) zapisujemy efedryny 250 mg, na 20 ml (400 kropli) efedryny zapisujemy 500 mg. Przy dawkowaniu 10 kropli i całości 10 ml zapisujemy 125mg

Rp.
	Ephedrini hydrochloride Aquae purificatae	0,25 (dwieście pięćdziesiąt mg) ad 10,0
	M.f. sol.
	D.S. 2 x dz. 20 kropli

Krople do nosa, uszu i oczu są do użytku zewnętrznego i zapisywane w ilości 10 i 20 ml.

Krople do oczu (in guttis ophthalmicis)

Rp.
	Atropini sulfatis Aquae pro usu ophthalmico	0,2 ad 10,0
	M.f. guttae ophthalmicae
	D.S. Stosować do worka spojówkowego 1 krople 3 x dz.

Roztwory na bazie glicerolu

Nystatyna 100 000j.m./ml do pędzlowania jamy ustnej

Rp.
	Nystatini Glyceroli	5 mln j.m. ad 50,0
	M.f. sol.
	D.S. Do pędzlowania jamy ustnej. 3 x dz

Roztwory spirytusowe

2% kwas salicylowy, 5% mentolu

Rp.
	Acidi salicylici Mentholi Ethanoli 96*	2,0 5,0 ad 100,0
	M.f. sol.
	D.S. Zewnętrznie

Roztwory olejowe

2% roztwór Kwasu salicylowego na bazie oleju rącznikowego (Oleum Rimini)

Rp.
	Acidi salicylici Olei Ricini	2,0 ad 100,0
	M.f. sol.
	D.S. Zewnętrznie

Roztwory do iniekcji:

Zawiesiny (Suspensio)

Przed użyciem wstrząsnąć!!!

• Do użytku zewnętrznego, do zawiesiny dodawana często gliceryna dla zmniejszenia sedymentacji

LEKI GALENOWE

Preparaty z roślin suchych

Ziółka (species) suche części roślin, z których głównie w warunkach domowych wykonujemy:

• Odwary wykonuje się z twardych części roślin: korzeni, kłaczy, kory

• Napary wykonuje się z zielonych, delikatnych części roślin: kwiatów, kwiatostanów, liści, ziela

• Maceracje wykonuje się z części roślin zawierających śluz np. nasion jak nasiona z lnu

	Temp. wody dodawanej do surowca (1 łyżkę ziół zalać szklanką wody o temp.)	Czas ogrzewania w łaźni wodnej	Czas pozostawienia po ogrzaniu	Czas wytrawiania w temp. pokojowej
Odwar (Decocta)	pokojowa	Łącznie 45 min. lub 30 min. W temp. 90°C
Napar (Infusa)	około 100 °C	15 min	15 min
Maceracja (Macerations)	pokojowa			30 min

Nalewki (Tinctura) płynne nie zagęszczone preparaty, otrzymane przez wytrawianie suchych części roślin metodą maceracji lub perkolacji mieszaniną etanolu, wody i eteru, bądź przez rozpuszczenie wyciągów suchych

Nalewki officynalne:

Tinctura Valerianae - nalewka z kozłka lekarskiego

Tinctura Ammi visnage -

Tinctura Menthae piperitae - Nalewka Mięty pieprzowej

Tinctura Calendulae - Nalewka Nagietka

Tinctura Ginkgo bilobae - Nalewka Miłorzębu japońskiego

Tinctura Ginseng - Nalewka Żeńszeń

Tinctura Arnice

Tinctura Amara (Nalewka gorzka): Herba Absinthi, Folium Menyanthidis, Rhizoma Calami, Pericarpium Aurantii amarii

Nalewki silnie działające -zapisuje się w ilości 10 g i dawkuje po 10 kropli

Tinctura Strychnin - Nalewka z nasion kulczyby

Tinctura Convallariae maialis - Nalewka z miłka wiosennego

Tinctura Belladonnae - z pokrzyku wilczej jagody

Tinctura Opii simplex

Tinctura Ipecacuanhae - z wymiotnicy

Nalewki słabo działające -zapisuje się w ilości 20-30 g i dawkuje po 20-30 kropli

Tinctura Absinthii

Tinctura Aloes

Tinctura Capsici

Tinctura Adonidis vernalis - Nalewka z miłka wiosennego

Tinctura Crataegi

Tinctura Valerianae - Nalewka z kozłka lekarskiego

Tinctura Aurantii amara - Nalewka z pomarańczy gorzkiej

Tinctura Menthae piperitae - Nalewka z mięty pieprzowej

Tinctura Gentianae

Tinctura Tormentillae - Nalewka z pięciornika

Tinctura Gallae - Nalewka z dębianek

Tinctura Arnice

Wyciągi (Extractum)

Po zakończeniu zajęć z receptury student powinien:

• umieć zapisać każdy lek oficynalny oraz większość leków magistralnych na recepcie w odpowiedniej postaci, dawce i z odpowiednim dawkowaniem

• umieć zapisać każdą postać leku

• znać różnice między poszczególnymi postaciami leków, ich drogi podania, zalety oraz wady

• wiedzieć kiedy i komu zastosować daną postać leku

• znać drogi podania oraz ich zalety i wady

• umieć zastosować lek ziołowy
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

---