USTRZYKI MOJE


Akademia Górniczo-Hutnicza

w Krakowie

0x01 graphic

WYDZIAŁ WIERTNICTWA NAFTY I GAZU

0x01 graphic

Sprawozdanie z praktyki eksploatacyjnej-Ośrodek kopalń Ustrzyki Dolne

Bałuka Mariusz

ROK III

Gazownictwo Ziemne

W Polsce nie stwierdzono dotychczas dużych zasobów ropy naftowej, chociaż to właśnie polskie Karpaty prawie półtora wieku temu były kolebką światowego górnictwa naftowego.

Karpaty i ich przedgórze należą do jednego cyklu rozwoju geosynkliny alpejskiej. Na omawianym obszarze geosynklina ta rozpościerała się między platformą wschodnioeuropejską, a krystalicznym i paleozoiczno-mezozoicznym obramowaniem pra-Karpat od strony południowej. Na południu podłożę wyłania się dziś w formie masywów krystalicznych krystalicznych Karpatach wewnętrznych ( Tatry, Małe Karpaty), na obszarach północnych zaś na powierzchni występują osadowe skały podłoża.

Najniższe kredowe ogniwa fliszu leżą na podłożu dotychczas jeszcze nie poznanym.

Prace poszukiwawcze na przedgórzu w pobliżu Karpat dostarczyły dowodów, że część fliszu, zwłaszcza w części środkowej, leży na utworach mezozoicznych (trias, jura, kreda), ku zachodowi i wschodowi natomiast na utworach paleozoicznych (kambr - perm) i prekambryjskich (archaik ,proterozoik ), a zwłaszcza na skałach krystalicznych.

Cechą charakterystyczną osadów fliszowych w Karpatach jest na ogół ich ciągłość sedymentacyjna , trwająca od dolnej kredy do oligocenu włącznie.

Na obszarze przedgórza Karpat brak jest ciągłości sedymentacyjnej. Kiedy w geosynklinie karpackiej tworzyły się osady dolnej kredy, obszar przedgórza był lądem, gdyż zalew morski rozpoczął się tu dopiero w górnej kredzie, starsze więc utwory podłoża uległy w tym okresie silnej erozji.

W paleogenie na przedgórzu nastąpiła ponownie przerwa sedymentacyjna , gdy w basenie fliszowym nadal gromadziły się osady. Dopiero w neogenie tworzy się na przedpolu Karpat olbrzymie zapadlisko, trwające przez cały ten okres. Karpaty fliszowe są już w tym czasie wydźwignięte i częściowo erodowane, a materiał erozyjny znoszony jest z nich do powstałego zapadliska przedgórskiego

W budowie geologicznej Karpat na obszarze Polski wydzielono tzw.

Karpaty wewnętrzne, do których zalicza się Tatry i Podhale , oraz

Karpaty zewnętrzne czyli fliszowe.

Pomiędzy tymi jednostkami leży Pieniński Pas Skałkowy .Sfałdowanie Karpat wewnętrznych nastąpiło pod koniec kredy , zewnętrznych pod koniec trzeciorzędu i w dolnym miocenie.

Skały budujące Karpaty są zbudowane ze skał piaskowcowo-łupkowych wieku kreda-oligocen. Ruchy górotwórcze rozbiły Karpaty na szereg płaszczowinowych jednostek tektonicznych nasuniętych i obalonych w kierunku północnym . Jednostki te to:

W Karpatach odkryto łacznie 67 złóz ropy naftowej i 15 złóż gazu ziemnego.

Ze względu na brak znaczących odkryć nowych złóż w Karpatach nastąpił stopniowy regres w wydobyciu ropy naftowej i gazu ziemnego. W 1995 roku wydobyto około 80 tys. ton ropy naftowej (w tym SZGNIG 49 tys. ton , KZGNIG -32 tys. ton) wydobycie to stanowi około 40% wydobycia PGNIG (ZZGNIG wydobył w 1995 roku 99tys. ton ropy naftowej ). Wydobycie SZGNIG stanowi około 26% wydobycia ropy w PGNIG, natomiast wydobycie gazu ziemnego około 36%wydobycia PGNIG (w 1995 roku wydobyto : PGNIG-4 482 mln m3 gazu , SZGNIG- 1 601 mln m3 ).

W latach 1980-1990 prace poszukiwawcze koncentrowały sie na głebokościach 2500-5000 m . Przystapiono do zbadania znanych z Karpat Wschodnich (Ukraina ) głębokich fałdów typu Borysław-Dolina . Wykonano w tym celu m.in. dwa najgłębsze w Polsce otwory wietnicze : Paszowa 1 - 7210 m i Kuźmina 1 - 7541 m . Wiercenia te nie potwierdziły istnienia fałdów wgłębnych , jednak problem ich poszukiwań pozostaje nadal otwarty.

Obszar perspektywiczny polskich Karpat fliszowych wynosi około 19 tys. km2. W brzeżnej części Karpat za najbardziej perspektywiczne , poza utworami fliszu , uznać należy podłoże paleozoiczne , zwłaszcza wapienie i piaskowce karbonu dolnego oraz wapienie i dolomity dewonu. W środkowej części Karpat perspektywiczne są utwory mezozoiczne , szczególnie kredowe (piaskowce cenomanu ) i jurajskie (wapienie, dolomity,Piaskowce ).

W zapadlisku przedkarpackim w utworach miocenu występuja złóża wysokometanowego gazu ziemnego, a w utworach podłoża miocenu złoża gazu ziemnego i ropy naftowej.

Ropa naftowa występuje w Karpatach w wąskich , przeważnie stromo stojacych , ponasuwanych na siebie i złuskowanych fałdach. Fałdy te poprzecinane są zwykle dyslokacjami podłużnymi i poprzecznymi , tworzacymi bloki.

W Karpatach fliszowych skałami macierzystymi mogącymi generować węglowodory są:

Badania geochemiczne świadczą , że w skałach tych w wyniku przeobrażenia substancji organicznej powstała ropa naftowa i gaz ziemny.

Poziomy skał zbiornikowych występują wśród następujących jednostek stratygraficznych :

Najbardziej zasobne w ropę naftową są dotychczas piaskowce kliwskie występujące wśród łupków menilitowych , piaskowce ciężkowickie oraz piaskowce dolnej i górnej kredy.

W dniach od 12 do 16 .VII. 1999 roku odbywaliśmy praktykę w Ośrodku Kopalń Ustrzyki Dolne, który to ośrodek podlega pod Sanocki Zakład Górnictwa Nafty i Gazu w Sanoku.

Po przywitaniu nas przez kierownictwo ośrodka, oraz omówieniu spraw organizacyjnych dowiedzieliśmy się o organizacji pracy i zadaniach ustrzyckiego ośrodka a także na temat budowy geologicznej tamtego terenu.

Schemat organizacyjny oddziału SZGNiG:

W skład ustrzyckiego Ośrodka Kopalń wchodzą:

Budowa geologiczna Ośrodka Kopalń Ustrzyki Dolne:

JEDNOSTKA ŚLĄSKA

Największa część Karpat zajmuje jednostka śląska. Od południa przykryta jest przez płaszczowinę magórską, a na północy dochodzi do brzegu Karpat i z tego powodu jednostka ta zwęża się w kierunku zachodnim.

Cechą charakterystyczną jednostki śląskiej jest pełny rozwój utworów fliszowych od dolnej kredy do oligocenu włącznie oraz ich odrębne wykształcenie litologiczne w porównaniu z pozostałymi jednostkami.

Kreda dolna — w obrębie tej serii wydzielono warstwy:

Szczególne znaczenie mają warstwy lgockie i wierzowskie, których skały piaszczyste zawierają ropę naftową, np. W złożu Grabownica.

Kreda górna — reprezentowana jest przez warstwy istebiańskie, zwane także czarnorzeckimi, zawierające w wielu fałdach gaz ziemny lub ropę naftową (złoże Strachocina, Roztoki, Osobnica).

Paleocen — eocen

Oligocen — reprezentowany przez warstwy krośnieńskie.

W jednostce śląskiej skałami macierzystymi dla węglowodorów są czarne łupki dolnej kredy oraz lupki menilitowe zawierających do kilu procent substancji organicznej.

Część południowo — wschodnia jednostki nazywana jest centralną depresją karpacką, która wypełniona jest warstwami krośnieńskimi.

W jednostce śląskiej odkryto 37 złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, w tym do SZGNiG należą:

1) Sanok Zabłotce,

2) Strachocina,

3) Turze Pole

4) Grabownica.

5) Grabownica Wieś,

6) Stara Wieś,

7) Mokre,

8) Tarnawa — Wielopole,

9) Czarna,

l0) Lipie.

11) Rajskie,

12) Wetlina.

13) Zatwarnica,

14) Bystre.

15) Dwernik.

Złoża od 7 do 15 leża w centralnej depresji karpackiej.

Zwiedzanie Ośrodka intensyfikacji Wydobycia w Sanoku

Ośrodek Intensyfikacji Wydobycia (Serwis Stymulacyjny) jest jedyną jednostką w kraju, wykonującą pełny zakres zabiegów stymulacji wydobycia w otworach wiertniczych. Dysponuje najnowszymi technologiami w zakresie projektowania i przygotowania zabiegów stymulacyjnych. Posiada również nowoczesny zestaw sprzętu zabiegowego, który wraz

Serwis Stymulacyjny oferuje następujące usługi stymulacyjne:

Wysoka jakość wykonywanych prac stymulacyjnych zapewnia doskonale przygotowany, posiadający duże doświadczenie personel oraz nowoczesny, dysponujący wysokimi parametrami technicznymi sprzęt zakupiony u renomowanych, światowych producentów takich jak Steward & Stevenson, Hydra Rig, Gardner Denver, TEXAS OIL TOOLS, Quality Tubing Inc., Dowell Schlumberger, CAT. oil, RES, Drexel.

Spełnienie technologicznych i jakościowych wymagań stawianych przez dzisiejsze techniki stymulacyjne zapewniają nowoczesne urządzenia, będące w posiadaniu serwisu Stymulacyjnego. Wyposażenie to zapewnia światowy standard wykonania większości zabiegów stymulacyjnych. Podstawowym zestawem sprzętu zabiegowego są urządzenia firmy Steward & Stevenson, umożliwiające wykonywanie zabiegów hydraulicznego szczelinowania, kwasowania i hydroperforacji.

W skład zestawu wchodzą:

Agregaty pompowe

350 at -8,97 BPM (1427 l/min)

210 at -14,96 BPM (2379 l/min)

Manifold

Blender

Sterowane komputerowo urządzenie mieszające i podające płyn zabiegowy na agregaty pompowe, zamontowane na samochodzie Mercedes.

Transporter piasku

Pojemnik do transportu oraz podawania materiałów podsadzkowych, zamontowany na naczepie.

Urządzenie sterująco rejestrujące

Urządzenie sterująco rejestrujące zamontowane w mikrobusie. Wyposażone w układy pomiaru, monitorowania i rejestracji parametrów technologicznych w czasie zabiegu oraz zdalnie sterujące pracą urządzeń zabiegowych.

Układ pomiarowy rejestruje:

Rejestracja odbywa się na dysku oraz na taśmie papierowej. Wykorzystując dane rejestrowane w czasie rzeczywistym przy pomocy urządzenia rejestrującego posiadamy możliwość kontroli poprawności przebiegu zabiegu i jego zgodności z projektem technologicznym. Możliwości takie daje nam pakiet oprogramowania do projektowania zabiegów hydraulicznego szczelinowania i szczelinowania cieczą kwasującą FRACPRO. Projektując zbieg przy pomocy pakietu FRACPRO mamy dostęp do najnowszych osiągnięć w dziedzinie wykonywania szczelinowań oraz do bazy danych obejmującej płyny i materiały zabiegowe wykorzystywane przez największe światowe firmy serwisowe. FRACPRO pozwala nam na bieżąco kontrolować przebieg zabiegu oraz zmieniać parametry technologiczne podczas wykonywania zabiegu.

Urządzenie z elastycznym przewodem `Coiled Tubing'

Zestaw służący do zapuszczania elastycznego, stalowego przewodu do odwiertu. Zamontowany jest na naczepie wraz z dżwigiem teleskopowym i wyposażeniem pomocniczym.

Przy wypłukiwaniu wyrabianiu zasypów oraz wykonywania zabiegów kwasowania z urządzeniem współpracuje pompa nurowa Gardner-Denver o maksymalnym wydatku tłoczenia 290 l/min przy ciśnieniu 210 bar oraz maksymalnym ciśnieniu roboczym 700 bar.

Jednostka azotowa NITROGEN

Urządzenie do zatłaczania ciekłego azotu zamontowane na samochodzie Kenworth.

Elektrownia Wodna Solina

Zbiornik wodny Solina jako zbiornik retencyjny górski charakteryzuje się małą powierzchnią a dużą głębokością. Głównym celem zbiornika retencyjnego jest wyrównanie odpływu rzecznego i zgromadzenie wody w okresach jej nadmiaru (retencja), w celu wykorzystania w czasie niedoboru.

Ze względu na przeznaczenie wyróżnia się zbiorniki retencyjne: przeciwpowodziowe (ochrona dolin rzek przed powodzią poprzez zatrzymanie wód powodziowych w zbiorniku), energetyczne (wykorzystanie spiętrzenia wód do napędzania turbin elektrowni wodnej), żeglugowe (zapewnienie odpowiedniej głębokości rzeki do żeglugi), komunalno - przemysłowe (magazynowanie wody pitnej i do celów przemysłowych dla ośrodków miejskich ) i wielozadaniowe.

Podstawowym parametrem zbiornika retencyjnego jest pojemność, przy czym wyróżnia się pojemność całkowitą i użytkową, czyli taką, którą można wykorzystać do celów gospodarczych.

Żelbetowa tama to rekordzistka na skalę krajową - jest największa w Polsce. Ma 664 m długości i 82 wysokości. Wewnątrz znajdują się spiralne rurociągi, dwie turbiny zwykłe i dwie rewersyjne, które nocą pompują wodę z powrotem, kilkadziesiąt metrów wyżej.

Powierzchnia zbiornika: 2110 ha, długość 25 km, szerokość 2,5 km, maksymalna głębokość 50 m, pojemność całkowita 471 mln m3.

Zapora została zbudowana w 1968. Wykorzystywana jest do produkcji energii elektrycznej (elektrownia o mocy 136 MW), ochrony przeciwpowodziowej i do uprawiania turystyki.

Dawna Solina spoczywa głęboko na dnie zalewu (60 m), obecna to zespół ośrodków wypoczynkowych i zapora (istnieje gmina Solina, tyle że z siedzibą w Polańczyku).

7.VII.2002 r.

Kopalnia Gazu Ziemnego - Krasne.

Kopalnia gazu ziemnego w Krasnem k/Rzeszowa rozpoczęła swoją działalność w 1964 r., kiedy został odwiercony pierwszy otwór, ( obecnie do niego zatłaczana jest woda złożowa ). Z czasem powstawały nowe otwory. W chwili obecnej jest ich 5. Gaz płynący z tej kopalni wykorzystuje się dla potrzeb miasta Rzeszowa. Kopalnia ta eksploatuje gaz z pola gazowego Krasne - Albigowa. Złoże to jest zczerpane w 90%. Obecnie eksploatuje się tu gaz czteroma odwiertami. Wydatek wynosi 22 m3 / min. Gaz eksploatowany jest rurociągami od odwiertów na teren kopalni gdzie zostaje oddzielona woda, która jest transportowana z gazem na indywidualnym oddzielaczu. Następnie gaz przechodzi w indywidualne odcinki pomiarowe, gdzie następuje opomiarowanie go, czyli indywidualny zwężkowy pomiar gazu na zwężkach pomiarowych. Znajduje się również zbiornik metanolu. Metanol służy do zapobiegania tworzenia się hydratów. Jest to zbiornik grawitacyjny i metanol jest zakraplany do gazu. Następnie woda oddziela się w indywidualnym oddzielaczu, natomiast gaz przechodzi na kolektory niskiego i wysokiego ciśnienia, tzn. na dwa indywidualne kolektory. Tam gaz jest osuszany za pomocą instalacji wtryskowej. Następnie znajdują się oddzielne instalacje technologiczne służące do przygotowania gazu do transportu, tj. instalacja do wysokiego i do niskiego ciśnienia. W tych oddzielaczach po natryśnięciu gazu glikolem, glikol jest oddawany i z tych oddzielaczy idzie do regeneracji na piec regeneracyjny. Tam glikol regenerowany jest w temp. 1540 C, odparowana jest woda, po czym glikol nadaje się do powtórnego użycia. Jest to tzw. obieg zamknięty. Następnie gaz tak na wysokim jak i na niskim ciśnieniu przechodzi w kolektory zbiorcze niskiego i wysokiego ciśnienia. Tu następuje dokładne opomiarowanie gazu przed oddaniem go do systemu. Na wysokim ciśnieniu zamontowane są przetworniki ciśnienia, różnicy ciśnień i temperatury. Przetwornik różnicy ciśnień służy do obliczenia ilości objętości gazu, którą oddajemy do systemu. Przetwornik ciśnienia i temp. służy do skorygowania tej objętości i przelicza przez kolektor na warunki normalne. Takie są założenia ogólne w transporcie. Następnie, przetworzone impulsy są za pomocą sygnałów elektrycznych przesyłane do kancelarii kopalni. Tam znajduje się przelicznik mikrokomputerowy typu magma, który zmienia, tzn. przelicza objętość na warunki normalne, następnie ten przelicznik komputerowy jest połączony w system wizualizacji tj. za pomocą komputera i tam można generować raporty które są podstawą do rozliczenia z Zakładem Gazowniczym. Kolektor niskiego ciśnienia nie jest jeszcze zautomatyzowany. Na kolektorze zbiorczym niskiego ciśnienia - opomiarowanie gazu odbywa się jeszcze po staremu. Podstawą do rozliczenia jest gazomierz typu Gazelan. Na jego podstawie następuje rozliczanie z Zakładem Gazowniczym. Na niskim ciśnieniu jest tu zainstalowany reduktor, który służy do redukcji ciśnienia bez udziału ciśnienia. Za pomocą pilota ustawia się wartość ciśnienia do którego chcemy zredukować.

Obieg wody złożowej

Woda złożowa niesiona wraz z gazem wstępnie oddzielana jest w indywidualnych oddzielaczach. Następnie wodę opuszcza się za pomocą kolektora wodnego na zbiornik pomiarowy znajdujący się na zbiorniku dużym. Tam jest opomiarowany za pomocą nacechowanej listwy. Następnie woda przechodzi na główny zbiornik o poj. 50 000 litrów, skąd po ustaniu się zatłaczana jest grawitacyjnie do otwartego interwału, który znajduje się w otworze Krasna 8, który to znajduje się na terenie kopalni. Tam jest zatłaczana z powrotem do złoża.

Odwierty gazowe wynoszą ok. 1200 m. Odwiert, który chłonie od 830 - 860m. Jest to odwiert zczerpany, który nie wyrzuca wody i od dawna nieeksploatowany.

Jeżeli chodzi o eksploatację ropy, to mamy do czynienia z parafiną, jej osadzanie się na ściankach rurek wydobywczych, oraz zwalczanie jej różnymi metodami i przeciwdziałanie jej osadzaniu się.

Przy eksploatacji gazu ziemnego, mamy do czynienia z oczyszczaniem go z cząstek mechanicznych, jakie niesie ze sobą. Mogą też być okruchy skalne, części ciekłe - tj. woda, cząstki ropy naftowej, oraz gazowe - tj. para wodne, jak również może też być siarkowodór. Następnie mamy tu do czynienia z osuszaniem gazu ziemnego różnymi metodami, aby można go dostarczyć do odbiorcy. Na tej kopalni eksploatuje się gaz bez zanieczyszczeń, tj. bez siarkowodoru, ze śladową ilością węglowodorów cięższych, raczej gazolinowych, ale jest to bardzo znikoma ilość.

Teren podziemnego magazynu gazu w Husowie.

Podziemne magazyny gazu budowane są w celu zapewnienia ciągłości gazu do sieci Krajowej Dyspozycji Gazu w sieci gazowniczej na terenie naszego kraju. W chwili obecnej, główne źródło zasilania gazem jest z za wschodniej granicy kraju. Zimą dostawy gazu sięgają stamtąd do 70% zapotrzebowania krajowego. Kupuje się tam w granicach 9 - 10 mld m3 rocznie. Ponieważ rosyjskie pola gazowe znajdują się na północy, Rosjanie mają często problemy z eksploatacją tego gazu w zimie. Rosjanie więc już po drodze budują podziemne magazyny gazu u siebie. Polska buduje tego typu magazyny w Polsce, a jeszcze dodatkowo dzierżawimy część pojemności magazynowej na Ukrainie i Białorusi. W celu uniezależnienia się od sąsiadów zza granicy, sytuacja zmusza więc do budowania tych magazynów u siebie na terenie kraju.

Praca magazynu podziemnego przebiega w następujący sposób. W okresie nadwyżek gazu, kiedy warunki pracy są dość proste, tzn. eksploatacji, - w lecie gaz tłoczy się i magazynuje w różnych otworach, natomiast w zimie, kiedy zapotrzebowanie gazu wzrasta, ten gaz z magazynu jest odbierany na podobnej zasadzie i eksploatacji jak eksploatuje się kopalnie gazowe i przekazywany jest z powrotem do sieci. W zasadzie mamy 3 podstawowe rodzaje magazynów:

Najdroższe są magazyny kawernowe. Najtańsze w wyeksploatowanych złożach gazu. W akicherach są pośrodku. W jakąś łagodną antyklinę, która jest warstwą zawodnioną, zatłacza się gaz, utrzymuje się poduszka w celu odepchania wód naporowych i ten gaz tam się magazynuje. Takie magazyny spotyka się w Niemczech i we Francji, gdyż oni tam nie mają takich utworów geologicznych jak Polska.

Ponieważ Husów leży na głównym źródle zasilania od strony Ukraińskiej, złoże gazu Husów liczyło ok. 2 mld m3 gazu zasobów przemysłowych, po wyeksploatowaniu ok. 1,6 mld m3, zapadła decyzja o budowie podziemnego magazynu gazu w Husowie. Ta wielkość, która pozostała w złożu ok. 375 mln m3, została pozostawiona w celu budowy poduszki. Jest to niezbędne w każdym typie magazynu, czy to kawernowy, czy akifer, czy taki jak tu w Husowie, - w celu utrzymania ciśnienia złożowego. Chodzi o niedopuszczenie wód naporowych do magazynu i zalania strefy magazynowej, co spowodowałoby, że w tym momencie ciśnienie spadłoby do 0, przestrzeń porowatą piaskowca wejdzie woda i magazyn jest wówczas zalany. W Husowie poduszka wynosi ok. 480 mln m3 gazu. Tj. ten bufor, który jest nieeksploatowany, trzymany jako poduszka. Oprócz tego bufora jest jeszcze część czynna, czyli robocza. Na dzień dzisiejszy w Husowie ta część wynosi 300 mln m3 gazu. Po rozbudowie pojemność czynna ma być zwiększona do 400 mln m3. Początkowe ciśnienie w złożu w Husowie przy odkryciu złoża wynosiło w granicach 13 MPa. W tej chwili zostało zmniejszone i magazyn pracuje na 12,5 MPa z tym, że zatłaczamy do 11 - 11,5 MPa maksymalnie - pod takim ciśnieniem gaz zatłaczany jest do złoża. Przy odbiorze gaz jest eksploatowany jak normalna kopalnia. Na takiej samej zasadzie pracują Wierzchowice, które będą większym magazynem, z tym że na Wierzchowicach jako poduszka używany jest gaz zaazotowany - 40% azotu. Na Strachocinie gaz jest zatłaczany pod wysokim ciśnieniem bezpośrednio z gazociągu, a pojemność czynna wynosi tam 100 mln m3.

Praca została przedstawiona na typowym schemacie i przedstawia się następująco. Gaz od źródła zasilania przechodzi ODL - e w celu wychwycenia wody czy glikolu, który z tym gazem może iść. Następnie wchodzi na filtry ( w tym przypadku produkcji austriackiej ), które mają wychwycić części stałe do wielkości 2 mikronów. Następnie przechodzi przez odcinek pomiarowy i wchodzi na jedną z dwóch sprężarek. W Husowie jedna sprężarka pracuje, druga jest awaryjna. Po sprężeniu gaz przechodzi na filtry, które mają za zadanie wychwycenie resztek oleju, który mógłby się z tym gazem przedostać, aby nie dostał się do złoża. Następnie gaz przechodzi na stację rozdziału gazu, gdzie jest rozdzielany na poszczególne odwierty. Każdy z tych odwiertów jest pomierzony, tj. ilość przepływającego gazu do odwiertu oraz ciśnienie pod jakim ten gaz do odwiertu płynie i następnie do poszczególnych odwiertów, gdzie jest zatłaczany do złoża.

W okresie zimowym sytuacja jest nieco inna. Gaz przechodzący z odwiertów zostaje zkolektorowany w kolektorze w całości z tym, że ilość gazu z poszczególnego odwiertu też jest mierzona. Następnie gaz skolektorowany idzie na osuszanie gazu. Przechodząc, mija już filtry, wchodzi na odcinki pomiarowe gdzie jest mierzona sumaryczna ilość tego gazu który oddajemy do sieci i z tych odcinków rozliczany jest ze ZGOT - ami.

Na poszczególnych szafach znajdują się wszystkie dane dotyczące pracy sprężarek oraz urządzeń pomocniczych, bez których sprężarka nie może pracować, tj. różnego rodzaju pompy olejowe, wentylatory, pompy płynu chłodzącego. Są też dane łożysk sprężarki na wale napędowym. Łożyska są ślizgowe, więc nie mogą przekraczać pewnych temperatur. To samo dotyczy temperatur stojana silnika napędowego. W uzwojenie stojana wmontowane są czujniki temperatur oraz ciśnień. W czasie zwiedzania układ ten nie pracował, gdyż było już po okresie zatłaczania i magazyn był pełny i gotowy do oddawania gazu w okresie zimowym. Okres ten, tj. od zatłoczenia do zimy wykorzystywany jest do prac związanych z różnego rodzaju przeróbkami jakie w tej chwili odbywają się na samych maszynach i na osuszaniu.

Przy osiągnięciu 1,5% metany w powietrzu, eksplozymetr wyłącza wszystkie urządzenia elektryczne pracujące na hali. Przy połowie tej wartości, tj. 0,75% metanu, załączy wszystkie wentylatory wywiewne i nawiewne. Urządzenie to musi być cały czas sprawne. Do pomiaru ilości przepływu gazu na ciągach pomiarowych, używa się mag matu, który podpięty jest do komputera najnowszej generacji. Z niektórych odwiertów możemy odbierać nawet do 300 m3/min. Zatłaczanie wynosi ok. 1700 m3/min. Wielkość max. Jaką można oddać tj. 2200 m3/min. w zimie, co stanowi ok. 2,5 mln m3 dobowo. Po rozbudowie magazynu, docelowe dobowe oddawanie gazu ma wynosić ok. 4,5 mln m3. Urządzenia pomiarowe muszą tu być bardzo dobre i sprawne, gdyż 1% błędu może stanowić wielkość jednej kopalni a niekiedy i dwóch.

Kopalnia Gazu Ziemnego - Jodłówka

Złoże gazu ziemnego Jodłówka występuje w utworach miocenu. Utwory te tworzą niewielką, dość regularną formę antyklinalną, oblekającą garb morfologiczny występujący w prekambryjskim podłożu, którego powierzchnia jest powierzchnią erozyjną.

Obok wspomnianego garbu, istniejącego w podłożu, drugim czynnikiem, który odegrał dużą rolę w ukształtowaniu się antyklinalnych pułapek Jodłówki był nasuwający się od południa na utwory miocenu autochtonicznego, górotwór fliszu karpacko - stebnickiego.

Kolektorem gazu ziemnego w złożu Jodłówka są serie piaskowcowo - ilaste, izolowane seriami łupków ilastych.

Złoże jest wielohoryzontowe, akumulacja występuje w 7 głównych horyzontach gazonośnych, które przez analogię do położonych w sąsiedztwie złóż gazu ziemnego Pruchnik i Przemyśl, oznaczono liczbami rzymskimi, od najgłębszego, zalegającego nad podłożem o numerze XII, do najpłytszego oznaczonego numerem VI.

Do chwili obecnej pod względem geologicznym, zostały rozpoznane horyzonty: VI, VII, VIII, VIIIa, IX, X i XI. Rozpoznanie geologiczne horyzontu XII nie zostało zakończone. Na obecnym etapie rozpoznania złoża przyjmuje się, że zasoby tego horyzontu mają charakter pozabilansowy.

W tabeli przedstawiono podstawowe parametry geologiczno - złożowe, dla całego złoża gazu ziemnego Jodłówka.

HORYZONTY

PARAMETR

VI

VII

VIII

VIIIa

IX

X

XI

Głębokość spągu [m.]

1982

2075

385

2456

2725

2824

3065

Miąższość złoża [ m.]

120

43

55

62

110

82

185

Zapiaszczenie [ % ]

55

81

66

83

67

76

74

Porowatość [ % ]

11,0

15,0

8,0

13,0

15,0

10,0

8,6

Przepuszczalność [mD]

8,0

17,3

2,4

36,0

30,0

14,3

10,4

Nasycenie gazem

0,76

0,79

0,80

0,83

0,78

0,78

0,83

Ciśnienie począt [MPa]

17,33

19,67

23,09

23,7

27,18

28,80

33,31

Poziom wody Podścielającej

-1548,7

-1730

-2020,7

-2079,2

-2336,5 -2410,5

-2464,9 -2505

-2613 -2742,9

Kopalnia Gazu Ziemnego Jodłówka obejmuje swym zasięgiem złoża Jodłówka i Rączyna położona jest na południowy zachód od Pruchnika, w strefie nasunięcia karpacko - stebnickiego w zapadlisku przedkarpackim. Obszar górniczy złoża Jodłówka znajduje się na terenie gminy Pruchnik w miejscowości Jodłówka, obszar górniczy Rączyna znajduje się na terenie gminy Kańczuga w miejscowościach Rączyna i Świebodna.

Obszar górniczy Jodłówka i Rączyna charakteryzuje się dość znacznym zróżnicowaniem morfologicznym. W większości obszary są pofałdowane, częściowo osuwiskowe - obejmujące głównie grunty orne. Kopalnia położona jest w miejscowości Jodłówka. Odwierty gazowe zlokalizowane są w całości na użytkach rolnych, stanowiących grunty orne II i III klasy. Obszar na którym zlokalizowana jest kopalnia znajduje się w zlewisku rzeki San.

Teren górniczy pokrywa się z obszarem górniczym. Na obszarze tym zlokalizowane są odwierty eksploatacyjne od których poprowadzone są gazociągi do centralnego ośrodka zbioru gazu.

Dla terenu KGZ Jodłówka ustala się obiekty budowlane zakładu górniczego, do których należą:

Kopalnia Gazu Ziemnego Jodłówka prowadzi eksploatację na złożu Jodłówka niżej wymienionymi odwiertami eksploatacyjnymi na podstawie programu stałej eksploatacji, zatwierdzonego przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego :

Jodłówka - 2, Jodłówka - 5, Jodłówka - 6, Jodłówka - 7, Jodłówka - 8, Jodłówka - 9, Jodłówka - 10, Jodłówka - 11, Jodłówka - 12, Jodłówka - 13, Jodłówka - 15, Jodłówka - 14, Jodłówka - 16, Jodłówka - 17, Jodłówka - 18, Jodłówka - 19, Jodłówka - 20, Jodłówka - 21, Jodłówka - 22, Jodłówka - 25 i Jodłówka - 27.

Odwierty zastawione:

Rączyna - 6 niezagospodarowany,

Rączyna - 7k niezagospodarowany,

Rączyna - 9k niezagospodarowany.

W okresie obowiązywania powyższego planu ruchu planuje się zagospodarowanie odwiertów na złożu Rączyna. Zagospodarowanie nowych odwiertów będzie realizowane przez budowę pierwszych wyposażeń odwiertów, gazociągów, metanolociągów i budowę ośrodka zbioru gazu. Ponadto planuje się także zmianę kierunku oddawania gazu z odwiertu Rączyna - l, kierunek obecny przez OZG Pantalowice do punktu rozliczeniowego Mirocin na punkt rozliczeniowy Jodłówka

Ponadto w ramach rocznych planowych remontów, w zależności od potrzeb, na kopalni prowadzona będzie wymiana, przebudowa lub modernizacja takich obiektów jak: gazociągi, wodociągi, rurociągi gazoliny, rurociągi metanolu, linie energetyczne napowierzchniowe i kablowe, rurociągi i zbiorniki magazynowe wody złożowej, urządzenia napowierzchniowe, drogi dojazdowe itp.

Gospodarka złożem w okresie ważności planu ruchu prowadzona będzie w sposób racjonalny, zgodny z zasadami techniki górniczej oraz ekonomicznie uzasadniony. Eksploatacja prowadzona będzie zgodnie z projektem zagospodarowania złoża (PZZ) i w oparciu o program stałej eksploatacji złoża. W czasie eksploatacji złoża dążyć się będzie do osiągnięcia maksymalnego procentu wykorzystania zasobów złoża.

W przypadku nowo odkrytego złoża lub poziomu produktywnego, przed przystąpieniem do jego eksploatacji, przeprowadzona zostanie próbna eksploatacja na podstawie programu próbnej eksploatacji, zatwierdzonego przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.

8.VII.2002 r.

Kopalnia Ropy Naftowej Łodyna

Złoże ropy naftowej Łodyna pod względem geologicznym należy do rejonu skibowego (płaszczowina inoceramowa). Płaszczowina ta jest zbudowana z szeregu złuskowanych antyklin. Jedną z takich antyklin jest fałd Wańkowej-Bandrowa, na którego południowym skrzydle usytuowane i eksploatowane są kopalnie ropy naftowej Wańkowa i Łodyna oraz zlikwidowane złoże Stebnik.

Antyklinę Łodyny budują następujące kompleksy warstw :

- warstwy krośnieńskie - oligocen

- warstwy serii menilitowej - eocen górny

- warstwy hieroglifowe - eocen dolny

- warstwy inoceramowe - kreda górna

Wszystkie te utwory mają charakter fliszowy. Są to na ogół piaskowce przewarstwione łupkami ilastymi. Podrzędnie występują wkładki rogowców, margli, kwarcytów. Miąższość poszczególnych warstw waha się w granicach od 5 do 2 m. Wyjątek stanowią warstwy krośnieńskie dolne gdzie miąższość ławic piaskowców jest większa i dochodzi do 15 m i jednolity pakiet łupków pstrych o miąższości do 30 m.

Warstwy inoceramowe zawierają piaskowce szaroniebieskie, wapniste, drobnoziarniste, płytowe lub skorupowe z hieroglifami i łupki szare, ilaste, zapiaszczone. Ogólna miąższość warstw inoceramowych wynosi około 900 m .

Warstwy hieroglifowe są to piaskowce kwarcytowe, szarozielone, glaukonitowe, drobno i średnioziamiste, twarde z licznymi hieroglifami, od których pochodzi nazwa kompleksu warstw. Piaskowce przekładane są łupkami ilastymi, zielonymi różnych odcieniach.

W spągowej części warstw hieroglifowych występuje pakiet czerwono-zielonych łupków pstrych, którego miąższość waha się od l do 30 m. Pomiędzy warstwami hieroglifowymi, a inoceramowymi istnieje niezgodność stratygraficzna.

W spągowej części warstw serii menilitowej występuje poziom rogowcowo-kwarcytowy. Jest to zespół o miąższości do 30 m złożony z rogowców, kwarcytów, margli, piaskowców i łupków menilitowych.

Miedzy warstwami menilitowymi, a krośnieńskimi występują tzw. warstwy przejściowe, które zaliczne są do warstw krośnieńskich. Miąższość warstw przejściowych wynosi 30 m.

Warstwy krośnieńskie zostały podzielone na podstawie stosunku ilościowego łupków do piaskowców na 3 poziomy: dolny, środkowy i górny.

Antyklinę Wańkowej-Łodyny cechuje bardzo swoiste, rzadko w Karpatach spotykane, wsteczne obalenie południowego skrzydła w przeciwieństwie do ogólnego stylu karpackiego, gd zie obalone względnie przewalone bywa skrzydło pomocne. Wsteczne obalenie warstw najwyraźniej zaznacza się w części SE Łodyny, na wschód od kopalni. W miarę posuwania się na NW obalenie stopniowo zanika.

Fałd Łodyny jest fałdem prawie pionowym. Największe znaczenie dla zachowania złoża posiada fleksura występująca w serii warstw menilitowych w głębokości od 350 do 500 m. Poniżej fleksury warstwy menilitowe przechodzą stopniowo z upadu pionowego w upad pod katem 50-70°. Odwiert poniżej fleksury wchodziły w horyzonty stromo ustawione i wtórnie poprzeginane. Często te same otwory nawiercały jeden horyzont dwukrotnie.

Od wschodu i zachodu złoże ograniczają dyslokacje poprzeczne. Poza uskokami fleksura się rozluźnia co powoduje zanik pułapki

Kolektorami ropnymi dla złoża Łodyna są piaskowce hieroglifowe (Łodyna Stara) i piaskowce kliwskie warstw menilitowych (Łodyna Nowa).

Akumulacja ropy naftowej w tych piaskowcach kliwskich jest zróżnicowana w zależności od ich struktury, a więc porowatości i przepuszczalności (porowatość waha się granicach od kilku do kilkunastu procent, przepuszczalność od O do 115 mDarcy ).

Warstwy piaskowcowe mają charakter soczewkowaty. Wykształcenie warstw menilitowych rzutuje na charakter horyzontów ropnych. Wydzielono na Łodynie Nowej pięć horyzontów ropnych. Horyzonty te nie posiadają regularnej miąższości, wyraźnego stropu i spągu lecz są to partie piaskowcowo-łupkowe, w których część wkładek piaskowcowych jest zaropiona.

Na kopalni Łodyna Nowa prócz wód górnych nawierconych w głębokościach do 70 m ma również wody głębsze miedzypokładowe typu kwaśno-węglno-sodowego, nawiercone sporadycznie na głębokości 200 -300 m. W strefie złożowej poniżej wyciśnięcia występują wody w niewielkich ilościach. W większych ilościach woda jest notowana na kilku odwiertach.

Ponieważ wody występujące w strefie złożowej w głębokości od 300 do 700 m często w czasie eksploatacji zanikają należy przyjąć, że występują one w małych lokalnych soczewkach piaskowców. Woda występuje również poniżej horyzontów ropnych. Ze względu na laminowaty i soczewkowaty charakter kolektora wody te przeważnie nie maja bezpośredniego kontaktu z ropą, a tylko w niektórych wkładkach mogą przybierać charakter wód okalających lub podścielających.

Na terenie Starej kopami stosunki wodne nie są dokładnie znane z braku jakichkolwiek materiałów dokumentacyjnych. Znane jest zawodnienie odwiertów dziś eksploatujących.

Zasoby ropy naftowej dla złoża Łodyna zatwierdzone zostały decyzją MOŚZNiL znak DG/kzk/ZW/7015/98/99 z dn.11/03. 1999 r Stan zasobów szczerpania na dzień 01.01.2002 r. przedstawia się następująco :

Złoże ropy naftowej Łodyna

Zasoby w kategorii A+B

A+B

Ropa naftowa [tyś. ton]

22,11

Gaz ziemny tow. ropie [mln m3]

4,14

Złoże nie posiada zasobów pozabilansowych

Kopalnia Łodyna obejmuje obszar górniczy Łodyna i Brzegi. Obszar górniczy Łodyna jest położony w gminie Ustrzyki Dolne, posiada kształt wydłużony w kierunku NW-SE. Długość jego wynosi 2830 m, a szerokość od 100 do 450 m. Powierzchnia obszaru wynosi 0,72 km. Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w odległości 7 km w Ustrzykach Dolnych. Złoże położone jest na terenach leśnych i częściowo na nieużytkach stanowiących polany międzyleśne oraz łąki. Jedynie tylko zachodnie krańce złoża wchodzą na pola orne .

Kopalnia położona jest przy drodze bitej z miejscowości Łodyna do miejscowości Wańkowa.

Na Kopalni Łodyna znajdują się odwierty ropno-gazowe, urządzenia napowierzchniowe służące do eksploatacji ropy i gazu, oraz budynki o przeznaczeniu przemysłowym , administracyjnym i socjalno-bytowym, a także budynki mieszkalne.

Obszar górniczy Brzegi Dolne położony jest w gminie Ustrzyki Dolne.

Długość jego wynosi 600 m , a szerokość 150 m. Obszar położony jest na południowym stoku góry Osoń (615,2 m. npm) . Góra ta jest w znacznym stopniu zalesiona, jedynie tylko południowo - zachodnia część obszaru położona jest na łąkach międzyleśnych.

Na złożu znajdują się odwierty wraz z urządzeniami napowierzchniowymi służącymi do eksploatacji.

Granice obszarów górniczych pokrywają się z granicami terenów górniczych.

W obrębie terenu górniczego kopalni znajdują się następujące obiekty budowlane zakładu górniczego:

- odwierty ropno-gazowe wraz z ich bezpośrednim wyposażeniem napowierzchniowym (z wyjątkiem głowic eksploatacyjnych)

- ropociągi i gazociągi łączące odwierty z ośrodkami zbiorczymi, węzły ropne, nalewak ropy,

- zbiorniki robocze i magazynowe ropy i wody złożowej oraz zbiorniki buforowe gazu,

- kotłownia technologiczna,

- budynki będące w dyspozycji kopalni wraz z urządzeniami i budowlami towarzyszącymi,

- linie elektryczne,

- drogi dojazdowe do obiektów i urządzeń kopalni.

Głównym kierunkiem robót górniczych będzie eksploatacja ropy naftowej i gazu ziemnego z pompowanych odwiertów podlegających kopalni, oraz w miarę potrzeby obróbka odwiertów.

W ramach rocznych planów remontów w zależności od potrzeb, na kopalni Łodyna prowadzona będzie wymiana, przebudowa lub modernizacja takich obiektów i urządzeń jak: ropociągi, gazociągi, wodociągi, linie energetyczne napowierzchniowe i kablowe, zbiorniki robocze i magazynowe ropy i wody, instalacje wody złożowej, urządzenia napowierzchniowe, drogi dojazdowe, budynki administracyjne, socjalne i przemysłowe ( tłocznie, warsztaty, kotłownie itp.).

Gospodarka złożem w okresie ważności planu ruchu prowadzona jest w sposób racjonalny, zgodny z zasadami techniki górniczej oraz ekonomicznie uzasadniony. Eksploatacja prowadzona jest zgodnie z projektem zagospodarowania złoża (PZZ) i w oparciu o program stałej eksploatacji złoża. W czasie eksploatacji złoża dąży się do osiągnięcia maksymalnego procentu wykorzystania zasobów złoża.

W chwili obecnej na obszarze górniczym podległym kopalni Łodyna nie prowadzi się próbnej eksploatacji odwiertów. W przypadku nowo odkrytego złoża lub poziomu produktywnego, przed przystąpieniem do jego eksploatacji, przeprowadzona zostanie próbna eksploatacja na podstawie programu próbnej eksploatacji, zatwierdzonego przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.

Warunki eksploatacji odwiertów pompowanych, określone są w „Programie eksploatacji odwiertów wydobywczych", zatwierdzanym przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.

Kopalnia Ropy Naftowej Wańkowa

Złoże ropy naftowej Wańkowa zlokalizowane jest w obrębie antykliny Wańkowa, biegnącej od granicy państwa poprzez złoża Stebnik i Brzegi Dolne na SE, po Wolę Krecowskąna NW.

Fałd ten występuje w brzeżnej strefie jednostki skibowej nazywanej też płaszczowiną inoceramową.

Antyklinę Wańkowej buduj ą następujące kompleksy warstw:

- warstwy inoceramowe - kreda górna

- warstwy hieroglifowe - eocen podmenilitowy

- warstwy serii menilitowej - eocen górny

- warstwy krośnieńskie - oligocen

Warstwy inoceramowe, wykształcone w facji piaskowcowo-łupkowej, tworzą jądrową część siodła Wańkowej. Jest to kompleks piaskowców płytowych i skorupowych, wapnistych, niebiesko-szarych, twardych, zbitych, przewarstwionych łupkami ilastymi barwy niebiesko- szarej lub ciemnoszarej. Ogólna miąższość warstw inoceramowych wynosi około 900 m.

Warstwy hieroglifowe omawianego rejonu posiadają stosunkowo monotonne wykształcenie. Dominują łupki szaro-zielone z naprzemianległymi piaskowcami hieroglifowymi. Wyjątek stanowi część spągowa, która jest rozwinięta w facji pstrej z przewagą łupków czerwonych. Łupki warstw hieroglifowych przekładane są licznymi cienkimi 2-10 cm ławiczkami piaskowców.

W warstwach hieroglifowych można również spotkać ławice piaskowców 30-60 cm. Piaskowce tego typu są średnioziarniste, glaukonitowe pocięte żyłkami kalcytu. Pomiędzy warstwami hieroglifowymi i menilitowymi istnieje niezgodność stratygraficzna.

Warstwy serii menilitowej są serią produktywną dla złoża w Wańkowej. Są to bitumiczne łupki brunatno-czarne tzw. łupki menilitowe. Wśród łupków występują soczewki piaskowców kliwskich, porowatych, drobnoziarnistych, glaukonitowych, kruchych o spoiwie ilasto - kaolinowym.

Piaskowce kliwskie warstw menilitowych są głównym kolektorem ropnym na złożu Wańkowa.

W spągowej części warstw menilitowych występuje poziom rogowcowo-kwarcytowy. Jest to zespół warstw o miąższości do 30 m.

Między warstwami menilitowymi i krośnieńskimi występują tzw. warstwy przejściowe, które zalicza się już do warstw krośnieńskich. Jednakże swoim charakterem petrograficzno-lito-graficznym podobne są częściowo do warstw serii menilitowej. Miąższość ich wynosi około 30 m.

Warstwy krośnieńskie wykształcone są w postaci piaskowców gruboławicowych, wapnistych drobnoziarnistych, przewartstwionych łupkami szarymi i marglami wapnistymi.

Antyklina Wańkowej ma charakter fadu stojącego. Jej szczyt jest silnie zerodowany dlatego na powierzchni występują warstwy inoceramowe (jądro antykliny). Upady warstw są bardzo strome, a nawet pionowe. W południowym skrzydle antykliny na całej długości złoża warstwy hieroglifowe i menilitowe są wtórnie przechylone ku SW.

Warstwy serii menilitowej są równocześnie w strefie przypowierzchniowej ściśnięte i wyprasowane. Dzięki temu ściśnięciu powstała w południowym skrzydle dobra pułapka dla ropy naftowej.

Skrzydło północne zbudowane z warstw hieroglifowych i menilitowych nie posiada wyraźniejszych zaburzeń. Miąższość tych obydwu serii nie przekracza w sumie 300 m.

W partii środkowej nad potokiem Ropienka widoczne są w skrzydle północnym duże dyslokacje, wzdłuż których nastąpiło niewielkie przerzucenie skrzydła ku południowi. Na wschód od wymienionego potoku strefa eocenu stopniowo rozszerza się, a w partii depresyjnej osiąga ona 600 m szerokości. Olbrzymia, pozorna miąższość warstw hieroglifowych wynika z kilkakrotnego prze fałdowania i płaskiego zalegania na kredowym jądrze.

Między kopalniami Ropienką a Paszową występuje strefa, która ulega silnym zaburzeniom tektonicznym. Utworzył się tutaj pewnego rodzaju węzeł, który łączy strukturę południowego skrzydła wstecznie obalonego w Ropience z tym samym skrzydłem wykazującym w Paszowej wyraźne już obalenie przy powierzchni ku północy.

Akumulacja ropy naftowej w piaskowcu kliwskim zależna jest w dużej mierze od jego struktury. W obrębie serii menilitowej występują partie łupkowe względnie kompleksy łupkowo - piaskowcowe. Pierwsze pozbawione są zupełnie horyzontów ropnych, drugie zawierają nieznaczne nagromadzenie bituminów w postaci śladów ropy naftowej i gazu ziemnego.

Rozmieszczenie horyzontów ropnych w obrębie piaskowców kliwskich jest bardzo nieregularne. Nieregularność ta wynika z jednej strony ze skomplikowanej struktury - wyciśnięcie warstw menilitowych - z drugiej zaś spowodowane jest zmianami porowatości i przepuszczalności w obrębie poszczególnych warstw piaskowcowych.

Najlepsze warunki akumulacji ropy naftowej występują w rejonie kopalni Brelików (wyciśnięcie warstw serii menilitowej występuje tu tuż przy powierzchni). Warunki złożowe pogarszają się ku krańcom kopalni zarówno w kierunku wschodnim jak i zachodnim. Przyczyną tego jest obniżenie się wyciśnięcia warstw menilitowych (np. w rejonie kopalni Leszczowate wyciśnięcie to występuje poniżej poziomu wody podścielającej tj. na głębokości około 650 m).

W złożu ropy naftowej Wańkowa stosunki wodne są trudne do określenia. Skomplikowana budowa fałdu, w skrzydle którego występuje akumulacja ropy powoduje, że nie da się określić konturu woda-ropa. W części północno-zachodniej złoża Ropienia - Paszowa stwierdzono występowanie wód okalających. Obok wód okalających w strefie złoża, mającego charakter wielohryzontowy są obecne wody międzyhoryzontowe i wody górne, nadhoryzontowe.

Zasoby złoża ropy naftowej Wańkowa zatwierdzone zostały decyzją MOŚZNiL znak KZK/012/W/6294/94 z dnia 18.08.1994 r.

Stan zasobów wg stanu na dzień 01.01.2000 przedstawia się następująco:

Złoże

ropy naftowej Wańkowa

Zasoby w kategorii A

Ropa

naftowa [tys.ton]

30,96

Gaz ziemny tow. ropie [mln m3]

0,07

Kopalnia Wańkowa administruje obszar górniczy Wańkowa. Obszar ten położony jest w gminie Olszanica woj. podkarpackie. Obszar posiada kształt wydłużonego prostokąta i rozciąga się z kierunku NW na SE. Długość jego wynosi 7,5 km a szerokość od 300 do 500 m. Powierzchnia wynosi 2,65 km2.

Na potoku Wańkowa zbudowane jest ujęcie wody, z którego korzysta kopalnia, warsztat mechaniczny oraz mieszkańcy osiedla. Przez teren kopalni przebiega droga o nawierzchni asfaltowej Olszanica - Ropienia, droga bita Wańkowa - Łodyna oraz droga stanowiąca własność kopalni.

Na terenie kopalni znajdują się budynki mieszkalne o zabudowie rozproszonej.

Obszar górniczy kopalni podzielony jest na rejony: Paszowej, Ropienki-Wańkowej, Brelikowa, Kiczerów i Leszczowatego. Odległość do stacji kolejowej w Olszanicy wynosi 10 km . Na złożu znajdują się odwierty wraz z urządzeniami napowierzchniowymi służącymi do eksploatacji. Obszar górniczy pokrywa się z terenem górniczy

W obrębie terenu górniczego kopalni znajdują się następujące obiekty budowlane zakładu górniczego:

- odwierty ropno-gazowe wraz z ich bezpośrednim wyposażeniem napowierzchniowym (z wyjątkiem głowic eksploatacyjnych),

- ropociągi i gazociągi łączące odwierty z ośrodkami zbiorczymi, węzły ropne, nalewak ropy,

- zbiorniki robocze i magazynowe ropy i wody złożowej oraz zbiornik buforowy gazu,

- kotłownia technologiczna,

- budynki będące w dyspozycji kopalni wraz z urządzeniami i budowlami towarzyszącymi,

- linie elektryczne,

- drogi dojazdowe do obiektów i urządzeń kopalni.

„Gaz - Naft” Serwis - Olszanica

Serwis ten świadczy szereg usług dla Sanockiego Zakładu Górnictwa Nafty i Gazu.

Zajmuje się produkcją i remontami urządzeń i narzędzi do obróbki, rekonstrukcji odwiertów i urządzeń do eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu ziemnego.

9. VII.2002 r.

Podziemny Magazyn Gazu - Strachocina i Kopalnia Gazu Ziemnego - Zabłotce.

Na złożu Strachocina od dnia 7.05.1982 r rozpoczęto zatłaczanie gazu do l horyzontu przekształcając ten horyzont w próbny zbiornik gazu ziemnego.

Cykl zatłaczania i dotychczasowy odbiór gazu dostarczyły zbyt mało materiału by można było w pełni ocenić przydatność tej struktury na zbiornik gazu ziemnego. Dlatego proponujemy przedłużyć okres zatłaczania i odbioru gazu z Próbnego Podziemnego Zbiornika gazu w Strachocinie o dodatkowy pełny cykl. Powyższe jest niezbędne do opracowania dokumentacji dotyczącej wytwarzania Podziemnego Zbiornika gazu w Strachocinie zgodnie z potrzebami przedstawionymi przez KOZG Tarnów.

Eksploatację złoża Strachocina - horyzont l rozpoczęto w 1928 r. odwietrem Strachocina l. Początkowe ciśnienie złożowe wynosiło 101. ata. Następnie w okresie II wojny światowej zostały odwiercone 3 otwory poszukiwawcze z pozytywnym wynikiem. W latach 1946-1953 odwiercono 13 otworów w tym 9 na bloku wschodnim 2 na bloku zachodnim a dwa otwory S-14 i 15 nie uzyskały przypływu gazu, gdyż weszły w wodę okalającą złoże. Średnie ciśnienie złożowe zmierzone w VII. 1953 r. wynosiło 70.9 ata. Po kolejnym rozwierceniu złoża, horyzont I eksploatują 23 otwory w tym 6 na bloku zachodnim i 17 otworów na bloku wschodnim. Jest to ostateczna liczba otworów, które udostępniają horyzont l od 1963 r. Na podstawie długoletniej eksploatacji można stwierdzić, że horyzont l pracuje w warunkach typowo ekspansyjnych. Nieznaczne ilości wody są wynikiem powstania stożków wodnych. Stan zasobów na l.01.1982 r. wynosił 63. mln m3 gazu. Wydobycie gazu przy spadku ciśnienia o l at. wynosi około 30 mln m3 i jest stałe dla całego okresu eksploatacji.

Jest to złoże gazu ziemnego, w którym poziomami produktywnymi są piaskowce czarnorzeckie leżące na głębokości około 750 m. Fałd Strachociny wynurza się na południowy wschód od Sanoka, na przedłużeniu bardzo wąskiego siodła Uherzec, mającego strefę jądrową zbudowaną z warstw krośnieńskich dolnych. Skrzydła siodła nachylone są pod kątem 40-70 stopni, sam fałd zaś jest słabo nachylony w kierunku północno - wschodnim. W pobliżu Sanoka fałd gwałtownie poszerza się, osiągając w Sanoku szerokość 500m, przy czym skrzydła fałdu budują już łupki menilitowe wraz z rogowacami. Część jądrową fałdu wypełniają utwory eocenu (łupki zielonoszare z piaskowcami hiroglifowymi). Na tym odcinku fałd jest wstecznie przechylony ku południowemu zachodowi. W okolicach Pakoszówki fałd ulega gwałtownemu wypiętrzeniu, a w pobliżu otworu Strachocina 14 rozdziela się na dwa mniejsze fałdy z warstwami pstrymi eocenu.

Południowy fałd o długości 2 km oddzielony jest od północnego synkliną wypełnioną warstwami menilitowymi. Eocen podmenilitowy jak wykazały wiercenia jest silnie zmięty i wyprasowany wskutek zalegania między sztywnymi seriami warstw krośnieńskich serią piaskowców czamorzeckich o miąższości 300 m. Administracyjnie PMG Strachocina znajduje się w województwie podkarpackim. Na jego powierzchnie składają się grunty wsi Górki, Strachocina i Pakoszówka w zdecydowanej większości zalesione lasem prywatnym i państwowym będącym w zarządzie Nadleśnictwa Brzozów.

Podziemny magazyn gazu funkcjonuje w złożu Strachocina dla którego utworzono obszar górniczy „Strachocina" pokrywający się z terenem górniczym. Posiada on kształt wydłużony w kierunku osi SE - NW; długości 4.6 km i szerokości 0.8 km. Granice obszaru górniczego podyktowane zostały lokalizacją złoża, które w rzucie na powierzchnię terenu w całości znajduje się na gruntach zalesionych podobnie jak cała infrastruktura technologiczna PMG.

Pod względem morfologicznym teren ten posiada urozmaiconą rzeźbę w postaci pagórków i pocięty jest licznymi wąwozami będącymi korytami okresowymi wycieków wodnych. Pomimo zalesienia i tych cieków wodnych zasobność w wodę jest tu mała.

Dojazd i komunikacja między obiektami zagospodarowania PMG zapewnia droga kopalniana biegnąca w większości wzdłuż linii wododziałowej od szosy relacji Brzozów - Sanok do wsi Górki, oraz boczne drogi leśne.

Odległość PMG Strachocina od terenów zabudowanych zapewnia bezpieczne jego funkcjonowanie.

W okolicach strachociny pierwsze wiercenia poszukiwawcze założył Mac Garvey około 1895 r. Do 1901 r. odwiercono 6 otworów o głębokości 200 - 400 m. W 1901 r. odwiercono jeden otwór do głębokości 730 m, w którym w utworach eocenu stwierdzono silne objawy gazu ziemnego i ropy naftowej oraz solanek. Rozwiercanie akumulacji gazu ziemnego w piaskowcach czarnorzeckich w Strachocinie rozpoczęto z inicjatywy W. Rogali i B. Bujalskiego odwiertem Strachocina l, który w 1938 r, z głębokości 788 m uzyskał przypływ gazu w ilości około 100 m3/min. Początkowe ciśnienie złożowe wynosiło około 100 atm.

Metody osuszania gazu na PMG Strachocina.

Na PMG Strachocina stosowana jest wtryskowa metoda osuszania gazu przy użyciu DEG - u. Metoda ta zapewnia efektywne i wystarczające osuszanie gazu do uzyskania temperatury punktu rosy wynoszącej -10 0C.

Stosowana jest także metoda barbotażowa osuszania gazu na Ośrodku Zbioru Gazu Zabłotce, która oparta jest na przepływie gazu przez glikol w zbiorniku buforowym. Obie metody mają za zadanie usunięcie z gazu ziemnego wody, różnica między nimi polega na tym, że przy metodzie wtryskowej dawkowany jest glikol do odpowiedniej ilości gazu, natomiast przy metodzie barbotażowej strumień gazu musi być dostosowany do pojemności barbotera, w którym glikol stanowi 1/3. Kolumna wtryskowa pozwala na osuszanie większych ilości gazu, natomiast barbotażowa jest stosowana przy niewielkich ilościach gazu ( do 100 m3 ).

Opis procesu osuszania gazu i regeneracji glikolu na PMG Strachocina.

Proces osuszania gazu i regeneracji glikolu na PMGZ Strachocina ma za zadanie przygotowanie gazu do transportu. Prowadzi się go najczęściej w okresie jesienno-zimowym w czasie oddawania magazynowanego gazu do sieci odbiorców przez Stacje Pomiarową Strachocina. Osuszanie gazu prowadzi się metodą absorpcyjną przy użyciu roztworu DEG-u ( glikol dietylenowy).

Gaz z odwiertów PMG doprowadzany jest gazociągami do centralnego węzła zbioru gazu, skąd gazociągiem Ø 300 mm doprowadzany jest do oddzielaczy wody, w których następuje wstępne oddzielenie wody i kondensatu. Następnie z oddzielaczy wody gaz kierowany jest na kolumnę wtryskową glikolu, w której do strumienia przepływającego gazu wtryskiwany jest przez 4 - ry dysze wtrysków roztwór glikolu pod ciśnieniem ok. 3,5 MPa. Ciśnienie na wtryskach uzależnione jest od ciśnienia gazu w kolumnie wtryskowej. Utrzymywane jest ciśnienie ok. dwa razy większe od ciśnienia gazu przepływającego przez kolumnę wtryskową. W kolumnie wtryskowej zachodzi proces absorpcji pary wodnej zawartej w gazie przez glikol. Z kolumny wtryskowej gaz wraz z glikolem przepływa na pięć oddzielaczy glikolu, w których następuje oddzielenie glikolu od gazu. Gaz już oczyszczony i osuszony z pary wodnej kierowany jest gazociągiem Ø 300 mm do Stacji Pomiarowej Strachocina skąd gazociągami Regionalnego Oddziału Przesyłu Tarnów kierowany jest do odbiorców. Natomiast zawodniony roztwór DEG-u po oddzieleniu z gazu spływa na dno oddzielaczy, a z nich do zbiornika roboczego DEG-u V - 0,6 m3. Ze zbiornika roboczego zawodniony glikol wytłaczany jest ciśnieniem gazu panującym na oddzielaczach glikolu na zbiornik grawitacyjny V - 6 m3 umieszczonym na wysokości ok. 5 m. Stąd glikol grawitacyjnie spływa przez filtr i licznik glikolu do wymiennika ciepła (glikol - glikol). W wymienniku ciepła następuje wstępne ogrzanie glikolu przez glikol wychodzący z warnika ( regeneratora glikolu) do temperatury ok. 60 °C. Po wymienniku ciepła podgrzany glikol kierowany jest na kolumnę regeneracyjną wypełnioną pierścieniami Rachiga, w której następuje dalsze ogrzanie glikolu i początkowe odparowanie wody i kondensatu.

W kolumnie regeneracyjnej glikol spływając po pierścieniach Rachiga zostaje podgrzany do temperatury około 120 °C, skąd dopływa do warnika w którym następuje właściwe podgrzanie glikolu do temperatury około 150 0C.

Następnie odwodniony już glikol z warnika spływa przez wymiennik ciepła, w którym zostaje ochłodzony przez glikol dopływający do temperatury około 40 °C na zbiorniki robocze.

Ze zbiorników tych przetłaczany jest pompą wirową na zbiorniki magazynowe glikolu. Ze zbiorników magazynowych, glikol po regeneracji przepływa przez filtr glikolu na pompki PZ - 10, przez które z powrotem tłoczony jest na kolumnę wtryskową. Jest to proces ciągły a cały obieg glikolu i gazu jest zamknięty.

Ważną sprawą jest prawidłowa regeneracja glikolu, od którego zależy stopień osuszenia gazu. Dlatego bada się koncentracją glikolu, która powinna wynosić 92% oraz jego pienność i zasolenia. Cały proces osuszania gazu jest kontrolowany, a jego parametry mierzone i dokumentowane.

Metoda barbotażowa

Instalacja pracująca na zasadzie tej metody, przeznaczona jest do osuszania gazu eksploatowanego z kopalni Zabłotce oraz magazynowania i regeneracji DEG - u. Zlokalizowana jest na Ośrodku Zbioru Gazu Zabłotce.

Gaz po oczyszczeniu w oddzielaczy roboczym ODS 800/100 ( woda złożowa, stałe cząstki ) wchodzącego w skład węzłów redukcyjno - pomiarowych kierowany jest do zbiornika buforowego. W zbiorniku tym gaz przepuszczany jest przez DEG za pomocą zainstalowanej rury perforowanej. W wyniku kontaktu gazu z DEG - iem następuje absorpcja pary wodnej zawartej w gazie przez DEG. Ze zbiornika buforowego, osuszony gaz kierowany jest do oddzielacza DEG - u ODS 800/100, gdzie następuje oddzielenie ewentualnych resztek DEG - u unoszonego przez gaz. Gaz z tego oddzielacza przepływa do pomiarowi zdawczej. Rozwodniony DEG z barbotera oraz oddzielacza DEG -u, przetłaczany jest ( okresowo ) do odgazowywacza ( zbiornik V = 6 m3 ) grawitacyjnego umieszczonego na wieży. W odgazowywaczy następuje wydzielenie z DEG - u rozpuszczonego w nim gazu. Rozwodniony DEG z odgazowywacza skierowany zostaje do regeneratora. Tam jest następnie podgrzewany do temperatury 413 - 433 0K ( 140 - 160 0C ). Para wodna i niewielkie ilości par DEG - u ulatniają się do kolumny regeneracyjnej. W niej następuje wymiana ciepła z DEG - iem zawodnionym doprowadzanym do regeneracji. Ochłodzona para DEG - u skrapla się i spływa do regeneratora, natomiast para wodna ulatnia się do atmosfery. Regenerator zespolony jest ze wstępnym wymiennikiem ciepła DEG - DEG zawodnionym i zregenerowanym. Zawodniony DEG podgrzany zostaje tu do temperatury ok. 360 0K ( 87 0C), natomiast zregenerowany DEG przepływa do zbiornika magazynowego. Z tego zbiornika zasysany jest pompą obiegową i przetłaczany do zbiornika buforowego ODL 70/800. Operacja napełniania zbiornika jest następująca:

W pierwszej kolejności należy zbiornik opróżnić z zawodnionego DEG - u przez przetłoczenie go do zbiornika grawitacyjnego. Następnie należy opróżnić barboter z gazu, a ciśnienie w nim musi być równe atmosferycznemu. Do tak przygotowanego zbiornika należy przetłoczyć DEG przy pomocy pompy obiegowej, ze zbiornika magazynowego do około 1/3 objętości ODL 70/800. Po napełnieniu zbiornika należy pozamykać zawieradła na rurociągu tłoczącym DEG i doprowadzić gaz do osuszania.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Podtopienie moje
Praktyczna Nauka Języka Rosyjskiego Moje notatki (leksyka)2
Praktyczna Nauka Języka Rosyjskiego Moje notatki (gramatyka)4
10050110310307443 moje
macierze moje i rzad id 275988 Nieznany
Moje dziecko rysuje Rozwój twórczości plastycznej dziecka od urodzenia do końca 6 roku życia
Praktyczna Nauka Języka Rosyjskiego Moje notatki (leksyka)35
Gdzie sie podzialo moje dziecinstwo
Przedsiebi, inżynieria ochrony środowiska kalisz, z mix inżynieria środowiska moje z ioś pwsz kalis
PKM, Politechnika Lubelska, Studia, Studia, organizacja produkcji, laborki-moje, od majka, SPRAWOZDA
Ramka(115), MOJE RAMKI GOTOWE ZBIERANA Z INNYCH CHOMICZKOW
BLOOG, ● Wiersze moje ♥♥♥ for Free, ☆☆☆Filozofia, refleksja, etc
SPRAWOZDANIE Z farmako, Farmacja, II rok farmacji, I semstr, fizyczna, Fizyczna, Sprawozdania z fizy
Pokaż mi swój obraz, ● Wiersze moje ♥♥♥ for Free, ☆☆☆Filozofia, refleksja, etc
MOJE 3ok, Budownictwo UZ sem. III
KODY SERWISOWE NOKIA by asrock11, Moje Prace

więcej podobnych podstron