DOS

Wstęp

Dos - czyli dyskowy system operacyjny... ok., nie będę się rozpisywał w teorię - umieszczę tu najbardziej potrzebne komendy i ich zastosowanie. Jeśli nie masz WINDOWS Me lub NT to twój komp posiada coś takiego jak DOS. Niezupełnie jest to tak jak kiedyś, Jeśli chodzi o wersje DOS-a to aktualnie mamy ver.7. Do wersji 6.22 na naszym dysku widniał katalog <DOS>. Aktualnie zawartość katalogu dos umieszczona jest w C:\WINDOWS\COMMAND. Jednak znajdziemy tam dość narzędzi które w zupełności nam wystarczą do pracy - min. SYS, FORMAT, SCANDISK ,EDIT, DELTREE i wiele innych - zalecam zajrzeć do tego katalogu i ocenić samemu co tam jest warte a co nie.
Podstawowe komendy takie jak COPY, DEL, MD, RD, DIR - znajdują się w interpretatorze poleceń COMMAND.COM - czyli zupełnie jak w starym dosie. Wniosek jest prosty, systemy takie jak WINDOWS 95/98 nie będą pracować bez plików DOS-a:
MSDOS.SYS - nie usuwaj!!!
IO.SYS - nie usuwaj!!!
COMMAND.COM - bez tego tez nie popracujemy...
AUTOEXEC.BAT - nie jest konieczny lecz bardzo przydatny...
CONFIG.SYS - podobnie jak AUTOEXEC...

Pliki systemowe

Pliki wymienione wyżej są bardzo ważne i jeszcze raz przypominam żeby pod żadnym pozorem ich nie usuwać! - no chyba że wiesz co robisz i zaistniała taka potrzeba :). Plik IO.SYS oraz MSDOS.SYS wczytywane są przy starcie komputera - zaraz po inicjacji BIOS-u płyty głównej i przeszukaniu sektora startowego dysku. jeśli takie pliki znajdują się na twoim dysku są wczytywane do pamięci. Następnym plikiem jest COMMAND.COM (interpretator poleceń), potem jeżeli znajdują się na dysku pliki CONFIG.SYS i AUTOEXEC.BAT.

MSDOS.SYS

     ;SYS
     [Paths]
     WinDir=C:\WINDOWS
     WinBootDir=C:\WINDOWS
     HostWinBootDrv=C

     [Options]
     BootMulti=1
     BootGUI=1
     Network=1
Oto początek pliku - jak widać jest dość czytelny i można dokonać tu pewnych zmian np.: BootGUI=1 - jeśli zmienimy wartość na BootGUI=0 to komputer będzie startował tylko w DOS-ie - dla niektórych użytkowników może to być wygodne - zawsze później można wpisać komendę WIN i system wystartuje... Generalnie nie zalecam tu dużych zmian - zawsze można wywołać przy starcie komputera menu startowe - wciskając klawisz F8 podczas wczytywania systemu - i wybrać "Tylko wiersz poleceń".

IO.SYS

W tym pliku nie wolno niczego zmieniać!!!

COMMAND.COM

W tym też nie wolno grzebać - plik zawiera wszystkie polecenia DOS - jak pozmieniamy zawartość to go uszkodzimy... Komputer zażąda podania ścieżki dostępu do tego pliku...

CONFIG.SYS

W tym pliku możemy już zaszaleć :)))

     DEVICE=C:\WINDOWS\HIMEM.SYS
     DEVICE=C:\CDPRO\VIDE-CDD.SYS /D:MSCD001
     device=C:\WINDOWS\COMMAND\display.sys con=(ega,,1)
     Country=048,852,C:\WINDOWS\COMMAND\country.sys

Powyższy przykład pliku pokazuje ze służy on do ładowania sterowników urządzeń trybu rzeczywistego - czyli 16 bitowego... HIMEM.SYS testuje oraz uruchamia nam pamięć rozszerzoną - nie jest wymagany jeśli nie korzystamy z dosa - windows ma własne sterowniki. Możemy wiec wykasować tą linijkę lub nie ruszać ale zrobić coś takiego:

REM DEVICE=C:\WINDOWS\HIMEM.SYS

REM powoduje, że dana linijka nie jest czytana - pomijana.
REM można zastosować przed każdą linijką - dotyczy to również pliku AUROEXEC.BAT.
DEVICE=C:\CDPRO\VIDE-CDD.SYS /D:MSCD001
Tu np. wczytywany jest sterownik CD-ROM - bez tego nie działa nam CD pod dosem.
Oczywiście w tym przypadku musi istnieć katalog CDPRO i musi tam znajdować się plik VIDE-CDD.SYS - to jest właśnie ten sterownik - zresztą ściśle powiązany z plikiem MSCDEX.EXE, który może być wczytany z pliku AUTOEXEC.BAT.
CONFIG.SYS nie służy tylko do wczytywania sterowników - za czasów DOS-a można było ułożyć sobie menu i wybierać tryb pracy - coś w stylu wyboru konfiguracji , która znajduje się w WINDOWS.

AUTOEXEC.BAT

Autoexec.bat jest bardzo fajnym plikiem i łatwym w obsłudze. Wykonuje on wszystkie komendy Dos - np.: jeśli chcemy żeby przy starcie komputera w Dosie uruchamiał się np. DOS NAVIGATOR to piszemy tak.

cd dn - wchodzi do katalogu DN
dn.com - uruchamia plik dn.com

ale można to tez zrobić tak:

patch=c:\dn - ustawia scieżkę dostępu
dn.com - uruchamia plik.

Patch daje nam dużo szersze zastosowanie - w tym przypadku możemy uruchomić dos nawigaora z każdej lokalizacji komendą DN.
Oczywiście można tez poprawić się np.: w wyświetlanie komunikatów - oto przykład:

echo off - wyłącza echo - zaraz będzie jaśniej:)))
patch c:\dn; c:\mouse; c:\windows\command
echo uruchamiam sterownik myszy pod DOS...
pause
mouse.com
echo a teraz dos nawigatora...
pause
dn.com

można sobie także stworzyć własnego bata - np.: edit komendy.bat - zawartość mieć taką jak wyżej a do autoexec.bat dopisać tylko ten plik - można tak się bawić :))) Kiedyś ludzie w batach pisali całe skrypty - dziś nikomu to już nie jest raczej potrzebne... no ale czasami...

Komendy DOS-a

Do wszystkich wymienionych komend można dodać parametr /? - i cała wiedza w tym siedzi :)))

DIR - komenda wyświetla zawartość bieżącego katalogu, np.: DIR /*.exe - wyświetli nam wszystkie pliki exe znajdujące się w katalogu bieżącym .
copy - komenda kopiuje pliki - trzeba podać źródło i miejsce docelowe np.: copy c:\windows\command\sys.com a:\sys.com - z tego co wiem te polecenie sprawia najwięcej kłopotów użytkownikom... zalecam wykonać komendę copy /? - wyświetli pomoc - myślę ze dość jasną.
MD - tworzy katalog np.:md kopia - stworzy katalog o nazwie kopia w bieżącym katalogu.
RD - kasuje katalog np.: rd kopia.
del - kasuje jakiś plik np.: del autoexec.bat.
CD - komenda służy do wchodzenia w katalog lub do wychodzenia - np.: cd kopia - wchodzi a cd .. wychodzi o jeden poziom - cd \ wychodzi do katalogu głównego.
c: - określenie dysku - np. jeśli chcemy wejść na dyskietkę piszemy a: .

Myślę ze najważniejsze komendy już opisałem - te komendy interpretowane są z pliku command.com.
Przejdziemy teraz do programów - jeśli ktoś chce może je traktować jako komendy.

Programy DOS

Wszystkie programy są w katalogu c:\widows\command a w każdym komputerze jest ustawiona zmienna path w autoexec.bat na ten katalog wiec polecenia wydajemy normalnie

Fdisk

UWAGA!!! - fdiska uruchamiamy wyłącznie w DOS-ie!!!
Do czego służy fdisk?
Króciutko - do partycjonowania dysku twardego :)))
partycjonowanie to inaczej dzielenie dysku na kilka części - jeśli masz spory dysk to zalecam na pokuszenie się.
jeśli potrzebujesz przepartycjonowac dysk twardy, a nigdy tego nie robiłeś to nie masz się czego obawiać - jest to prosta czynność lecz dość ryzykowna - łatwo stracić zawartość twardziela :)
Wpisujemy komendę fdisk.
Napotykamy pierwsze pytanie, czy używamy obsługi dużych dysków (nie dotyczy dos6.22 i niższych), czyli FAT32 czy FAT16.
Hmm i teraz zależy czy będziemy w przyszłości potrzebowali fata16, np. będziemy instalowali Windows NT, jeśli nie to śmiało odpowiadamy T- czyli tak :)))
Jest to proces odwracalny wiec nie martwimy się za bardzo.
W większości przypadków decydujemy się na fat32.
Teraz uwaga!
jeśli mamy założoną partycje na całym obszarze dysku (przeważnie tak jest) to musimy ja usunąć. Myślę ze z usuwaniem nie ma nikt większego problemu :)))
oczywiście w ten sposób tracimy dane!
Obsługa fdiska jest prosta, cale sedno tkwi w dokładnym czytaniu tego co nam wypisuje.
Po usunięciu partycji głównej możemy założyć nową np. wykorzystując tylko 50% powierzchni.
Gdy zakładamy partycje podstawową program nas się zapyta - czy ustawić dozwoloną wielkość partycji i ustawić ja aktywna - odpowiadamy nie, jeśli chcemy dzielić dysk, a tak jeśli chcemy używać tylko jednej partycji.
Następne pytanko dotyczy wielkości tej partycji. Wpisujemy np. 50%.Teraz bardzo ważna rzecz! Musimy ustawić aktywną partycję. Wiec wybieramy ustaw aktywną partycje - oczywiście będzie to pierwsza partycja - po dokonaniu wyboru pokaże się literka "A".
Teraz ustawiamy rozszerzoną partycje.
wybieramy utwórz partycje DOS...potem utwórz rozszerzoną... i program nam sam zaoferuje resztę miejsca do wykorzystania, czyli wciskamy ENTER.
Ok. Teraz trzeba utworzyć dyski logiczne, oczywiście program nam to zaproponuje - dysków tworzymy ile chcemy :)))
Program przydzieli litery dysków i będzie proponował restart komputera.
Restartujemy...
Jak już wystartuje (oczywiście z dyskietki) wydajemy komendę: format c: potem format d: i tak dalej jeśli masz więcej dysków logicznych :))) Jeszcze komenda sys c: i mamy już podstawę.

menu główne programu fdisk

SYS.COM

Ten mały program jest bardzo potrzebny na dyskietce startowej! Służy on do transferowania systemu (pliki: msdos.sys, io.sys, command.com)- plików systemowych nie można normalnie przegrać bo komputer przy starcie ich nie zauważy... składnia jest prosta :

sys a: c: - przenosi system z dyskietki na twardziela - jeśli zapiszemy odwrotnie to system przepisze się z twardziela na dyskietkę.

FORMAT.COM

format - jak sama nazwa wskazuje służy do formatowania dysków - bardzo przydatna opcja to szybkie formatowanie - format c: /q - q czyli szybkie formatowanie - parametrów można podać więcej np.: format c: /q /s - dodatkowy parametr s - kopiuje nam system.

DELTREE

Program do kasowania całych katalogów - składnia : deltree windows - skasuje cały katalog windows - ostrożnie z tym poleceniem!

Diskcopy

Program służy do kopiowania dyskietek - składnia jest prosta : diskcopy a: a: - robi idealnie wierną kopie - można np.: skopiować sobie dyskietkę systemową.

Scandisk

Przydatny program do naprawiania błędów w razie problemów z dyskiem:
scandisk c: - skanuje dysk c: w poszukiwaniu błędów

Smartdrv

jeśli chcemy skasować w dosie np. całego windows-a zalecam uruchomić program smartdrv - zobaczysz jaka różnica jest w kopiowaniu lub usuwaniu plików - warunkiem uruchomienia jest załadowany sterownik himem.sys w pliku config.sys.
smartdrv.exe 4096 4096 - można dopisać do autoexec.bat ale nie zalecam używać z windowsem - 4096 tworzy 4 megowy bufor...

Edit

Przydaje się jeśli nie mamy np. dos nawigatora - możemy wyedytować i wprowadzić zmiany w plikach konfiguracyjnych np. autoexec.bat, config.sys.

Scanreg

Zmyślny program do naprawy rejestru systemu - jeśli mamy komunikat o uszkodzonym rejestrze to wychodzimy do dos-a i wydajemy komendę :
scanreg /fix - automatycznie naprawia błędy w rejestrze.

---