WYKŁAD nr 9 - 09.12.

Czynniki decydujące o formach zagospodarowania rynku:

- Liczba sprzedawców danego produktu - towaru (strona podażowa)

- Liczba nabywców danego produktu - towaru (strona popytowa)

- Ilość i dostępność dóbr substytucyjnych (zastępczych) i komplementarnych (uzupełniających) dla określonego towaru

- Otwartość rynku (problemy z wyjściem na dany rynek lub wyjściem z danego rynku)

Charakterystyczną cechą gospodarki rynkowej jest to, że dochodzi w niej do konkurencji (walka, która ma na celu przyciągnięcie jak najwięcej klientów - nabywców) pomiędzy podmiotami gospodarczymi.

Konkurencja może mieć charakter cenowy lub niecenowy.

Rodzaje konkurencji ze względu na stosowane instrumenty:

- cenowa (wykorzystanie ceny w walce konkurencyjnej między podmiotami gospodarczymi)

- niecenowa (na konkurencyjność produktów wpływają także elementy takie jak: jakość, serwis, warunki gwarancji, reklama, warunki finansowania zakupów, itp.)

Struktury rynku i typy konkurencji

Struktura rynkowa - pozwala opisać zachowanie się nabywców i sprzedawców na danym rynku.

Rodzaje struktur rynkowych i ich wpływ na konkurencję:

Cechy modelu konkurencji doskonałej:

- wielu kupujących i wielu producentów tych samych produktów;

- pełna standaryzacja produktów (niezależnie od tego, gdzie kupujemy dany produkt, będzie on posiadał te samy lub bardzo podobne cechy do pozostałych);

- cena jest wielkością daną (pojedynczy podmiot ma bardzo małą siłę oddziaływania na cenę);

- poszczególni producenci nie działają w porozumieniu i nie mogą kontrolować cen oraz wpływać na wielkość podaży rynkowej towaru;

- swoboda wejścia i wyjścia (brak barier ekonomicznych, prawnych społecznych i innych);

- pełna informacja o rynku dla wszystkich uczestników wymiany;

PRZYKŁAD: rynki płodów rolnych (np. pszenicy, żyta)

Cechy modelu konkurencji monopolistycznej:

- wielu sprzedających i wielu kupujących;

- produkty zróżnicowane i posiadające bliskie substytuty;

- konkurencja między sprzedawcami poprzez dywersyfikację produktów i narzędzia niecenowe;
- brak barier wejścia i wyjścia z rynku;

- założenie o doskonałej informacji na rynku;

PRZYKŁAD: handel detaliczny, rynek past do zębów

Cechy oligopolu:

- w kilku przedsiębiorstwach koncentruje się 60-80% produkcji całego rynku;

- niewielu sprzedających, ale wielu kupujących;

- występuje względna stabilność cen;

- trudność wejścia (ale istnieje taka możliwość);

- konkurencja głównie o charakterze niecenowym;

- istnieje pełna informacja o rynku;

PRZYKŁAD: rynek samochodowy, rynek polskich telefonii komórkowych

Cechy monopolu pełnego:

- ponad 90% rynku w rękach 1 producenta, który jest utożsamiany z całą daną gałęzią produkcji;

- jeden sprzedający - wielu kupujących;

- brak bliskich substytutów, co zmusza klientów do zakupu danego dobra;

- występuje cenotwórczość - monopolista dyktuje ceny;

- monopolista może ustalić różne ceny danego dobra na różnych geograficznie rynkach i dla różnych grup klientów;

- prowadzenie propagandy marketingowej (PR) oraz reklam dobrej woli;

- brak możliwości wejścia wynikającej z warunków technicznych, ekonomicznych czy administracyjno-prawnych;

- kupujący i sprzedający posiadają doskonałą informację o rynku;

PRZYKŁADY:

- monopole tytoniowe, spirytusowe, zbrojeniowe;

- monopole naturalne (energetyka, autostrady);

- monopson (forma rynku, na którym istnieje tylko jeden odbiorca oraz wielu dostawców danego towaru lub usługi);

Typy struktur rynkowych

Konkurencja doskonała

Oligopol

Monopol pełny

Konkurencja monopolistyczna

---