Praca dyplomowa mamy (3)

Akademia Ekonomiczna im. K. Adamieckiego w Katowicach

Kolegium Zarzdzania

Studia Podyplomowe

Zarzdzanie i przedsibiorczo

w owiacie

Wspomagajcy charakter nadzoru pedagogicznego w wietle dowiadcze w pracy z kadr kierownicz gimnazj�w.

Promotor: Ewa Fiedziukiewicz

Dr Janusz Trawka Mirosawa Jdruch

Katowice 2000

Spis treci:

Wstp - s.3

Rozdzia I - s.5

Gimnazja jako nowy typ szkoy w zreformowanym ustroju szkolnym

Rozdzia II - s.12

Wspieranie i inspirowanie kadry kierowniczej w wietle obowizujcych przepis�w

Rozdzia III - s.29

Formy inspirowania kadry kierowniczej gimnazj�w do rozwoju i podnoszenia jakoci pracy

Rozdzia IV - s.35

Ewaluacja programu dziaa podejmowanych w ramach wspierajcego nadzoru pedagogicznego

Wnioski i uwagi kocowe - s.42

Bibliografia - s.45

Spis tabel - s.46

Spis wykres�w i ilustracji - s.47

Wykaz zacznik�w - s.48

Zaczniki - s.49-82

WSTP

Wprowadzona od 1 wrzenia 1999 r. reforma systemu edukacji zapocztkowaa proces, kt�ry ma prowadzi do upodmiotowienia ucznia i uczynienia tw�rczym zawodu nauczyciela.

Zwikszona autonomia szkoy, nowe zadania nadzoru pedagogicznego spowodoway konieczno dostosowania dziaa pracownik�w kuratori�w owiaty do cel�w i kierunk�w przeksztace w reformie. Zar�wno przed dyrektorami szk�, jak i wizytatorami postawiono wymagania uzyskania nowych kompetencji zawodowych oraz odmiennego od dotychczasowych sposob�w dziaania.

Rok 1999 sta si przeomowym. Wysokie wymagania uruchomiy zar�wno wr�d nauczycieli, jak i kadry kierowniczej due zaangaowanie i otwarto na wprowadzenie tw�rczych metod pracy . Innowacyjne formy stay si szczeg�lnie widoczne w nowym typie szkoy GIMNAZJUM.

Budowanie organizmu szkolnego od podstaw poprzez tworzenie nowych zespo�w nauczycielskich, integrowanie grup uczniowskich z r�nych szk� i rodowisk, pozyskanie do wsp�pracy rodzic�w, stao si dla dyrektor�w oraz nadzoru pedagogicznego wyzwaniem i inspiracj.

Pracujc w kuratorium owiaty od 1991 r. miaymy moliwo obserwowania zachodzcych zmian w organizacji i sprawowaniu nadzoru pedagogicznego. Nasze dowiadczenia dotycz wsp�pracy ze szkoami i plac�wkami owiatowymi na terenie 20 gmin wiejskich i miejskich. Dostrzegymy du szans na prowadzenie dziaa wspierajcych w nowo utworzonych 82 gimnazjach, bowiem zajmujc stanowiska kierownicze w lskim Kuratorium Owiaty mamy moliwo nawizywania wsp�pracy ze wszystkimi szkoami i plac�wkami objtymi nadzorem pracownik�w Delegatury w Sosnowcu.

Dodatkowym naszym atutem jest bezporednie realizowanie wszystkich form nadzoru pedagogicznego, bo przecie “Kierowanie polega na pracy w ramach i za porednictwem stosunk�w midzy ludmi”. oraz wsp�praca z przedstawicielami organ�w prowadzcych nawizana w okresie tworzenia sieci gimnazj�w w 1999 r.

Przygotowujc si do realizacji zada wynikajcych z nowego Rozporzdzenia o nadzorze pedagogicznym uznaymy, e szczeg�lne wsparcie powinni uzyska dyrektorzy gimnazj�w, kt�rzy przed objciem stanowiska nie penili funkcji kierowniczych.

Planujc formy wspomagania wykorzystaymy, stale uzupeniajc, wiadomoci i umiejtnoci zdobyte podczas szkole i studi�w podyplomowych: m.in. Nowa Szkoa, Kreator, Mierzenie Jakoci Pracy Szkoy, Zarzdzanie i Przedsibiorczo w Owiacie.

W naszej pracy przedstawimy dowiadczenia w zakresie prowadzenia wspomagajcego nadzoru pedagogicznego z 35 osobow grup dyrektor�w gimnazj�w. Wychodzc od analizy nowego typu szkoy i zada dyrektor�w, skoncentrujemy si na opisie metod diagnozowania oczekiwa nowej kadry kierowniczej oraz sposob�w stosowanego nadzoru pedagogicznego.

Kr�tki czas prowadzenia nowych form nie upowania nas do penych uog�lnie, czciowo jednak daje moliwo udzielenia odpowiedzi na zasadnicze pytanie

JAK WYPENIA ZADANIA WIZYTATORA ADEKWATNIE DO

POTRZEB I OCZEKIWA KADRY PEDAGOGICZNEJ

SZK� I PLAC�WEK ?

ROZDZIA I

GIMNAZJA JAKO NOWY TYP SZKOY

W ZREFORMOWANYM USTROJU SZKOLNYM

Charakteryzujc gimnazja jako nowy typ szkoy naleaoby odnie si do podstawowych zaoe reformy systemu edukacji oraz obowizujcych uregulowa prawnych. Najistotniejsze przepisy prawa owiatowego zawarte s w :

Ustawie z dnia 7 wrzenia 1999 r. o systemie owiaty
Ustawie z dnia 8 stycznia 1999 r. - Przepisy wprowadzajce reform ustroju szkolnego
Rozporzdzeniu MEN z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie podstawy programowej ksztacenia og�lnego
Rozporzdzeniu MEN z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie ramowego statutu publicznej szecioletniej szkoy podstawowej i publicznego gimnazjum oraz publicznego przedszkola

Zaoenia organizacyjne
Gimnazja publiczne tworzone przez gmin powinny mie w swoim obwodzie co najmniej 150 uczni�w. W szczeg�lnie uzasadnionych przypadkach mog by tworzone gimnazja obejmujce mniejsz liczb uczni�w. Obw�d szkoy powinien zapewni uczniom realizowanie obowizku szkolnego, take poprzez organizacj dowoenia uczni�w, co jest obowizkowym zadaniem gminy. W okresie przejciowym tj. do 2002 r. w przypadku braku moliwoci zorganizowania gimnazjum w odrbnym budynku lub budynku jednej szkoy, poszczeg�lne oddziay gimnazjum mog mieci si w budynku kilku szk� w jednej miejscowoci.
Tworzc now szko organ prowadzcy zobowizany jest do stworzenia odpowiednich, okrelonych w ustawie o systemie owiaty, warunk�w materialnych i kadrowych.
Zaoenia programowe
W wietle przepis�w gimnazja s szkoami powszechnymi, o trzyletnim cyklu edukacyjnym. Powinny by zorientowane na wysok jako pracy, autonomicznie i samodzielnie tworzc wasny, szkolny zestaw program�w nauczania oraz program wychowawczy szkoy.
Nowa szkoa GIMNAZJUM zobowizana jest harmonijnie integrowa procesy ksztacenia i wychowania we wsp�pracy z rodzicami.
Trzyletni nauk w gimnazjum skoncentrowano na wspieraniu rozwoju i samodzielnoci ucznia, a take poznaniu przez niego r�nych dziedzin dziaalnoci czowieka.
Wanym zadaniem jest rozpoznawanie indywidualnych zainteresowa, zdolnoci i mocnych stron ucznia, co w konsekwencji prowadzi do wyr�wnywania szans edukacyjnych. Koczc nauk w gimnazjum ucze powinien uzyska pomoc w podjciu decyzji o dalszej karierze edukacyjnej i zawodowej.
Struktura sieci gimnazj�w w wojew�dztwie lskim
Organizacja gimnazj�w publicznych

	Liczba gimnazj�w og�em	Gimnazja w jednym budynku	Gimnazja z oddziaami w budynkach innych szk�	Gimnazja funkcjonujce samodzielnie	Gimnazja w zespole
W wojew�dztwie lskim	626	517	109	389	237
Na terenie Delegatury w Sosnowcu	82	71	11	67	15

Tabela nr 1
Tworzenie sieci gimnazj�w na terenie 20 gmin, z kt�rymi wsp�pracujemy, wymagao konsultacji spoecznych, w wielu przypadkach budzio kontrowersje.
W zwizku z tym proces budowania nowej struktury szkolnej jest kontynuowany i podlega korektom. W biecym roku szkolnym zlikwidowano kilka gimnazj�w, przeniesiono niekt�re oddziay do macierzystych budynk�w, a take cz gimnazj�w wczono w zespoy szk�. Warto podkreli, e wsp�praca kuratorium owiaty z gminami przy racjonalizacji sieci szk� przebiega prawidowo.
Zasady tworzenia stanowisk dyrektor�w gimnazj�w
Zasady tworzenia stanowisk dyrektor�w szk� i plac�wek okrela art. 36a ustawy o systemie owiaty. Funkcj dyrektora powierza si kandydatowi wyonionemu w drodze konkursu na okres 5 lat, a w uzasadnionych przypadkach na okres nie kr�tszy ni 1 rok. Wprowadzajc nowy ustr�j szkolny, na mocy ustawy z dnia 8 stycznia 1999 r. - Przepisy wprowadzajce reform ustroju szkolnego, zastosowano wyjtek od wyej przedstawionego trybu powierzania stanowisk dyrektor�w. Na mocy cytowanego przepisu, stanowisko dyrektora gimnazjum mona byo powierzy nauczycielowi, kt�rego wskaza organ prowadzcy bez ogaszania konkursu. Ustawodawca jednoczenie okreli czas trwania powierzenia stanowiska tj. do 31 sierpnia 2002 r. Wyjtek ten nie dotyczy jednak stanowisk dyrektor�w zespo�w szk�, kt�rych zgodnie z ustaw o systemie owiaty nadal obowizywa wym�g wyaniania w drodze konkursu.
Osoby wytypowane przez organy prowadzce do objcia funkcji dyrektor�w gimnazj�w znalazy si w dosy specyficznej sytuacji. Stanowiska zostay powierzone dyrektorom z dniem 15 kwietnia 1999 roku, ale ich objcie nastpio od 1 wrzenia 1999 r. Organem gminy powierzajcym funkcj dyrektora, zgodnie z przepisami ustawy o samorzdzie gminnym, jest zarzd. Zarzd gminy do 31 sierpnia 1999 r. m�g powierzy stanowisko dyrektora gimnazjum nauczycielowi zatrudnionemu w penym wymiarze zaj, dyrektorowi szkoy podstawowej, innej osobie na zasadzie zlecenia wykonywania czynnoci dodatkowych, poza czynnociami wiadczonymi w ramach stosunku pracy lub te na podstawie umowy o dzieo.
W przypadku powierzenia stanowiska dyrektora gimnazjum nauczycielowi, dyrektor szkoy, w kt�rej nauczyciel by zatrudniony, na wniosek organu prowadzcego m�g obniy tygodniowy obowizkowy wymiar godzin zaj na czas okrelony lub do odwoania ze wzgldu na wykonywanie przez nauczyciela zada zwizanych z utworzeniem gimnazjum. Zarzd gminy m�g take do 31 sierpnia 1999 r. powierzy stanowisko dyrektora nowo tworzonej szkoy dyrektorowi szkoy podstawowej. Wykonujc czynnoci zwizane z organizacj gimnazjum dyrektor szkoy podstawowej na mocy art. 42 ust. 7 ustawy Karta Nauczyciela m�g mie obniony obowizkowy wymiar godzin lub te m�g by z niego zwolniony.
Kandydaci na stanowiska dyrektor�w musz r�wnie spenia okrelone wymagania kwalifikacyjne. Nauczyciele zatrudnieni w gimnazjach legitymuj si dyplomem ukoczenia studi�w magisterskich lub studi�w wyszych zawodowych na kierunku (specjalnoci) zgodnym (lub zblionym) z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zaj i przygotowaniem pedagogicznym. Kwalifikacje do zatrudnienia w gimnazjum posiada take osoba, kt�ra ukoczya studia wysze zawodowe na kierunku innym ni nauczany przedmiot z przygotowaniem pedagogicznym, a ponadto ukoczya z zakresu nauczanego przedmiotu studia podyplomowe, uzupeniajce lub inne prowadzone przez szko wysz albo kurs prowadzony przez zakad ksztacenia nauczycieli. Wymagania w stosunku do os�b penicych funkcje dyrektor�w gimnazj�w okrela szczeg�owo Rozporzdzenie z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie wymaga, jakim powinny odpowiada osoby zajmujce stanowiska kierownicze w przedszkolach oraz poszczeg�lnych typach szk� i plac�wek.
Wszystkim osobom, kt�rym powierzono stanowiska dyrektor�w gimnazj�w organy prowadzce udzieliy kompetencji do wykonywania czynnoci zwizanych z tworzeniem gimnazj�w w tym r�wnie kompetencji do zatrudniania pracownik�w. Terminowe zadania do wykonania okrelono w Rozporzdzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie sposobu i termin�w dostosowania dziaalnoci dotychczasowych szk� podstawowych do wymog�w nowego systemu szkolnictwa oraz tworzenia gimnazj�w.
Zadania dyrektor�w szk� wynikajce z tworzenia nowego ustroju szkolnego
Zadania dyrektor�w obrazuje tabela nr 2
przedstawiona na stronie nr 9

Zadania dyrektor�w szk� podstawowych i gimnazj�w	Termin realizacji
Przygotowanie i przedstawienie organom prowadzcym arkuszy organizacyjnych	Szkoy podstawowe - 30.04.1999 r. Gimnazja - 10.05.1999 r.
Opracowanie informacji przez dyrektor�w szk� podstawowych o liczbie uczni�w, kt�rzy stan si uczniami I klasy gimnazjum	5.03.1999 r.
Sporzdzenie wykaz�w uczni�w speniajcych obowizek szkolny poza szko lub uczszczajcych do szk� niepublicznych, kt�rzy stan si uczniami I klasy gimnazjum	5.03.1999 r.
Sporzdzenie wykaz�w uczni�w zakwalifikowanych do r�nych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a take wykaz�w uczni�w, z kt�rymi prowadzone s zajcia dydaktyczno-wyr�wnawcze lub s zakwalifikowani do nauczania indywidualnego	5.03.1999 r.
Sporzdzenie wykazu uczni�w realizujcych indywidualny program lub tok nauki	5.03.1999 r.
Przygotowanie przez dyrektor�w szk� podstawowych wykaz�w nauczycieli i innych pracownik�w, kt�rym w zwizku ze zmianami organizacyjnymi nie bdzie mona zapewni zatrudnienia w penym wymiarze czasu pracy, przekazanie informacji dyrektorom gimnazj�w, organom prowadzcym i kuratorom owiaty.	30.04.1999 r. 30.04.2000 r.
Przygotowanie przez dyrektor�w gimnazj�w informacji na temat wolnych etat�w dla nauczycieli i innych pracownik�w wraz z okreleniem liczby godzin z poszczeg�lnych przedmiot�w oraz przekazanie tej informacji dyrektorom szk� podstawowych, organom prowadzcym i kuratorom owiaty	15.05.1999 r. 15.05.2000 r.
Przeprowadzenie uzgodnie z nauczycielami przewidzianymi do zatrudnienia w gimnazjach.	15.05.1999 r.

Po spenieniu wszystkich wymog�w okrelonych przepisami prawa owiatowego w dniu 15 kwietnia 1999 r. w wojew�dztwie lskim 540 nowym osobom powierzono stanowiska dyrektor�w gimnazj�w z czego 533 posiadao wyksztacenie wysze magisterskie a 7 wyksztacenie wysze zawodowe. Wszyscy nowo powoani dyrektorzy posiadali wymagane przygotowanie pedagogiczne. Sta pracy pedagogicznej poszczeg�lnych os�b by bardziej zr�nicowany i obrazuje to tabela nr 3 na str. 11 oraz wykres nr 1 zamieszczony poniej.
NAUCZYCIELE ZE STAEM PRACY :
5 - 10 lat - 8,1 %
10 - 15 lat - 20,0 %
15 - 20 lat - 26, 8 %
20 - 25 lat - 22,6 %
powyej 25 lat - 22,5 %
Wykres nr 1
Dane dotyczce powierzenia stanowisk dyrektor�w gimnazj�w na dzie 15.04.1999 r.
WOJEW�DZTWO LSKIE

DELEGATURA	Liczba os�b posiadajcych wysze wyksztacenie		Liczba os�b nie posiadajcych kwalifikacji pedagogicznych, kt�rym powierzono stanowisko dyrektora gimnazjum	Sta pracy os�b, kt�rym powierzono stanowiska dyrektor�w gimnazj�w								Liczba os�b, kt�re zajmoway poprzednio stanowisko dyrektora szkoy lub plac�wki
	Wysze magisterskie	Wysze zawodowe		5-10 lat	10-15 lat	15-20 lat			20-25 lat	20 lat i wicej
Wojew�dztwo lskie	533	7	0	44	108		145	121			122	317
Delegatura Sosnowiec	80	2	0	4	19		14	30			15	28

Tabela nr3
r�do: opracowanie z danych oddziau Organizacji Szkolnictwa, Informacji i Analiz lskiego Kuratorium Owiaty
ROZDZIA II
WSPIERANIE I INSPIROWANIE KADRY
KIEROWNICZEJ W WIETLE OBOWIZUJCYCH
PRZEPIS�W
Uwarunkowania wynikajce ze stanu - nowi dyrektorzy w nowym typie szkoy
Jako pracy szk� i plac�wek owiatowych, zgodnie
z sam ide jakoci, wie si ze staym doskonaleniem we wszystkich sferach dziaalnoci edukacyjnej oraz ustawicznym podnoszeniem efekt�w pracy.
Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczeg�owych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagajcych kwalifikacji pedagogicznych niezbdnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a take kwalifikacji os�b, kt�rym mona zleca prowadzenie bada i opracowanie ekspertyz okrela nowe zadania, midzy innymi w zakresie wspomagania dyrektor�w szk� i plac�wek w spenianiu wymaga zwizanych z jakoci pracy szkoy lub plac�wki.
Analizujc wymagania stawiane nauczycielom zajmujcym stanowiska kierownicze, take w kontekcie zmian wynikajcych z reformy systemu edukacji, mona uzna, e w najtrudniejszej sytuacji znaleli si dyrektorzy gimnazj�w.
W tej grupie szczeg�lnie specyficzne uwarunkowania dostrzegymy u pedagog�w, kt�rzy swoje pierwsze kroki w kierowaniu szko, postawili r�wnoczenie z uruchomieniem gimnazj�w tj. z dniem 1 wrzenia 1999r.
Oczywistym sta si fakt, i to, co otwierao szanse, mogo przy niepomylnym rozwizaniu, sta si zagroeniem dla jakoci i realizacji cel�w reformy, a z pozoru sabe strony mogy z kolei zamieni si w atuty.
Nowi, niedowiadczeni dyrektorzy gimnazj�w powinni zatem, jako szans wykorzysta:

brak rutyny i zych nawyk�w

moliwo uzyskania nowej bazy materialnej i dydaktycznej (np. w ramach programu MEN “Pracownia internetowa w kadym gimnazjum”)

tworzenie od podstaw nowych zespo�w nauczycielskich w oparciu o wsp�lnie wytyczone cele

moliwo udziau w szkoleniach i programach, w tym organizowanych dla caych rad pedagogicznych gimnazj�w

uruchomienie energii i zaangaowania uczni�w, nauczycieli, organ�w prowadzcych, organ�w nadzoru pedagogicznego, medi�w, w zwizku z tworzeniem nowego typu szkoy.

Pierwsze kontakty pracownik�w nadzoru pedagogicznego z dyrektorami powinny zatem koncentrowa si na podkrelaniu szans, wspieraniu w dziaaniu i uwanym monitorowaniu pracy szkoy.
Planujc organizacj nadzoru pedagogicznego, w oparciu o koncepcj lskiego Kuratora Owiaty, uwzgldniymy objcie wspomaganiem dyrektor�w ze staem na stanowisku kierowniczym od 0 do 1 roku.
Wziymy pod uwag, e zgodnie z Programem Gimnazjum 2002, prawie wszyscy dyrektorzy gimnazj�w zostali wstpnie przeszkoleni w zakresie zasad projektowania pracy w oparciu o przepisy prawne i wizj szkoy wynikajc z analizy oczekiwa uczni�w, rodzic�w, nauczycieli.
W trakcie 8 godzinnych warsztat�w, zrealizowanych w czerwcu 1999 r., dyrektorzy analizowali zagadnienia: jakie s nasze priorytety, od czego zacz, role i zadania w szkole.
Ewaluacja przeprowadzona po szkoleniu, wskazywaa na bardzo du potrzeb dalszych spotka, udzielania pomocy w interpretacji prawa i w budowaniu program�w oraz regulamin�w.
W zwizku z tym,cel szkolenia - uwiadomienie potrzeby dalszego doskonalenia , zosta osignity .
Analiza oczekiwa dyrektor�w gimnazj�w w oparciu o wyniki ankiety
W celu uzyskania informacji o oczekiwanych potrzebach dyrektor�w gimnazj�w, ze staem na stanowisku kierowniczym od 0 do 1 roku, w zakresie szkole oraz innych form wspomagania, przeprowadziymy badania ankietowe.
Respondentami ankiety byo 35 dyrektor�w gimnazj�w z terenu Delegatury lskiego Kuratorium Owiaty w Sosnowcu.
Pytania postawione w ankiecie dotyczyy:

moliwoci dotarcia do biecych informacji w zakresie prawa owiatowego
r�de zdobywania informacji
organizacji pracy w gimnazjum i koncepcji pracy na stanowisku dyrektora
znajomoci rodowiska, w kt�rym funkcjonuje gimnazjum
oczekiwa w zakresie szkole
problem�w, sukces�w i satysfakcji w pracy
form doskonalenia zawodowego podjtych przez dyrektor�w gimnazj�w.

Na pytanie, kt�re dotyczyo moliwoci dotarcia do biecych informacji w zakresie prawa owiatowego, 20 respondent�w (co stanowio 59% badanych) potwierdzio moliwo bezproblemowego dotarcia do potrzebnych informacji.
15 respondent�w (czyli 41%) stwierdzio, e dotarcie do informacji sprawia im pewne trudnoci. adna z ankietowanych os�b nie udzielia odpowiedzi wskazujcej na trudnoci w dotarciu do informacji, nikt te nie potwierdzi braku jakiejkolwiek moliwoci zdobycia potrzebnych informacji.
DOSTP DO BIECEJ INFORMACJI DOTYCZCEJ
PRAWA OWIATOWEGO
Wykres nr 2
Odpowiedzi dyrektor�w dotyczce r�de zdobywania informacji wskazuj, e w duym stopniu bezporednio sigaj do akt�w prawnych (Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dziennik Urzdowy), korzystaj r�wnie z pomocy organizowanej przez kuratorium (wizytator, dwutygodnik “Magazyn Szkolny”), jako pomocne dyrektorzy traktuj czasopisma owiatowe (“Dyrektor Szkoy”, “Nowa Szkoa”, “Nowe Gimnazjum”, “Gos Nauczycielski”) oraz r�nego rodzaju poradniki, take dostpne w internecie.
Szczeg�owe wskazania dyrektor�w zawiera poniszy wykres nr 3
R�DA ZDOBYWANIA INFORMACJI
PRZEZ DYREKTOR�W GIMNAZJ�W
Wykres nr 3
Na podstawie ankiety mogymy ponadto ustali, jakie tematy szkole s najbardziej oczekiwane przez dyrektor�w.
Odpowiedzi na pytanie 9 ankiety wskazuj, i 43 % respondent�w chciaoby uczestniczy w szkoleniach na temat interpretacji prawa owiatowego, 40 % oczekuje om�wienia znowelizowanej Ustawy Karta Nauczyciela, 23 % wnioskuje o szkolenia w zakresie mierzenia jakoci pracy szkoy, w tym tworzenia narzdzi badawczych, wreszcie 6 % potrzebuje wsparcia w realizacji nadzoru pedagogicznego. Pojawiy si take pojedyncze sformuowania dotyczce np. finansowania szk�, spraw kadrowych, prowadzenia dokumentacji szkolnej itp. (6 %).
OCZEKIWANIA DYREKTOR�W GIMNAZJ�W
W ZAKRESIE SZKOLE
Wykres nr 4
W zakresie wyej wymienionej tematyki dyrektorzy oczekiwali r�norodnych form wspomagania:

pomocy wizytatora w sprawach prowadzenia dokumentacji szkolnej, zwaszcza dot. prac rady pedagogicznej, opracowywania statut�w szk�

udostpniania wzor�w narzdzi badawczych

instruktau zwizanego z kierowaniem zespoem wsp�pracownik�w.

Analizujc ankiet uzyskaymy informacje dotyczce sprecyzowania oczekiwa skierowanych do r�nych instytucji, co ilustruje ponisza tabela.
Oczekiwania dyrektor�w w zakresie wspomagania

Lp	Instytucja	Rodzaj oczekiwanej pomocy
1.	Kuratorium Owiaty (54 % wskaza respondent�w )	Wspieranie w zarzdzeniu plac�wk Szkolenie rad pedagogicznych Czste i bezporednie kontakty z wizytatorami
2.	Organy prowadzce szkoy i plac�wki (49 % wskaza respondent�w)	Zwikszenie nakad�w finansowych Egzekwowanie obowizku szkolnego Stworzenie oferty edukacyjnej dla modziey gimnazjalnej, umoliwiajcej ksztacenie w klasach przysposabiajcych do pracy
3.	Wojew�dzki Orodek Metodyczny (43 % wskaza respondent�w)	R�norodne oferty szkole
4.	Poradnie Psychologiczno- Pedagogiczne ( 37 % wskaza respondent�w)	Programy profilaktyczne Indywidualne konsultacje Pomoc w zwalczaniu agresji
5.	Policja, Kurator sdowy (14% wskaza respondent�w)	Pomoc w przeciwdziaaniu demoralizacji i przestpczoci Pomoc w egzekwowaniu obowizku szkolnego

Tabela nr 4

r�do: ankieta

Zakres tematyki szkole dla dyrektor�w gimnazj�w

PRAWO OWIATOWE

Biorc pod uwag oczekiwania dyrektor�w, pierwsze dziaania, jakie podjymy, dotyczyy zapoznania ich z obowizujcymi przepisami prawa owiatowego.

Przyjymy do realizacji cel og�lny szkolenia:

przygotowanie do analizy zada dyrektora, w oparciu o Ustaw z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty oraz Ustaw z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela a take Rozporzdzenie MEN z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczeg�owych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego ...

W trakcie szkolenia om�wiono zadania dyrektor�w wedug tematyki:

ZADANIA OG�LNE

dyrektor kieruje szko i jest jej przedstawicielem na zewntrz,
dysponuje rodkami okrelonymi w planie finansowym szkoy lub plac�wki i ponosi odpowiedzialno za ich prawidowe wykorzystanie,
jest przeoonym wszystkich pracownik�w szkoy,
jest przewodniczcym rady pedagogicznej,
sprawuje opiek nad dziemi i modzie uczc si w szkole oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne dziaania prozdrowotne,
jest odpowiedzialny za poziom dydaktyczny i wychowawczy szkoy,
realizuje zadania zgodnie z uchwaami rady pedagogicznej,
realizuje zadania zgodnie z zarzdzeniami organ�w nadzorujcych szko,
tworzy warunki do rozwijania samorzdnej i samodzielnej pracy uczni�w i wychowank�w,
zapewnia nauczycielom pomoc w realizacji zada,
zapewnia pomoc przy doskonaleniu zawodowym nauczycieli, wsp�dziaa ze szkoami wyszymi oraz zakadami ksztacenia nauczycieli w organizacji praktyk pedagogicznych,
zapewnia warunki do organizacji zada dydaktycznych i opiekuczo- wychowawczych,
sprawuje nadz�r pedagogiczny,
wykonuje inne zadania wynikajce z przepis�w szczeg�owych.

2). ZADANIA DYREKTORA DOTYCZCE OCENY PRACY NAUCZYCIELI

oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor w terminie nie duszym ni 3 miesice od dnia zoenia wniosku przez: nauczyciela

organ nadzoru pedagogicznego
organ prowadzcy
rad szkoy
rad rodzic�w
z inicjatywy dyrektora,

oceny pracy mona dokona po upywie roku od dokonania poprzedniej oceny pracy lub oceny dorobku zawodowego nauczyciela,
dokonujc oceny pracy dyrektor moe zasign opinii samorzdu uczniowskiego,
dyrektor zapoznaje nauczyciela z projektem oceny oraz wysuchuje jego uwag i zastrzee,
za porednictwem dyrektora w cigu 14 dni nauczyciel moe zoy odwoanie od oceny pracy do organu sprawujcego nadz�r pedagogiczny nad szko.

3). ZADANIA DYREKTORA WYNIKAJCE Z PENIENIA NADZORU

PEDAGOGICZNEGO

ZEWNTRZNY

WEWNTRZNY

ORGAN SPRAWUJCY NADZ�R PEDAGOGICZNY

DYREKTOR ORAZ INNI NAUCZYCIELE ZAJMUJCY STANOWISKA KIEROWNICZE

opracowuje organizacj nadzoru pedagogicznego w wojew�dztwie

planuje, organizuje i przeprowadza mierzenie jakoci pracy szk�; wyniki przeprowadzonego mierzenia przedstawia radzie pedagogicznej szkoy

sporzdza, nie rzadziej ni raz na 5 lat, uwzgldniajc wyniki mierzenia jakoci pracy szkoy, raport o jakoci edukacji w szkole, kt�ry przekazuje dyrektorowi szkoy oraz organowi prowadzcemu

nadzoruje opracowanie przez szkoy program�w ich rozwoju, w tym program�w poprawy efektywnoci ksztacenia lub wychowania

sporzdza nie rzadziej ni raz na 5 lat, raport o jakoci edukacji w wojew�dztwie wraz z wnioskami dot. tworzenia i realizacji polityki owiatowej w wojew�dztwie i pastwie, kt�ry przekazuje ministrowi waciwemu do spraw owiaty i wychowania oraz wojewodzie

inspiruje i wspomaga dyrektor�w szk� w osiganiu wymaganej jakoci pracy szk�,

wspomaga rozw�j zawodowy wizytator�w

wsp�pracuje z jednostkami samorzdu terytorialnego w zakresie kreowania regionalnej i lokalnej polityki owiatowej

gromadzi informacje o pracy nadzorowanych dyrektor�w szk� i plac�wek

realizuje zadania zwizane z awansem zawodowym nauczycieli

opracowuje organizacj mierzenia jakoci pracy szkoy w zakresie wymienionym w art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o systemie owiaty, z uwzgldnieniem lokalnych potrzeb, ustalajc spos�b jego wykonania, dokumentowania oraz wykorzystania wynik�w

planuje, organizuje i przeprowadza mierzenie jakoci pracy szkoy, uwzgldniajc zadania zlecone przez organ sprawujcy nadz�r pedagogiczny (mierzenie jakoci pracy szkoy w okrelonym zakresie)

inspiruje i wspomaga nauczycieli w spenieniu przez nich wymaga w zakresie jakoci pracy szkoy oraz w podejmowaniu nowatorstwa pedagogicznego

przekazuje raport o jakoci pracy szkoy (sporzdzony zewntrznie), radzie szkoy, radzie pedagogicznej, radzie rodzic�w i samorzdowi uczniowskiemu

opracowuje program rozwoju szkoy, wykorzystujc wyniki mierzenia jakoci pracy szkoy

gromadzi informacje o pracy nauczycieli w celu dokonywania oceny ich pracy

realizuje zadania zwizane z awansem zawodowym nauczycieli

Tabela nr 5

r�do: opracowanie wasne

4). ZADANIA DYREKTORA ZWIZANE Z AWANSEM ZAWODOWYM

NAUCZYCIELI

przyjmowanie wniosk�w nauczycieli o rozpoczcie stau,
przydzielanie nauczycielom staystom i kontraktowym opiekuna stau,

zatwierdzenie planu rozwoju zawodowego nauczyciela staysty, kontraktowego i mianowanego,

dokonywanie oceny dorobku zawodowego nauczycieli po zapoznaniu si z projektem oceny przygotowanym przez opiekuna stau nauczyciela staysty i kontraktowego oraz po zapoznaniu si z opini rady rodzic�w, a w przypadku nauczyciela mianowanego po zasigniciu opinii rady rodzic�w,

wydawanie zgody nauczycielom na ponowne odbycie stau:

w przypadku negatywnej oceny dorobku zawodowego, nauczyciel moe odwoa si do organu nadzoru pedagogicznego (jeeli ostateczna ocena jest negatywna dyrektor na wniosek nauczyciela moe wyrazi zgod na ponowne odbycie przez nauczyciela dziewiciomiesicznego stau),

nauczycielowi, kt�ry nie uzyska akceptacji lub nie zda egzaminu odpowiednio przed komisjami moe ponownie zoy wniosek o postpowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne, pod warunkiem ponownego odbycia stau (9 miesicy) za zgod dyrektora.

przyjmowanie wniosk�w nauczycieli stayst�w o rozpoczcie postpowania

kwalifikacyjnego,

powoanie i przewodniczenie komisji kwalifikacyjnej na stopie nauczyciela

kontraktowego,

udzia w pracach komisji egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych

nadawania stopnia awansu zawodowego na nauczyciela kontraktowego (w przypadku niespenienia przez nauczyciela okrelonych warunk�w, odmowa nadania stopnia awansu zawodowego nauczycielowi nastpuje w drodze decyzji administracyjnej)

wydanie nowego aktu stopnia awansu zawodowego nauczycielowi kontraktowemu, kt�ry w trakcie pracy zawodowej uzyska dodatkowe kwalifikacje do prowadzenia innych zaj w szkole bd kwalifikacje do nauczania w szkole innego rodzaju lub typu,

moliwo skr�cenia okresu stau do 9 miesicy nauczycielowi kontraktowemu po spenieniu przez niego okrelonych warunk�w (nauczyciel akademicki, nauczyciel z picioletnim staem pracy i znaczcym dorobkiem zawodowym),

prowadzenie rejestru zawiadcze wydawanych w wyniku przeprowadzonych komisji kwalifikacyjnych,

przyjmowanie wniosk�w o kontynuacj stau (po ustaniu przyczyny przerwania stau).

5). ZADANIA DYREKTORA JAKO KIEROWNIKA ZAKADU PRACY

nawizanie stosunku pracy z nauczycielem zgodnie z jego kwalifikacjami i posiadanym stopniem awansu zawodowego na podstawie umowy o prac lub na zasadzie mianowania,

przeniesienie nauczyciela mianowanego z urzdu lub na jego prob,

rozwizanie stosunku pracy w przypadku likwidacji lub zmian organizacyjnych szkoy, plac�wki,

przeniesienie nauczyciela w stan nieczynny na jego prob w przypadku likwidacji szkoy, plac�wki lub zmian organizacyjnych,

przywr�cenie do pracy nauczyciela pozostajcego w stanie nieczynnym lub te wyraenie zgody na wykonywanie pracy w niepenym wymiarze godzin,

rozwizywanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym,

kierowanie nauczycieli na badania okresowe,

wykonywanie czynnoci zwizanych z odbywaniem stau przez nauczycieli, kt�rzy w adnej ze szk� nie s zatrudnieni w wymiarze co najmniej 1/2 etatu,

na wniosek nauczyciela moe przed rozpoczciem roku szkolnego wyrazi zgod na realizacj zaj w zwikszonym wymiarze godzin,

za zgod organu prowadzcego moe obniy nauczycielowi tygodniowy obowizkowy wymiar godzin,

moe zobowiza nauczyciela do realizowania tygodniowego obowizkowego wymiaru godzin zaj wychowawczych take w porze nocnej,

nauczycielom doksztacajcym si moe ustali czterodniowy tydzie pracy.

ZADANIA DYREKTORA WYNIKAJCE Z OBOWIZKU ORGANIZOWANIA DZIAALNOCI DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEJ

dyrektor szkoy lub plac�wki moe w drodze decyzji, skreli ucznia z listy uczni�w w przypadkach okrelonych w statucie szkoy lub plac�wki. Skrelenie nastpuje na podstawie uchway rady pedagogicznej, po zasigniciu opinii samorzdu uczniowskiego ( nie dotyczy szk� podstawowych i gimnazj�w, w kt�rych ucze, na wniosek dyrektora, moe by przeniesiony przez kuratora owiaty do innej szkoy ).
podejmuje decyzj o wczeniejszym przyjciu dziecka do szkoy podstawowej, po zasigniciu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
dyrektor publicznej szkoy podstawowej, w kt�rej obwodzie dziecko mieszka podejmuje decyzj w sprawie odroczenia dziecka od obowizku szkolnego, po zasigniciu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
dyrektor szkoy niepublicznej ( szkoy podstawowej i gimnazjum ) jest zobowizany powiadomi o przyjciu dziecka, dyrektora szkoy publicznej, w kt�rej obwodzie dziecko mieszka oraz informowa o spenianiu przez dziecko obowizku szkolnego.
na wniosek rodzic�w dyrektor publicznej szkoy podstawowej lub gimnazjum, w obwodzie kt�rych dziecko mieszka, lub dyrektor szkoy ponadgimnazjalnej, do kt�rej dziecko uczszcza, moe zezwoli na spenianie przez dziecko odpowiednio obowizku szkolnego lub obowizku nauki poza szko oraz okrela warunki jego spenienia.
dyrektor publicznej szkoy podstawowej i gimnazjum kontroluje spenianie obowizku szkolnego przez dzieci zamieszkujce w obwodach tych szk�, a gmina kontroluje spenianie obowizku szkolnego lub obowizku nauki przez modzie w wieku 16 - 18 lat.
dyrektor kontroluje dopenianie przez rodzic�w czynnoci zwizanych ze zgoszeniem dziecka do szkoy , zapewnianiem regularnego uczszczania na zajcia szkolne oraz powiadamianiem organ�w gminy o formie speniania obowizku szkolnego lub nauki.
dyrektor wsp�dziaa z rodzicami w zapewnieniu dziecku warunk�w umoliwiajcych przygotowywanie si do zaj szkolnych, take w zapewnieniu dziecku realizujcemu obowizek szkolny poza szko, warunk�w nauki okrelonych w zezwoleniu.
dyrektor prowadzi ewidencj speniania obowizku szkolnego oraz obowizku nauki (niespenianie obowizku szkolnego podlega egzekucji w trybie ustawy o postpowaniu egzekucyjnym w administracji), organem wyszego stopnia w rozumieniu przepis�w Kodeksu postpowania administracyjnego, w sprawach obowizku szkolnego i obowizku nauki oraz skrelania uczni�w z listy uczni�w jest w imieniu wojewody - kurator owiaty.
dyrektor wstrzymuje wykonanie uchwa rady pedagogicznej niezgodnych z przepisami prawa, o wstrzymaniu uchway dyrektor niezwocznie zawiadamia organ prowadzcy szko lub plac�wk oraz organ sprawujcy nadz�r pedagogiczny. Organ sprawujcy nadz�r pedagogiczny w porozumieniu z organem prowadzcym szko lub plac�wk uchyla uchwa w razie stwierdzenia jej niezgodnoci z przepisami prawa.
dyrektor moe zezwoli, na wniosek lub za zgod rodzic�w albo penoletniego ucznia, po zasigniciu opinii rady pedagogicznej i poradni psychologiczno-pedagogicznej, na indywidualny program lub tok nauki, wyznaczajc nauczyciela - opiekuna. Odmowa nastpuje w drodze decyzji.
dyrektor szkoy, do kt�rej uczszcza ucze, posiadajcy orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, w porozumieniu z organem prowadzcym szko organizuje indywidualne nauczanie.
dyrektor szkoy zawodowej moe wprowadza nowe zawody lub profile ksztacenia zawodowego, w kt�rych ksztaci szkoa.

7) INNE ZADANIA

dyrektor szkoy na czny wniosek dw�ch spor�d nastpujcych podmiot�w: rada pedagogiczna, rada rodzic�w, samorzd uczniowski; organizuje powstanie rady szkoy lub plac�wki , pierwszej kadencji.
wyraa zgod na podjcie na terenie szkoy dziaalnoci przez stowarzyszenia i organizacje (z wyczeniem partii i organizacji politycznych), po uprzednim uzgodnieniu warunk�w tej dziaalnoci oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii rady szkoy lub plac�wki.
dyrektor szkoy realizuje ponadto zadania wynikajce z uprawnie nauczycieli do nagr�d, odznacze, uprawnie socjalnych i emerytalnych, przestrzegania zasad ochrony zdrowia pracownik�w, odpowiedzialnoci dyscyplinarnej okrelonych szczeg�owo w ustawie Karta Nauczyciela oraz ustawie o systemie owiaty ( art. 39 ust. 3).

W wyniku szkolenia zrealizowano cel og�lny, bowiem przygotowano dyrektor�w do samodzielnego analizowania wasnych zada w oparciu o przepisy. Szczeg�owy zakres obowizk�w dyrektora powinien okreli organ prowadzcy. W trakcie szkolenia r�wnie zwr�cono uwag, e ze wzgldu na zakres obowizk�w dyrektora, wystpuje konieczno delegowania uprawnie i kompetencji na wsp�pracownik�w.
AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELI
W zwizku z nowelizacj ustawy Karta Nauczyciela, kt�ra wesza w ycie w dniu 6 kwietnia 2000 r. zaistniaa konieczno przeprowadzenia szkole w zakresie procedur i zasad nadawania stopni awansu zawodowego.
Szkolenia przebiegay w trzech etapach. W pierwszej fazie cyklu szkole, z nowymi przepisami zapoznano 20-osobow grup dyrektor�w reprezentujcych wszystkie typy szk� i plac�wek. Nastpnie szkoleniem objto 100 dyrektor�w, przedstawicieli organ�w prowadzcych, zwizk�w zawodowych.
Trzeci etap szkolenia przeprowadzili wizytatorzy w mniejszych grupach, w skad kt�rych weszli take wszyscy dyrektorzy gimnazj�w.
Celem og�lnym szkolenia byo : zapoznanie dyrektor�w z regulacjami prawnymi dotyczcymi kwalifikacji nauczycieli oraz zadaniami dyrektor�w wynikajcymi z przepis�w przejciowych ustawy Karta Nauczyciela ¹⁸
Tematyka szkole obejmowaa :

wymagania kwalifikacyjne,
awans zawodowy nauczycieli:

- procedury
- dokumentacja
- obowizki nauczyciela, dyrektora, opiekuna stau
- komisje kwalifikacyjne i egzaminacyjne
W trakcie szkole wizytatorzy wykorzystywali pakiety informacyjne opracowane przez Centralny Orodek Doskonalenia Nauczycieli .
Ustalono, e po zakoczonych szkoleniach dyrektorzy bd mieli moliwo prowadzenia dodatkowych, indywidualnych konsultacji z wizytatorami. Ze wzgldu na poziom trudnoci nowych zada, narady, konsultacje, udzielanie instruktau przebiega bd nadal zgodnie z potrzebami poszczeg�lnych dyrektor�w.
MIERZENIE JAKOCI PRACY SZKOY
Kolejnym etapem w szkoleniu dyrektor�w gimnazj�w, zgodnym z oczekiwaniami oraz zadaniami wynikajcymi z penienia nadzoru pedagogicznego, byo przeprowadzenie spotka powiconych mierzeniu jakoci pracy szkoy.
Wszyscy dyrektorzy gimnazj�w zostali przeszkoleni w grudniu 1999 r. w ramach Programu Gimnazjum 2002, w zakresie wewntrznego mierzenia jakoci. Szkolenie trwao 2 dni i obejmowao podstawow tematyk teorii jakoci, projektowania mierzenia jakoci pracy szkoy i opracowywanie raportu.
Na podstawie przegld�w prowadzonych w szkoach, rozm�w z dyrektorami ustaliymy, e nieodzowne jest kontynuowanie szkole zwizanych z jakoci pracy.
Bardzo pomocne w naszych dziaaniach okazao si szkolenie zorganizowane w ramach 120 godzinnego kursu dla os�b sprawujcych nadz�r pedagogiczny z zakresu mierzenia jakoci pracy szk� i plac�wek. W oparciu o uzyskany pakiet materia�w¹⁹ oraz dowiadczenia nabyte podczas kursu, przeprowadziymy og�lne szkolenie dyrektor�w gimnazj�w, a nastpnie wizytatorzy prowadzili bezporednie dziaania wspomagajce w kilkuosobowych grupach. Wizytatorzy przekazali dyrektorom opracowane przez pracownik�w lskiego Kuratorium Owiaty standardy wymaga edukacyjnych²⁰ i propozycje narzdzi badawczych²¹.
Cel og�lny zosta zrealizowany poprzez : przygotowanie dyrektor�w do zaprojektowania i przeprowadzenia wewntrznego mierzenia jakoci pracy szkoy.
W roku szkolnym 1999/2000 na terenie Delegatury w Sosnowcu przeprowadzono w 49 gimnazjach wewntrzne mierzenie jakoci pracy szkoy ( 61 % og�u gimnazj�w ), w 20 opracowano raporty.
Najczciej diagnozowano obszary pracy szk� -kultura i klimat szkoy, program wychowawczy, co jest zgodne z koncepcj nadzoru pedagogicznego przyjtego do realizacji w lskim Kuratorium Owiaty na lata 1999 - 2002.
ROZWIZYWANIE PROBLEM�W WYCHOWAWCZYCH I ORGANIZOWANIE WSP�PRACY Z RODZICAMI
Pierwsze odrbne szkolenie dla dyrektor�w gimnazj�w, w zakresie profilaktyki przeprowadzone byo 1.XII.1999 r. przez penomocnika wojewody ds. zapobiegania narkomanii.
W wyniku bada ankietowych przeprowadzonych wr�d dyrektor�w gimnazj�w oraz na podstawie og�lnych wniosk�w ze sprawowanego nadzoru, wynika konieczno wprowadzenia dziaa dotyczcych organizowania pomocy w obszarze profilaktyki i wychowania.
Wykorzystaymy wskazanie dyrektor�w na poradni psychologiczno-pedagogiczn jako instytucj mogc wspomaga szkoy w rozwizywaniu problem�w wychowawczych, zatem szkolenie w tym zakresie przeprowadziy pracownice Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Zawierciu: Boena Gwizdek i Elbieta Sotys.
Celem og�lnym szkolenia byo: zaktywizowanie dyrektor�w gimnazj�w do podejmowania dziaa profilaktycznych w szkole oraz przygotowanie do podjcia wsp�pracy z rodzicami.
W trakcie szkolenia, prowadzonego metodami aktywnymi, analizowano zagadnienia :

zadania nauczycieli i szkoy w rozwijaniu wsp�uczestnictwa rodzic�w w edukacji
prawa rodzic�w w oparciu o przepisy
rola rodzic�w w tworzeniu programu wychowawczego szkoy
dlaczego dotychczasowy system wsp�pracy z rodzicami jest mao skuteczny ?
co szkoa moe zrobi dla rodzic�w ?

Cel szkolenia zosta zrealizowany. Dyrektorzy gimnazj�w wyrazili w ankietach ewaluacyjnych, due zadowolenie z przeprowadzonej tematyki warsztat�w, wskazali na potrzeb prowadzenia w swoich szkoach szkole rad pedagogicznych na temat “Rodzice w szkole”. Dyrektorzy zgosili gotowo do wdroenia proponowanego gimnazjalnego projektu profilaktyczno-wychowawczego. Ponadto podkrelili, i chcieliby pogbi i szerzej om�wi nastpujce tematy :

Pedagogizacja rodzic�w na zebraniach klasowych, wsp�praca szkoy z rodzicami ( szkolenia rad pedagogicznych),
Praca wychowawcy z klas,
Tworzenie szkolnych program�w wychowawczych.

Po zakoczonym szkoleniu dyrektorzy otrzymali od nas wykaz podstawowych termin�w zwizanych z reform systemu edukacji, kt�ry opracowaymy na podstawie aktualnie obowizujcych przepis�w prawa owiatowego i materia�w informacyjnych z Ministerstwa Edukacji Narodowej.²²

ROZDZIA III

FORMY INSPIROWANIA KADRY KIEROWNICZEJ GIMNAZJ�W DO ROZWOJU I PODNOSZENIA JAKOCI PRACY

Prezentacje - Gimnazja - czerwiec 2000

Zakadajc, e przegld dokona zrealizowanych w nowym typie szkoy - gimnazjum, moe sta si inspiracj, dobr form wymiany dowiadcze, zainicjowaymy przeprowadzenie “Prezentacji Gimnazj�w VI.2000”

Do wszystkich gimnazj�w z terenu Delegatury w Sosnowcu, skierowaymy ju w marcu 2000 r. propozycje udziau w przegldzie²³.

Z 72 gimnazj�w, do prezentacji zgosio si a 48 gimnazj�w z 14 gmin. Najwicej gimnazj�w, bo 46, zaprezentowao swoj dziaalno w formie plastycznej: byy to g�wnie foldery, kroniki, plansze, plakaty.

15 gimnazj�w przedstawio sw�j dorobek dodatkowo w formie multimedialnej, 3 gimnazja zaprezentoway si poprzez przygotowany program artystyczny.

Uroczyste otwarcie przegldu odbyo si 16 czerwca 2000 r. w Modzieowym Orodku Pracy Tw�rczej w Dbrowie G�rniczej z udziaem lskiego Kuratora Owiaty Piotra Skrzypeckiego²⁴.

Dla dyrektor�w gimnazj�w, zwaszcza z grupy rozpoczynajcych sta na stanowisku kierowniczym, przegld stworzy du szans na uruchomienie tw�rczych dziaa, da moliwo przeycia satysfakcji zawodowej i uzyskanie wzmocnienia motywacji do podejmowania nowych przedsiwzi.

Prezentacje gimnazj�w dowiody, e pomimo kr�tkiego funkcjonowania, rozpoczto w wielu przypadkach, wszechstronne dziaania w celu budowania odrbnej tosamoci szk�, integrowania uczni�w i dbaoci o wysz jako pracy tych plac�wek. Okazao si, e zaproponowana przez nas forma przegldu, jest bardzo trafna. Wzbudzia wiksze, od zakadanego przez nas, zainteresowanie. Prezentacje byy bardzo oryginalne i dobrze przygotowane.

Przegld “Prezentacje Gimnazja VI.2000 r.

0x01 graphic

Ilustracja nr.1.

W trakcie przegldu szczeg�lnie mio przyjmowane byy wypowiedzi uczni�w, wybrane z anonimowych ankiet:

“ moim zdaniem gimnazjum to wymarzona szkoa”

“ oryginalnym pomysem s czapeczki, kt�re zakadamy na wane uroczystoci”

“ podoba nam si to, e pomidzy uczniami a nauczycielami panuje harmonia”

“nauczyciele s O'K”

Jestemy przekonane, e przyjty przez nas spos�b zachcania nowych dyrektor�w do odwanego zaprezentowania swojej szkoy w rodowisku ponad lokalnym, jest bardzo potrzebny i stanowi podan form realizacji celu nadzoru pedagogicznego.

I Regionalne Forum Program�w Profilaktyczno-Wychowawczych

Program wychowawczy szkoy jest realizowany przez wszystkich nauczycieli i opisuje w spos�b caociowy wszystkie treci oraz dziaania o charakterze wychowawczym .To zadanie szkoy, zawarte w podstawie programowej, zainspirowao nas do zorganizowania Forum, podczas kt�rego stworzona byaby szansa na wymian dowiadcze w zakresie realizowanych program�w wychowawczych.

Potwierdzeniem wysokiej aktywnoci dyrektor�w gimnazj�w okaza si fakt, i ze wszystkich szk� i plac�wek zgaszajcych si do udziau w Forum 25% stanowiy gimnazja.

Pismo, kt�re skierowaymy do szk� i plac�wek²⁵ przekazano dyrektorom we wrzeniu biecego roku. Warunkiem uczestnictwa w Forum byo zaprezentowanie programu, kt�ry podlega ju ewaluacji. W duym stopniu ograniczao to grono potencjalnych uczestnik�w.

Przebieg Forum²⁶ oraz analiza zaprezentowanych program�w day dow�d wysokiej jakoci pracy wychowawczej, duych kompetencji merytorycznych autor�w oraz wiadczyo o wraliwoci w szkoach na potrzeby i oczekiwania uczni�w i rodzic�w. Jako kryterium oceny program�w przyjto:

Cel programu i jego sp�jno.

R�norodno nowatorskich form aktywizowania uczni�w.

Autorskie opracowanie programu.

Tematyka dostosowana do aktualnych zagroe cywilizacyjnych (zjawiska agresji, przemocy).

Dostosowanie programu do potrzeb rodowiska poprzedzone wczeniejsz diagnoz.

Konstrukcja programu.

Czynne wczenie nauczycieli, wychowawc�w, rodzic�w, uczni�w.

Forma prezentacji program�w podczas “Forum”.

Plakat Forum

0x01 graphic

Ilustracja nr 2

Prezentacja programu podczas Forum

0x01 graphic

Ilustracja nr 3

Formy sprawowanego nadzoru pedagogicznego, kt�re mog wywoa pozytywne zmiany w funkcjonowaniu szk� s bardzo oczekiwane przez dyrektor�w i zespoy nauczycieli.

Proponowane przez nas formy maj charakter wikszych przedsiwzi, tak jak omawiane wczeniej Prezentacje i Forum, albo dziaa podsumowujcych realizacj scenariuszy czy propozycji MEN²⁷.

Jednak kade z przeprowadzonych dziaa przynioso efekt, kt�ry w peni moe by oceniony w przeprowadzanych odroczonych ewaluacjach.

ROZDZIA IV

EWALUACJA PROGRAMU DZIAA PODEJMOWANYCH

W RAMACH WSPIERAJCEGO NADZORU

PEDAGOGICZNEGO

Rozporzdzenie o nadzorze pedagogicznym²⁷ weszo w ycie 27 sierpnia 1999 r., zatem po upywie roku, mona dokona wstpnych analiz realizacji zada wynikajcych z nowych regulacji prawnych.

W zwizku z powyszym przeprowadziymy ewaluacj jakoci sprawowanego nadzoru pedagogicznego ze szczeg�lnym uwzgldnieniem pracy dyrektor�w gimnazj�w oraz skutecznoci udzielanej im przez nas pomocy i wspierania.

Wychodzc z zaoenia, e najwaniejsza jest ocena realizacji cel�w w nastawieniu na popraw jakoci pracy, uwzgldniymy wyniki r�nych form prowadzonych przez nas dziaa w kontekcie zaoonych zada i wskanik�w okrelajcych kryterium sukcesu.

W cigu roku szkolnego 1999/2000 wizytatorzy Delegatury w Sosnowcu lskiego Kuratorium Owiaty, wspomagali kadr kierownicz szk� we wdraaniu reformy systemu edukacji oraz wykonywaniu zada wynikajcych z sprawowania nadzoru pedagogicznego.

Uog�lnione wnioski z przegld�w, diagnoz wybranych obszar�w pracy szk�, szkole, hospitacji oraz wynik�w bada ankietowych, day moliwo oceny skutecznoci wykonywanych zada.

W grudniu 2000 z 31 osobowej grupy dyrektor�w gimnazj�w, ze staem pracy na stanowisku kierowniczym mniejszym ni 2 lata, badaniem ankietowym objymy 28 dyrektor�w.

Celem ankiety ²⁸ byo :

ustalenie z jakimi problemami i trudnociami w pracy zawodowej zetknli si dyrektorzy gimnazj�w oraz na ile skuteczny by sprawowany przez nas nadz�r pedagogiczny?

Z analizy ankiety wynika, e w cigu roku szkolnego 1999/2000 nowi dyrektorzy gimnazj�w podjli r�norodne formy doskonalce i kwalifikacyjne ksztacenia zawodowego.

Postp w zakresie uzyskanych kwalifikacji wr�d dyrektor�w gimnazj�w objtych badaniem, prezentuje ponisza tabela :

Doskonalenie dyrektor�w

	Studia podyplomowe, kursy kwalifikacyjne		Kursy doskonalce, warsztaty
	Liczba	%	Liczba	%
1999/2000	16	57 %	18	64%
2000/2001	21	75%	35	100%

Tabela nr 6

r�do : ankieta

Wyniki ankiety wskazuj, e wszyscy dyrektorzy gimnazj�w podjli r�ne formy doskonalenia zawodowego, szczeg�lnie w zakresie:

organizacji i zarzdzania owiat,

mierzenia jakoci pracy szkoy,

pomiaru dydaktycznego,

innych form.

Organizatorami szkole, co potwierdzaj wypowiedzi respondent�w, w g�wnej mierze byli wizytatorzy, edukatorzy, pracownicy publicznych i niepublicznych plac�wek doskonalenia zawodowego nauczycieli, przedstawiciele organ�w prowadzcych.

Szczeg�owe informacje na temat udziau dyrektor�w w r�nego rodzaju szkoleniach prezentuje tabela nr 7 na stronie 37

Udzia dyrektor�w gimnazj�w w szkoleniach w roku szkolnym 2000/2001

Prowadzcy szkolenie

Tematyka	wizytator	edukator	Pracownik publicznej plac�wki doskonalenia nauczycieli	Przedstawiciel organu prowadzcego	Pracownik niepublicznej plac�wki doskonalenia nauczycieli
Organizacja nadzoru pedagogicznego	61%	25%	10,7%	0%	0%
Nowelizacja ustawy Karta Nauczyciela	57%	10,7%	17,8%	39,2%	7,1%
Diagnozowanie wybranych obszar�w pracy	32%	10,7%	28,5%	0%	17,8%
WSO	14,2%	28,5%	21,4%	0%	3,5%
Programy wychowawcze	7,1%	17,8%	21,4%	0%	3,5%
Plan rozwoju organizacyjnego szkoy	21,4%	21,4%	14,2%	0%	10,7%
Zadania i obowizki dyrektora	32%	17,8%	7,1%	10,7%	3,5%

Tabela nr 7

r�do: ankieta

W kontekcie satysfakcjonujcej iloci szkole, w kt�rych brali udzia dyrektorzy gimnazj�w, istotny dla nas by efekt przenoszenia zdobytej wiedzy i umiejtnoci na kierowanie prac rad pedagogicznych.

Odpowiedzi respondent�w wskazuj , e rady pedagogiczne objte byy r�nymi formami doskonalenia, ale nie bya to oferta zaspakajajca pene potrzeby.

Najwicej szkole rad pedagogicznych przeprowadzono w zakresie nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela ( 23 szkolenia tj. 82% rad pedagogicznych).

Wewntrzszkolny system oceniania przeanalizowano w 57% badanych gimnazj�w.

Szkolenie w zakresie diagnozowania wybranych obszar�w pracy szk� odbyo si w 46% gimnazj�w kierowanych przez dyrektor�w ze staem na stanowisku kierowniczym mniejszym ni 2 lata.

Interesujc dla nas informacj by fakt, i wikszo szkole przeprowadzili edukatorzy ( okoo 2 szkole w jednym gimnazjum ). W drugiej kolejnoci prowadzcymi szkolenia rad pedagogicznych byli wizytatorzy oraz pracownicy plac�wek doskonalenia zawodowego nauczycieli. W bardzo nielicznych przypadkach szkolcymi byli przedstawiciele organ�w prowadzcych.

Jako najbardziej przydatne dla dyrektor�w gimnazj�w okazay si studia podyplomowe z organizacji i zarzdzania. W dalszej kolejnoci istotne byy szkolenia w zakresie: mierzenia jakoci pracy, organizacji nadzoru pedagogicznego, opracowywania plan�w rozwoju szkoy, organizacji pracy, wewntrzszkolnego doskonalenia nauczycieli.

Przeprowadziymy analiz por�wnawcz - na ile r�ne zrealizowane w cigu roku szkolenia, wpyny na lepsz znajomo przepis�w prawnych przez dyrektor�w gimnazj�w.

Analiza odpowiedzi w tym zakresie na pytania ankiety przeprowadzonej wr�d dyrektor�w w roku 1999/2000 wskazaa, e najwiksze problemy maj dyrektorzy w interpretacji przepis�w prawa owiatowego.

W kontekcie odpowiedzi udzielonych w ankiecie przeprowadzonej w grudniu 2000 r.

( 14,2 % - bardzo wysoko ocenia znajomo przepis�w prawa owiatowego, 78,5% ocenia dobrze, a tylko 7,1% jako wiedz niedostateczn ), mona zauway znaczn popraw pracy nowych dyrektor�w oraz przyrost umiejtnoci.

Mona stwierdzi, w oparciu o wypowiedzi dyrektor�w, e w wyniku sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz koncentracji na realizacji cel�w reformy, wzrosa skuteczno w podnoszeniu jakoci pracy szk�.

Dyrektorzy gimnazj�w stwierdzili, e poprawa jakoci pracy widoczna jest w zakresie

lepszej pracy nauczycieli w obszarach organizacji i wychowania , stosowaniu aktywizujcych metod nauczania, indywidualizacji nauczania, pracy z uczniem zdolnym i sabym,

poprawy stosunk�w w relacjach ucze- nauczyciel ( wiksze zaufanie ), nauczyciel - rodzic ( dobra wsp�praca ),

integracji spoecznoci szkolnej- praca zespoowa rad pedagogicznych, lepszy klimat pracy i nauki,

zmniejszenia problem�w wychowawczych, w tym agresji uczni�w i dobrej pracy wychowawc�w klasowych,

podniesienia dyscypliny pracy,

pozytywnych zmian kadrowych,

umiejtnoci dostrzegania i okrelania mocnych i sabych stron pracy szkoy,
zmotywowania do doskonalenia zawodowego,

poprawy systemu oceniania,

wzbogacenia bazy szk� ( pomoce dydaktyczne, pracownie ),

Podniesienie wasnych kompetencji zawodowych, poprawa jakoci pracy rad pedagogicznych, wspierajce dziaania nadzoru pedagogicznego i inne, indywidualne czynniki sprawiy, e w por�wnaniu z wynikami ankiet sprzed roku, a aktualnymi wypowiedziami, wystpuje u nowych dyrektor�w gimnazj�w wzrost odczuwanej satysfakcji zawodowej.

Stanowi to bardzo dobr prognoz dotyczc pozytywnej motywacji do rozwoju zawodowego dyrektor�w i rozwoju kierowanych przez nich plac�wek.

Por�wnanie wzrostu satysfakcji zawodowej wynikajcej z penionej funkcji dyrektora obrazuj ponisze wykresy:

Poziom satysfakcji wynikajcy z penienia funkcji dyrektora gimnazjum

2000 /2001 1999/2000

0x01 graphic

Wykres nr 5 Wykres nr 6

Dyrektorzy gimnazj�w mimo kr�tkiego okresu penienia funkcji, potrafi dostrzec w swojej pracy wiele pozytywnych, specyficznych dla kierowanej przez siebie plac�wki osigni i innowacyjnych rozwiza.

S to midzy innymi :

osignicia uczni�w w konkursach, przegldach, zawodach sportowych,

wsp�praca ze rodowiskiem, pozytywna opinia o szkole, wysoki poziom organizowanych uroczystoci, rodowiskowych,
budowanie wizerunku szkoy
integracja ze rodowiskiem lokalnym i dobra wsp�praca z rodzicami,

integracja spoecznoci szkolnej, dobre stosunki w radzie pedagogicznej, dobre stosunki z rodzicami i uczniami, aktywno uczni�w,

praca rady pedagogicznej, otwarto rady pedagogicznej w podejmowaniu r�nych form doskonalenia, wysokie kwalifikacje rady pedagogicznej, wzrost aktywnoci nauczycieli,

wsp�praca dyrektora z rad pedagogiczn, brak konflikt�w, efektywne szkolenia prowadzone w szkole,

dobre metody organizacji pracy, poprawa organizacji pracy,

poprawienie stanu bazy, przeprowadzenie remont�w, wyposaenie pracowni komputerowych, systematyczne wzbogacanie bazy, pozyskiwanie sponsor�w.

sukcesy w pracy z uczniami z rodzin patologicznych ( spenianie obowizku szkolnego przez uczni�w ze rodowisk zagroonych demoralizacj),

pozytywna opinia uczni�w o dyrektorze ( wyniki ankiet ),

sprawny dow�z uczni�w do szkoy,

zatrudnienie pedagoga szkolnego, uruchomienie wietlic rodowiskowych,

Reasumujc, cele zaoone w planie nadzoru pedagogicznego, w odniesieniu do dyrektor�w gimnazj�w, zrealizowano.

Wskanikiem osignicia cel�w jest wzrost kompetencji, motywacji, otwartoci na zmiany i umiejtne promowanie osigni, kt�re om�wione zostay wczeniej.

Naleaoby jednak podkreli, e zadanie kuratora owiaty polegajce na inspirowaniu , wspieraniu i wspomaganiu dyrektor�w szk� i plac�wek w osiganiu wymaganej jakoci pracy ( � 2 ust 1 pkt. 6 rozporzdzenia w sprawie szczeg�owych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego ...) jest zadaniem trudnym, skomplikowanym, wymagajcym cigego doskonalenia i duych kompetencji pracownik�w nadzoru pedagogicznego. Wyniki ewaluacji wskazuj, e dyrektorzy nadal oczekuj na r�norodne formy wsp�pracy i wspomagania.

Wnioski i uwagi kocowe

Dyrektorzy gimnazj�w rozpoczynajcy prac, po raz pierwszy na stanowisku kierowniczym we wrzeniu 1999 r. , stanli przed bardzo trudnymi zadaniami, zatem obowizkiem pracownik�w nadzoru pedagogicznego stao si wspieranie ich oraz udzielanie pomocy.

Najbardziej skuteczn a zarazem oczekiwan form okazay si szkolenia w zakresie :

interpretacji prawa owiatowego, w tym szczeg�lnie znowelizowanej ustawy Karta Nauczyciela
wewntrznego mierzenia jakoci pracy szk� i plac�wek

Wybrana tematyka odpowiadaa aktualnym wymogom stawianym dyrektorom, w zwizku z nowelizacj ustaw i przepis�w wykonawczych.

Natomiast inicjatyw oraz otwarto na r�ne propozycje prezentacji wasnych dowiadcze i osigni najskuteczniej mona byo prowadzi wr�d dyrektor�w gimnazj�w. Szansa na budowanie tosamoci nowej szkoy wyzwolia aktywno, kreatywn postaw. Dyrektorzy, bez dowiadcze na stanowisku kierowniczym, z duym zapaem podjli r�ne formy doskonalenia. Rok penienia funkcji spowodowa wykrystalizowanie si bardziej jednoznacznych postaw. Poza, bdc w wikszoci, grup entuzjast�w, kt�rzy widz sens swojej pracy dostrzegajc take trudnoci i problemy, wyonia si grupa os�b, kt�ra poprzez zachowawczy styl kierowania ( oczekiwanie na gotowe wzorce, nieumiejtno samodzielnego rozwizywania problem�w ) nie czerpie satysfakcji z wykonywanej pracy.

Pracujc z tak zr�nicowan grup, wizytator aby zrealizowa wszystkie cele nadzoru pedagogicznego musi posiada kompetencje nie tylko w zakresie wiedzy prawnej, ale take umiejtno pracy szkoleniowej z dorosymi, predyspozycje do rozwizywania konflikt�w, przeprowadzania negocjacji. Bardzo wane s cechy osobowe pracownik�w nadzoru pedagogicznego, zwaszcza w pocztkowym etapie wprowadzania zmian wynikajcych z reformy systemu edukacji.

Nie mona take zapomnie o wyposaeniu wizytatora w odpowiednie narzdzia pracy, dobry dostp do r�de informacji oraz moliwo szybkiego, sprawnego komunikowania si z dyrektorami i radami pedagogicznymi.

Wnioski

W pierwszej fazie wdraania reformy systemu edukacji dziaania pracownik�w nadzoru pedagogicznego powinny koncentrowa si przede wszystkim na wspieraniu, i inspirowaniu dyrektor�w w osiganiu wymaganej jakoci pracy szk� i plac�wek.
Proponowane formy wsp�pracy z kadra kierownicz powinny uwzgldnia pozytywne postawy wikszoci dyrektor�w oraz wykazywan przez nich otwarto i gotowo do wprowadzania zmian .
Wizytatorzy powinni systematycznie analizowa oczekiwania dyrektor�w i w oparciu o sformuowan diagnoz planowa organizacj sprawowanego nadzoru pedagogicznego.
Biorc pod uwag, du odpowiedzialno i zakres zada dyrektor�w gimnazj�w, bardzo podane jest organizowanie grup szkoleniowych, na przykad os�b o podobnym stau na stanowisku kierowniczym, bdcych w pewnym stopniu grup wsparcia, dajc szans na wymian dowiadcze i wzajemne wspomaganie.
Pozytywne efekty moe przynie wsp�lne uczenie si wizytator�w i dyrektor�w poprzez udzia w tych samych szkoleniach, a nastpnie praktyczne wdraanie nabytych wiadomoci i umiejtnoci w cisym wsp�dziaaniu.
Wykonywanie zada nadzoru pedagogicznego powinno polega take na promowaniu osigni, dowiadcze szk� i plac�wek. Trafnie dobrana form s przegldy i debaty oraz spotkania dyrektor�w i pedagog�w.
Wspierania wymaga podejmowanie ciekawych, oryginalnych przedsiwzi, kt�re s organizowane dla szerokich rodowisk szkolnych- konkursy midzyszkolne, rajdy, wystawy, turnieje.
Wane jest, aby we wsp�pracy z organami prowadzcymi szkoy, obiektywnie oceni dotychczasowy dorobek zawodowy dyrektor�w gimnazj�w, szczeg�lnie w kontekcie konkurs�w na stanowiska dyrektor�w, kt�re odbywa si bd w czerwcu 2001 roku.
Dziaania nadzoru pedagogicznego powinny zmierza do tw�rczego wykorzystania zaangaowania i aktywnoci, kt�re pojawiy si u dyrektor�w, nauczycieli, rodzic�w, uczni�w w pierwszym roku funkcjonowania GIMNAZJUM, jako nowego typu szkoy.

Bibliografia

Stoner J.A.F., Freeman E., Gilbert D.R. „Kierowanie” - Warszawa 1999 PWE

„Wsp�czesne trendy i tendencje w zarzdzaniu owiat” praca zbiorowa pod red. D.Elsner. Program TERM FRSE Radom 1997

Ekiert-Grabowska D. „Kierowanie zmian” Program TERM. Radom 1996.

„Wsp�czesne tendencje w kierowaniu zmian edukacyjn” Pod red. D.Ekiert-Grabowskiej. Program TERM. Radom 1997.

Dzierzgowska I. , Wlazo S. „Mierzenie jakoci pracy szkoy”. Program TERM. Radom 1996r.

Wlazo S. „Mierzenie jakoci pracy szkoy” cz. I i II Wrocaw 1997r.

„Rozw�j organizacyjny szkoy”. Pod red. Z.Radwana. Program TERM. Radom 1997.

Materiay programu „Nowa szkoa” CODN Warszawa 1999.

„Biblioteczka reformy MEN”. Warszawa 1998, 1999, 2000.

Elsner D. „Tw�rcze rozwizywanie szkolnych problem�w kierowniczych”. Szkoa Zawodowa 1990 nr 5-6.

Irena Dzierzgowska „Dyrektor w zreformowanej szkole”. Wyd. CODN Warszawa 2000

Orczyk J. ”Zarys metodyki pracy umysowej”. PWN, Warszawa 1978

Pytkowski W. „Organizacja bada i ocena prac naukowych” PWN Warszawa, 1981

Ryszard Szubaski „Nadz�r pedagogiczny sprawowany przez dyrektora szkoy”. Warszawa - �d 1999

J�zef Penc „ Motywowanie w zarzdzaniu”. Krak�w 1997.

Spis tabel

Tabela nr 1 - Organizacja gimnazj�w publicznych s. 6

Tabela nr 2 - Zadania dyrektor�w s. 9

Tabela nr 3 - Dane dotyczce powierzenia stanowisk

dyrektor�w gimnazj�w s. 11

Tabela nr 4 - Oczekiwania dyrektor�w w zakresie

wspomagania s. 17

Tabela nr 5 - Zadania dyrektora wynikajce z penienia

nadzoru pedagogicznego s. 19

Tabela nr 6 - Doskonalenie dyrektor�w s. 36

Tabela nr 7 - Udzia dyrektor�w gimnazj�w w szkoleniach

w roku szkolnym 2000/2001 s. 37

Spis wykres�w i ilustracji

Wykres nr 1 - Sta pracy pedagogicznej dyrektor�w s. 10

Wykres nr 2 - Dostp do biecej informacji dotyczcej

prawa owiatowego s. 14

Wykres nr 3 - r�da zdobywania informacji przez

dyrektor�w gimnazj�w s. 15

Wykres nr 4 - Oczekiwania dyrektor�w gimnazj�w w

zakresie szkole s. 16

Wykres nr 5 i 6 - Poziom satysfakcji wynikajcej z penienia

funkcji dyrektora s. 39

Ilustracja nr 1 - Przegld „Prezentacje Gimnazja VI 2000 „ s. 30

Ilustracja nr 2 - Plakat Forum s. 33

Ilustracja nr 3 - Prezentacja programu podczas Forum s. 33

Wykaz zacznik�w

Zacznik nr 1 - Ankieta nr 1

Zacznik nr 2 - Jako w edukacji

Zacznik nr 3 - Podstawowe zaoenia jakoci w edukacji

Zacznik nr 4 - Jako w szkoach

Zacznik nr 5 - G�wne obszary pracy szkoy

Zacznik nr 6 - Mierzenie jakoci pracy

Zacznik nr 7 - Jak przygotowa kwestionariusz ankiety

Zacznik nr 8 - 13 pomocniczych wskaz�wek

Zacznik nr 9 - Raport o jakoci edukacji w szkole

Zacznik nr 10 - Zasady pisania raportu

Zacznik nr 11 - Struktura raportu

Zacznik nr 12 - Reforma systemu owiaty - podstawowe pojcia

Zacznik nr 13 - Zgoszenie udziau w przegldzie

Zacznik nr 14 - Program przegldu

Zacznik nr 15 - Zgoszenie do udziau w Forum

Zacznik nr 16 - Przebieg Forum

Zacznik nr 17 - Gimnazjum to brzmi dumnie

Zacznik nr 18 - Ankieta nr 2

Zacznik nr 1

Szanowna Pani, Szanowny Panie

Przygotowujc cykl spotka szkoleniowych z Dyrektorami szk�, chcemy zorientowa si jakie s oczekiwania Pani/Pana w tym zakresie.

Wyniki ankiety umoliwi nam opracowanie tematyki szkole oraz organizacj nadzoru pedagogicznego.

Ewa Fiedziukiewicz

Mirosawa Jdruch

Czy ma Pan/i/ moliwo bezproblemowego dotarcia do biecych informacji dotyczcych przepis�w prawa owiatowego?

Prosz podkreli wybran odpowied.
A/ Tak, bez problem�w
B/ Tak, ale z problemami
C/ Mam due trudnoci
D/ Nie mam adnych moliwoci zdobycia informacji

Prosz poda r�da, z kt�rych Pan/i/ korzysta chcc zdoby potrzebne informacje zwizane z regulacjami prawnymi dot. zarzdzania szko ?

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Czy mia Pan/i/ wpyw na dob�r kadry pedagogicznej w swojej szkole?

Prosz podkreli wybran odpowied.
A/ Decydowaem/am/ o doborze kadry pedagogicznej w swojej szkole
B/ Miaem/am/ czciowo wpyw na dob�r kadry
C/ Nie miaem/am/ wikszego wpywu na dob�r kadry
D/ Nie miaem/am/ adnej moliwoci decydowania o doborze kadry

Czy wypracowa Pan/i/ swoje wasne skuteczne metody kierowania zespoem pracownik�w.

Prosz podkreli wybran odpowied
A/ Tak, mam konkretne efekty
B/ Tak, ale nie mam jeszcze efekt�w
C/ Pr�bowaem/am, ale bez wikszych efekt�w
D/ Nie radz sobie z kierowaniem zespoem pracownik�w.

Czy zna Pan/i/ dobrze rodowisko w kt�rym pracuje?

Prosz podkreli wybran odpowied.
A/ Tak, bardzo dobrze
B/ Czciowo
C/ Nie znam

Czy przeprowadzi/a/ Pan/i/ diagnoz potrzeb i oczekiwa uczni�w?

Prosz podkreli wybran odpowied
A/ Tak
B/ Nie

Czy przeprowadzi/a/ Pan/i/ diagnoz potrzeb i oczekiwa rodzic�w wobec szkoy ?

Prosz podkreli wybran odpowied

A/ Tak

B/ Nie

8. Czy wnioski z przeprowadzonych diagnoz wpyny na usprawnienie

pracy szkoy w obszarze dydaktycznym, wychowawczym, opiekuczym?

Prosz o kr�tk wypowied.

..................................................................................................................

....................................................................................................................

..................................................................................................................

9. Jakie oczekiwania ma Pan/i/ w zakresie szkole organizowanych dla

dyrektor�w ?

Prosz wymieni

.....................................................................................................................

10. Kt�re instytucje mogyby Panu/i/ pom�c w pracy ?

Prosz wymieni.

....................................................................................................................

11. Jakiego rodzaju pomocy oczekuje Pan/i/ od wyej wymienionych

instytucji ?

Prosz o krotk odpowied.

....................................................................................................................

...................................................................................................................

12. Czy s jakie problemy, z kt�rymi boryka si Pan/i/ w swojej pracy .

Jeeli tak, prosz wymieni wystpujce najczciej ?

....................................................................................................................

13. Jakie sukcesy odni�s Pan/i/ w swojej pracy ?

Prosz wymieni.

....................................................................................................................

14. Jakie formy doskonalenia zawodowego podj Pan/i/ w biecym roku

szkolnym ?

Prosz wymieni.

....................................................................................................................

15. Czy ma Pan/i/ wasn koncepcj pracy na stanowisku dyrektora ?

Prosz podkreli wybran odpowied.

A/ Tak

B/ Pracuj nad wasn koncepcj

C/ Nie

16. Czy peniona funkcja Dyrektora daje Panu/i/ pen satysfakcj ?

Prosz podkreli wybran odpowied.

A/ Tak

B/ Niezupenie

C/ Nie

Dzikujemy za wypenienie ankiety

Zacznik nr 2

Jako w edukacji

Jako jest to zgodno z przyjtymi standardami

M.Koszmider

Jako to jest to, co zadawala a nawet zachwyca klienta

E. Deming

Mierzenie jakoci pracy szkoy :

pomiar dydaktyczny :- por�wnywanie osigni uczni�w ze standardami

edukacyjnymi

badanie osigni uczni�w

monitorowanie : biece obserwowanie osiganej jakoci

diagnozowanie : sprawdzanie jakoci jest analizowaniem pracy szkoy w badanym

obszarze

ewaluacja : proces wartociujcy, wskazujcy kierunki zmian i rozwoju

hospitowanie : ze wskazaniem na hospitacj diagnozujc, obserwowanie

umiejtnoci uczni�w

Podstawowe zaoenia mierzenia jakoci:

Poprawa jakoci rodzi si wewntrz systemu.

Poprawa jakoci wymaga dobrego planowania.

Dobre planowanie nie jest moliwe bez obiektywnej, rzetelnej informacji.

Mierzenie jakoci ma dostarczy szkole informacji dotyczcej proces�w dydaktycznych.

Jako w edukacji :

Badanie oczekiwa klienta.

Diagnozowanie obecnego stopnia zaspokojenia oczekiwa.

Projektowanie zmian sucych poprawie jakoci.

Mierzenie jakoci i efekt�w wprowadzonych zmian.

Zacznik nr 3

Podstawowe zaoenia jakoci w edukacji

Poprawa jakoci edukacji rodzi si wewntrz systemu owiaty.

Poprawa jakoci wymaga dobrego planowania.

W mierzeniu jakoci niezbdna jest doskonaa informacja

Zacznik nr 4

Jako w szkoach to :

Zrozumienie i akceptowanie norm wartoci, zaangaowanie w realizacj wsp�lnych cel�w dziaania ;

Wsp�lne planowanie, podejmowanie decyzji i praca zespoowa ;

Pozytywne przyw�dztwo w inicjowaniu i dokonywaniu udoskonale ;

Stabilno kadry ;

Strategia cigego doskonalenia kadry skorelowana z pedagogicznymi i organizacyjnymi potrzebami szkoy;

Praca nad starannie zaplanowanym programem, kt�ry zapewni wszystkim uczniom zdobycie niezbdnej wiedzy i umiejtnoci ;

Wysoki stopie zaangaowania i pomocy rodzic�w ;

Denie do utrwalenia wsp�lnie przyjtych wartoci ;

Maksymalne wykorzystanie czasu uczenia si ;

Aktywne i konkretne wspieranie szkoy przez odpowiedzialne wadze owiatowe.

Zacznik nr 5

G�wne obszary pracy szkoy:

Ksztacenie

Efekty ksztacenia

Organizacja i przebieg ksztacenia

Opieka i wychowanie

Plan pracy pedagogicznej

Atmosfera szkoy

Opieka socjalna

Zachowanie uczni�w

Frekwencja

Demokracja w szkole

Prawa i obowizki uczni�w

Dzieci specjalnej troski

Zdrowa i bezpieczna szkoa

Wsp�praca szkoy z rodzicami.

Organizacja i kierowanie szko

Dyrektor szkoy

Dokumentacja

Planowanie pracy w szkole

Struktura organizacyjna szkoy

Kierowanie zespoem ludzi

Szkolny system nadzoru

Informacja i promocja szkoy

Baza szkoy

Finanse szkoy

Zacznik nr 6

Mierzenie jakoci pracy

Narzdzia i techniki zbierania informacji

Ankiety

Listy pyta

Diagnozy zespoowe

Testy osigni uczni�w

Wywiad kwestionariuszowy

Wywiad pogbiony

Obserwowanie lekcji

Dyskusje grupowe

Analiza dokument�w

Przegld szkoy

Arkusz diagnostyczny

Zacznik nr 7

Jak przygotowa kwestionariusz ankiety ?

Przemyl i por�wnaj z projektem badania :

Jakie informacje chciaby uzyska ?
Dlaczego s one dla ciebie istotne ?
Jak je chcesz wykorzysta ?

Generowanie pyta - zapisz wszystkie pytania, jakie przychodz ci do gowy

Przejrzyj uwanie wszystkie pytania i sprawd, czy kade z nich daje moliwo uzyskania odpowiedzi na pytanie z pkt. 1

Uporzdkuj pytania, pogrupuj podobne. Zdecyduj, jaka kolejno bdzie najwaciwsza.

Poka swoja list pyta osobie, kt�ra mogaby ci podsun dobre pomysy na pytania.

Zredaguj swoje pytania uwzgldniajc nastpujce sugestie :

W jednym pytaniu zawieraj jedn myl. Unikaj pytania o kilka spraw na raz.
Zastan�w si, czy mona sformuowa pytanie prociej i kr�cej, i zr�b to.
Unikaj sformuowa wieloznacznych.
Nie stawiaj pyta w negatywnej formie.
Unikaj pyta sugerujcych odpowied.
Sprawd, czy wr�d pyta nie ma takiego, kt�re wprawioby badane osoby w zakopotanie.

Zacznik nr 8

13 pomocnych wskaz�wek

W kadej fazie prowadzenia wywiadu ( od planowania a do analizy zgromadzonych danych ) pamitaj o celu i problematyce twoich bada.

Najbardziej fundamentaln zasad w trakcie prowadzenia wywiadu jest stworzenie takich warunk�w, dziki kt�rym respondent bdzie m�g wyrazi sw�j wasny spos�b rozumienia wiata, w swoim wasnym jzyku.

Zadawaj rzeczywicie otwarte pytania.

Zadawaj jasne, zrozumiae dla respondenta pytania.

Zadawaj jedno pytanie w tym samym czasie.

Stosuj pytania pomocnicze dla uzyskania istotnych szczeg��w.

Przedstaw jasno jakich informacji potrzebujesz, po co ich potrzebujesz i jak bdzie przebiega wywiad.

Aktywnie suchaj, dawaj wiadectwo temu, e rzeczywicie suchasz.

Unikaj pyta „ naprowadzajcych”.

Pamitaj o r�nicy midzy wywiadem pogbionym a przesuchaniem, wywiadem prasowym, telewizyjnym.

Zachowaj cakowit neutralno w stosunku do wypowiedzi respondenta. Nie jeste tu po to, aby osdza swoich respondent�w.

Pilnie obserwuj niewerbalne reakcje respondenta na poszczeg�lne pytania i spos�b w jaki odpowiada.

Traktuj respondenta z naleytym szacunkiem. Miej na uwadze, e moliwo wgldu w cudze dowiadczenia oznacza zaszczyt ( i odpowiedzialno ).

Zacznik nr 9

Raport o jakoci edukacji w szkole

Raport powinien zawiera rzeteln informacj o szkole/plac�wce, opis jej mocnych stron i problem�w do rozwizania, na bazie dowod�w wynikajcych z zewntrznego mierzenia jakoci pracy, jak r�wnie dostarczonych przez szko/plac�wk i jej klient�w.

Co powinien zawiera raport ?

raport powinien zawiera charakterystyk szkoy i rodowiska, w kt�rym szkoa pracuje
w raporcie powinien by okrelony zakres pracy szkoy
w raporcie powinny by wyszczeg�lnione przyjte przez szko , w odniesieniu do jej misji cele i zadania, zaoenia i harmonogram dziaa programu rozwoju szkoy
raport powinien zawiera ocen poszczeg�lnych dziedzin pracy szkoy na podstawie wynik�w bada ( ankiet, wywiad�w, hospitacji, rozm�w, analiz...) przeprowadzonych przez szko
raport powinien wskazywa mocne strony pracy szkoy oraz obszary wymagajce udoskonalenia, poprawy kadego badanego obszaru jej dziaania

Wyniki, jakie powinien zawiera raport :

raport powinien by pisany jzykiem prostym, jasnym, zrozumiaym dla kadego
w raporcie piszemy o problemach , a nie o osobach ( nie wymieniamy nazwisk )
wszystkie wnioski powinny by poparte dowodami, nawet jeli nie znajduj si w raporcie
raport powinien by dokumentem dostpnym dla nauczycieli, rodzic�w i uczni�w.

Zacznik nr 10

Zasady pisania raportu :

Raport powinien opiera si na odpowiedziach zarejestrowanych w szkolnym arkuszu samooceny,

W raporcie nie wolno umieszcza nazwisk nauczycieli ani innych pracownik�w szkoy,

Styl raportu musi by jasny i jednoznaczny, a zapisy obiektywne i rzeczowe, pisane bez emocji, raport powinien by zrozumiay take dla niefachowc�w,

Wszystkie fakty musz by starannie sprawdzone, bdy rzeczowe mog podway wiarygodno oceny,

Stwierdzenia i wnioski musz by poparte dowodami, chocia w raporcie nie trzeba ich umieszcza,

Raport musi by sp�jny wewntrznie, oznacza to, e kade stwierdzenie og�lne powinno odpowiada stwierdzeniom szczeg�owym,

Zacznik nr 11

Struktura raportu

Zakres diagnozowania szkoy:

co zostao zbadane i ocenione

2. Charakterystyka szkoy :

nazwa i adres szkoy, nazwisko dyrektora,
liczba uczni�w, liczba oddzia�w, liczba nauczycieli,
informacja o organizacjach dziaajcych w szkole,
informacja o gminie, w kt�rej znajduje si szkoa,
organ prowadzcy szko,
spos�b finansowania

3. G�wne wyniki i podstawowe stwierdzenia :

przyjte przez szko cele i priorytety,
przyjte mocne strony szkoy,
obszary wymagajce poprawy,

4. Ocena poszczeg�lnych dziedzin pracy :

ksztacenia,
opieki i wychowania,
organizacji i zarzdzania.

Zacznik nr 12

REFORMA SYSTEMU OWIATY

PODSTAWOWE POJCIA

Aktywne metody nauczania- metody nauczania zwikszajce czynny udzia uczni�w w zajciach dydaktycznych, ograniczajce jednoczenie rol nauczyciela do pomagania uczcym si w osiganiu cel�w edukacji i ewaluacji postp�w: metody te przeciwstawia si metodom podajcym- mniej efektywnym.

Blok przedmiotowy- zintegrowane nauczanie treci i umiejtnoci z r�nych dziedzin wiedzy, realizowane w toku jednolitych zaj edukacyjnych.

Cele nauczania- wiadomie zamierzone (projektowane) wyniki procesu dydaktycznego wyraone opanowaniem przez uczni�w okrelonych wiadomoci, umiejtnoci i kompetencji.

Cele operacyjne- cele nauczania wyraone w postaci jasno okrelonych czynnoci uczni�w; cele tak okrelone uatwiaj: planowanie nauczania, komunikowanie si z uczniami, organizacj ksztacenia oraz sprawdzenie i ocenianie osigni uczni�w.

Diagnoza jakoci pracy szkoy: okrelenie poziomu dziaania szkoy w odniesieniu do jej cel�w, pomiar efektywnoci szkoy, pomiar stopnia osignicia zaoonych cel�w.

Egzamin klasyfikacyjny przeprowadza si jeeli:

ucze by nieobecny na zajciach edukacyjnych w iloci przekraczajcej poow czasu przeznaczonego na te zajcia w szkolnym planie nauczania (nieobecno nieusprawiedliwiona wymaga zgody na egzamin klasyfikacyjny, wydanej przez rad pedagogiczn), ucze realizuje indywidualny tok lub program nauki oraz ucze speniajcy obowizek szkolny lub obowizek nauki poza szko take, gdy ucze ubiega si o przyjcie do klasy programowo wyszej w nastpujcych przypadkach:

ubiega si o przyjcie do klasy bezporednio wyszej, ni to wynika z ostatniego wiadectwa szkolnego ucznia zmieniajcego typ szkoy lub profil klasy
przechodzi ze szkoy niepublicznej bez uprawnie szkoy publicznej do publicznej szkoy ponadpodstawowej.

Etap edukacyjny - odpowiedni okres ksztacenia o wyr�nianych celach, stanowicy cao dydaktyczn.

Ewaluacja dydaktyczna- systematyczne i pogbione sprawdzanie i ocenianie osigni uczni�w, obejmujce analiz warunk�w nauczania, nastawione na ulepszenie procesu dydaktycznego.

Godziny do dyspozycji dyrektora- mog by przeznaczone na:

zwikszenie liczby obowizujcych godzin edukacyjnych,
realizacj dodatkowych zaj edukacyjnych, w tym nauczanie jzyka obcego,
realizacj cieek edukacyjnych,
zorganizowanie zaj dla grupy uczni�w, z uwzgldnieniem ich potrzeb i zainteresowa, w tym zaj wyr�wnawczych,
nauczanie historii i geografii kraju ojczystego mniejszoci narodowych i dziedzictwa kulturowego grup etnicznych,
orientacj zawodow lub inne zajcia prowadzone z wychowawc (dot. szk� podstawowych i gimnazj�w).

Indywidualny program nauki- proces ksztacenia si ucznia w zakresie jednego lub kilku przedmiot�w objtych planem nauczania danej klasy na podstawie programu bdcego modyfikacj programu (program�w) dopuszczonego do uytku szkolnego. Zezwolenie moe by udzielone po upywie co najmniej jednego roku, a w uzasadnionych przypadkach- jednego okresu nauki. Klasyfikowanie i promowanie odbywa si zgodnie z przepisami

Indywidualny tok nauki- polega na przyjciu innego systemu nauczania ni klasowo-lekcyjny oraz odmiennego od powszechnie obowizujcego cyklu klasyfikowania i promowania ucznia w zakresie jednego, kilku lub wszystkich przedmiot�w nauczania.

Mona powodowa szybsze tempo promowania (co wymaga akceptacji organu sprawujcego nadz�r pedagogiczny).

Jako:

Jako to spos�b mylenia, kt�ry powoduje, e stosuje si i bez przerwy poszukuje si najlepszych rozwiza (Deming E. w : Kindlarski E. „Jako to spos�b mylenia”).
Jako moe by pojmowana szerzej, zawiera stanandary, proces nauczania i uczenia si, dziaalno wydzia�w i instytucji, a take sp�jno pomidzy celami, programem oraz kompetencjami absolwent�w.
Jako to zdolno projektu do osignicia zaoonych cel�w i zrealizowania oczekiwa uczni�w. Czasami okrelana jako „odpowiadajca celowi” lub zgodna ze specyfikacj. Aby zapewni jako projektu, musz zosta spenione okrelone warunki. Musz istnie:

cel, kt�ry ma zosta osignity,
zgoda co do satysfakcjonujcej realizacji tego celu (np. kryteria efektywnoci),
rezultaty, kt�re nadaj si do oceny,
punkty w odniesieniu do kt�rych mierzona jest jako.

Klasyfikowanie kocoworoczne - (poczwszy od klasy IV) polega na podsumowaniu osigni edukacyjnych ucznia w danym roku szkolnym z zaj edukacyjnych okrelonych w szkolnym planie nauczania i ustaleniu ocen klasyfikacyjnych oraz oceny zachowania wg skali (1-6, wzorowe - dobre - poprawne - nieodpowiednie).

Klasyfikowanie r�droczne polega na okresowym podsumowaniu osigni edukacyjnych ucznia z zaj edukacyjnych okrelonych w szkolnym planie nauczania i ustaleniu ocen klasyfikacyjnych, wg skali okrelonej w statucie szkoy, oraz oceny zachowania, z zastrzeeniem - w szkoach policealnych i pomaturalnych zachowania nie ocenia si.

Ksztacenie zintegrowane - system nauczania w klasach I-III szecioletniej szkoy podstawowej.

agodne przejcie od wychowania przedszkolnego do edukacji prowadzonej w systemie szkolnym. Zajcia edukacyjne prowadzi nauczyciel wg ustalonego przez siebie planu, dostosowujc czas zaj i przerw do aktywnoci uczni�w.

Powinna by zachowana cigo nauczania i doskonalenie podstawowych umiejtnoci

W kadym dniu winny wystpi zajcia ruchowe (w tygodniu co najmniej 3 godziny).

Metoda - Szeroko rozumiany spos�b zdobywania informacji (np. obserwacja).

Narzdzie badawcze - konkretne zastosowanie techniki (np. okrelona instrukcja dotyczca stosowania obserwacji wraz z zestawem kategorii przewidzianych do rejestrowania obserwowanych zjawisk).

Nauczanie blokowe - to taki spos�b organizowania procesu nauczania, w kt�rym czy si tre dziedzin pokrewnych. Realizowane przez jednego lub kilku nauczycieli w ramach zaj edukacyjnych.

Nauczanie indywidualne - Dzieciom i modziey z dysfunkcj narzdu ruchu uniemoliwiajc lub utrudniajc uczszczanie do szkoy lub przedszkola, przewlekle chorym i innym stale lub okresowo niezdolnym do nauki i wychowania w warunkach szkolnych i przedszkolnych mona organizowa indywidualne nauczanie i wychowanie.

Indywidualne nauczanie i wychowanie - kt�rym okresowo objto uczni�w z wyczeniem posiadajcych orzeczenie kwalifikujce do odpowiedniej formy ksztacenia specjalnego - nie jest form ksztacenia specjalnego.

Nauczanie zintegrowane - to spos�b organizacji procesu nauczania, charakterystyczny dla pierwszego etapu edukacji, polegajcy na czeniu treci z r�nych dziedzin wok� orodk�w tematycznych, realizowany przez jednego nauczyciela bez podziau na przedmioty i jednostki lekcyjne.

Ocena dydaktyczna - to taka ocena, kt�ra uwzgldnia wycznie spenienie wymaga programowych.

Ocena spoeczno-wychowawcza ocena, kt�ra uwzgldnia inne kryteria poza wymaganiami programowymi.

Ocena zachowania kocoworoczna (poczwszy od klasy IV szkoy podstawowej) ustalona jest wg skali wzorowe, dobre, poprawne, nieodpowiednie.

Ocena zachowania w klasach I-III jest ocen opisow

Ocenianie - to proces zbierania informacji i formuowanie sd�w o informacjach, podejmowanie decyzji.

Ocenianie wewntrzszkolne osigni edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczyciela poziomu i postp�w w opanowaniu przez ucznia wiadomoci i umiejtnoci w stosunku do wymaga edukacyjnych wynikajcych z program�w nauczania oraz formuowania oceny.

Oceny klasyfikacyjne kocoworoczne poczwszy od klasy IV szkoy podstawowej ustala si w stopniach wg skali:

stopie celujcy - 6

stopie bardzo dobry - 5

stopie dobry - 4

stopie dostateczny - 3

stopie dopuszczajcy - 2

stopie mierny - 1

W klasach I-III szkoy podstawowej ocena klasyfikacyjna jest ocen opisow.

Plan rozwoju zawodowego program dziaa odpowiedni do danego stopnia awansu zawodowego nauczyciela, realizowanych zgodnie ze specyfik szkoy, w kt�rej jest nauczyciel zatrudniony.

Podstawa programowa obowizkowe, na danym etapie ksztacenia, zestawy cel�w i treci nauczania oraz umiejtnoci, a take zadania wychowawcze szkoy, kt�re s uwzgldniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolnego i programach nauczania oraz umoliwiaj ustalenie kryteri�w ocen szkolnych i wymaga egzaminacyjnych.

Podrcznik szkolny - powinien zawiera systematyczn prezentacj treci ksztacenia ujtych w podstawie programowej oraz wskaniki uatwiajce samodzieln prac ucznia.

Powinien by przeznaczony dla danej klasy lub etapu edukacyjnego.

(Nowe podrczniki od roku szkolnego 2001/2002).

Program nauczania z zakresu ksztacenia og�lnego - program nauczania og�lnego - opis sposobu realizacji cel�w i zada, ustalonych w podstawie programowej ksztacenia og�lnego.

Program powinien obejmowa co najmniej jeden etap edukacyjny.

Program powinien zawiera:

w szkoach podstawowych i gimnazjach:

1. szczeg�owe cele edukacyjne ksztacenia i wychowania,
2. materia nauczania zwizany z celami edukacyjnymi,
3. procedury osigania cel�w,
4. opis zaoonych osigni ucznia i propozycje metod ich oceny.

w szkoach ponadpodstawowych:

1. szczeg�owe cele edukacyjne ksztacenia i wychowania,

2. materia zwizany z celami edukacyjnymi,

3. procedury osigania cel�w,

Program nauczania dopuszcza do uytku szkolnego minister waciwy ds. owiaty.

Programy doskonalenia d do rozwijania umiejtnoci potrzebnych do przyszych zada.

Programy szkolenia prowadz do utrzymania lub podwyszania wydajnoci na obecnie zajmowanym stanowisku.

Ramowy plan nauczania - tygodniowy obowizujcy wymiar godzin zaj edukacyjnych, w tym godzin do dyspozycji dyrektora szkoy dla poszczeg�lnych etap�w edukacyjnych, a take wymiar godzin rewalidacyjnych w przypadku uczni�w niepenosprawnych.

Reforma szkolna - zmiana struktury, treci i organizacji caego systemu szkolnictwa lub niekt�rych jego czci, spowodowana przez przeobraenia ycia spoeczno-gospodarczego kraju i konieczno dostosowania do nich dziaalnoci szkolnictwa, jak r�wnie przez postp nauk pedagogicznych.

Standard - to podany stan, sytuacji w danym obszarze pracy szkoy, jakoci zwizanej z dan czynnoci.

W og�lnej formule standardu powinno zatem znale si okrelenie zakresu czynnoci, stanu lub dziaa oraz ich jakociowe sprecyzowanie (np. szkoa prowadzi skuteczne ..., uczniowie opanowuj wiedz i umiejtnoci okrelone przez podstawy programowe).

Standardy edukacyjne mog dotyczy: Osigni uczni�w, wiedzy, umiejtnoci i zrozumienia test�w, rozwiza organizacyjnych.

O standardach wymaga bdcych podstaw przeprowadzania sprawdzian�w i egzamin�w m�wi rozporzdzenie MEN z dnia 21.02.2000 r. w sprawie standard�w ... (Dz. U. Nr 17 poz. 215).

Standardy osigni - jasno sformuowane opisy osigni uczni�w uznanych za niezbdne na poszczeg�lnych etapach ksztacenia; s form najog�lniejszych (ustalone centralnie) wymaga programowych; standardy te konkretyzuj zadania wynikajce z podstaw programowych.

Standardy wymaga - wykaz mierzalnych osigni ucznia.

Szkolny plan nauczania - ustala dyrektor szkoy (na podstawie ramowego planu nauczania) dla danego etapu edukacyjnego z wyodrbnieniem kadego roku szkolnego.

Szkolny zestaw program�w - jest ustalony przez nauczycieli prowadzcych zajcia w danym oddziale. Skadaj si na niego programy dla poszczeg�lnych zaj edukacyjnych. Szkolny zestaw program�w musi uwzgldni cao podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego.

Szkolny zestaw program�w dopuszcza do uytku szkolnego dyrektor szkoy po zasigniciu opinii rady pedagogicznej i rady szkoy (lub rady rodzic�w).

rodek dydaktyczny -

ksika przydatna do wiczenia okrelonych umiejtnoci, wspomagajca albo poszerzajca wiedz z wybranego obszaru ksztacenia, dla dzieci 6-letnich, mniejszoci narodowych, do ksztacenia specjalnego, zwan „ksik pomocnicz”
inne przedmioty, przyrzdy i urzdzenia przydatne nauczycielowi lub uczniowi w procesie dydaktycznym (tablice, mapy, fotogramy - zbiory tablic, map i fotogram�w - portrety, teki tematyczne, przerocza, foliogramy, programy komputerowe, multimedialne, modele, okazy, nagrania magnetofonowe, filmy, rodki manipulacyjne i montaowe, gry dydaktyczne, przyrzdy pomiarowe, maszyny i urzdzenia przystosowane do cel�w dydaktycznych.

cieka edukacyjna - zestaw treci i umiejtnoci o istotnym znaczeniu wychowawczym, kt�rych realizacja moe odby si w ramach nauczania r�nych przedmiot�w (blok�w przedmiotowych) lub w postaci odrbnych zaj.

wiadectwo szkolne promocyjne - po ukoczeniu nauki w danej klasie, z wyjtkiem klasy programowo najwyszej, ucze szkoy dla modziey (z wyczeniem uczni�w z upoledzeniem umiarkowanym i znacznym (zawiadczenie), oraz uczni�w szk� policealnych i pomaturalnych (wpis do indeksu) otrzymuje wiadectwo, zalenie od wynik�w klasyfikacji, potwierdzajce uzyskanie lub nie uzyskanie promocji do klasy programowo wyszej.

wiadectwo ukoczenia szkoy otrzymuje ucze po ukoczeniu szkoy (absolwent szkoy redniej otrzymuje orygina wiadectwa dojrzaoci i jeden odpis).

Technika wsze zastosowanie danej metody (np. obserwacja kategoryzowana).

Taksonomia cel�w nauczania - schemat hierarchicznej klasyfikacji cel�w nauczania dziedziny poznawczej (intelektualnej), wychowawczej (emocjonalnej) i psychomotorycznej (praktycznej); powszechnie znana jest w Polsce taksonomia ABSD prof. B. Niemierki (1975 r.); pierwsz taksonomi opracowa zesp� pod kierunkiem B. Blooma w 1956 r.; stosowanie taksonomii powinno uatwi ochron nauczania i sprawdzania osigni przed encyklopedyzmem.

Wskanik - wskazuje stopie wypeniania standardu.

Wskanik musi by mierzalny, a preferowana forma wskanika to pytanie, np. jakie s wyniki egzamin�w ?

Wychowanie przedszkolne - obejmuje wspomaganie rozwoju i wczesn edukacj dzieci od trzeciego roku ycia do rozpoczcia nauki w klasie pierwszej 6-letniej szkoy podstawowej.

Wychowanie przedszkolne organizowane jest w przedszkolach i oddziaach przedszkolnych w szkoach podstawowych. Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjaem i moliwociami rozwojowymi w relacjach ze rodowiskiem spoeczno-kulturalnym i przyrodniczym.

Zadania, dostosowane do potrzeb i moliwoci rozwojowych dziecka, nauczyciel realizuje w obszarach edukacyjnych:

Poznawanie i rozumienie siebie i wiata.

Nabywanie umiejtnoci poprzez dziaanie.

Odnajdywanie swojego miejsca w grupie r�wieniczej, wsp�lnocie.

Budowanie systemu wartoci.

Wychowanie do ycia w rodzinie - zajcia edukacyjne w trakcie kt�rych realizowane s treci dotyczce wiedzy o yciu seksualnym czowieka, o zasadach wiadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartoci rodziny, ycia w fazie prenatalnej oraz metodach i rodkach wiadomej prokreacji.

Realizacja treci programowych zaj powinna stanowi sp�jn cao z pozostaymi dziaaniami wychowawczymi szkoy, a w szczeg�lnoci:

1. wspiera wychowawcz rol rodziny,

2. promowa integralne ujcie ludzkiej seksualnoci,

3. ksztatowa postawy prorodzinne, prozdrowotne i prospoeczne.

W roku przeznacza si:

w klasach V-VI szk� podstawowych - 14 godzin (w tym 5 z podziaem na grupy)
w gimnazjum - 14 godzin (w tym 5 z podziaem na grupy) - z godzin przeznaczonych na WOS
w szkoach ponadpodstawowych - 10 godzin

Udzia w zajciach nie jest obowizkowy.

Zgoda wyraona jest w formie pisemnej. Zajcia nie podlegaj ocenie.

Zajcia edukacyjne - zajcia o charakterze dydaktyczno-wychowawczym, w toku kt�rych odbywa si nauczanie przedmiot�w (blok�w przedmiotowych), ksztacenie zintegrowane lub realizacja cieek edukacyjnych.

Zajcia fakultatywne - dyrektor szkoy ponadpodstawowej moe przeznaczy godziny zaj fakultatywnych na wprowadzenie do szkolnego planu nauczania przedmiot�w wanych ze wzgldu na profil nauczania, a nie umieszczonych w ramowych planach nauczania, a take na prowadzenie dodatkowej nauki jzyka obcego.

Zajcia rewalidacyjne - zajcia (edukacyjne, wychowawcze i terapeutyczne) o charakterze rozwijajcym i wyr�wnawczym, prowadzone z uczniem niepenosprawnym. W szkole specjalnej naley dodatkowo uwzgldni nastpujce zajcia:

1. dydaktyczno-wyr�wnawcze,

2. korygujce wady postawy,

3. korygujce wady wymowy,

4. orientacji przestrzennej i poruszania si,

5. nauki jzyka migowego,

6. inne wymienione w programach rewalidacji.

Za zgod organu prowadzcego, dyrektor szkoy publicznej innej ni szkoa specjalna, moe przydzieli dodatkowe godziny na prowadzenie indywidualnych zaj rewalidacyjnych z uczniami niepenosprawnymi.

Stan prawny na 1.09.2000 r.

Opracowano na podstawie przepis�w prawnych (zarzdzenia, rozporzdzenia MEN) oraz publikacji zwizanych z reform edukacji.

Zacznik nr 13

Zgoszenie udziau w przegldzie

Sosnowiec 14.02.2000 r.

Pani /Pan

.......................................................

Dyrektor Gimnazjum

........................................................

lskie Kuratorium Owiaty, Delegatura w Sosnowcu planuje zorganizowanie w czerwcu promocyjnej prezentacji gimnazj�w z terenu 20 gmin, znajdujcych si w powiatach: Bdzin, Dbrowa G�rnicza, Jaworzno, Sosnowiec, Zawiercie.

Zalenie od iloci zgoszonych gimnazj�w oraz r�norodnoci prezentacji, spotkania odbd si w jednym lub kilku miejscach. W ramach przewidywanych przez nas form prezentacji gimnazj�w proponujemy :

Sesja posterowa ( plakat swojego gimnazjum )

Folder, ulotka informacyjna

„Kartka z kroniki”

Inne formy prezentacji.

Ze wzgldu na wymogi organizacyjne prosimy o przekazanie zgosze do udziau w „Prezentacji Gimnazj�w czerwiec 2000”, z podaniem formy prezentacji planowanej przez Wasze gimnazjum.
Termin zgosze do 31.03.2000 na adres :
lskie Kuratorium Owiaty
Delegatura w Sosnowcu
41-200 Sosnowiec ul. Krzywa 2
Dodatkowe informacje w powyszej sprawie mona uzyska u Pani Kierownik Mirosawy Jdruch tel. 785-16-59, lub wizytatora rejonowego.
W zaczeniu wz�r zgoszenia
wz�r zgoszenia
Data.............................................
Gimnazjum
................................................................
adres
.................................................................
telefon
..................................................................
nazwisko i imi dyrektora
ZGOSZENIE UDZIAU W PRZEGLDZIE
„ PREZENTACJE GIMNAZJ�W VI 2000”
Formy prezentacji:*
1. Plakat Tak ( ) Nie ( )
2. Folder Tak ( ) Nie ( )
3. „Kartka z kroniki” Tak ( ) Nie ( )
( kronika, jej cz lub
jedna kartka )

Inne.........................................

( prosz wymieni )

Uwagi i propozycje ( na wniosek o samodzielne stanowisko do prezentacji )

*przy waciwej odpowiedzi stawiamy znak x

.................................................. Podpis

Zacznik nr 14

I PRZEGLD

„ PREZENTACJE- GIMNAZJA CZERWIEC 2000”

lskie Kuratorium Owiaty Delegatura w Sosnowcu

Dnia 16. 06. 2000 r. godz. 10.00 MOPT Dbrowa G�rnicza

Wystp wokalistek MOPT w Dbrowie G�rniczej.

Powitanie goci i uczestnik�w przegldu-

dyr. MOPT- T.Pawowska -Chwalczyk

10.20- 10.35 Wystpienie lskiego Kuratora Owiaty

Piotra Skrzypeckiego

Gimnazja w roku 1999/2000 - nowa szkoa w

reformie systemu edukacji - wystpienie dyr.

E.Fiedziukiewicz

10.50 - 11.10 Wrczanie nagr�d i wyr�nie

11.10 - 11.25 Wystpy uczni�w gimnazj�w:

Gimnazjum nr 5 w Jaworznie

Gimnazjum nr 6 w Jaworznie

Gimnazjum nr 15 w Sosnowcu

11.25 -11.35 Przerwa

11.35 - 12.50 Prezentacja multimedialna. Zwiedzanie wystawy

I grupa Kierownik dziau marketingu

II grupa PHU „Vector” Arkadiusz Krukowski

12.50 - 13.00 Wrczanie nagr�d w konkursie prezentacji

multimedialnych

13.00 - 13.10 Zakoczenie uroczystoci

14.00 - 18.00 Zwiedzanie wystawy

Dnia 19.06.2000 r.- zwiedzanie wystawy

od godz. 10.00 - 18.00

Zacznik nr 15

Zgoszenie udziau w Forum

lskie Kuratorium Owiaty Delegatura w Sosnowcu uprzejmie informuje, e w listopadzie br. zorganizowane zostanie I Regionalne Forum Program�w Profilaktyczno-Wychowawczych.

Celem Forum jest prezentacja dowiadcze szk� i plac�wek owiatowych w zakresie opracowywania, wdraania i ewaluowania program�w wychowawczych i profilaktycznych.

Zachcamy do przedstawienia wasnych program�w lub udziau w dyskusji.

Termin zgosze, form prezentacji okrela zaczony wz�r - „ Karta uczestnictwa w Forum”

Zacznik nr 16

Miejsce i czas

3 listopada 2000r.

Prace graficzne naley dostarczy do PPP Dbrowa G�rnicza ul. czna 13 -

3 listopada 2000r. w godz. od 10.00 do
12.00.

Prace graficzne niezbdne do wygoszenia odczytu prosz zabra ze sob w dniu prezentacji

Ekspozycja prac graficznych bdzie udostpniona zainteresowanym w dniach od 7.11do18.11.2000r. w PPP Dbrowa G�rnicza.

6 listopada 2000r. godz. 10.00

Urzd Miejski Dbrowa G�rnicza ul. Kociuszki 25 - cz wykadowa.

9 listopada 2000r. godz. 10.00

PPP Dbrowa G�rnicza ul. czna 13 - prezentacja graficzna - cz warsztatowa.

Organizatorzy :

lskie Kuratorium Owiaty Delegatura w Sosnowcu

tel. 785-16-55; 785-16-56.

PPP w Dbrowie G�rniczej

tel. 262-38-11; 262-53-50

Wsp�organizator:

Urzd Miejski

Dbrowa G�rnicza

Program

6 listopada 2000r.

Szkoy Podstawowe

10.00 - uroczyste powitanie uczestnik�w Forum

10.20 - sesja wykadowa

Ewa Kowalewska - Szkoa Podstawowa nr 7 Czelad

Beata Borzcka - Szkoa Podstawowa nr 10

Dbrowa G�rnicza

Dorota Klejnot, Dorota Buliska - Szkoa Podstawowa nr 11 Dbrowa G�rnicza

Marzena Spurgiarz, Elbieta Kruszewska - Szkoa Podstawowa nr 23 Dbrowa G�rnicza

Mirosaw Pypacz - Szkoa Podstawowa nr 31

Dbrowa G�rnicza

Joanna Bigaj, Katarzyna Korlacka - Szkoa

Podstawowa nr 3 Jaworzno

Jolanta Pazdan - Szkoa Podstawowa nr 14 Jaworzno

Grayna Wyderka - Szkoa Podstawowa nr 12

Sosnowiec

Dorota Badys, Elbieta Majcherkiewicz - Szkoa Podstawowa nr 42 Sosnowiec

12.00 - 12.20 przerwa

Dymek Danuta - Gimnazjum nr 3 Dbrowa G�rnicza

Barbara Jaklewicz - Gimnazjum nr 9 Dbrowa G�rnicza

Beata Kudela, Monika Wodarczyk - Gimnazjum nr 2 Jaworzno

Edyta Kamiska - Gimnazjum nr 8 Jaworzno

Monik Dyzia, Pawe Stachura - Gimnazjum nr 15 Sosnowiec

Agata Ligza, Mirosawa Caka - Gimnazjum Wojkowice

Zacznik nr 17

„Gimnazjum - to brzmi dumnie”

Delegatura w Sosnowcu lskiego Kuratorium Owiaty

przekazuje informacj zbiorcz na temat realizacji lekcji wychowawczych w klasach VI wg scenariusza „Gimnazjum- to brzmi dumnie”

Scenariusze lekcji wychowawczych przekazane zostay do szk� podstawowych przez organy prowadzce. Na podstawie sprawozda przesanych przez dyrektor�w szk� do Delegatury w Sosnowcu stwierdza si, e w 91% plac�wkach lekcje zostay przeprowadzone. Pozostae szkoy s w trakcie realizacji zaj.

Na om�wienie temat�w zawartych w scenariuszach powicono 2 jednostki lekcyjne:

Gimnazjum- to brzmi dumnie

Gimnazjum- moja nowa szkoa

Lekcje zrealizowano wedug proponowanych przez MEN scenariuszy i materia�w pomocniczych dla uczni�w i nauczycieli. Poszczeg�lne zadania i wiczenia wzbudzay wr�d uczni�w ch dziaania oraz wywoyway refleksj nad wasna przyszoci. Do gbszych przemyle skoniy uczni�w zadania : „Podr� w czasie” oraz „Pomyl i wybierz”. Z wielkim zainteresowaniem zapoznali si r�wnie uczniowie z wiczeniem „Gimnazjum - nasza nowa szkoa”.

Nauczyciele prowadzcy zajcia potwierdzili potrzeb przeprowadzenia w/w zaj. Z jednej strony dostarczyy one bowiem rzetelnej informacji na temat zreformowanej szkoy, z drugiej strony pobudziy uczni�w do refleksji nad wyborem drogi jak musz przeby, by zdoby wymarzony zaw�d.

Uczniowie przystpili take do konkursu „Gimnazjum - moich marze”. Do wychowawc�w klas wpywaj ju pierwsze prace plastyczne i literackie.

O wszystkich dziaaniach podejmowanych przez szkoy w zakresie wdraania reformy, na bieco informowani s rodzice, ze szczeg�lnym zwr�ceniem uwagi na rodzic�w uczni�w klas VI.

Zacznik nr 18

Szanowna Pani, Szanowny Panie

Prosimy o udzielenie odpowiedzi na tematy zwizane z zarzdzaniem Pani/Pana gimnazjum. Udzielone odpowiedzi pomog nam w realizacji wspierajcego nadzoru pedagogicznego.

Prosimy o szczero.

Gwarantujemy anonimowo.

Ewa Fiedziukiewicz

Mirosawa Jdruch

Jakie posiada/a Pan/Pani wyksztacenie w momencie powierzenia stanowiska dyrektora gimnazjum.

Prosz podkreli waciw odpowied.
a/ doktor
b/ magister z przygotowaniem pedagogicznym
c/ wysze zawodowe z przygotowaniem pedagogicznym.

Prosz wymieni jakie dodatkowe kwalifikacje oraz ukoczone formy doskonalenia (powyej 40 godzin) posiada/a Pan/Pani obejmujc stanowisko dyrektora.

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Czy w okresie penienia funkcji dyrektora podj/a Pan/Pani formy ksztacenia doskonalce (powyej 40 godzin) lub kwalifikacyjne, jeeli tak prosz wypeni odpowiedni rubryk tabeli wstawiajc znak “x”.

Uczelnia	WOM	Niepubliczne plac�wki doskonalenia
Organizacja i Zarzdzanie	ukoczone
	w trakcie
Mierzenie Jakoci Pracy	ukoczone
	w trakcie
Pomiar Dydaktyczny	ukoczone
	w trakcie
Inne (prosz poda jakie)	ukoczone
	w trakcie

W jakich szkoleniach trwajcych kr�cej ni 40 godzin uczestniczy/a/ Pan/ Pani od 1.IX.1999 r., prosz wypeni odpowiedni rubryk tabeli wstawiajc znak “x”.

PROWADZCY SZKOLENIE
Tematyka	Wizytator	Edukator	Plac�wka Doskonalenia Nauczyciel	Przedstawiciel Organu Prowadzcego	Pracownik Niepublicznej Plac�wki Doskonalenia
Organizacja Nadzoru Pedagogicznego
Nowelizacja Ustawy Karty Nauczyciela
Diagnozowanie Wybranych Obszar�w Pracy Szkoy
WSO
Programy Wychowawcze
Plan Rozwoju Organizacyjnego Szkoy
Zadania i Obowizki Dyrektora
Inne (prosz wymieni)

Jakie szkolenia przeprowadzono od 1.IX.1999 r. w Pana/Pani szkole. Prosz uzupeni tabel wpisujc w odpowiedni rubryk tabeli znak “x”.

PROWADZCY SZKOLENIE
Tematyka	Wizytator	Edukator	Plac�wka Doskonalenia Nauczyciel	Przedstawiciel Organu Prowadzcego	Pracownik Niepublicznej Plac�wki Doskonalenia
Organizacja Nadzoru Pedagogicznego
Nowelizacja Ustawy Karty Nauczyciela
Diagnozowanie Wybranych Obszar�w Pracy Szkoy
WSO
Programy Wychowawcze
Plan Rozwoju Organizacyjnego Szkoy
Zadania i Obowizki Dyrektora
Inne (prosz wymieni)

Kt�re z form doskonalenia lub ksztacenia odpowiadao Panu/Pani i okazao si przydatne w pracy na stanowisku dyrektora gimnazjum.

Prosz wymieni form i organizatora.

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Jak Pan/Pani ocenia sw�j poziom znajomoci przepis�w prawa owiatowego.

Prosz podkreli waciw odpowied.
a/ wysoko
b/ bardzo dobrze
c/ dobrze
d/ dostatecznie
e/ sabo
f/ bardzo sabo

Jak ocenia Pan/Pani swoje umiejtnoci w zakresie kierowania prac rady pedagogicznej.

Prosz podkreli waciw odpowied.
a/ wysoko
b/ bardzo dobrze
c/ dobrze
d/ dostatecznie
e/ sabo
f/ bardzo sabo

Jak ocenia Pan/Pani swoje umiejtnoci w zakresie rozwizywania problem�w wychowawczych z uczniami.

Prosz podkreli waciw odpowied
a/ wysoko
b/ bardzo dobrze
c/ dobrze
d/ dostatecznie
e/ sabo
f/ bardzo sabo

Jak ocenia Pan/Pani swoje umiejtnoci w zakresie wsp�pracy z rodzicami.

Prosz podkreli waciw odpowied
a/ wysoko
b/ bardzo dobrze
c/ dobrze
d/ dostatecznie
e/ sabo
f/ bardzo sabo

Jakie formy nadzoru realizuje Pan/Pani od 1.IX.1999 r.

Prosz wymieni.
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................

W jaki spos�b zrealizowane formy nadzoru wpyny na jako pracy szkoy

Prosz okreli.
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................

Jakich form pomocy oczekuje Pan/Pani od wizytator�w.

Prosz wymieni
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Czy w swojej pracy na stanowisku dyrektora napotyka Pan/Pani na trudnoci, jeeli tak prosz je wymieni.

..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Jakie sukcesy odni�s/a Pan/Pani w okresie penienia funkcji dyrektora

Prosz wymieni.
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Czy peniona funkcja dyrektora daje Panu/Pani satysfakcj.