Ugrupowania i kierunki poetyckie w Polsce

Skamander - grupa skupiała się wokół pisma Uniwersytetu Warszawskiego "Pro arte

et studio". W listopadzie 1918 roku poeci założyli kabaret literacki w kawiarni

"Pod Picadorem". W 1920 roku pojawił się pierwszy numer "Skamandra". Od 1924

roku organem skamandrytów są "Wiadomości literackie". Postawa artystyczna

poetów Skamandra nie była jednolita, charakterystyczny jest też dla tej grupy

brak konkretnego programu. W słowie wstępnym do pierwszego numeru "Skamandra"

poeci pisali: "programy są zawsze spojrzeniem wstecz, są dzieleniem

nieobliczalnego życia przez znane".

Zgodnie jednak podkreślali chęć silnego związku poezji z życiem współczesnym, z

dniem codziennym. Starali się adresować swoją wypowiedź poetycką do jak

najszerszego kręgu odbiorców, toteż oprócz wierszy chętnie pisali szopki

polityczne, teksty piosenek do kabaretów, felietony i wiersze satyryczne.

Wprowadzili do poezji konkretność obrazowania, opiewali optymistyczną radość

życia, preferowali tematykę dnia codziennego, zwracając się do prostego

człowieka wprowadzali do poezji język potoczny, stawali w opozycji do

awangardowych grup poetyckich.

Przedstawiciele Skamandra: Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Lechoń,

Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński.

Futuryzm - kierunek ten na zachodzie Europy rozwinął się przed pierwszą wojną

światową, natomiast w Polsce okres głównych wystąpień futurystów przypada na

lata 1919-1921. Futurystów cechował agresywny bunt przeciwko wszelkiej tradycji

oraz fascynacja światem współczesnej techniki i cywilizacji. "Dobra maszyna

jest wzorem i szczytem dzieła sztuki przez doskonałe połączenie ekonomiczności,

celowości i dynamiki" - twierdzili futuryści. W ich programie łatwo odnaleźć

sporo niekonsekwencji, a wśród nich kult techniki i pierwotnego instynktu,

apologię maszyny i uwielbienie dla żywiołu, pochwałę nowoczesnej cywilizacji i

zaufanie do pierwotnych odruchów człowieka. Świadomą prowokacją wobec tradycji

było głoszenie "dowolności form gramatycznych, ortografii i przestankowania".

Przedstawiciele futuryzmu: Bruno Jasieński, Stanisław Młodożeniec, Anatol

Stern, Adam Ważyk.

Awangarda Krakowska - poeci Awangardy skupiali się wokół czasopisma "Zwrotnica",

które ukazywało się w Krakowie. Teoretykiem grupy był Tadeusz Peiper. Twierdził

on, że wiek XX całkowicie zmienił oblicze świata zarówno w sensie

cywilizacyjno-technicznym, jak i społecznym. Zdaniem Peipera człowiek powinien

uczestniczyć w tym wielkim nurcie przemian. Uczestnictwo to powinno objąć

wszystkie dziedziny życia, przemienić ludzką wrażliwość, uczuciowość i

wyobraźnię. Także nowoczesna sztuka powinna brać udział w tworzeniu nowych form

życia, nowego modelu człowieka, powinna likwidować przedział, jaki wytworzył

się między osiągnięciami cywilizacyjnymi a nieumiejętnością psychicznego

dostosowania się do nich. Jego słowa-hasła to "miasto, masa, maszyna". Szybki

rozwój techniki, ciągłe udoskonalanie maszyn, urbanizacja i industrializacja

witane były z radosnym optymizmem. Idealnym modelem takiego świata było

społeczeństwo traktowane jako doskonale działający organizm. Peiper odrzuca

natchnienie, wypowiada się przeciwko wolnej grze wyobraźni, twierdząc, że poeta

powinien być rzemieślnikiem, osobowością roboczą. Rym regularny uznany został

za niezbędny element nowej poezji, ale był oddalony o pięć, sześć wersów,

odpowiadając w ten sposób metodzie kojarzenia odległych pojęć.

Przedstawiciele awangardy: Julian Przyboś, Adam Ważyk, Jan Brzękowski.

Poezja rewolucyjna - w 1925 roku Stanisław Stande, Władysław Broniewski i Witold

Wandurski wydali zbiorek poetycki, nazywany "Trzy salwy". Poeci nie mieli

sprecyzowanego programu poetyckiego, podkreślali jedynie, że w bezlitosnej

walce proletariatu z burżuazją stają zdecydowanie po lewej stronie barykady.

---