II. ISTOTA FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI RYNKOWEJ
Nr zad.	Odpowiedź
1.	Od góry: CS, R, CS, CS, CS, R, CS, R, CS, CS, R, R.
2.	Od góry: - Cechy w systemie nakazowo-rozdzielczym: dominacja własności państwowej, przewaga przemysłu ciężkiego. - Cechy w systemie rynkowym (obecnie): przewaga własności prywatnej, dominacja przemysłu lekkiego oraz nowoczesnych technologii. - Cechy w systemie nakazowo-rozdzielczym: centralne rozdzielnictwo materiałów budowlanych, przyznawanie mieszkań przez państwo. - Cechy w systemie rynkowym (obecnie): ogólna dostępność materiałów budowlanych, zakup mieszkania na wolnym rynku. - Cechy w systemie nakazowo-rozdzielczym: przewaga popytu nad podażą. - Cechy w systemie rynkowym (obecnie): przewaga podaży nad popytem, pojawienie się konkurencji. - Cechy w systemie nakazowo-rozdzielczym: głównie przedsiębiorstwa państwowe, mały udział w wytwarzaniu PKB. - Cechy w systemie rynkowym (obecnie): gwałtowny rozwój sektora usług, dominacja w strukturze wytwarzania PKB oraz w strukturze zatrudnienia. - Cechy w systemie nakazowo-rozdzielczym: działalność banków ograniczona i ściśle zdominowana przez państwo. - Cechy w systemie rynkowym (obecnie): rozwój sektora bankowego, pojawienie się inwestorów zagranicznych. - Cechy w systemie nakazowo-rozdzielczym: problemy z zaopatrzeniem w podstawowe produkty, oficjalnie brak bezrobocia. - Cechy w systemie rynkowym (obecnie): wydatki konsumenckie uzależnione od ilości dostępnych środków, powszechne zjawisko bezrobocia. - Cechy w systemie nakazowo-rozdzielczym: rozbudowana administracja centralna. - Cechy w systemie rynkowym (obecnie): decentralizacja władzy administracyjnej.
3.	a) Jest to kartka upoważniająca do zakupu określonej ilości mięsa wprowadzona w kwietniu 1981 r. i zniesiona w sierpniu 1989 r. b) Na przykład: cukier, masło, tłuszcze, mąka, ryż, mleko dla niemowląt, alkohol, papierosy, mydło, proszek do prania, czekolada. c) Przyczyną wprowadzenia kartek (reglamentacji towarów) na podstawowe produkty była stała przewaga popytu nad podażą (niedobór towarów na rynku).
4.	Od góry: A, C, D, E, G, H, K, L, M, O.
5.	Od lewej: C, G, H, K, A, L, M, E, O, D.
6.	Rodzaj rynku, od góry: rynek lokalny, rynek krajowy, rynek międzynarodowy. Zasięg, od góry: powiat, cały świat. Przykład, od góry: mleczarnia, telefonia komórkowa, przedsiębiorstwa transportowe i spedycyjne, koncerny samochodowe.
7.	Od lewej: monopol, konkurencja doskonała, oligopol.
8.	Od góry: P, P, F, P.
9.	a) Producenci dywersyfikują swoje produkty m.in. po to, aby zwiększyć szanse na zauważenie ich przez konsumenta, podnieść ich atrakcyjność poprzez elementy estetyczne, określić pochodzenie oraz podać informacje o firmie produkcyjnej, a przez to zwrócić uwagę konsumenta na pozostałe wytwarzane przez nią produkty. b) konkurencja monopolistyczna
10.	a), b), c) d) Cena równowagi rynkowej bułek wynosi 0,23 zł, przy wielkości popytu wynoszącej 90 sztuk i wielkości podaży równej 90 sztuk.
11.	a) Dochód netto (w zł): 5700. Struktura (%), od góry: 36,84; 56,14; 4,39; 2,63. b) c) Największy udział w strukturze dochodów ma pensja taty. d) Suma (w zł): 4900. Struktura (%), od góry: 34,69; 14,29; 10,20; 6,12; 6,12; 9,18; 2,04; 6,12; 11,22. e) Miesięczny budżet rodziny wykazuje nadwyżkę w wysokości 800 zł (5700 zł - 4900 zł). f) żywność, użytkowanie mieszkania, opłaty za energię, inne wydatki (m.in. zdrowie, ubezpieczenie) g) Obliczenia: suma wydatków (4900 zł + 650 zł) = 5550 zł suma dochodów (5700 zł - 150 zł) = 5550 zł Rodzinę Kowalskich stać na wzięcie kredytu, ponieważ jego rata (przy założeniu, że wynosi 650 zł) zostanie pokryta z nadwyżki budżetowej. Po zaciągnięciu kredytu Kowalscy będą mieć jednak zrównoważony budżet, a każdy nieprzewidziany wydatek spowoduje powstanie deficytu. Koszt utrzymania nowego samochodu również może okazać się wyższy (większe kwoty ubezpieczenia) i doprowadzić do powstania deficytu budżetowego. Ponadto kredyt udzielony w euro nie gwarantuje stałych rat przez cały okres kredytowania, gdyż jego wysokość zależy od wahań kursu walut. Kowalskich stać więc na kupno samochodu przy ich obecnym stanie budżetu, lecz powinni raz jeszcze przemyśleć tę decyzję i zastanowić się nad stworzeniem tzw. poduszki finansowej oraz zakupem tańszego samochodu.
12.	Od góry: 100 zł, 100 zł, 250 zł, 30 zł, 50 zł, 530 zł, 132,5 zł.
13.	a) Prawo do informacji: każdy człowiek (konsument) ma prawo uzyskać pełną informację o kupowanym towarze oraz o niebezpieczeństwach związanych z jego użytkowaniem; ma również prawo do znajomości pełnych warunków sprzedaży oraz przepisów prawa, na których zostały oparte. Prawo do bezpieczeństwa i ochrony zdrowia konsumenta: oznacza to, że oferowane produkty nie mogą zagrażać życiu i zdrowiu kupującego. Konsument musi być poinformowany o ewentualnym ryzyku związanym z użytkowaniem produktu. Do każdej zakupionej rzeczy powinna być dołączona instrukcja obsługi w języku kraju, w którym dany produkt jest sprzedawany. Na opakowaniu produktu muszą się też znajdować odpowiednie etykiety. W wypadku zaistnienia zagrożenia życia lub zdrowia wszystkie produkty powinny być wycofane z rynku. b) Od góry: - oznacza, że produkt jest bezpieczny dla warstwy ozonowej i nie zawiera związków CFC (chloro-fluoro-carbon), - oznacza produkt spełniający normy bezpieczeństwa w UE, - oznacza opakowanie, które poddaje się recyklingowi, - oznacza, że produkt nie był testowany na zwierzętach, - oznacza produkt nienadający się dla dzieci, które nie ukończyły trzech lat, - oznacza produkt łatwopalny lub pojemnik pod ciśnieniem, którego nie należy przekłuwać ani spalać, także po zużyciu. Należy go chronić przed źródłem zapłonu, a także przed dziećmi.
14.	Przykład protokołu reklamacyjnego znajduje się w załączniku 1.
15.	Argumenty za: finansowanie dóbr publicznych, przeciwdziałanie bezrobociu, przeciwdziałanie monopolizacji, pobudzanie koniunktury gospodarczej w okresie recesji. Argumenty przeciw: ograniczanie swobody gospodarczej, biurokracja, hamowanie inicjatywy gospodarczej, niska efektywność wydatkowania funduszy publicznych.
16.	a) Na przykład: Kraje odznaczające się wysokimi wartościami PKB per capita cechują się jednocześnie wysokimi wartościami wskaźnika rozwoju społecznego. b) Od góry: Przykłady państw: Madagaskar, Etiopia, Uganda, Mali, Afganistan. Charakterystyczne cechy społeczno-gospodarcze: np. niski poziom PKB per capita (poniżej 2 tys. USD), wysoki przyrost naturalny będący skutkiem m.in. modelu rodziny wielodzietnej, wysoki poziom analfabetyzmu wynikający ze słabego dostępu do edukacji. Przykłady państw: Brazylia, Wenezuela, Argentyna, Urugwaj, Paragwaj, Meksyk. Charakterystyczne cechy społeczno-gospodarcze: np. wartość PKB per capita wynosi 2-15 tys. USD, duży udział usług w tworzeniu PKB przy stosunkowo wysokim udziale przemysłu i rolnictwa, poziom analfabetyzmu podobny do występującego w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo. Przykłady państw: Stany Zjednoczone, Australia, Kanada, Niemcy, Wielka Brytania. Charakterystyczne cechy społeczno-gospodarcze: np. wysoka wartość PKB per capita (powyżej 15 tys. USD), dominacja usług w tworzeniu PKB i bardzo mały udział rolnictwa, analfabetyzm nie występuje lub stanowi zjawisko marginalne.
17.	a) Rok Realny wzrost PKB (100 = rok poprzedni) Rok Realny wzrost PKB (100 = rok poprzedni) 1991 93 2001 101,2 1992 102,6 2002 101,4 1993 103,8 2003 103,9 1994 105,2 2004 105,3 1995 107 2005 103,6 1996 106,2 2006 106,2 1997 107,1 2007 106,8 1998 105 2008 105, 1999 104,5 2009 101,8 2000 104,3 2010 103,9 b) c) Faza wzrostu: 1991-1995; 2002-2007. Faza spadku:1996-2001; 2008-2010. d) Po przeanalizowaniu zmiany dynamiki realnego PKB w latach 1991-2010 można wyciągnąć wniosek, iż w najbliższych latach utrzyma się trend malejący (czarna linia na wykresie). e) Gospodarka rynkowa zawsze podlegała, podlega i będzie podlegać okresowym wahaniom koniunktury. Po latach wysokiego tempa przyrostu PKB następują lata, kiedy tempo to jest bardzo niskie, lub takie, w których spada. Właśnie w ten okres wchodzi zarówno gospodarka światowa, jak i gospodarka polska. W najbliższych latach zaobserwujemy spadek dynamiki PKB. Bardziej prawdopodobne jest też wystąpienie zjawiska recesji.
18.	Dochody: podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy; podatek dochodowy od osób fizycznych; opłaty, grzywny, odsetki i inne dochody niepodatkowe; środki z UE i innych źródeł niepodlegające zwrotowi. Wydatki: obowiązkowe ubezpieczenia społeczne; wymiar sprawiedliwości; obrona narodowa; kultura i ochrona dziedzictwa narodowego; różne rozliczenia. W budżecie państwa na 2013 rok ustalono wydatki na kwotę nie większą niż 334, 9 mld złotych. Dochody podatkowe stanowią 89,2%, a wśród nich dominują dochody z podatku VAT, które stanowią łącznie 47,3% ogółu dochodów podatkowych.
19.	Na przykład: a) Dochody Gminy Wieliczka na rok 2013 wynoszą 212 887 240,93 zł. b) Cztery główne źródła dochodów gminy to: podatek od nieruchomości, wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gminy, podatek rolny, podatek od środków transportu. c) Wydatki gminy: 223 776 150,32 zł. d) Cztery główne kierunki wydatków gminy: rozbudowa infrastruktury edukacyjnej, budowa kanalizacji poszczególnych sołectw, poprawa bezpieczeństwa - oświetlenie dróg gminnych, kompleksowe zagospodarowanie obszarów wiejskich w ramach programu LEADER. e) W budżecie gminy Wieliczka istnieje deficyt, który zostanie pokryty z kredytów i pożyczek zaciąganych co roku przez gminę na ten cel. Najważniejsze w strukturze dochodów gminy są dochody ze źródeł podatkowych, głównie podatek od nieruchomości. Największy udział w strukturze wydatków mają cele inwestycyjne związane z polepszaniem warunków życia mieszkańców.
20.	Rozwiązanie krzyżówki: 1. MAKROEKONOMIA 2. MIKROEKONOMIA 3. KONSUMPCJA 4. PRYWATYZACJA 5. REPRYWATYZACJA 6. BUDŻET 7. RĘKOJMIA 8. DEFICYT 9. KONKURENCJA 10. GWARANCJA 11. POPYT 12. ROZWÓJ 13. PODAŻ 14. INFLACJA 15. INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY 16. KAPITAŁOWY Hasło: RESTRUKTURYZACJA. Wyjaśnienie: Restrukturyzacja to gwałtowne zmiany w aktywach, pasywach lub organizacji firmy. Jej celem jest stworzenie przesłanek do wzrostu wartości przedsiębiorstwa. Restrukturyzacja jest równoważna z transformacją.

---