Literatura starozytna stala sie wzorem wszystkich p髗niejszych prad體 artystycznych i na dlugie wieki okreslila europejskie kanony piekna. Uznano ja za wz髍 doskonaly - klasyczny. Literature grecka mozna podzielic na cztery okresy, biorac pod uwage gatunek literacki dominujacy w danym czasie: - epika (VIII wiek p.n.e.) - liryka (VII-VI wiek p.n.e.) - dramat (V wiek p.n.e.) - epigramat (III wiek p.n.e.) Gatunki literackie pochodzace ze starozytnosci epopeja - "Iliada" i "Odyseja" Homera (epopeje greckie), "Eneida" Wergiliusza (epopeja rzymska) - utw髍 epicki, pisany wierszem lub proza, ukazujacy wszechstronnie i szczeg髄owo zycie narodu (spoleczenstwa) w przelomowym momencie historycznym; charakterystyczne jest wprowadzenie bogatego tla obyczajowego, realizm przedstawienia, wielowatkowosc akcji pozwalajaca ogarnac wiele srodowisk i odzwierciedlic wszechstronnie zycie spoleczenstwa; anakreontyk - lekki i pogodny w nastroju utw髍 poetycki gloszacy pochwale beztroskiego zycia, wina, sztuki i milosci, urok體 mijajacej chwili; nazwa wywodzi sie od Anakreonta z Teos (VI-V w. p.n.e.); epigramat - zwiezly utw髍 poetycki, na og髄 dowcipny, cechujacy sie aforystycznoscia ujecia i wyrazistoscia pointy, czesto o charakterze niespodzianki, kontrastu lub paradoksu; hymn - piesn blagalna lub/i narracyjna, zawierajaca pochwale b髎twa, legendarnych bohater體, upersonifikowanych zjawisk lub idei, utrzymywana w stylu wznioslym, na og髄 rozwijajaca sie wg schematu przem體ienia, poczynajac od apostroficznego zwrotu na poczatku; autorzy hymnu przemawiaja w imieniu pewnej zbiorowosci, snuja rozwazania moralne, niekiedy wyznania osobiste; pean - (piesn ku czci Apollina), piesn pochwalna, dziekczynna, czasem zwycieska, pelna patosu; dytyramb - piesn pochwalna, pierwotnie w starozytnej Grecji spiew obrzedowy na czesc Dionizosa, w okresie p髗niejszym (VI-V w. p.n.e.) utw髍 liryczny, z kt髍ego wywodza sie tragedia i komedia antyczna; piesn - gatunek liryczny, wywodzacy sie ze starozytnych piesni obrzedowych, spiewanych przy akompaniamencie muzyki; piesn cechuje uproszczenie budowy, prosta skladnia, uklad stroficzny, wystepowanie refren體; tragedia - gatunek dramatu, w kt髍ym sa przedstawione dzieje bohater體 skazanych nieuchronnie na niepowodzenie, uwiklanych w konflikt dw骳h racji, nie dajacych sie pogodzic (np. konflikt prawa boskiego i prawa panstwowego w "Antygonie" Sofoklesa); bohaterowie uswiadamiaja sobie te nieuchronnosc, przenikajac zarazem istote swego losu; nie rezygnuja jednak ze swoich dazen; tragedia byla gatunkiem wysokiego, wznioslego stylu, cechowalo ja bogactwo figur stylistycznych; tragedia wywodzi sie z obrzedowych dytyramb體 na czesc Dionizosa; mit - opowiesc o stalej warstwie fabularnej, wyrazajacej wierzenia danej spolecznosci. Mit wyraza emocje - najczesciej zbiorowe, np. lek, niepok骿, podniecenie, radosc. To, co niejasne, chwiejne, nieokreslone, otrzymuje wyraz i ksztalt w opowiadaniu mitycznym; np. przemiennosc p髍 roku zostaje przeksztalcona w barwna fabule i uzyskuje motywacje przyczynowa w postaci b髎tw uosabiajacych sily przyrody. Dzieki mitycznym formom myslenia to, co niejasne, zostaje wyjasnione i przyblizone. Mity pelnily funkcje poznawcze - umozliwiajac interpretacje zjawisk przyrody; swiatopogladowe - jako podstawa wierzen religijnych; sakralne - poprzez powiazanie z kultem b髎tw i rytualnych obrzed體. Gl體nymi bohaterami mit體 sa bogowie, demony i herosi, tj. ludzie obdarzeni nadprzyrodzonymi wlasciwosciami, p髄bogowie (niekiedy zrodzeni ze zwiazku b髎twa i czlowieka). Mit tworzy swieta przestrzen - miejsce, na kt髍ym zyja bogowie (np. Olimp). Podzialu literatury dokonal Arystoteles, dzielac ja na: epike - epopeja (Grecy); przypowiesc (parabola) i saga rodzinna (dwa gatunki z Biblii) - w epice charakterystyczne jest wystepowanie fabuly wraz z narratorem; dramat - tragedia (Grecy), komedia (Grecy), dialog filozoficzny (Biblia) - w dramacie charakterystyczny jest dialog przeznaczony do wystawienia na scenie; liryka - piesn (Horacy-Grecy), dytyramb (Grecy), hymny (Grecy), pean (Grecy), epigramat (Grecy), anakreontyk (Grecy), psalm i tren (Biblia).