PRZEDSIEBIORSTWO W WARUNKACH OLIGOPOLU
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE: 1. Na rynku występuje kilka producentów po stronie popytu może występować wielu konsumentów. DUOPOL - występuje dwóch producentów określonego produktu. OLIGOPOL SYMETRYCZNY - siła ekonomiczna producentów jest względnie wyrównana. OLIGOPOL ASYMETRYCZNY - występuje dominująca firma która ksz6tałtuje sytuację rynkową oraz firmy mniejsze tzw. satelity, 2. Produkty sprzedawane na rynku mogą być jednorodne (OLIGOPOL MONOGENIAN), lub zróżnicowane (OLIGOPOL HETEROGENIAN), 3. Cena jest ustalana na podstawie współzależnych decyzji przedsiębiorstw - cena administrowana. CENA ADMINISTROWANA - cena narzucona rynkom z zewnątrz przez największe firmy odzwierciedlające układ sił w danej gałęzi czy branży. SKUTKI ADMINISTROWANIA CEN DLA GOSPODARKI: a) wyeliminowanie rynku z jego podstawowych funkcji, b) powiększenie stopy inflacji w wyniku zawyżania cen (koszty faktyczne niższe niż koszty planowane), c) osłabienie bodźców do wdrażania postępu naukowo - technicznego ale w krótkim okresie czasu, 4. Istnieją znaczne bariery ograniczające dostęp do danego rynku, np. prawno - administracyjne, techniczne, ekonomiczne, naturalne, 5. Występuje konkurencja pozacenowa, 6. Pełna informacja o rynku. KONCEPCJA ZŁAMANEJ KRZYWEJ POPYTU: popyt (krzywa popytu) każdego producenta zależy od reakcji konsumentów. Jeżeli przedsiębiorstwo podniesie cenę swojego produktu - konkurenci chcąc przechwycić część popytu nie zareagują zmianą ceny. Jeżeli przedsiębiorstwo obniży cenę produktu reakcja dostosowawcza wszystkich innych firm będzie również związana z obniżką ceny. KONCEPCJA ta wyjaśnia stałość cen w warunkach oligopolu (dlaczego nie zawsze przedsiębiorstwa dostosowują swe ceny do zmian kosztów) przyjmując: a) żadna firma nie jest skłonna zmienić ceny w obawie przed reakcją rywali, b) cena może być stała przy różnych kosztach marginalnych których krzywe mieszczą się w obszarze nieciągłości linii utargu marginalnego. KSZTAŁTOWANIE CEN W WARUNAKCH OLIGOPOLU NIESYMETRYCZNEGO: sposób ustalania cen w oligopolu niesymetrycznym wyjaśnia model P.SYLOS - LIABINI który opiera się na następujących założeniach: 1. W branży działają przedsiębiorstwa różnej wielkości stosując różne technologie produkcji, 2. Im większe jest przedsiębiorstwo tym technika jest efektywniejsza a zatem niższe są koszty przeciętne, 3. Tylko największe przedsiębiorstwa mogą wyznaczać cenę mniejsze zaś mogą wpływać na cenę pośrednio zmieniając wielkość produkcji, 4. Do branży mogą wejść przedsiębiorstwa które przewidują że w długim okresie czasu mogą osiągać zysk normalny. Przedsiębiorstwo dominujące na rynku może stosować politykę cenową jako strategię ograniczającą napływ nowych firm do branży (cena jako bariera wejścia na rynek). STRATEGIA NIEDOPUSZCZENIA na rynek nowych firm - cena jest wyznaczona na poziomie niższym niż PKC (cena nie zapewnia jednostkowego zysku ekonomicznego). STATEGIA WYELIMINOWANIA mniejszych producentów już działających w branży - cena ustalona na poziomie niższym niż PKZ (punkt zamknięcia przedsiębiorstwa w krótkim okresie czasu). POLITYKA CENOWA W WARUNAKCH OLIGOPOLU SYMETRYCZNEGO - cenę wyznacza przedsiębiorstwo które wytwarza po najniższych kosztach produkcji. FORMY POROZUMIEN MONOPOLISTYCZNCYH: KARTEL - porozumienia producentów które mogą dotyczyć: a) rozmianrów produkcji (kontyngenty), b) podziału rynków zbyt, c) cen zbytu, d) cen czynników produkcji. OPEC - organizacja krajów eksporterów ropy naftowej. RODZAJE - 1. Porozumienia poziome (kartele horyzonatlne), 2. Porozumienia pionowe ( kartele wertykalne) - do tych porozumień należą porozumienia polegające na ustalaniu cen odsprzedaży porozumienia dyskryminujące niektóre kategorie podmiotów, porozumienia służące wymuszaniu transakcji wiązanych. SYNDYKAT - stanowi wyższą formę umowy kartelowej, dotyczy sfery zbytu produktów i polega na utworzeniu wspólnego biura sprzedaży. TRUST - uczestnicy porozumienia - przedsiębiorstwa tracą niezależność ekonomiczną i prawną, przedsiębiorstwa są powiązane na zasadzie więzi poziomych (wytwarzają te same produkty), naczelnym organem trustu jest zarząd (rada trustu), udział w zyskach zależy od wniesionych kapitałów rzeczowych i finansowych. KONCERN - zespół odrębnie działających przedsiębiorstw należących jednak do jednego właściciela, każda firma posiada samodzielność ekonomiczną, firmy powiązane są na zasadzie więzi pionowych (powiązane są kolejnymi etapami procesu technologicznego). KONGLOMERAT - powiązanie przedsiebiorstw ( w sensie własnościowym) z różnych branży czy gałęzi. CELEM JEST: dywersyfikacja produkcji, ograniczenie ryzyka, ochrona przed posądzeniem o stosowanie praktyk monopolistycznych. HOLDING (TOWARZYSTWO HOLDINGOWE) - łączenie się firm w celu wykonania określonego zadania. Forma spółki wielkich przedsiębiorstw lub banków która powstaje poprzez wykup większościowych pakietów akcji. TEORIA GIER - dział matematyki zajmujący się analizą zachowań w sytuacjach konfliktowych. KONFLIKT - polega na tym że wybór jednego z możliwych zachowań przez jednego z uczestników gry może mu przynieść zysk innym zaś stratę. Gracze próbują w grze maksymalizować swoje wypłaty. W oligopolu graczami są przedsiębiorstwa a ich wypłaty to długookresowe zyski. STRATEGIA - plan gry opisujący jak gracz będzie działał czyli jakie wykona posunięcia w każdej wyobrażalnej sytuacji. RÓWNOWAGA (NASHA) - pomiędzy graczami pojawi się wtedy gdy każdy z graczy wybiera najlepszą strategię przy danych strategiach innych graczy.