Andragogika jest to teoria ksztalcenia doroslych czyli oddzialywania dydaktyczno-wychowawcze i wychowawczo-rozrywkowe ukierunkowane na osobe dorosla bądź dorastajaca mlodziez. Ponadto interesuje się wszelkimi rodzajami szkol, kursow, uniwersytetow, doksztalcen itd. Dla doroslych. Pojawilo się tu pojecie czlowiek dorosly, które jest dosc trudne do zdefiniowania. Nie można powiedziec, ze dorosly rowny jest dojrzalemu -bo jest to okreslenie biologiczne. Wg. Szewczuka czlowiek dorosly to ten, który osiagnal spoleczna doroslosc , stabilizacje emocjonalno-dzialaniowa i potrafi ponosic odpowiedzialnosc za siebie i innych. Oswiata doroslych pojawila się w okresie pozytywizmu jako zjawisko masowe. Wczesniej istniala ale nie miala takiego zasiegu i wymiaru. Edukacja doroslych w okresie pozytywizmu zajmowaly się stowarzyszenia :

• 1980-1939 - Towarzystwo Szkoly Ludowej

• 1905 -Polska Maciez Szkolna

Dzialalnosc ludowa w tych osrodkach oswiatowych krzepila ducha narodowego. Po pewnym czasie zaczelo naplywac do tych osrodkow coraz wiecej ludzi uczonych, lekarzy, nauczycieli. Dlatego nie wypadalo już nazywac oswiaty doroslych jako oswiaty ludu (za lud uznawano chlopow) i w 1918 stworzono odrebny wydzial zajmujacy się oswiata doroslych o nazwie Wydzial Oswiaty Pozaszkolnej.

Wyrozniamy dwie glowne cechy edukacji doroslych, sa nimi wielosc form oraz organizatorow. W tej pierwszej wyrozniamy:

• ksztalcenie systematyczne, do którego naleza szkoly dla pracujacych zaoczne, wieczorowe, eksternistyczne, kursy, uniwersytety wszechnicowe , ludowe i dzialalnosc popularyzatorksa. We wszystkich tych rodzajach szkol zajecia prowadzone sa w systemie lekcyjno-klasowym

• Czytelnictwo i samoksztalcenie, jest to dzialalnosc edukacyjna i wychowawcza bibliotek. Ta forma daje latwa mozliwosc kontaktu z ksiazka

• Upowszechnianie kultury, polega to na ksztalceniu spoleczenstwa przy pomocy prasy, radia, TV, internetu. Proces naukowy wyglada tu jednakowo , ta nauka ma jedno centrum (rozglosnia,raar) jest nauka masowa.

• Milosnictwo i amatorstwo - tu nauka dokonuje się wedlug jednego modelu opierajacego się na grupie ludzi. Chodzi tu o zespoly roznego rodzaju np.: teatralne, muzyczne, sportowe, wynalaszcze , kolekcjonerskie

Ta wielosc form sygnalizuje ze andragogika to system nauk a nie jedna nauka. Druga glowna cecha to jak już wwspomnialam wielosc organizatorow. I tak organizatorami mogą być :

1. zaklady pracy chcace doksztalcac i doskonalic swoich pracownikow, wysylajac ich do np. Wojewodzkiego Osrodka Metodycznego, Centrum Doskonalenia Nauczycieli lub doksztalcac ich na poziomie zakladowym.

2. Stowarzyszenia oswiatowe, były one najbardziej rozpowszechnione w XIXw, teraz z powodu braku funduszy na oswiate ze strony panstwa, jest również wiele stowarzyszen które przejely ciezar edukacji doroslych. Stowarzyszenia te to Zaklady Doskonalenia Zawodowego, jest to nazwa od 1945r. Wczesniej były to instytuty rzemieslniczo-przemyslowe (mialy przygotowac kadre do nowo tworzacego się przemyslu). Inne to : towarzystwo Wiedzy Spolecznej, Naczelna Organizacja Techniczna - nowa nazwa to: Federacja Stowarzyszen Naukowo-Technicznych, jest to ok. 35 stowarzyszen autonomicznych, które maja odrebne statutu ale cel ich to szkolenie inzynierow i technikow, zajmuje się to stowarzyszenie również obrona interesow czlonkow, wspieraniem stowarzyszen oraz wplywaniem na rozwoj techniki i gospodarki. Jest również Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa jak i wiele innych

3. Fundacje, jest ich ok. 6tys w Polsce. Inne cechy i funkcje oswiaty doroslych to: - wielopoziomowosc, czyli wysokie formy ksztalcenia i wiele poziomow nauczania (o wiele wiecej niż w oswiacie dzieci i mlodziezy) ; - wielowariantowosc czyli mozliwosc uczenia się biorac pod uwage rozne warunki rodzinne i osobiste; -dobrowolnosc -podejmowanie ksztalcenia nie podlega przymusowi. W oswiacie doroslych wyrozniamy dwa typy : ekstensywna i intensywna. Kierunek ekstensywny jest starszy i kiedy stal się niewystarczajacy pojawila się oswiata intensywna. Ta ostatnia wymaga duzego nakladu pracy ludzkiej, daje wysoka wartosc ksztalcenia, jest to edukacja w „glab”. Jej celem jest wzbogacenie osobowosci , realizowana jest w malych grupach. Natomiast oswiata ekstensywna przekazuje informacje jak najwiekszej ilosci osob, w bardzo przystepny sposób, jest oswiata poszerzajaca. Wyroznic można dwie glowne funkcje oswiaty : f.rzeczywista, czyli zastepcza polegajaca na uzupelnianiu brakow ze szkoly, oraz druga funkcja : f.wlasciwa czyli kontynuowanie edukacji czlowieka doroslego, jego dalszy rozwoj edukacyjny. W edukacji doroslych mamy do czynienia z trzema jej nurtami. Pierwszy to nurt bezinteresowny, np. uczestnictwo na Uniwersytecie III wieku, dobrowolne podejmowane z motywow zainteresowan, nie dajace po ukonczeniu zadnych uprawnien. Drugi to nurt dyplomowy, tu dostaje się dyplom uprawniajacy do wykonywania danych czynnosci. Ostatni to nurt doksztalcenia i doskonalenia zawodowego.

Istnieje kilka pogladow na to czt andragogika jest nauka autonomiczna, czy należy do jakiejs innej. Jeden poglad uznaje, ze jest czescia pedagogiki inny, ze zalicza się do polityki spolecznej, trzeci natomiast ze jest odrebna nauka teoria ksztalcenia doroslych.

3 modele ksztalcenia:

• przez cale zycie

• pernamentna

• niedokonczona

Modele przyszlosciowe :

• rekutentna-powracajaca

• rownolegla -praca i nauka.

Koncepcja Uniwersytetu Ludowego powstala w 1831r. I stworzyl ja Grondtrig. Jego zalozenie opieralo się na twierdzeniu iż dopiero wiek dorosly-za którego przyja lat 18 - jest odpowiedni dla sztalcenia. Dlatego tez UL był otwarty dla kazdego kto skonczyl lat 18 i posiadal co najmniej podstawowe wyksztalcenie. Ul był przeznaczony dla spolecznosci wiejskiej a jego celem glownie było wychowanie obywatelskie.

Pierwszy Uniwersytet Ludowy powstal w Dani w roku 1844. Na polskich ziemiach natomiast w okresie zaboru rosyjskiego w Pszczelnie w 1900. Nastepnie zorganizowano jeszcze 6 takich placowek. W UL przeprowadzony był program z zakresu rolnictwa a także nielegalne zajecia z literatury, jezyka, geografii, historii Polski , matematyki i wiele innych.

Kiedy polska odzyskala niepodleglosc zalozono pierwszy Uniwersytet Ludowy w 1921r w Dalkach. Istotna postacia jest I. Solarz który w okresie II Rzeczy-pospolitej prowadzil UL w Szycach (pod Krakowem) On najpelniej realizowal koncepcje Grundtriga. Jego uniwersytet w programie oprocz przedmiotow humanistycznych zawieral wiedze zakresu przyrody i matematyki. W polsce na poczatku 1939r było 20 Uniwersytetow Ludowych.

Polskie UL zaspokajaja potrzeby spoleczne wsi, bo glownie przygotowywuja do pracy kulturowo-oswiatowej. Ponieważ na wsi jest malo pracownikow kulturalno-oswiatowych, dlatego UL specjalizuja się w ich ksztalceniu.

Metody jakie stosuje się w UL to glownie wyklad, zajecia praktyczne, pogadanka. Na UL mmożnarozwijac nowoczesne, nowatorskie sposoby ksztalcenia. Craz czesciej o metodach i programie decyduja sami wychowankowie. Uniwersytety te sa również miejscem resocjalizacji dla niektórych osob, które sa zagubione spolecznie. Wychowaniu w tych uniwersytetach sprzyja ich internatowy charakter. To, ze UL sa placowkami skutecznie wychowujacymi mlodziez pracujaca i doroslych, potwierdzaja badania przeprowadzone w Polsce. Badania te ukazuja, ze absolwenci UL sa sprawnymi organizatorami zycia spolecznego w swoim srodowisku i często przoduja w pracy zawodowej. Uniwersytet Ludowy coraz czesciej staje się popularny w srodowiskach miejskich, szczególnie w krajach skandynawskich.

Adragogika zdrowia to inaczej mowiac teoria wychowania zdrowotnego lub do zdrowia ludzi doroslych. Przedmiotem jej zainteresowania jest oswiata zdrowotna, czyli przekazywanie wiedzy o zdrowiu, dzialalnosci na rzecz wspierania zdrowia oraz ksztaltowania postaw wobec zdrowia. Wedlug WHO mianem zdrowie okresla się stan pelnego fizycznego, umyslowego i spolecznego samopoczucia, przyczym dobrostan fizyczny, umyslowy i spoleczny jest podstawowa wartoscia. Jenym z zalozen angragogiki zdrowia jest poszukiwanie pozamedycznych srodkow zaradczych, chroniacych przed utrata zdrowia. Wyroznia się obecnie wiele form wychowania zdrowotnego, istnieja zpecjalne organizacje, których zadaniem i celem jest wlasnie wychowywanie do zdrowia. I sa to :

• szkoly zdrowia, czyli studia wiedzy o zdrowiu

• Kursy BHP

• Ogromna ilosc ksiazek, czasopism o zdrowiu

• Akcje antyalkoholowe, antynikotynowe itp.

• Sympozja, narady

• Dni zdrowia

• Imprezy sportowo-turystyczne

• Audycje, programy TV, plakaty o tematyce zdrowotnej

• Konkursy czystosci zakladow pracy.

W ochronie zdrowia wyrozniamy pewne etapy. Poczatkowo zajmowala się ochrona zdrowia glownie medycyna naprawcza, ktorej srodki obecnie w ogromnej mierze zostaly wyczerpane. Nastepnie pojawily się dzialania profilaktyczne, w które w duzym stopniu wlaczyla się pedagogika. Kolejny etap w ochronie zdrowia to pojawienie się medycyny pozytywnej która zmierza do zabezpieczenia i odzyskania zdrowia poprzez dzialania wychowawcze, gloszace, iż zdrowie tak samo można odzyskac jak i stracic. Pojawila się wkoncu oswiata zdrow. Czyli calosc pracy pedagogicznej mobilizujacej spoleczenstwo do dzialan na rzecz zdrowia.

Możemy wyroznic cztery podstawowe cele andragogiki zdrowia:

1. ochrona zdrowia i zapobieganie jego uszkodzeniom, chodzi tu o dbanie o higiene osobista, higuene pracy, wypoczynku, nabycie umiejetnosci zwiazanych z zachowaniem bezpieczenstwa

2. Doskonalenie zdrowia przez hartowanie fizyczne i psychiczne

3. Wdrazanie się do ratowania zdrowia, nauka pierwszej pomocy, pomoc w naglych wypadkach, korzystanie ze sluzby zdrowia, korzystanie z leczenia farmaceutycznego.

4. Uksztaltowanie odpowiedniego stosunku do czlowieka chorego, tzn. postawy taktu, checi przjazni i pomocy.

Aby wychowanie do zdrowia przynioslo jakies efekty należy wyksztalcic w czlowieku pewne postawy, konieczne do dbania o zdrowie. Sa to nazyki i umiejetnosci higieniczno-zdrowotne. Waznym jest aby oslabic szkodliwe nawyki, do których można zaliczyc zle odzywianie, brak ruchu, sporzywanie alkoholu czy palenie papierosow. Należy wyksztalcic również poczucie zdrowia, sily i radosci z zycia.

Andragogika zdrowia powinna wyksztalcic okreslone postawy wobec krwiodastwa, zabobonow, znachorstwa, gotowosc do pomocy innym.

Dla zachowania zdrowia wazne jest poddawanie się badaniom okresowym.

Wychowanie doroslych do zdrowia powinny realizowac placowki sluzby zdrowia, organizacje i stowarzyszenia spoleczne takie jak :

• polski czerwony krzyz

• Spoleczny komitet Antyalkoholowy

• Towarzystwo Turystyki

• Ochotnicze straze pozarne

, a także instytucje oswiaty doroslych ( teatry, kluby ). Również Panstwowa Inspekcja Pracy która chroni ludzi przed niebezpiecznymi warunkami pracy, zla higiena pracy realizuje wychowanie doroslych.

Na koniec wimienie klasyczne nazwiska ludzi zajmujacych się ta tematyka. Prof. Maciej Demel zajmujacy się teoria sportu i klutury fizycznej, zaproponowal nauke pedagogiczno-medyczna. Prof. Kasprzak zajmujacy się zagadnieniami higieny szkolnej i pracy. Hanna Waltendowa która jest szefem Panstwowego Instytutu Higieny w Warszawie.

Przedmiotem refleksji andragogiki zawodowej jest ZAWOD, czyli wykonywane przez czlowieka czynnosci (zespol czynnosci na podstawie okreslonych kwalifikacji, w celach zarobkowych. Zakres czynnosci wyplywa ze spolecznego podzialu pracy. Sa to tez czynnosci spoleczne pozadane. Obecnie zawod stal się wartoscia, istnieje takie zjawisko, jak : PROFESJONALIZACJA SPOLECZENSTWA, które polega na podziale spoleczenstwa na zawody, podzial ten jest obecnie dominujacy w szpoleczenstwie i wyparl nawet inne podzialy (klasowe, religijne itd.). Kiedys istnial podzial spol. Wynikajacy z przynaleznosci do danego stanu wynikajacego z urodzenia.

W rozwoju zawodowym spol. Istnieje ewolucja która idealnie można zobrazowac na przykladnie 3 grup zawodowych (CLARK). Pierwsza grupa (I) to zawody pierwotne do których zaliczamy rolnictwo, wybolostwo, lesnictwo i myslistwo.

Druga grupa ( II ) to zawody wtorne czyli przemyslowe ui budowlane, w sredniowieczu było to rzemioslo, obecnie sa to zawody zwiazane z transportem i handlem. Trzeci typ ( III ) zawodow, to zawody uslugowe, czyli uslugi gospodarcze, kulturalne, zdrowotne itp. Ewolucje zawodowa można najlatwiej przestawic graficznie w formie piramidy :

ok ok. 1860

DZIŚ

Jak widac piramida ulegla odwroceniu. Coraz wiecej wykonywanych jest zawodow pierwotnych, co spowodowane jest glownie postepem techniki i zjawiskiem automatyzacji i automacji.

Automatyzacja jest to wprowadzenie automatow na stanowiska pracy, automaty te zastepnuja ludzi. Automacja natomiast jest to wprowadzenie na stanowiska pracy tzw. „maszyn myslacych”.

Pojawia się tu zjawisko strukturalnego bezrobocia które dotyczy w najwiekszym ztopniu ludzi najnizej wyksztalconych, którzy powinni się przekwalifikowac, a w tym wlasnie ma im pomoc andragogika zawodowa (wogole oswiata doroslych). Obecnie bezrobocie w Polsce wynosi 20,5%. Prognozuje się, ze będzie wzrost bezrobocia w rolnictwie, a ilosc osob w dziale uslugowym wzrosnie.

Klasyfikacja zawodow.

W genewie od 1919r istnieje Miedzynarodowa Organizacja Pracy, do ktorej należy 180 panstw, w tym także Polska. Organizacja ta zajmuje się opisem zawodow i czynnosci obejmujace zawody.

Chroni również pracownikow, zajmuje się praca, ochrona dzieci i kobiet w pracy. Organizacja ta zainicjowala klasyfikacje zawodow i specjalnosci. W 2003r powstala najnowsza klasyfikacja zawodow i specjalnosci. Wyrozniono 10 glonych grup zawodowych, 1636 zawodow. Ostatnio zauwazono zjawisko polaryzacji polegajace na poglebieniu się zawodow i specjalnosci z jednoczesnym rozwojem zawodowym w kierunku tworzenia zawodow kompleksowych.

Za poczatki uniwersytetu Powszechnego można by uznac przelom XVIII i XIX w. W wyglaszanych przez profesorow uniwersyteckich wykladow przeznaczonych dla szerokiej publicznosci. Wyklady te były poczatkowo nie zwiazane ze soba, jednakze uznano, iż maja (w takiej formie) nie wielki wplyw wychowawczy wiec przeksztalcono je w cykle wykladow, z których powstaly wlasnie uniwersytety powszechne.

Wyroznia się 2 typy UP :

• pierwszy rodzaj/typ pojawil się w Anglii w 1820r, kiedy to zwolennicy R.Owena zakladali tzw. Instytuty mechanikow, które były przeznaczone dla robotnikow. Wiedza jaka była tam podawana to przede wszystkim przyrodnicza i ogolnoksztalcaca. Instytuty te nazywane sa pierwszymi uniwersytetami powszechnymi. Jednak ze, zlikwidowano je w 1829 ponieważ rzad obawial się uswiadomienia klasowego robotnikow. Pierwszy Uniwersytet powszechny powstal we Francji w 1898r i jego forma była podobna wlasnie do instytutow mechanikow. Na terenie Francji zaczely pojawiac się placowki podobnego typu. Wszystkie te placowki zrzeszono w Towarzystwo Uniwersytetow Powszechnych

• Drugi typ UP powstal w Cambridge w roku 1873 w Anglii i nosil nazwe UNIWERSYTET ROZSZERZONY. Ten typ powstal dzieki wykladom J.Stuarda który glosil je w roznych miastach Anglii. UP rozszerzone dzialaly przy już istniejacych iniwersytetach.

Pod koniec wieku XIX prawie we wszystkich krajach Europy dzialaly uniwersytety powszechne w formie niezaleznej od istniejacych już uniwersytetow (jako powszechne) bądź przy uniwersytetach jako rozszerzone. W polsce pierwsze odczyty publiczne bylyw II polowie XVIII w. A pod koniec wieku XIX przerodzily się w UP. Inicjatywa zalozenia uniwersytetu powszechnego wyszla od studentow Lwowskich, którzy w 1989r zalozyli Towarzystwo Uniwersytetu Ludowego im. A Mickiewicza. W 1899 wygloszono tam 85 prelekcji z tematyki przyrodnictwa i nauk humanistycznych, oraz spolecznych. W okresie II rezeczypospolitej istnialy w polsce uniwersytety powszechne prowadzone w miescie przez samorzady terytorialne a także Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego. Natomiast na wsi UP były prowadzone przez Zwiazek Mlodziezy Wiejskiej RP.

Po drugiej wojnie swiatowej Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego zostalo reaktywowane i prowadzilo UP. W 1950r zostalo zalozone Towarzystwo Wiedzy Powszechnej które w siedem lat po zalozeniu (1957) zorganizowalo 155 UP. Towarzystwo to (TWP) prowadzilo 3 rodzaje UP :

1. uniwersytety wielkomiejskie, które obejmowaly studia oswiatowe, kursy jezykow obcych itp.

2. Uniwersytety o charakterze ogolnoksztalczacym, glownie dla wsi i w malych miasteczkach

3. Telewizyjny Uniwersytet Powszechny prowadzacy zajecia dwa razy w tygodniu w telewizji.

Uniwersytety powszechne to nie tylko placowki ogolnoksztalcace, sa tez i takie UP, które specjalizuja się w jednej dyscyplinie wiedzy lub prowadzone sa dla jakis okreslonych srodowick, np. rolnicze, dla rodzicow itp.

Uniwersytety powszechne to instytucje bezinteresownego ksztalcenia, daja dobre efekty gdyz potrzeby oswiatowe doroslych maja wplyw na ich programy. Na UP stosuje się tradycyjne metody pracy jakimi sa wyklady i pogadanka. Najwieksza trudnosc z jaka się borykaja UP zarówno w Polsce jak i za granica to brak wlasnych budynkow i zaplecza dydaktycznego. Problemem jest również brak stalej kadry wykladowcow.

Doksztalcanie i doskonalenie zawodowe ma na celu, zapewnienie stalego rozwoju czlowiekowi doroslemu. Nieustanny rozwoj techniki i gospodarki nie pozwala na stagnacje. Czlowiek już w kilka lat po ukonczeniu studiow może czuc się niedostatecznie wykwalifikowany. Dlatego tez każdy zaklad pracy powinien stwarzac swoim pracownikom mozliwosc calozyciowego rozwoju. W Polsce istnieje 10 instytutow doskonalenia pracownikow MPK, 300 osrodkow doskonalenia zawodowego, w tym :

• osrodki szkoleniowo-wypoczynkowe

• Osrodki hotelowo-konferencyjne.

Istnieje również MISTIA czyli malopolski Instytut Doskonalenia Kadr Zawodowych, mamy również 49 wojewodzkich osrodkow doradctwa, 49 osrodkow doskonalenia kadr medycznych i inne.

Wszystkie osrodki doskonalenia zawodowego sa podzielone na branze, a tam się tworza swoiste systemy edukacyjne. Wyroznia się 3 szczeble (mikrosystemy) doskonalenia zawodowego :

1. poziom (szczebel) zakladowy, jest to ksztalcenie wprowadzonych do zawodu ludzi, ksztalcenie to odbywa się w zakladzie (może to być np. danie mlodemu pracownikowi patrona) i wiaze pracownika z zakladem emocjonalnie

2. Poziom wojewodzki, lokalny, tregionalny inaczej szczebel ponad zakladowych i miedzy zakladowych instytucji, sa to osrodki doskonalenia pracownikow w roznych miejsach w kraju

3. Poziom centralny jest to osrodek glowny sprawujacy funkcje koordynujaca wobec nizcszych szczebli. Okresla jednak te sposoby oddzialywan.

W Polsce istnieje ok. 40 branz, w kazdej sa 3 szczeble doskonalenia zawodowego i osobny podsystem edukacyjny.

Obecnie tworza się miedzynarodowe osrodki szkolenia kadr. Np. w telekomunikacji czy administracji. Tworzy się wiec swiatowy system doskonalenia kadr.

System doskonalenia zawodowego musi być wieloszczeblowy. Dla kazdego zawodu wypracowane sa systemy szczeblowe (każdy szczebel prowadzi do kolejnego). Podam teraz przyklady takich szczebli zawodowych nauczyciela:

1. Nauczyciel starzysta

2. Nauczyciel kontaktowy

3. Nauczyciel mianowany

4. Nauczyciel dyplomowy

5. Asystent

6. Adiutant =dr.

7. Docent

8. Profesor

Z przejsciem z 1-go szczebla na drugi musi być zwiazany odpowiedni awans, gratyfikacja finansowa.

Doskonalenie nauczycieli może przebiegac w nastepnujacy sposób. Na poczatku nauczyciela edukuje dyrektor (p.zakladowy), nastepnie nauczyciel może przystapic na zajecia w wojewodzkim osrodu doskonalenia kadr nauczycielskich (p.wojewodzki), co podlega pod Centralny Osrodek Doskonalnia Nauczycieli/

Wyroznia się kikla form doskonalenia: może to być praca (uczenie się poprzez wykonywanie zawodu, doswiadczenie),

• praktyka, -poradnictwo, -kursy, -konferencje , -seminaria.

• Osiagniecia na doskonaleniu zaleza od wymagan.

SZKOLNICTWO DLA PRACUJACYCH

Po II wojnie szkoly podstawowe dla pracujacych zyskaly ogromna popularnosc po wojnie. Sugeorowano jednak ze szkola podstawowa dla doroslych trwa za dlugo i ma zla nazwe, Dlatego wprowadzono PODSTAWOWE STUDIUM ZAWODOWE, było jednoroczne, zmieniona nazwa po to, by było inne podejscie uczacych się doroslych do tej szkoly. Dolozono do programu przedmioty zawodowe. PO ukonczeniu uczen dostawal zgode na egzamin na robotnika kwalifikowanego (22 zawody). Myslano, ze ludzie uderza do tej szkoly ale tak się nie stalo. Tworzono zasadnicze szkoly zawodowe (rozwoj lata 80), szkoly technicznje dla doroslych (maleje liczba tych szkol), szkoly licealne dla doroslych (najwiekszy rozwoj 79 lata), masowy rozwoj szkolnictwa wyzszego (lata90) i obecnie wystepuje rozkwit tego szkolnictwa, zawrotny rozwoj studiow podyplomowych (od lat 70 ).

Pod koniec lat 50 wprowadzono przepis nakazujacy pracodawca wysylanie swoich ludzi bez wyksztalcenia podstawowego do podstawoego studium zawodowego.

W 1999r calkowita likwidacja 3 letnich szkol podstawowych, wprowadzenie jednorocznych szkol bez egzaminu na kwalifikowanego robotnika, ale z mozliwoscia kontunuacji nauki na studiach.

Po II wojnie duzy rozwoj szkolnictwa zarówno jakosciowy jak i ilosciowy który polega na tym, ze rozne formy szkolnictwa zostaly opracowane. Szkoly mialy duza autonomie programowa. Po 1950r dokonano unifikacji szkolnictwa, uleglo to zarzuceniu w latach 90. Od 1976r nastapil regres szkolnictwa doroslych. Zaczeto stosowac sposoby przeznaczone dla dzieci i mlodziezy. Aby zapobiec regresoi wprowadzono szybkie kursy dla doroslych. Regresem nie zostalo objete szkolnictwo wyzsze, szkoly pomaturalne, szkoly podyplomowe.

Pod koniec lat 90 wrocono do ksztalcenia semestralnego.

DROZNOSC SZKOLNICTWA - polega na tym, ze systemy organizacyjne sa tak uksztaltowane, aby absolwenci na kazdym szczeblu ksztalcenia mogli się dalej uczyc. Zasada droznosci to szkolnictwo srednie dla absolwentow szkol zawodowych, szkolnictwo wyzsze dla absolwentow szkol srednich, chodzio nie zamykanie drogi do dalszej nauki.

Punkty konsultacyjne - sa to filie szkol wyzszych w malych miejscowosciach. Sa one osrodkami zycia akademickiego w malych miejscowosciach. Można tam się uczyc na 1 i 2 roku na pozostale 3 trzeba wrocic do uczelni maciezystej. Punkty te stwarzaly szanse zatrudnienia wybitnych nauczycieli, administratorow zamieszkalych w tych miejscowosciach. Na 100 uczelni było 400 punktow konsultacyjnych, w 124 miastach, istnialy nawet w srodowiskach wiejskich.

Zmiany jakosciowe w edukacji doroslych :

• szkoly dla doroslych miescily się w budynkach szkol dla dzieci i mlodziezy

• program dostosowany do potrzeb doroslych, inne podreczniki

• prowadzi się kursy doksztalcajace dla nauczycieli którzy maja uczyc doroslych.

Obecnie w szkolnictwie dla doroslych jest duzo osob mlodych. Uczniowie sa zroznicowani pod względem wieku doswiadzenia zyciowego, przerwy w nauce, stazu zawodowego. Wszystkich uczacych się doroslych laczy to, ze sa w szkole zmeczeni i znudzeni. Wynika to z obowiazkow jakie maja w pracy w rodzinie w spoleczenstwie.

Trzeba ksztalcac doroslych przeciwdzialac zmeczeniu i znuzeniu.

ZASADA KSZTALCENIA DOROSLYCH

• uzadenie sal z dobrym oswietleniem i kolorami scian

• specyficzna organizacja metod nauczania, ciagla ich organizacja

• wykozystanie doswiadczenia doroslego ucznia

• korzystanie z programow radiowych i telewizyjnych.

Praca samorzadowa w szkolach dla pracujacych decyduje o przygotowaniu programu szkolnego.

Praca wychowawcza ma na celu obudzic wiare we wlasne sily wpoic SAVOIR VIVE, sprzyjac kontaktom z kultura.

SAMOKSZTALCENIE

Polecie samoksztalcenia uleglo ewolocju i sprecyzowani. Niesiolowski jako pierwszy rozroznia samoksztalcenie i samowychowanie. Samoksztalcenie to prszyswajanie wiedzy, informacji, umiejetnosci i zdolnosci poznawczych. Samowychowanie zas, to wyrabianie pogladow, postaw, jest to ksztaltowanie swojeg charakteru. Jednakze, mimo rozroznienia obydwa te procesy tworza calosc, czyli obejmuja caloksztalt osobowosci czlowieka. Wazne jest jednak, rozroznienie na procesy samoksztalcenia i samouctwa, które blednie w mowie potocznej stosuje się zamiennie. Samouctwo to uczenie się, często przypadkowe i nie zamierzone, bez znajomosci celow tresci i metod, jest to nabywanie podstawowych / elementarnych informacji i umiejetnosci nie zawsze prowadzacych do wybitnych umiejetnosci. Natomiast samoksztalcenie jest o wiele lepsze (niż samouctwo) gdyz w nim znane sa cele, kryteria doboru tresci i metody, sa to racjonalne oddzialywania na osobowosc. Samoksztalcenie wymaga spelnienia pewnych warunkow, ze względu na to, ze jest to proces trudny, wymagajacy przygotowania i dobrowolny ooczywiście potrzebne sa : - mocny charakter, silna wola, ogromna samodyscyplina, motywacja i dojrzalosc intelektualna. Istnieje wiele rozumien samoksztalcenia. Rozumienie tradycyjne, uwaza ze proces ten dotyczy jedynie rozwoju intelektualnego. Natomiast rozumienie wpolczesne uwaza, ze samoksztalcenie obejmuje 6 stref, a mianowicie rozwoj umyslowy, fizyczny, etyczny, zdrowotny, moralny i spoleczny. Istnieje wiele rodzajow i sposobow samoksztalcenia, jednym z nich jest czytanie i studiowanie, innym sluchanie odczytow, drugiego czlowieka (również w rozmowie prywatnej) i dyskutowanie. Kolejnym sposobem jest pisemne opracowanie zagadnien polegajace m.in. na robieniu notatek ze wszystkich zrodel, innym rodzajem jest uczestnictwo w zyciu kulturalnym (kino, teatr) oraz czerpanie wiedzy z roznych zrodel takich jak radio, film, internet, sypozja itp.

Jeszcze innym sposobem samoksztalcenia jest obserwacja procesow naturalnych, lub wlasne badnia, kolejny rodzaj to rozmyslania wlasne, kolekcjonerstwo i praca zarówno zawodowa, spoleczna jak i domowa.

Proces samoksztalcenia może odbywac się indywidualnie bądź zbiorowo, za przykład tego drugiego mogą posluzyc kola samoksztalcenia mlodziezy wiejskiej. Proces samoksztalcenia powinien się skladac z 4 etapow :

I )diagnoza wstepna, okreslajaca wady i zajety nandydata do samoksztalcenia

II ) opracowanie koncepcji samoksztalcenia.

III ) realizacja podjetej koncepcji

IV ) ocena - autoocena.

Obecnie rozwoj cywilizacyjny spowodowacl wydluzenie przecietnego zycia czlowieka. Ludzie starzy pozostawieni ze spora iloscia wolnego czasu borykaja się z koniecznoscia ciaglego przystosowywania się do szybkich i naglych zmian ekonomicznych, spolecznych, a także z problemem osamotnienia. Badania wykazuja, ze aktywnosc kulturalno-oswiatowa ludzi starszych podnosi poziom i pozytywnie warunkuje adaptacje do starosci. Samoksztalcenie seniorow w przewazajacej czesci realizowane jest przez czytelnictwo prasy i ksiazek o tematyce glownie ich dotyczacej i którymi się interesuja. Informacje zaczerpniete z czytelnictwa daja im wiedze o aktualnych Wydazeniach spolecznych, politycznych i ekonomicznych co ulatwia im odnalezienie się w otaczajacej ich rzeczywistosci. Dzialalnosc samoksztalcenia wzmacnia u osob starszych poczucie wartosci i pozwala odnalezc gdzies utracony sens zycia.

Samoksztalcenie ludzi starszych opiera się glownie na drodze ksztalcenia niesystematycznego, nie formalnego, np. w zajeciach edukacyjnych organizowanych w stowarzyszeniach lub org. Spolecznych, albo poprzez aktywnosc „samotnicza” oebjmujaca czytanie i ogladanie telewizji

Wypowiedz oparta na:

• Wykladach

• Artykule A.Chabior „samoksztalcenie ludzi starszych” w ksiazce T.Aleksander „Andragogiczne problemy wspolczesnosci”

• T.Wujek „wprowadzenie do pegagogiki doroslych”

(rodz.4 z czesci 3)

PROBLEMATYKA KSZTALCENIA KURSOWEGO

Co to jest kurs - forma ksztalcenia doroslych

Cechy KURSOW :

• krotka forma ksztalcenia ( 30-600h -krotkie do 70h, srednie 70-150h, dlugie ponad 150h)

Forma krotsza niż kurs to szkolenie (1-29h)

• konkretnosc nauczania programu

• Wysoki stopien instytucjonalizacji

• Kurs konczy się egzaminem

• Wielosc organizatorow

• Roznorodnosc kursow.

3mln.ludzi rocznie - na kursach zawodowych

KATEGORIE KURSOW

• zawodowe : -przyuczajace, wyuczajace, doskonalenie

• Kursy ze względu na poziom ksztalcenia : I stopnia - wiedza na poziomie zasadniczym, II stopnia - wiedza zawodowa (techniczna), III stopnia - wiedza zawodowa na poziomie akademickim.

• Kursy jezykowe

• Kursy potrzeb wlasnych i zainteresowan : -Kursy prawa jadzy, -kursy kroju i szycia, -kursy gotowania, -kursy tanca

Ogranizacja i metodyka ksztalcenia kursowego.

• odbywa się w wynajetych salach, glownie szkolnych lub w Osrodkach Szkolenia Kadr

• Zapopatrzenie uczacych w pomoce naukowe

Kurs może być :

• w oderwaniu od pracy

• organizowany w zakladzie pracy

• wyjazdowy

• kurs za który placi uczelnia i kurs za który placi pracodawca.

Do 1/3 zawodow w polce przygotowywuja jedynie kursy

(+)-elastycznosc -szybko reaguja na okreslone poterzeby

(-)-drogie -bo na najnowszym sprzecie.

ANDRAGOGIKA POROWNAWCZA

Andragogika jest o wiele bardziej zintegrowana z innymi krajami niż szkolnictwo dzieci i mlodziezy. Jest wiele wiecej powiazan i daleko posunieta wspolpraca, sa nawet czasopisma miedzynarodowe.na swiecie jest około 123 pisma dotyczace oswiaty doroslych. Czolowym pismem jest „aduls learning” czasopismo angielskie opisuje edukacej doroslych w roznych krajach.

Wybitne osobowosci zajmujace się andragogika doroslych:

• Olga Czerniawska zajmuje się andr. Wloska

• lucjan turos

andr. krajow skandynawskich

• prof. Półturzycki zajmowal się edukacja doroslych za granica ,opisal edukacje w Kazachstanie , Azerbejdżanie , Gruzji

w angli oswiata doroslych powiasla najwczesniej. Stawia się rozne hipotezy dlaczego.uwaza się ze wplyw na to może mieć pozycja angli na swiecie, jezyka. 1570 pierwsze szkoly w angli dla doroslych.

W angli powstawalo wiele pomyslow dotyczacych edukacji dorosłych te rozprzestrzeniały się na świecie. Rozwiązania angielskie były trafne i wzorowano się na nich w wielu krajach; austria, krolestwa poludniowej ameryki, kanada,indie.

Anglia ponadto stworzyla bardzo bogaty ruch spoleczny realizowany przez rozliczne stowarzyszenia zajmujące się oswiata doroslych.

Anglia ma już 400 letnia tradycje dotyczaca oswiaty doroslych.

Formy kształcenia dorosłych w Anglii

• szkoly wieczorowe , niedzielne -typu podstawowego i sredniego

• studnia podyplomowe (150 tys sluchaczy w zeszlym roku)

• instytuty wieczorowe - sa to roczne szkoly,dobrowolne, cos jak uniwersytety wszechnicowe

• centra edukacji narodowej,sa to zawodowe szkoly wyzsze ksztalcace robotnikow

• kolegia rezydencjalne

• the woman's instytut, wyprofilowane na problematyke kobiet , jest ich ok. 500 tys

• uniwersytet otwarty zalozony w 1971 pod londynem.300 tys studentow 7 tys pracownikow naukowych. Slucha się radnia tv cd.

POPULARYZACJA

Popularnie - jasno, zrozumiale, przystępnie, klarownie

Popularyzowanie- wykłady prowadzone przystepnie dla ludzi nie zaznajomionymi z tematem

Popularyzacja - upowszechnienie nauki, techniki , sztuki. Działalnosc oswiatowa, dzieki ktorej okreslone tresci staja się jasne i dostaja się do spoleczenstwa.

3 strategie popularyzacji to ;

udostępnienie - dbanie o to aby pene tresci znalazly się w zasiegu odbiorcy. Spotkanie ludzi z nauka i sztuka w muzeum, techniką w osrodkach prezentujacych najnowszą technike itd.

Uprzystepnienie- zrozumienie mysli ludzkiej w danym dziale techniki lub sztuki, nauczenie patrzenia na dane dzielo, latwy i przystepny jezyk popularyzacji

Upowszechnienie.

Powstanie i rozwoj popularyzacji :

• xv wynalezienie druku ( masowe drukowanie ksiazek i prasy)

• wdrazanie i upowszechnianie ksztalceniea elementarnego. Wprowadzenie obowiazku szkolnego

• pojawienie się srodkow masowego przekazu

• komputeryzacja swiata , internet

Rodzaje popularyzacji w zależności od formy przekazu ;

Przez slowo, druk ,obraz ,dzialanie (badania , tworczosc, praca)

Popularyzatory to : szkoly wyzsze , biblipteki , muzea , srodki masowego przekazu , stowarzyszenia naukowe i regionalne.

III z trzeciego typu

II zaw.wtorne

I zawody pierwsze

III

II

I

---