PROJEKT JAKO METODA NAUCZANIA
Projekt to metoda nauczania, której istota polega na tym, iż uczniowie realizują określone przedsięwzięcie w oparciu o przyjęte wcześniej założenia.
Metoda ta jest przydatna na każdym niemal przedmiocie i jest z powodzeniem stosowana w codziennej praktyce dydaktycznej. Wymaga od nauczyciela dużego wysiłku organizacyjnego na początku semestru, później jednak uczący zbiera owoce swojej pracy. Czym dokładnie jest metoda projektów ?
Otóż jest to metoda nauczania i jednocześnie uczenia się. Uczeń lub grupa zdobywa wiadomości teoretyczne lub umiejętności praktyczne podczas wykonywania projektu pod opieką nauczyciela. Projekt może być realizowany w czasie kilku dni, tygodni, a nawet miesięcy i może obejmować bardzo szeroki zakres zagadnień, czasem z kilku przedmiotów nauczania. Dlatego nie mówimy o tym, że lekcja jest prowadzona metodą projektu, tylko, że na lekcji realizowana jest metoda projektu. Podział metod nauczania według poszczególnych autorów jest różny. Wydaje się, że najbardziej rzeczowy jest podział zaproponowany przez B. Nawroczyńskiego na metody:
Podające
Poszukujące
Dyskusyjne
Metoda projektów zalicza się do metod poszukujących. Projektem może być model, referat, wystawa, film, audycja itd. ... Końcowym efektem projektu jest tak zwany raport wykonany według dokładnych instrukcji, czyli forma pisemna dokumentująca pracę oraz konkretny wytwór (model, inscenizacja itd. ...). Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy nad projektem na forum klasy lub szkoły. Projekt powinien być zadany w formie pisemnego kontraktu. Literatura podkreśla wagę tego dokumentu. Uczeń przyjmując "dokument" i potwierdzając go swoim podpisem, przyjmuje na siebie odpowiedzialność przed nauczycielem i przed kolegami z klasy.
Pełny kontrakt powinien zawierać:
Temat projektu,
Plan pracy
Zadania dla poszczególnych członków grupy
Określony sposoby realizacji
Pomoce fachowe np. literaturę
Ustalony termin ukończenia
Sposób prezentacji
Kryteria oceny projektu
Podczas pracy nad projektem uczniowie mogą, a nawet powinni kontaktować się z nauczycielem, celem wyjaśnienia swoich wątpliwości, czy też korekty ewentualnych pomyłek. W trakcie konsultacji nauczyciel może zasugerować pewne zmiany w projekcie, może uzupełnić literaturę itd. Konsultacje zwiększają u uczniów świadomość ich wiedzy, a także ich braków i dają nauczycielowi wgląd w motywy i proces nauki. Oczywiście, jak w każdej formie nauczania, również w metodzie projektów jest miejsce na improwizację. Nauczyciel powinien być elastyczny i musi umieć dostosować wymagania do zdolności uczniów oraz do konkretnych warunków w klasie. Kontrakt może być sporządzony też w formie uproszczonej, np. w notatkach ucznia i, aby podkreślić jego wagę, podpisany przez ucznia oraz nauczyciela. Po wykonaniu projektu uczniowie dokonują jego prezentacji na forum klasy lub szkoły. Jeżeli projektem jest referat, to wykonany na podstawie wcześniej opracowanego planu i na podstawie podanej literatury. Referat może być uzupełniony planszą, fotografią, foliogramem, filmem itd. W zależności od przedmiotu nauczania rodzaje projektu są bardzo zróżnicowane. Poniżej przedstawione zostały przykładowe formy prezentacji:
wystawa prac wykonanych przez uczniów (albumy, plakaty, rysunki, schematy itp. Z ich komentarzem)
inscenizacja
wykład
odczytanie pracy pisemnej
pokaz filmu video
prezentacja muzyki lub innych nagrań z taśmy magnetofonowej
prezentacja modelu lub planu
różnego rodzaju gry i zabawy angażujące innych uczniów
książeczki, broszury itp.
W niektórych krajach (Stany Zjednoczone, Dania) projekty przygotowywane są przez uczniów w trakcie zajęć w szkole. U nas ta forma nie jest jeszcze szerzej stosowana. Wskazane jest, by uczniowie przygotowywali referaty na terenie szkoły, korzystając na bieżąco z literatury przedmiotu, znajdującej się w bibliotece szkolnej oraz z internetu. Referaty mogą być opracowywane przez uczniów w zeszytach lub gromadzone w teczkach. Na uwagę zasługuje fakt, że lepszy efekt dają opracowania stanowiące całość. Przygotowując projekt, uczniowie zdają sobie wtedy sprawę, że wynik pracy będzie dokładnie analizował nauczyciel i że ich praca może być wykorzystana w przyszłości. Jeżeli nauczyciel zdecydował się na to, by referaty były całością, to może założyć specjalną teczkę, w której te prace będą gromadzone. Na zakończenie semestru należałoby przeprowadzić krótką analizę i ocenę prac. W analizie wówczas należy uwzględnić następujące zagadnienia:
Czego się nauczyliśmy
Jakie tematy były najciekawsze i najpożyteczniejsze
Czego nie rozumiemy
Czego chcielibyśmy się uczyć
Wspomniani już amerykańscy pedagodzy proponują zakładanie teczek prac uczniów, zwanych przez nich portfolio, na większości przedmiotów. Proponują też zapoznanie z portfolio rodziców, co miałoby pełnić rolę mobilizującą dla uczniów.
Niezwykle istotnym elementem pracy metodą projektów jest forma i sposób oceniania. Jego celem jest zarówno monitorowanie, jak i wspieranie rozwoju ucznia. Ocena ma być przede wszystkim informacją zwrotną dla ucznia i czynnikiem motywującym go do dalszej pracy; dużą wagę przywiązuje się do kształtowania umiejętności samooceny, a ewaluację dostrzega się jako ocenę efektywności i trafności doboru celów, treści i strategii pracy.
Nowe podejście do ucznia, wiedzy i procesów edukacyjnych wymaga nowych postaw, pomysłów, zaangażowania. Nadrzędnym celem pracy nauczyciela staje się rozwój ucznia, a sama edukacja jest rozumiana jako realizacja zadań w zakresie nauczania, kształcenia umiejętności i wychowania. Odchodząc od oddzielania programu dydaktycznego i wychowawczego, od izolacji poszczególnych przedmiotów, nauczyciel ma szansę tak organizować proces edukacyjny, by wspierał on nie tylko rozwój ucznia, ale i całej społeczności szkolnej.
LITERATURA:
Gołębniak B.D. (red.) Uczenie metodą projektów. Warszawa 2002, WSIP
Królikowski J. , Tołwińska-Królikowska E. Projekt jako metoda nauczania (w:) Europa na co dzień - pakiet edukacyjny, r. IV, s.51-70
Chałas K. W poszukiwaniu strategii edukacyjnych zreformowanej szkoły. Metoda projektów i jej egzemplifikacja w praktyce. Nowa Era 2001
− 1 − Dorota Smaczny