Podstawy metrologii - laboratorium
Wykonali: Dariusz Chanaj, Wojciech Buc, Marta Chlibiuk, Marcin Czajka, Daniel Dąbrowski				Numer grupy ETI 4.1
Data wykonania ćwiczenia: 06.03.2008	Temat zadania: Pomiar długości kąta za pomocą małego mikroskopu warsztatowego
Prowadzący: mgr Adam Pioś		Ocena	Podpis

Mikroskopy pomiarowe

W podstawie ( 1 na rys) znajduja się prowadnice sanek (2), w których z kolei może przesuwać się stolik (3). Dzięki temu stolik może wykonywać ruchy względem nieruchomego tubusu (4) [zawierającego układ optyczny mikroskopu] w kierunku dwóch osi współrzędnych: x (przesuw podłużny) oraz y (przesuw poprzeczny). W środku stolika znajduje się otwór (5) przykryty szybą, na której umieszcza się mierzony przedmiot, podświetlając go od dołu. Na stoliku można też montować dodatkowe wyposażenie - różne uchwyty, stół obrotowy itp. Przesunięcia sanek ( współrzędna x ) i stolika ( współrzędna y ) dokonuje się bezpośrednio obracając śruby mikrometryczne (6 i 7), przy czym wartości przesunięć wskazywane są albo w zwykły sposób na bębnach śrub ( wartość działki elementarnej zwykle 0,01mm ), albo za pomocą optoelektronicznego przetwornika kąta obrotu śrub. Śruba (6) przesuwa sanki (2) względem unieruchomionych sanek pośrednich (8).

Sprawdziany

Sprawdziany, najprostsze narzędzia do mechanizacji kontroli, służą do oceny poprawności jednego określonego parametru geometrycznego (wymiaru). Stosowane są w różnych formach produkcji, od jednostkowej (sprawdziany znormalizowanych gwintów) do masowej - gdzie spotyka się je obok bardzo skomplikowanych automatycznych urządzeń kontrolno-pomiarowych.

Są liczne typy sprawdzianów, znacznie różniące się budową u zastosowaniem. Najprostszy podział uwzględnia przeznaczenie sprawdzianu:

1. Sprawdziany do wymiarów wewnętrznych (otworów);

2. Sprawdziany do wymiarów zewnętrznych (wałków);

3) Sprawdziany do wymiarów mieszanych;

4. Sprawdziany do wymiarów pośrednich;

5. Sprawdziany kształtu - sprawdziany kątów i stożków

6. Sprawdziany do wyrobów o złożonej budowie

Pomiary gwintów

Pomiar gwintów zewnętrznych dotyczy średnicy gwintu, skoku gwintu, kąta zarysu i symetrii kąta zarysu.

Przyrządy do pomiarów gwintów i ich sprawdzania:

• Suwmiarka - pomiar średnic

• Wzornik - zarys i skok gwintu

• Mikrometr do gwintów z wymiennymi końcówkami ( dobierane do danego gwintu). W otwór kowadełka wkłada się końcówkę widełkową a w otwór wrzeciona stożkową

• Sprawdzanie gwintów za pomocą sprawdzianów szczękowych (zewnętrzne) i tłoczkowych (wewnętrzne)

Parametry gwintów i rodzaje

Gwint uzyskuje się przez wykonanie na powierzchni walcowej lub stożkowej rowka o określonym kształcie zarysu wzdłuż linii śrubowej. Linia śrubowa powstaje przez nawinięcie na walec o średnicy d, trójkąta prostokątnego o podstawie
, wysokości P i kącie

Powstawanie linii śrubowej:

gdzie d - średnica wałka, P - skok gwintu
- kąt pochylenia linii śrubowej.

Skokiem gwintu nazywamy odległość tworzącej walca między najbliższymi punktami linii śrubowej. Praktycznie obrót nakrętki na śrubie o kąt 2
odpowiada przemieszczeniu liniowemu nakrętki o wartość odpowiadającą skokowi gwintu.

Podział gwintów

• Ze względu na kształt zarysu:

1. trójkątny

2. trapezowy symetryczny

3. trapezowy niesymetryczny

4. rurowy

5. okrągły

• Ze względu na rodzaj wymiaru:

• zewnętrzny

• wewnętrzny

• Ze względu na jednostkę miary:

• calowy

• metryczny

• Ze względu na kierunek obrotu:

• prawy

• lewy

• Ze względu na stosunek podziałki do średnicy:

• Zwykły - o wartości skoku dla danej średnicy zgodnej z PN

• Drobny - o wartości skoku dla danej średnicy mniejszej niż dla gwintu zwykłego

• Gruby - o wartości skoku dla danej średnicy większej niż dla gwintu zwykłego

---