4. Turcja - partie i organizacje które dążą do zwiększenia czynnika religijnego
0Rys historyczny Turcji:
Turcja wcześniej nazywana była Imperium Osmańskim. W XIX wieku zaczęło ono ulegać rozpadowi.. Kemal Atatürk, przywódca ruchu narodowego (młodoturków), dążący do przywrócenia Turcji choć części terytoriów zabranych jej po I wojnie światowej, nie chciał pogodzić się z tym faktem i na podstawie Sojuszu o Wzajemnej Przyjaźni i Współpracy z RFSRR jesienią 1920 Turcja i Rosja Sowiecka dokonały agresji przeciwko Armenii.
24 lipca 1923 roku traktat w Lozannie ustalił do dziś istniejące granice Turcji.
W 1922 zniesiono kalifat. Już wcześniej zniesiono sułtanat. W 1923 roku Turcja stała się republiką. Pierwszym prezydentem został Mustafa Kemal, nazwany później Atatürkiem. Za jego sprawą przeprowadzano liczne reformy mające na celu europeizację Turcji:
-zmiana prawa cywilnego, handlowego i karnego,
-wprowadzenie alfabetu łacińskiego zamiast arabskiego,
-wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego,
- wprowadzenie nazwisk.
-w 1934 przyznano kobietom bierne i czynne prawo wyborcze.
W 1935 kobiety stanowiły 4,6% parlamentarzystów. O laickość państwa od samego jego początku dba armia. Dlatego też w Turcji dochodziło często do zamachów stanu (w 1960, 1971, 1980 i 1997 roku). Ten czwarty miał zresztą wyjątkowo łagodny przebieg i ograniczył się do zasugerowania partiom rządzącym oddania władzy. Ostatnia interwencja generalicji w sprawy polityki miała miejsce w pierwszej połowie 2007 roku, kiedy to wybuchł kryzys polityczny związany z niemożnością wyboru prezydenta przez Zgromadzenie Narodowe. Turcja od kilkudziesięciu lat stara się o członkostwo w Unii Europejskiej. Proces ten napotyka jednak szereg poważnych barier. Problemem jest duża liczba mieszkańców Republiki Turcji, napięte stosunki dyplomatyczne między Turcją a Cyprem i (w mniejszym stopniu) Grecją oraz obawy o utracenie jednolitości kulturowo-religijnej państw Unii.
Kemal Ataturk opracował reformy które miały na celu laicyzacje kraju. Uważał on religie jako czynnik ograniczjący rozwój Turcji. Nie przwidywał także odmienności kulturowej-państwo mmiało byc unitarne bez poszanowania dla jakiejkolwiek autonomii.kemalizm popierały głównie środowiska wielkomiejskie
Fundamentalizm w Turcji rozwinąół się w znacznej mioerze szybciej niz większośc jego bratnich ruchów w innych krajach muzułmańskich.
W 1970r. Erbakan zakłada Partie Porządku Narodowego. Program partii miał charakter fundamentalistyczny jak i technokratyczny(uprzemysłowienie, wrogośc wobec zachodu," porządek i konserwatyzm moralny") Z przynależności do islamu starała się uczynić istotę tureckiej tozsamosci. Została rozwiązana w 1972r.
Reaktywuje się pod nazwą Partii Zbawienia Narodowego. Erbakan był przez 4lata wicepremierem,we wszystkich instytucjach o resortach mianował "swoich ludzi".Należący do partii ministrowie starali się szerzyć moralność muzułmańską(cenzura itp.)Słabość rządu i niepokoje społeczne doprowadziły w 1980r. do zamachu wojskowego.Następować to będzie jeszcze kilka razy,zawsze gdy wpływy fundamentalistów w rządzie bedą niepokojące. Partie oczywiście rozwiązano,a jej przywóców osadzono w węzieniu.
Trzecie wcielenie fundamentalistycznej Partii Tureckiej-partia dobrobytu(Refah) odtworzyła się w 1983r.Sztab wojskowy państwa usiłował podjąć śodki wzmacniające kontrolę państwa nad przejawami islamu. Objawiało sie to np. na obowiązkowym nauczaniu religii w szkołach państwowych, lecz pod ścisłą kontrolą i o zamierzonym, nowoczesnym przekazie.
W 1995r. partii Refah udało się zdobyc az 21% w wyborach powszechnych. Co było tego powodem??
-podział tureckiej prawicy
-udało im sie przyciągnąc rzeszę wyborców, także z poza dotychczasowej pobożnej klasy średniej-uboga młodzież miejską
-zwiększenie w latach 90-tych przekazu informacji, tytułów prasowych i mediów audiowizualnych. Pozwalało to na szerzenie idei wymagało jednak jej spłycenia
-spadek popularności partii ANAP, której polityka doprowadziła do korupcji oraz inflacji
-koncentracja programu na atutach społecznych i gospodarczych-poparcie z warst ubogich i średnio zamożnych
Partii udało sie więc przyciągnąć te grupy społeczne ,które nie utożsamiały sie z ideologia religijną,ale przekonały je obietnice zmiany.Refah popierały juz różne warstwy społeczne-pobożne mieszczaństwo,uboga młodziez miejska i fundamentalistyczna inteligencję.
Wkrótce ukazała sie sprzeczność między programem islamizacji a świeckościa instytucji.Duża część społeczeństwa sprzeciwiała sie inicjatywom typu np. budowa wielkiego meczetu.Erbakan jako premier był zmuszony do zawarcia sojuszu z Izraelem.
Istniał silny konflikt między przedstawicielkami świeckimi a fundamentalistami. Główna jego sferą była kwestia wpływu na moralność społeczną. W innych krajach muzułmańskich sfera religijna i społeczna była przekazana ruchowi fundamentalistycznemu ,państwo natomiast pozostawiało w sferze swoich działań politykę. Inaczej było w Turcji-państwo chciało kontrolować takie sprawy jak np. noszenie chust przez kobiety.
TUSIAD
MUSIAD- ideologia łączona z postawa probiznesową; łączyli etykę islamu i ducha kapitalizmu-były to izby pracodawców
Turcja jest krajem z konstytucyjnie ukształtowaną na wzór europejski sekularyzacją i przedstawia sie jako państwo świeckie. Gwarantem świeckości państwa jest armia. Słabość kemalistów polega na całkowitej marginalizacji islamu. Dla nich wszystko, co jest związane z religia jest przejawem fundamentalizmu. Brak tolerancji dla zdrowego ,zreformowanego islamu stwarza punkt wyjścia do tworzenia organizacji radykalnych. Problemem jest także migracja Turków do Europy, gdzie ich edukacja jest często prowadzona przez nauczycieli werbowanych przez fundamentalistów.(gł. Niemcy).