`

BADANIA LABORATORYJNE

 

!. Hematologiczne

2. Biochemiczne

3. Moczu i kału

Do rutynowych badań hematologicznych należy:

1. liczba krwinek czerwonych

2. liczba krwinek białych

3. hematokryt

4. liczba płytek krwi

5. rozmaz krwi

6. Wskażniki MCV, MCH, MCHC

7. OB.

Krew do badań hematologicznych winna być pobrania z użyciem EDTA jako antykoagulantu , badania wykonanuje się w ciągu trzech godzin. Ilość krwi nie może być za mała, gdyż erytrocyty ulegną obkurczeniu / krenacji/. Mieszamy wielokrotnie, ale delikatnie, by nie nastąpiła hemoliza. Jeśli nie możemy wykonać badań od razu, przechowujemy krew w lodówce, a rozmaz krwi utrwalamy alkoholem / 3 min./.

Badania biochemiczne wykonujemy z surowicy, osocza lub pełnej krwi / Reflovet/, pełna krew musi być z antykoagulantem Lithium Heparini.

 

 

KRWINKI CZERWONE

 

Produkowane są w szpiku kostnym w ramach erytropoezy. Są okrągłe u ssaków / wyj. wielbład i lama - owalne/ i bezjądrzaste. Wielkość u psa 6,0-7,0 u, kota 5,5 -6,0 u. Produkcję erytrocytów wzmaga erytropoetyna, wydzielana w nerkach pod wpływem spadku stężenia tętniczego tlenu, wmaga ona także produkcję płytek Niedojrzałe erytrocyty mogące pojawić się we krwi obwodowej to ; proerytroblast, erytroblasty zasadochłonne, polichromatofilne i kwasochłonne oraz bezjądrzaste retikulocyty.

Czas dojrzewania tych form wynosi ok. 7 dni, czas przeżycia u psów 110-120 dni, u kotów 85-90 dni. Młode formy pojawiają się we krwi przy silnej anemii.

Ilość erytrocytów u psa 5,5-8,5 mln/ul, kota 6,5 - 10,0mln/ul.`

Zmiana kształtu krwinek czerwonych nazywa się poikilocytozą i występuje w różnych stanach chorobowych.

Akantocyty - zawierają pojedyncze wypustki różnej długości ,10 -12 sztuk , pozaginane, często brak przejaśnienia centralnego / choroby wątroby i nerek, hemangiosarcoma- długie wypustki/.

Echinocyty- podobne do poprzednich ,ale wypustki równe, niepozaginane / niewydolnośż nerek/.

Owalocyty / eliptocyty/- owalne / zespoły mielodysplastyczne, mielofibroza, niedobór Fe i vit.B 12., choroby wątroby u kotów.

Lakrymocyty- leukocyty w kształcie łzy / mielofibroza, zespoły mielodysplastyczne/.

Anulocyty- płaskie, duże,z dużym przejaśnieniem w środku / anemie związane z chorobami przewlekłymi, spadkiem ilości Hb.

Schistocyty- neregularne resztki erytrocytów , elipsoidalne, z wcięciami /hemoliza wewnątrznaczyniowa, zespoły mielodysplastyczne, mielofibroza szpiku kostnego, hemangiosarcoma , DIC, glomerulonephritis, zastoinowa niewydolność serca/.

Krwinki tarczowate [ leptocyty] - w środku ciemniejsza, okrągła plamka / resztka Hb/- choroby wątroby, anemie z o przewlekłym przebiegu, nowotwory.

Sferocyty- krwinki czerwone ciemniejsze i mniejsze od erytrocytów, ich błona komórkowa jest częściowo fagocytowana przez makrofagi wątroby i śledziony w anemiach autohemolitycznych i hemolitycznych.Są charaktrystyczne dla anemii autohemolitycznych. U kota ze względu na małe erytrocyty bez przejaśnienia w środku, trudne do odróżnienia.

Stomatocyty- w środku jakby usta /stomatocytoza wrodzona sznaucerów min., choroby wątroby/.

Ekscentrocyty - z jasnym przejaśnieniem na brzegu/ zatrucie liliowatymi, chłoniak, nowotwory, anemia autohemolityczne/

Krenacja erytrocytów / obkurczenie/ - krwinki podobne do akantoctów lub echinocyów, tylko w dużej ilości,jest to artefakt wskutek nadmiary antykoagulantu, zbyt długo przechowywanej krwi lub zbyt grubego rozmazu lub szybkiego suszenie.

 

Wtrąty komórkowe;

Ciałka Jovell- Holly'ego - resztki struktury jądrowej, świadczą o odnowie krwinek, najczęściej po ich hemolizie. U kotów niewielka ilość to norma, masowo pojawiają się po wycięciu śledziony

Ciałka Heinza- anemie hemolityczne z ciałkami Heinza, utworzone z metHb / cebula, czosnek- dwusiarczki, azotyny w szynce, wit. K, paracetamol, glikol propylenowy i metionina u kotów./ U kotów do 10% są fizlologiczne, chłoniaki

Ciałka Pappenheimera- zasadochłonne nakrapiania, drobne, wewnątrz erytrocytów - w anemiach silnie regeneratywnych, przy tradycyjnym barwieniu

Hemobartonella / Mycoplasma/ - drobne , niebieski ziarenka na otoczce krwinki, pojedyncze, podwójne lub łańcuszki

Babesia- pierwotniaki wewnątrz krwinki

Strąty starego barwnika [ niebieskie ] mogą imitować pasożyty, należy go przesączyć pzez bibułę

Zmiana wielkości erytrocytów- anizocytoza. Mikrocyty to małe krwinki, pojawiają się w anemiach niedobarwliwych, należą do nich również sferocyty. Makrocyty - pojawiają się w anemiach regeneratywnych, młode erytrocyty są większe

 

Polichromatofilia- różnobarwliwość, występuje w anemiach, retikulocyty ,makrocyty, sferocyty są ciemniejsze [ hyperchromiczne] , anulocyty , mikrocyty -jaśniejsze / hypochromiczne/, W stanach fizjologicznych mogą pojawiać się tylko pojedyncze krwinki polichromatofilne.

Erytrocyty te oglądamy w rozmazie barwionym krwi.

 

Liczenie erytrocytów

 

Może być automatyczne, ale tylko w aparaturze przystosowanej do różnych gatunków zwierząt, zupełnie odpada aparatura ludzka, ze względu na różną wielkość krwinek poszczególnych gatunków. Opłacalne jest jedynie w dużych laboratoriach, wykonujących dużo badań. W małych laboratoriach w zupełności wystarczy metoda manualna, tańsza, wymagająca jednak dużej precyzji i powtarzania niepewnych wyników.

Do liczenia erytrocytów potrzebne są:

Komora /stolik/ - Thoma, Bürkera, Goriajewa , na którym wyryta jest siatka do liczenia krwinek białych, czerwonych i trombocytów

Szkiełko nakrywkowe do komory / specjalne/

Płyn do rozcieńczania / Hayema lub 0,9% NaCl

Mieszalniki Potaina do rozcieńczania krwi lub pipety automatyczne plus jednorazowe próbówki do rozcieńczania krwi o poj. ok. 5 ml.

Stolik - gruba, prostokątna płytka szklana , podzielona liniami poprzecznymi na 3 progi

środkowy podzielony linią podłużną na dwa dodatkowe. Na nich wyryte są dwie siatki, utworzone z przecinających się pod kątem prostym linii, oddzielonych od siebie o 1/20 mm. Środkowy próg obniżony jest o 0,1 mm. Linie tworzą 400 małych kwadracików o polu 1/400mm² . Co piąty kwadracik przebiegają dodatkowe linie , dzielące siatkę na 16 dużych kwadratów, z 16 kwadracikami w każdym. W pozostałych siatkach kwadraty te są rozdzielone dodatkowymi, pustymi kwadratami. Liczymy w pięciu dużych kwadratach [ 80 małych], czterech po przekątnej lub narożnych i w piątym narożnym lub środkowym.

Do liczenia krwinek tworzymy komorę , nasuwając silnie szkiełko nakrywkowe na stolik, tak by na bocznych progach załamywało się światło.

Rozcieńczanie krwi do liczenia erytrocytów

Mieszalnik Potaina z czerwoną perełką , krwi nabieramy do kreski 0,5, wycieramy z zewnątrz, nadmiar ściągamy ligniną i dobieramy NaCl do 101 za banieczką i mieszamy, trzymając mieszalnik za oba końce [ rozcieńczenie 200-krotne] lub nabieramy krwi do 1 i płynu do 101 [ rozcieńczenie 100 krotne].

Pipety automatyczne: 2000 ul NaCl i 20ul krwi [ rozcieńczenie 100-krotne] oraz 4000 ul NaCl i 20 ul krwi [ rozcieńczenie 200 krotne] , najlepiej w jednorazowych próbówkach o poj 5 ml.

 

Liczenie

Spuszczamy kilka kropli z mieszalnika na ligninę [ słabo wymieszane], nastawiamy siatkę pod mikroskopem {obiektyw 10 ] i dajemy kroplę rozcieńczonej krwi na górny brzeg szkiełka nakrywkowego. Krew zostaje wciągnięta do komory, czekamy kilka min., aż krwinki opadną i liczymy wg narysowanej linii. Do danego kwadracika zaliczamy erytrocyty w środku oraz przylegające do lewej i górnej linii [ by nie policzyć dwa razy tych samych].

Wynik wynikający z wzoru na liczenie erytrocytów jest ilością policzonych w pięciu kwadratach [ 80 kwadracikach] erytrocytów x 10000.

 

Wzór na liczenie erytrocytów

 

 

 

Liczenie leukocytów

 

Krew do liczenia leukocytów rozcieńczamy płynem Turka, który hemolizuje erytrocyty i zabarwia leukocyty. Mieszalnik Potaina z białą perełką, krew nabieramy do liczby 0,5, płynu do 11 za banieczką [ rozcieńczenie 20 -krotne] lub 1,0 i 11 - rozcieńczenie -10 krotne

Pipety automatyczne: 20 ul krwi i 200 ul płynu [ 10 krotne] lub 20ul krwi 400 ul płynu [ 20-krotne ]..Leukocyty liczymy w 400 kwadracikach [ cała siatka Thoma lub 25 kwadratów dużych na pozostałych siatkach]. Ilość krwinek policzona na siatce górnej i dolnej x 100 to wynik.

Wzór na liczenie leukocytów

 

 

 

Różnicowanie leukocytów

 

Dzielimy je na granulocyty { z ziarnistościami w cytoplażmie] i agranulocyty [ bez ziarnistości ].

Agranulocyty: limfocyty i monocyty

Granulocyty: neutrofile [ obojętnochłonne ], eozynofile [ kwasochłonne] i bazofile [ zasadochłonne]

Wykonanie rozmazu

Kroplę krwi kładziemy [najlepiej rurką hematokrytową ] na brzegu odtłuszczonego szkiełka podstawowego , i brzegiem szkiełka szlifowanego , pod kątem 30 rozprowadzamy jednym ruchem do przodu cieńką warstwą. W zbyt grubym preparacie leukocyty sa za małe a erytrocyty nakładają na siebie. Preparat suszymy w temp. pokojowej i barwimy metodą Diff- Ouick [ Hemacolorem do szybkiego barwienia} Rozmazy wykonujemy zaraz po pobraniu krwi i jeśli muszą poczekać utrwalamy zanurzając w alkoholu metylowym przez 3 min.

Barwienie : odczynnik 1 - zanurzamy pięciokrotnie [ utrwalacz], odczynnik 2 - trzykrotnie, odczynnik 3 [ niebieski] - sześciokrotnie, spłukujemy buforem i suszymy na powietrzu.

Jądra barwią się na kolor fioletowy, aiarnistości neutrofilów na różowo- brunatny, eozynofilów - czerwony , bazofili - granatowy.

Oglądamy uzywając obiektywu 100x i olejku imersyjnego -likwiduje zbyt duże rozproszenie światła , przesuwając preparat wzdłuż podobnej linii, jak przy liczeniu krwinek, omijając brzegi [ duże zagęszczenie krwinek ].

 

Neutrofile:

Produkowane w szpiku kostnym. . Formy młode - jądro pałeczkowate, starsze - segmentowane [ 2-5 płatów].W stanach przewlekłych- hypersegmentacja [ przesunięcie w prawo ]..Ziarnistości są drobne, często niewidoczne.W stanach ostrych zwiększa się ilość pałeczek [ przesunięcie w lewo ], jeśli ich liczba przewyższy ilość segmentów , jest to degeneratywne przesunięcie w lewo, objaw prognostycznie niekorzystny [ martwica trzustki, posocznicza, zapalenie otrzewnej ].

Granulocyty żyją 1-4 dni.. część z nich to neutrofile krążące, część stanowi zapas, tzw. pulę szpikową [ marginalną]. Sosunek obu puli u psów 1:1, kotów 1:3. Niszczone są w w śledzionie, wątrobie i szpiku kostnym. Granulopoeza trwa 4 - 6 dni, obejmuje mieloblasty, promielocyty, mielocyty i metamielocyty. Pojawienie się tych form we krwi obwodowej świadczy o nasilonej granulopoezie , np. w białaczce szpikowej.

Właściwości: wychodzenie poza ściany naczyń, ruch, fagcytoza i pinocytoza. Pożerają obumarłe tkanki, tworząc ropę , tkanki nowotworowe, pochłaniają toksyny.

 

Neutrofilia [ wzrost ilości ]

1. fizjologiczna: strach, podniecenie, wysiłek - wyzwala się adrenalina, która uwalnia pulę marginalną

2. stress - wywołany kortykosterydami [ ból,uraz, zabiegi ], z monocytozą, limfopenią i eozynopenią bez przesunięcia w lewo, u kotów z limfocytozą. U psów w zespole Cuschinga.

3. ostry stan zapalny [ miejscowy i ogólny ]:

-         bakteryjny

-         martwica

-         choroby autoimmunologiczne

-         nowotwory, szczeg. rozpadowe

-         chroniczna białaczka szpikowa

-         zespoły paranowetworowe

-         krwotoki lub hemoliza ertrocytów

-         wady dziedziczne neutrifili

Neutrofilia pojawia się 4 -6 godz. po zakażeniu i może ustąpic 1-3 dni po rozpoczęciu leczenia.

 

Neutropenia - istnieją trzy przyczyny:

1. znaczna utrata neutrofili , np. ropomacicze

2. spadek produkcji w szpiku

-         anemia aplastyczna

-         choroby mielo- lub limfoproliferacyjne

-         infekcje wirusowe [ parwowiroza, panleukopenia, FIV, FeLV ]

-         chemioterapia

-         hyperestrogenizm

-         niektóre leki [ fenylbutazon, trimetroprim, chloramfenikol, tetracykliny, gryzeofulwina].

4. zaburzenia dojrzewania w szpiku [ w ostrej białaczce mieloblastyczej, w zespołach

mielodysplastycznych, FelV i FIV, wada genetyczna śniadych owczarków collie

Nagła neutropenia może wystąpić wskutek przesunięcia neutrofili z puli krążącej do puli marginalmej [ anafilaksja, endotoksemia, jest przejściowa i znika po leczeniu

Eozynofile

Jądro najczęściej dwupłatowe, ziarnistości czerwone, u psa przybireają postać kul różnej wielkości.

Eozynofilia [wzrost ilości ]

1. choroby skóry: alergie, atopia, pęcherzyca liściasta, ektopasożyty, ziarniniak eozynofilowy kotów

2. choroby układu oddechowego: astma kotów, eozynofilowe zap. płuc u kotów

robaczyce płucne , chroniczne nieżyty nosa i zatok u kotów, przerzuty nowotworow do płuc u suk

3 chorobe przewodu pokarmowego: eozynofilowe zap. jelit, eendopasożyty [ toxocara ],

4 nowotwory: mastocytoma, lymphoma, guzy jajnika

5          inne: panosteitis u psów, zap. macicy, myositis eosinophilica, oestrus, niedoczynność

kory nadnerczy, po leczeniu sterydami, FIP kotów, toxoplazmoza, zespół hypereozynofilowy kotów

Eozynopenia [ spadek ilości ]

stress [z limfopenią] , po podaniu sterydów, w zespole [ chorobie Cushinga], czasem w ostrym stanie zapalnym lub infekcji

 

 

Bazofile

Jest ich najmniej , jędro trzypłatowe, ziarnistości ciemnoniebieskie. Uwalniają histaminę - pojawiają się w chorobach alergicznych szczeg. u kotów , produkują heparynę zapobiegając zakrzepom.

 

 

Monocyty

Największe z leukocytów, istnieje ogromna zmienność morfologiczna tych form, jądro nieregularne, cytoplaza szaroniebieska, często z wodniczkami [ po EDTA], Mają podobne , ale silniejsze właściwości , jak neutrofile, tworzą makrofagi osiadłe , regulują odpowiedzi zapalne poprzez produkcję czynników zapalnych: chemotaksyn, prostaglandyn. Tworzą antygeny dla limfocytów, rozpoczynając reakcje immunologiczne.Magrofagi mogą zawierać w środku fogocytowany materiał: erytrocyty, pierwotniaki, drożdże [ histoplazmoza}.

Monocytoza

-stany zapalne[ ciężkie], martwica tkanek, stress, po podanie glikokortykosterydów, choroby autoimmunologiczne [ szczeg. anemia], białaczka monocytarna, chłoniaki.

Spadek ilości nie ma znaczenia diagnostycznego.

 

 

Limfocyty

Wielkości erytrcytów lub większe. Jądro okrągłe, wypełnia prawie całą komórkęę, cytoplazma niebieska, w młodszych [ blasty] - ciemnoniebieska w postaci wąskiego rąbka. Limfocyty pobudzone antygenowo - mają dużo ciemniejszej cytoplazmy, często z niebieską otoczką , bez jąderka, o lużnej chromatynie jądrowej.

Atypowe limfocyty- w chorobach nowotworowych, infekcjach, duże, ciemna cytoplazma, jądro często z wcięciem [ tzw. Riederowskie - chłoniaki], w cytoplażmie mogą pojawiać się ziarnistości.

Młodsze limfocyty są zawsze większe.

Dzielimy je na limfocyty T - odpowiedzialne za odporność komókową i limfocyty B- za odporność humoralną [ produkcję przeciwciał - limfocyty pobudzone, przechodzą w plazmocyty ].Mogą przechodzić z węzłów chłonnych do krwi , z krwi mogą wrócić do węzłów i stąd znów do krwi w ciągu 8- 12 godz.., tworząc limfocyty tzw. pamięci immunologiczej, po zetknięciu z antygenem rozpoczynają odpowiedź immunologiczną poprzez podział i tworzenie klonów.

Czas przeżycia limfocytów od miesięcy do lat.

Limfocytoza

-fizjologiczna u kotów, np. po jedzeniu

-schorzenia z pobudzeniem immunologicznym [ przewlekłe infekcje, wiremie, choroby autoimmunologiczne

-lymphosarcoma, przelekła białaczka limfatyczna

-hypoadrenokortycyzm

-po szczepieniu [ limfocyty pobudzone]

-młode mają więcej limfocytów niż dorosłe

- w ostrj białacze limfoblastycznej przeważaja limfoblasty

Limfopenia

-stress, leczenie sterydami [ 750 -1000/ul

-chylothorax

-ostre stadia chorób wirusowych [ nosówka, parwowiroza, FeLV,]

-limphosarcoma [ jak i limfocytoza]

-nowotwory - posocznica, intoksykacja

 

Obliczanie składu procentowego

Różnicujemy 100 leukocytów , zapisując każdą znalezioną formę specjalnym schematem

[10]. Następnie wynik procentowy mnożymy przez ogólną liczbę leukocytów, otrzymując ogólną ilość poszczególnych form, wtedy możemy zorientować się w jakim kierunku poszły zmiany w obrazie białokrwinkowym.

---