RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIORSTWA W WARUNKACH MONOPOLU PEŁNEGO
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE MODELU RYNKU MONOPOLU PEŁNEGO: monopol - jeden sprzedawca, wielu kupujących - podażowy, monopson - jeden konsument, wielu producentów, m. Bilateralny - jeden konsument i producent. 1. Producent jest cenodawcą (cenotwórcą) - cena monopolowa (administrowana przez monopolistę), 2. Jednorodna lub zróżnicowana produkcja ale bez bliskich substytutów, 3. Brak możliwości wejścia na rynek opanowany przez monopol, 4. Doskonała informacja o rynku. BARIERA - ograniczająca wejście na rynek. BARIERY WEJSCIA NA RYNEK - to koszty jakie muszą ponieść potencjalni konkurenci żeby wejść na rynek opanowany przez monopolistę i skutecznie z nim konkurować.
BARIERY OGRANICZAJĄCE DOSTĘP DO RYNKU MONOPOLU MOGĄ WYNIKAĆ Z: 1. Ograniczeń prawnych administracyjnych - rząd lub władze lokalne przyznają firmie prawo do wyłącznej produkcji danego towaru, przedsiębiorstwo posiada patent, prawa autorskie, lub do znaków firmowych, co uniemożliwia powielanie technologii produktów przez inne firmy, polityka protekcyjna, cena chroniąca producenta krajowego przed napływem towarów zagranicznych, 2. Praw własności do specyficznych niepowtarzalnych występujących w niewielkiej ilości zasobów naturalnych potrzebnych do produkcji danego dobra, 3. Korzyści skali (rosnące) - jeden producent wytwarza daną wielkość produkcji przy niższych kosztach produkcji niż mogłoby to zrobić dwóch trzech... kilku producentów, może wynikać z wysokich kosztów stałych, kosztów transportu, ograniczenia kosztów transakcyjnych, ograniczenie efektów zewnętrznych, 4. Korzyści zaangażowania dużego kapitału niezbędnego do podjęcia produkcji.
MONOPOL NATURALNY (WYSĘPOWANIE): 1. Sytuacja w której korzyści skali są tak silne że najefektywniejszym sposobem organizacji produkcji w danej gałęzi jest zorganizowanie jej w pojedynczym zintegrowanym przedsiębiorstwie, 2. Długookresowe przeciętne koszty całkowite będą miały tendencję malejącą wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji. NA RYNKU MONOPOLU PEŁNEGO FUNKCJA POPYTU INDYWIDUALNEGO MONOPOLISTY TO TEŻ FUNKCJA POPYTU RYNKOWEGO (NEGATYWNA). JEŻELI UC OSIĄGA MAX TO UM = 0, JEŻELI UC OSIĄGA MIN TO UM < 0.
RÓWNOWAGA PRZEDSIEBIORSTWA (EKONOMICZNE OPTIMUM PRODUKCJI): wyznaczamy za pomocą dwóch metod: 1. Porównanie UC i KC, 2. UC - KC = MAX, UM = KM - KM ROSNĄCY.
SIŁA MONOPOLU (MONOPOLOWA): pojęcie przeciwstawne do pojęcia konkurencji oznacza zdolność przedsiębiorstwa do podnoszenia cen wytwarzanych przez siebie produktów poprzez zmniejszanie wielkości produkcji. A.P. LERNER zaproponował miernik stopnia monopolizacji który w warunkach konkurencji doskonałej ma wartość = 0, a w warunkach monopolu jego wartość zależy od cenowej elastyczności popytu. S.M. może być ograniczona przez: 1. Ingerencję państwa - ustawodawstwo antymonopolowe, kontrola cen - ustalanie cen maksymalnych, 2. Warunki rynkowe - prawo popytu.
DYSKRYMINACJA CENOWA - ma miejsce wtedy gdy ten sam produkt sprzedawany jest w tym samym miejscu i czasie po różnych cenach. WARIANTY D.C. - 1. Ten sam produkt monopolista sprzedaje różnym odbiorcom po różnych cenach (bilety PKP i autobusowe), 2. Temu samemu odbiorcy różne jednostki produktu sprzedawane po różnej cenie (taryfy - korzystanie z usług o różnych porach). WARUNKI STOSOWANIA D.C. - 1. Monopol ma możliwość dzielenia rynku zbytu na segmenty które charakteryzują się różną elastycznością popytu (im popyt bardziej elastyczny tym monopolista stosuje niższy poziom cen, na rynku gdzie popyt jest nieelastyczny lub sztywny monopolista może wyznaczyć wyższą cenę), 2. Monopol posiada możliwość zapobiegania praktykom odsprzedaży produktów przez tych którzy kupili je taniej tym którzy muszą je nabywać po wyższych cenach. Monopol stosujący D.C. zmierza do tego aby UM zrównał się z KM na wszystkich rynkach na których sprzedaje swój produkt. DYSKRYMINACJA DOSKONAŁA - każdą jednostkę produktu monopolista sprzedaje po innej cenie maksymalizując w ten sposób swój zysk.