COSINUS

Konspekt pracy

Strona tytułowa

Temat: Aspiracje edukacyjne

Cel pracy: Zapewnienie trafnego wyboru zawodu, obejmującego odpowiednie wykorzystanie zdolności człowieka, z nastawieniem na realne planowanie własnej przyszłości, uwzględniające zarówno osobiste dążenia i potrzeby, jak też pożytek dla ogółu.

Spis treści:

ROZDZIAŁ I

Problem aspiracji młodzieży szkół średnich w świetle literatury

1.1. Pojęcie aspiracji i poziomu aspiracji

1.2. Motywacyjne uwarunkowania aspiracji

1.2.1. Uwarunkowania osobowościowe

1.2.2. Uwarunkowania pedagogiczne

1.2.3 Uwarunkowania środowiskowe

1.3. Rodzaje aspiracji

ROZDZIAŁ II

Wartości i inne czynniki określające kształtowanie się aspiracji młodzieży

2.1. System wartości a aspiracje

2.2. Aspiracje oraz plany życiowe dorastającej młodzieży

2.3. Preferowane wartości wśród przedstawicieli młodej generacji

ROZDZIAŁ III

Dynamika aspiracji edukacyjnych i zawodowych społeczeństwa

czynnikiem zmian w postrzeganiu wykształcenia

3.1 Wzrost aspiracji edukacyjnych społeczeństwa

3.1.1 Europejski program kształcenia online i zatwierdzania kompetencji w dziedzinie informatyki i multimediów

Podsumowanie

Aneks:

Bibliografia

Ankiety

Metryczka

Prezentacja

1. Tytuł: Aspiracje edukacyjne

2. Slajdy: 22

• czcionka: biała, fioletowa

• tło: niebieskie

WSTĘP

Każdy ma w życiu jakieś cele, dążenia i plany, które chciałby
w przyszłości osiągnąć lub zrealizować. Dla młodych ludzi są one czymś szczególnym, ponieważ wyznaczają przyszłą drogę życiową. Wszystkie plany zarówno mniej, jak i bardziej sprecyzowane, wymagają od nich dużego nakładu pracy i wysiłku, niekiedy także szczęścia.

Osiągnięcia i dokonania w młodym wieku to dopiero początek drogi, jaką wyznacza sobie młodzież. Silną pobudką oddziałującą na zachowania młodzieży są aspiracje, to one decydują o jej planach życiowych, bliższych
i dalszych inicjatywach. Jednym z najważniejszych etapów realizacji planów życiowych człowieka jest wykształcenie. Bowiem ono określa: jego miejsce w życiu, przyszłość, precyzuje hierarchię najbardziej pożądanych wartości, podnosi prestiż społeczny jednostki w środowisku.

Termin „aspiracje” obejmuje tu kształtowanie postaw młodzieży, które w znacznym stopniu podyktowane są przez rodzinę. To rodzice w decydującym stopniu wpływają na wybór szkoły. Przynależność społeczna rodziny, jej wykształcenie, pochodzenie i tradycje rodzinne, styl życia członków rodziny tworzą zespół cech, które oddziałują na aspiracje edukacyjne młodzieży. Warunki rodzinne stanowią podstawowe źródło doświadczeń, jakie zdobywa dziecko w pierwszych latach rozwoju. Rodzina odgrywa, więc bardzo istotną rolę w kształtowaniu motywacyjnych i osobowościowych właściwości dziecka. Również poprzez kształtowanie charakteru i systemu wartości dziecka, w znacznym stopniu decyduje o jego dążeniach życiowych.

ROZDZIAŁ I

Problem aspiracji młodzieży szkół średnich w świetle literatury

1.1. Pojęcie aspiracji i poziomu aspiracji

Rozwijając zagadnienie aspiracji edukacyjnych młodzieży, należy przede wszystkim wyjść od zdefiniowania pojęcia aspiracji. Najczęściej termin ten określa dążenia, zamierzenia, marzenia dotyczące wyników własnego działania lub osiągnięcia za jego pośrednictwem pożądanych stanów zadowalających daną jednostkę. Aspiracje powodują także podejmowanie różnych form aktywności są ważnym stymulatorem ludzkiego działania. Sprzyjają aktywnemu uczestnictwu i zaangażowaniu w wykonywanie zadań.

W literaturze naukowej pojęcie „aspiracje” jest różnie definiowane. ASPIRACJE z łac. aspiratio, oznacza oddech. Potocznie aspiracje to „dążenie do czegoś, pragnienie osiągnięcia czegoś”, są jednym z ważniejszych stymulatorów ludzkiego działania, kierują procesem uczenia się jednostki,
jej działalnością twórczą, mają silny wpływ na podejmowanie przez jednostkę nowych działań.

W. Kopaliński określa aspiracje jako „dążenie (do osiągnięcia czegoś), pragnienie (dopięcia celu, dobicia się czegoś), ambicja”.Według A. Janowskiego aspiracje to „w miarę trwałe i względnie silne życzenia jednostki dotyczące właściwości lub stanów, jakimi ma się charakteryzować jej życie
w przyszłości, oraz obiektów, jakie w tym życiu będzie chciała uzyskać”.

Pojęcie aspiracji występuje zarówno w psychologii jak i socjologii i jest ono rozmaicie przez te dziedziny definiowane. T. Lewowicki podaje za „Małym słownikiem psychologicznym”, iż aspiracje to „pragnienie osiągnięcia czegoś znaczącego, dążenie do jakiegoś znaczącego celu, ambicja - przekonanie
o własnych możliwościach w danym szerszym lub węższym zakresie aktywności, będące dla człowieka podstawą oceny osiągniętych efektów działania”.

Aspiracje wiążą w sobie takie pojęcia jak: zamierzenia, czyli aspiracje zbliżające się do zagadnień planów życiowych i życzenia, czyli mniej lub bardziej realne plany życiowe, marzenia. Określając aspiracje można przyjąć, że są one wynikiem własnego działania, opartym na wcześniejszych doświadczeniach czy uzyskanych w przeszłości informacjach.

W ujęciu socjologicznym aspiracje interpretowane są jako hierarchia celów lub wartości, które to stanowią podstawę dążeń ludzkich. Definiowane są wtedy „jako zespół dążeń wyznaczonych przez hierarchię celów, które jednostka akceptuje oraz definiuje jako ważne, i które przesądzają o jej planach życiowych”. Poziom aspiracji według socjologów zależy od takich czynników jak: wartości wpojone w procesie socjalizacji, czyli wypracowane refleksje o własnych możliwościach zdobyte na podstawie wcześniejszych doświadczeń, wymiaru osobowości czy określonych kryteriów (np. stan materialny, określone umiejętności...); Tak, więc na gruncie socjologii rozbudowane zostały badania nad ideałami, postawami i wartościami.

Odmienne ujęcia aspiracji potwierdzają konieczność wzajemnej integracji przedstawionych punktów widzenia. I zarazem dostarczają wiele informacji o istocie aspiracji.

1.2. Motywacyjne uwarunkowania aspiracji

Człowiek posiada mechanizmy psychiczne, które determinują jego aktywność, sposób realizowania działania. Bodźcami tymi są procesy motywacyjne, które wspólnie z innymi czynnikami wpływają na każdą formę działalności ludzkiej. Prawidłowe funkcjonowanie tych mechanizmów wpływa na kształtowanie się aspiracji.

Motywacja skłania uczniów do nauki szkolnej, poprzez świadomość jednostki do konieczności kształcenia się, zdobycia zawodu, potrzeby zapewnienia sobie środków do życia. Jednocześnie świadomość młodzieży jest uwarunkowana sytuacją społeczną, w jakiej się znajduje, sukcesami
i niepowodzeniami odnoszonymi w działaniu, które oddziaływują na aspiracje za pośrednictwem samooceny, struktury osobowości (obrazu własnej osoby, samoakceptacji).

Rodzaje motywacji są klasyfikowane wg potrzeb i pragnień ludzkich.

Motywację można określić jako psychiczny proces regulacji. Wpływa ona na przebieg procesów umysłowych i kieruje działaniami, zapewniając rozwój jednostki oraz jej równowagę z otoczeniem. Motywacja to proces regulacji, od którego zależy kierunek ludzkich działań oraz rozmiar siły, jaką człowiek jest gotów poświęcić na realizację danego kierunku. Motywacja to proces duchowy, warunkujący dążenie ku ustalonym celom.

Termin „motyw” pochodzi od łac. słowa „movere - poruszać, popychać. Każdy bodziec skłaniający jednostkę do działania można nazwać motywem.

Działanie umotywowane musi być podjęte w sposób świadomy dla realizacji określonego celu. Młode pokolenie do uczenia się nakłania nie jeden motyw, ale ich złożoność będąca rezultatem dotychczasowych doświadczeń. Motywy wynikające z zainteresowań, motywy praktyczno życzeniowe, których źródłem jest odkrywana perspektywa własnej przyszłości, motywy społeczne (moralne, praktyczne i ideowe) i wiele innych. Zwiększenie się liczby motywów przyswajania wiedzy przez uczniów stanowi korzystne zjawisko, świadczące o wzrastającym zaangażowaniu w edukację.

Na proces kształcenia się uczniów mają wpływ dwa czynniki motywacyjne, wewnętrzne (motywacja wewnętrzna - zalicza się do niej: potrzeby, zainteresowania, ambicje, plany i dążenia na przyszłość oraz cele
i ideały), jak i zewnętrzne (motywacja zewnętrzna - zalicza się do niej: nagrody, kary, oceny, oraz wpływ osób i rzeczy). Zainteresowania wyrażają pewien mniej lub bardziej trwały stosunek jednostki do różnych dziedzin rzeczywistości. Niektóre rzeczy budzą szczególne zainteresowanie ludzi, czyli wywołują określony stosunek o przedmiotu, charakteryzujący się aktywnością poznawczą człowieka wobec danego obiektu. Uczniowie posiadający określone zainteresowania, chętniej pracują i starają się poznać dogłębniej interesującą ich dziedzinę.

Ambicja to także istotny motyw uczenia się. Rozumiany jako „mniej lub bardziej trwałe dążenie i nastawienie na wysoki stopień uznania
dla własnej osoby ze strony innych ludzi”.

1.2.1. Uwarunkowania osobowościowe

W literaturze wskazuje się na duże znaczenie czynników psychicznych, wywierających istotny wpływ na kształtowanie się aspiracji edukacyjnych młodzieży.

Zdaniem A. Sokołowskiej podstawą do podejmowania samodzielnych decyzji są różne przemiany psychiczne, takie jak: „stopniowe przejście
od subiektywnej do obiektywnej interpretacji zjawisk, uwolnienie się
od bezkrytycznego naśladownictwa rówieśników”, tworzenie się samokontroli, oparcie postępowania na świadomości i obowiązku.
Wszystko to składa się na dojrzałość psychiki człowieka. Autorka przypisuje też istotne znaczenie kierunkom zainteresowań i zamiłowań, które wiążą się
z wyborem zawodu. Należy także tu zwrócić uwagę na zaspokajanie potrzeb psychicznych, do których należą: potrzeba sukcesu, działania, uznania, zmian, bezpieczeństwa i samopotwierdzenia. Od nich zależy również kształtowanie się aspiracji. Ważnym czynnikiem są także postawy wpływające
na działalność człowieka i życiowe wzory sukcesu młodzieży. Nadmiernie wysoki poziom aspiracji naraża uczniów na niepowodzenia, zaś niski nie mobilizuje do działania. Jednocześnie wykonanie wiążących się
z nimi zadań nie daje podopiecznym poczucia satysfakcji, nie przynosi poczucia sukcesu.

Wpływ sukcesów i niepowodzeń na poziom aspiracji jest uzależniony od zmiennych osobowościowych. Należą do nich - samoocena, poziom lęku oraz akceptowana hierarchia wartości. Silny wpływ tych czynników, czyli wysoki poziom lękliwości obniża samoocenę i wpływa na aspiracje, powodujące niedocenianie własnego potencjału. Można domniemywać, że wysoki poziom lęku, może powodować po doznanym sukcesie, iż poziom aspiracji będzie się utrzymywał na tym samym poziomie lub nawet obniżał. Z kolei po niepowodzeniu, może wystąpić podwyższenie się poziomu aspiracji spowodowane wpływem silnego pobudzenia emocjonalnego. Im więcej pozytywnych ocen otrzymujemy od otoczenia, tym wyżej siebie oceniamy. Potrzeba utrzymania stałej i wysokiej samooceny jest jednym z motywów ludzkiego działania. W związku, z czym pragnienie pozytywnego myślenia o sobie świadczy o chęci realizowania zamierzonych celów. Pełni funkcje wskaźnika tego, w jakim stopniu jesteśmy akceptowani przez innych, umożliwia funkcjonowanie w świecie społecznym. Właściwie ukształtowana samoocena jest wyrazem dojrzałości jednostki, zaś nieprawidłowa, zmieniająca się świadczy o niedojrzałości emocjonalnej.

Wymienione wyżej czynniki psychologiczne składają się na osobowość człowieka. Stąd można wyciągnąć wniosek, iż kształt osobowości jednostki wpływa na jej aspiracje edukacyjne. Zaś czynniki determinujące aspiracje edukacyjne są bardzo silne, wzajemnie się łączą i przenikają.

1.2.2. Uwarunkowania pedagogiczne

Szkoła jest drugą instytucją obok rodziny, mającą zasadniczy wpływ na kształtowanie człowieka. Jako naczelna instytucja oświatowo - wychowawcza jest nie tylko ogniwem między rodziną i społeczeństwem, ale również środowiskiem, w którym odzwierciedlają się przejawy życia społecznego. Jednym z zadań szkoły średniej jest kierowanie jej absolwentów do wyższych uczelni zgodnie z ich zainteresowaniami, uzdolnieniami. Funkcjonowanie szkoły powinno uwzględniać potrzeby rynku pracy, wybór przez wychowanka kierunku kształcenia, uczelni, zawodu, co wskazuje na aspekt społeczny szkoły.

System oświaty zapewnia realizację prawa każdego obywatela
do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, możliwość zakładania i prowadzenia szkół oraz placówek przez różne podmioty, zakłada opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania. „Elementarnym zadaniem szkoły w naszym systemie oświatowym, jest wychowanie człowieka, jego wszechstronne przygotowanie do życia poprzez zapewnienie właściwych warunków rozwoju umysłowego, moralno - społecznego i estetycznego”.

Współczesne nauczanie powinno przygotowywać ucznia do charakterystycznych funkcji danego etapu życia, ale „uczyć się, jak żyć, uczyć się, jak się uczyć, aby przez całe życie móc przyswajać sobie nową wiedzę, uczyć się myśleć swobodnie i krytycznie, uczyć się kochać świat czynić go bardziej ludzkim, uczyć się, jak się rozwijać samemu w pracy twórczej”. Szkoła umożliwia wychowankowi poznawanie świata, kultury, ujawnia jego zainteresowania i uzdolnienia, pomaga mu w poszukiwaniu duchowych wartości życia, kształtowaniu własnego systemu wartości, samoidentyfikacji narodowej i kulturowej, kształtowaniu postaw patriotycznych, zdobyciu wykształcenia. Szkoła zapewnia opiekę, poszanowanie praw ucznia oraz warunki prawidłowego rozwoju psychofizycznego, w związku, z czym wspiera rozwój osobowości, aktywność poznawczą i twórczą, rozwój wrażliwości, samowychowanie, samokształcenie oraz inne działania ucznia. Oświata ma na celu oddziaływać, kształcić wielostronnie osobowość ucznia, przygotowywać go do życia i pracy w różnych dziedzinach działalności ludzkiej, wyposażyć w wiedzę i kwalifikacje.

Szkoła może wpływać na aspiracje edukacyjne poprzez łączenie metod, form, środków i warunków dydaktyczno - wychowawczych, które mają na uwadze uzdolnienia, potrzeby i zainteresowania uczniów. W szczególności chodzi tu o zaspokojenie potrzeby poznawczej, czyli zapewnienie uczniom zdobycia intelektualnej orientacji w świecie, zrozumienie występujących w nim zjawisk, co ma prowadzić młodzież do określenia sensu życia, znalezienia swojego miejsca, zgodnie z własnymi możliwościami i celami. Poprzez zaspokajanie tych potrzeb szkoła może kształtować aspiracje edukacyjne, które formuje młodzież na podstawie poczucia sensu życia i celów, jakie sobie stawia.

Proces edukacyjny w szkole kształtuje aspiracje edukacyjno - zawodowe, akcentując rozwój osobowości uczniów, opiera się na czynnikach pracy, skupionych wokół podejścia:

1. indywidualnego - uwzględniającego uzdolnienia i zainteresowania poszczególnych uczniów, a także ich potrzeby i oczekiwania.

2. środowiska wychowawczego, sprzyjającego rozwojowi osobowości jednostki, poprzez warunki aktywizujące i usamodzielniające ucznia, atmosferę wzajemnego zaufania, współpracy i współodpowiedzialności

3. otwarcia szkoły na świat współczesny, dla różnych pozaszkolnych źródeł informacji, szczególnie przydatnych w przygotowaniu do życia, do właściwego wyboru kierunku dalszego kształcenia, do pełniejszej samorealizacji w pracy zawodowej.

Rozwijanie uzdolnień, aspiracji i zainteresowań uczniów, odbywa się m. in. przez praktyczną realizację zajęć nadobowiązkowych w szkole, np. kolonie, praktyki wakacyjne czy zajęcia pozalekcyjne itp.

1.2.3 Uwarunkowania środowiskowe

Grupy społeczne narzucają jednostce cele i ideały, wzbudzają ambicje określonego sukcesu, kształtują świadomość możliwości i szans życiowych, wywierają, zatem wpływ na postępowanie. Toteż „środowiska społeczne,
w których przebywa człowiek, wyraźnie determinują pojawienie się
i kształtowanie ludzkich pragnień i dążeń”. Swoista rola przypada tutaj rodzinie, w której jednostka dojrzewa.

„Rodzina jest jedną z podstawowych grup formułujących pewne normy postępowania i tworzących jakieś hierarchie wartości. Obraz tych hierarchii
i treści norm zależy m.in. od wykształcenia rodziców, statusu społecznego członków rodziny, pochodzenia i tradycji rodzinnych, klimatu wychowawczego, warunków materialnych rodziny”. Z powyższych sformułowań wynika, iż należy zbadać wpływy i warunki środowiskowe rodziny, czyli zapoznać się z ogólną sytuacją rodziny, jej warunkami materialnymi, poziomem życia społecznego, moralnego, poziomem wykształcenia i kultury rodziców, gdyż to one determinują aspiracje młodzieży.

Rodzina od chwili narodzin dziecka wpływa na jego wszechstronny rozwój, przekazując mu określone nawyki, umiejętności, wartości, kształtuje jego osobowość, dlatego stanowi istotny czynnik w tworzeniu planu życiowego młodego człowieka. Przez jej pryzmat dziecko patrzy na świat.

Usamodzielniając się i podejmując decyzję o dalszym losie, młody człowiek ma już pewne poglądy na to, co w życiu jest ważne, co należałoby zdobyć, osiągnąć. Wpływy rodziny nie zawsze są pozytywne, ale w każdym przypadku oddziałują na osobowość dziecka i mają niezaprzeczalne znaczenie dla wyboru przez nie dalszej drogi życiowej. A. Janowski potwierdza, że rodzina wywiera wpływ na aspiracje dziecka to też podzielił wpływy na trzy kategorie: społeczno - statutowe, rzeczowe, intencjonalne. Pierwszy z nich dotyczy między innymi miejsca zamieszkania, wykształcenia, rodzaju i wielkości mieszkania, pozycji społecznej rodziców. Drugi obejmuje obycie i umiejętność posługiwania się różnymi przedmiotami. Na aspiracje mają wpływ: książki, środki masowego przekazu, urządzenia techniczne. Trzeci rodzaj czynników to według autora „(...)świadome oddziaływanie rodziców, ich opinie i poglądy, przekonania, cenione przez nich wartości, a także wzory uczestnictwa w kulturze, sposób spędzania wolnego czasu, popierane lub lekceważone wzorce zachowań i sukcesu itp.”.

Oddziaływanie rodziny jest wieloczynnikowe. Przejawia się ono chociażby
w fakcie urodzenia dziecka w określonej rodzinie. Z uznawanymi w jej klasie wartościami i normami, machinalnie określa jego pozycję społeczną jak również punkt życiowego startu ucznia. Wskazując wpływ pozycji społecznej rodziny na aspiracje edukacyjne dzieci, pojawia się równocześnie kwestia miejsca zamieszkania, która jest ważnym czynnikiem, mającym wpływ na plany życiowe młodzieży. W szczególności kwestia pochodzenia dziecka, czy wywodzi się z rodziny wiejskiej czy miejskiej. Ponieważ miasto dostarcza więcej bodźców stymulujących rozwój dziecka, to również przeważają w nim zawody wymagające wyższych kwalifikacji.

Bywa, że rodzice narzucają dzieciom swoje wybory lub nierealnie oceniają ich możliwości. Pod wpływem takiego oddziaływania może się rozwijać niechęć do domu rodzinnego i tendencja do odrzucenia wpływu rodziców. W każdym środowisku istnieją określone stereotypy dotyczące określonych zawodów, stanowisk i pozycji społecznych. Wyobrażenia oraz walory przypisywane określonym zawodom są ważnym czynnikiem przy określaniu celów zawodowych młodzieży, ponieważ przypisany prestiż określonego zawodu wpływa na decyzje w sprawie dalszego kształcenia lub zaniechania jej.

Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym
w życiu dziecka. Tu nabywa on pierwszych doświadczeń i nawyków, które rzutują na jego przyszłe życie. Uwarunkowania środowiska domowego są modelującym czynnikiem wpływającym na osiągnięcia szkolne ucznia. Wpływu tych czynników nie można traktować odrębnie, ponieważ wzajemnie tworzą one związki a także współdziałają. Zatem atmosfera wychowawcza domu rodzinnego, w jakim wzrasta i rozwija się młody człowiek, wywiera istotny wpływ na późniejszy jego stosunek do nauki.

Kolejnym czynnikiem warunkującym kształtowanie się aspiracji młodzieży jest grupa rówieśnicza oraz uznawane w niej normy.
Grupa może udzielić silnego wsparcia jednostce, jeżeli akceptuje jej dążenia, jeśli nie akceptuje, może pociągać to z sobą przykre konsekwencje.
Sprzyjać może to powstawaniu postaw konformistycznych jednostki wobec standardów wytworzonych przez grupę.

1.3. Rodzaje aspiracji

Aspiracje są istotnym stymulatorem ludzkiego działania. Sprzyjają czynnemu uczestnictwu i zaangażowaniu w wykonywanie zadań, realizowanych przez jednostki i grupy społeczne. Aspiracje mogą dotyczyć wielu obiektów, przez co określają różne cele, do których zmierzają poszczególne jednostki lub grupy. Różna też bywa treść aktywności oraz treść pożądanych obiektów. W literaturze dokonano typologii tych obiektów, dziedzin, w których przejawiają się aspiracje.

T. Lewowicki, klasyfikuje aspiracje ze względu na ich treść:

1. aspiracje dotyczące nauki szkolnej - różnych treści, poziomów kształcenia i dróg edukacyjnych,

2. dążenia związane z zawodem lub pracą zawodową,

3. aspiracje związane z życiem osobistym,

4. dążenia materialne,

5. aspiracje kulturalne, dotyczące uczestnictwa w życiu kulturalnym,

6. aspiracje społeczne - polityczne, dotyczące aktywności w ramach
   grup społecznych,

7. aspiracje moralne, związane z pewnymi wartościami czy normami , etycznymi,

8. dążenia ludyczne, związane z zabawową formą spędzania czasu.

Wymienia się również podziały, ze względu na odmienne kategorie, np. czas, gdzie mówimy o aspiracjach aktualistycznych i perspektywistycznych. Pierwsza z nich to, „...zamierzenia, które mogą być zrealizowane w bliskiej przyszłości za pośrednictwem czynności wykonywanych w określonej sytuacji działaniowej. Aspiracje perspektywiczne natomiast to zamierzenia dotyczące przyszłych osiągnięć lub przyszłych wyników działania w zakresie uczenia się, działalności zawodowej, społecznej, naukowej, kulturalnej, sportowej. Realizacja związanych z tym celów wymaga dłuższego czasu, który może obejmować wiele miesięcy, lat, a nawet całe życie”.

Aspiracje mogą dotyczyć różnych dziedzin życia człowieka.
A. Janowski wskazuje typowe aspiracje ludzkie:

1. dotyczące przyszłej nauki - wg autora ten rodzaj dążeń charakteryzuje się pytaniem: „Człowiekiem, o jakiej wiedzy jednostka pragnie zostać?”;

2. dotyczące zawodu, jego rodzaju, funkcji wykonywanych w ramach zawodu, miejsca pracy, właściwości wykonywanej pracy;

3. dotyczące sposobu ułożenia sobie życia osobistego bądź rodzinnego; autor wyodrębnia tu aspiracje dotyczące posiadania rzeczy, dotyczące standardu i sposobu życia, miejsca zamieszkania, miłości, małżeństwa, dotyczące wzorców spędzania wolnego czasu, uczestnictwa w kulturze;

4. aspiracje odnoszące się do sfery moralno - społeczno - ideowej; dotyczące tego, jakim wartościom człowiek pragnie się podporządkować zgodnie, z jakimi normami chce postępować;

e) dotyczące prywatnych zainteresowań i zamiłowań

ROZDZIAŁ II

Wartości i inne czynniki określające kształtowanie się aspiracji młodzieży

2.1. System wartości a aspiracje

Aspiracje łączy się trwale z wartościami, które są ważne w kształtowaniu planu życiowego młodzieży. Rozważając związek między tymi pojęciami należy uprzednio przeanalizować pojęcie wartości.

Wartości obejmują i normują wszystkie wymiary życia. Dotyczą sfery fizycznej, psychicznej, duchowej i społecznej. Stanowią kryterium postawy, jak i decyzji w odniesieniu do wszystkich sfer, które umożliwiają człowiekowi integralny rozwój oraz realizację jego aspiracji. Wartości wyznaczają postawy wobec ludzi i rzeczy. Rzutują tym samym na stany emocjonalne, oraz wpływają na samoocenę. Wybierając daną wartość człowiek przypisuje ją ludziom lub obiektom. Ludzie wartościują, jeśli cenią jedne rzeczy ponad innymi. W ramach różnych dyscyplin wartości są rozmaicie definiowane. Pojęcie to w zależności od dziedziny naukowej zaczęło uzyskiwać swoisty charakter. Psychologowie rozpatrują wartości ze względu na ich znaczenie w życiu psychicznym człowieka, socjologowie przyjmują pod uwagę regulacyjne funkcje wartości w życiu społecznym, zaś antropologów kultury interesuje przede wszystkim wpływ wartości na tworzenie, upowszechnianie i trwałość dóbr kultury.

Wartości w świadomości ludzi nie funkcjonują osobno, lecz tworzą określone układy, czyli system wartości. Ogniwa integrujące ten system są różne. Czasami wynikają one z miejsca zajmowanego w strukturze społecznej, z ukształtowanej tożsamości narodowej, orientacji politycznej lub ideowej, wyznawanej religii, płci, przynależności do określonej grupy pokoleniowej.

Socjolodzy zakładają, że system wartości jest zbudowany hierarchicznie, z czego wynika, że jednym wartościom można przyznać wyższą lub niższą rangę. Zatem istnieją określone hierarchie wartości, które nie muszą być trwałe a poszczególne wartości mogą zajmować równorzędne miejsca. Ustalenie hierarchii wartości, pozwala na zmierzenie rangi określonych wartości oraz zbadanie, jakie miejsce zajmują w życiu młodzieży.

Aspiracje łączy się często z wartościami, jako istotnym elementom
w kształtowaniu się planu życiowego młodzieży. W związku z przyszłością człowiek często przejawia pewne oczekiwania, które dotyczą przewidywanego zachowania się czynników zewnętrznych, które mają w zasadniczy sposób wpłynąć na aspiracje. Układ aspiracji i dążeń jednostki tworzą całą orientację życiową. Aspiracje są czynnikiem silnie determinującym zachowanie człowieka, współdecydują o planach życiowych oraz bliższych i dalszych zamierzeniach, pragnieniach, a także warunkują w wysokim stopniu aktywność jednostki związaną z realizacją jej planów życiowych. Dlatego też system wartości jest wskaźnikiem aspiracji i preferencji przyszłościowych jednostki. Poznanie takich kryteriów, pozwoli na zaznajomienie się z pragnieniami i dążeniami młodego pokolenia, jak i wychowawczego wspierania lub modyfikowania ich ambicji.

2.2. Aspiracje oraz plany życiowe dorastającej młodzieży

Aspiracje i plany życiowe dorastającej młodzieży odgrywają niebagatelną role w obecnym i przyszłym funkcjonowaniu społeczeństwa, gdyż obraz i rozwój społeczeństwa w dużym stopniu wyznacza młodzież. Dlatego celowym zabiegiem badawczym jest analiza i ocena systemu kształtowania się celów młodego pokolenia. W literaturze podkreśla się istotę rozwoju psychicznego człowieka, w którym jest on zdolny do perspektywicznego określania przyszłości, oraz planowania jej. Proces ten przypada na okres dojrzewania młodzieży.

We wczesnym okresie rozwoju, aspiracje młodzieży występują w formie niewyraźnie sprecyzowanych marzeń i pragnień dotyczących np. przyszłego życia, wyboru zawodu itd.. Są to aspiracje życzeniowe, które z czasem przekształcają się w aspiracje działaniowe, czyli pomysły odnoszące się do określonych działań.

Pojęcie planu życiowego młodzieży kształtuje się poprzez całokształt cech psychicznych jak i wszelkich form działalności jednostki, do których młodzież zmierza w okresie dorastania. Główną rolę w planowaniu własnej przyszłości odgrywają wewnętrzne dążenia młodzieży, do wyboru dalszego kształcenia i zawodu, czyli aspiracje edukacyjno - zawodowe. Także aktualna sytuacja na rynku pracy w państwie i systemie edukacji sprawia u młodzieży szkół średnich stan szczególnego napięcia psychicznego, który „E. Erikson uważa za główne tło kryzysu psychospołecznego w rozwoju osobowości w wieku dorastania”. Wybór drogi życiowej przez uczniów jest związany z określeniem ich aspiracji edukacyjnych, które stanowią jedno z najważniejszych zadań młodego człowieka.

Wybór zawodu łączy się z uświadomieniem sobie przez podmiot własnego ja, czyli z porównywaniem swoich zamierzeń, ambicji z możliwościami, zainteresowaniami. Wyobrażenie o sobie samym jest uzależnione  od samooceny, umiejętności spostrzegania siebie jako jednostki autonomicznej, odmiennej od otoczenia. Wysoka samoocena sprzyja wysokiemu poziomowi aspiracji edukacyjno - zawodowych, zaś niska zdecydowanie go obniża. Taki obraz własnej osoby zależy od jej cech indywidualnych, jak warunki fizyczne (wygląd, sprawność fizyczna itd.) oraz właściwości psychiczne tj. zdolności, temperament, czy doświadczenia życiowe młodzieży oraz sądy, opinie formułowane o młodych ludziach przez innych.

Kształtowanie się aspiracji młodzieży do nauki i pracy jest kierowane
w znacznym stopniu jej zainteresowaniami, które w okresie dorastania zmieniają się dzięki doskonaleniu się procesów myślowych, jak również postępującej orientacji młodzieży w życiu społecznym.

Tabela1. Aspiracje zawodowe młodzieży

Zawód	Dziewczęta		Chłopcy		Razem
		liczba	%	liczba	%	Liczba
Nauczyciel Lekarz Prawnik Ekonomista Informatyk Psycholog Astronom Pisarz Aktor Rolnik Muzyk Policjant Księgowa Tłumacz Podróżnik Architekt Celnik Ochroniarz Oficer WP Brak orientacji	6 6 2 10 2 2 - - 2 - 4 4 12 8 2 2 - - - 12	8,1 8,1 2,7 13,6 2,7 2,7 - - 2,7 - 5,4 5,4 16,6 10,8 2,7 2,7 - - - 16,2	1 4 8 4 4 2 2 2 - 2 - - - - - - 4 4 2 6	4,3 8,7 17,4 8,7 8,7 4,3 4,3 4,3 - 4,3 - - - - - - 8,7 8,7 4,3 13,0	8 10 10 14 6 2 2 2 2 2 4 4 12 8 2 - 4 4 2 18
Razem	74	100	46	100	120

Respondenci zdobycie zawodu uzależniają od dostania się na określony kierunek studiów, następnie od rodzaju przyszłej pracy, którą można uzyskać w ich środowisku. Liczna grupa, bo 30%badanych, myśli o wykonywaniu zajęć ,która istnieją w ich tradycyjnej hierarchii zawodowej; prawników, lekarzy, architektów ekonomistów. W roli informatyka, celnika, ochroniarza, podróżnika widzi się 13%badanych. Niewielka część wyraz chęć poświecenia się zawodom twórczym, jak: aktor, pisarz czy muzyk-6%. Do statusy pracowników bankowych, tłumaczy, psychologów, nauczycieli zabiega-35% badanych.

W wyborze zawodu nie mam zdecydowanego podziału na za zawody męskie i żeńskie.

2.3. Preferowane wartości wśród przedstawicieli młodej generacji

Wartości stanowią dynamiczny czynnik, mający wpływ na życie młodego człowieka. Spełniają one, bowiem funkcje regulacyjną w ciągu całego życia. Ludzie rodzą się i funkcjonują w świecie wartości. W okresie dorastania stają świadomie wobec wyboru i tworzenia indywidualnego świata wartości. Przyjmując nowe wartości modelują swoją osobowość.

Wiedza o hierarchii wartości współczesnej młodzieży, uzyskana przez badania naukowe ma złożone znaczenie. Umożliwi ona dobrą orientację
w systemie oceny młodzieży. Pozwala lepiej wyjaśnić ich plany i dążenia. Umożliwia zrozumieć potrzeby oraz postawy życiowe młodych. Młodzież najbardziej potępia te cechy osobowościowe, które konsolidują w godność osoby ludzkiej i utrudniają współżycie z innymi. Wyróżnić tu można min: egocentryzm, obojętność na sprawy innych, uznawanie spraw materialnych za najważniejsze, znieczulicę społeczną, bezmyślne niszczenie cudzego mienia, brak solidarności, biurokrację, nietolerancję wobec innych.

Hierarchia wartości młodzieży lat dziewięćdziesiątych wskazuje, iż w systemie wartości młodzieży szkolnej najważniejsze miejsce zajmują dwie duże grupy wartości: wartości prospołeczne i przyjemnościowe. Oczekując intensywnego życia towarzyskiego, niezbędne stają się dla nich pieniądze, traktowane jako środek do osiągnięcia własnej niezależności. Wysoką pozycje w systemie wartości młodzieży zajmuje również praca. Uczniowie zdają sobie sprawę, że fakt otrzymania dobrej pracy wyznacza możliwości życiowe, czyli osiągnięcie wielu stawianych sobie celów. Podejmowanie funkcji kierowniczych to dla uczniów jeden ze sposobów samorealizacji, działanie na rzecz własnej kariery.

Wartości młodzieży ulegają ciągłym zmianom, pod wpływem życia społecznego, indywidualnych doznań, stanów emocjonalnych, poglądów
i przekonań. Zapoznanie się z systemem wartości młodzieży szkół średnich, pozwala zrozumieć ich potrzeby życiowe, a także umożliwia analizę ich postaw. Charakter uznawanych wartości pozwala również na przewidzenie nadchodzących zmian w życiu społecznym.

Tabela2.System wartości młodzieży

Lp.	Wartości	Liczba wyborów	%
1	Rodzina	48	23,0
2	Wiedza i wykształcenie	36	17,3
3	Zdrowie	32	15,4
4	Dobry zawód	28	13,5
5	Miłość	22	10,6
6	Pieniądze	16	7,7
7	Wolność	16	2,9
8	Uczciwość	6	2,9
9	Spokój	4	1,9

Badania przeprowadzono w lutym 2001r. w liceach ogólnokształcących na terenie Słupska. Objęto nim 120 uczniów klas maturalnych- w tym 86 dziewcząt. Maturzyści zdecydowanie najwyżej cenią udane życie rodzinne-23% badanych. Umieszczenie rodziny na najwyższym szczeblu hierarchii wartości, napawa optymizmem i świadczy o jej zasadniczej roli w wychowaniu młodego pokolenia. Rodzina jest często utożsamiana ze spokojem

ROZDZIAŁIII

Dynamika aspiracji edukacyjnych i zawodowych społeczeństwa

czynnikiem zmian w postrzeganiu wykształcenia

3.1 Wzrost aspiracji edukacyjnych społeczeństwa

W ostatnich latach widzimy stały wzrost aspiracji edukacyjnych polskiego społeczeństwa. W roku akademickim 1990/1991 studiowało 404 tys., w roku 2006 liczba studentów wzrosła do dwóch milionów. Oznacza to wzrost poziomu wykształcenia Polaków. W 1988 r. wyższym wykształceniem legitymowało się 1,8 mln Polaków, czyli 6,5 proc. populacji osób powyżej 15 roku życia. W 2002 roku było ich już ponad 3 mln (11,3 proc.), a w 2005 - 4,7 mln. W latach 1988-2002 wzrost poziomu edukacyjnego społeczeństwa jest zasługą bardziej kobiet niż mężczyzn. Odsetek kobiet z wyższym wykształceniem podniósł się aż dwukrotnie - z 5,9 proc. do 11,9 proc, a mężczyzn z 7,2 do10,7 proc.

Obecnie kobiety częściej niż mężczyźni deklarują, że mają ukończone studia. Z badań wynika, iż osób z wykształceniem wyższym i średnim znacząco więcej jest wśród mieszkańców miast niż wsi. O opłacalności nauki jest w Polsce przekonanych 93 proc. ankietowanych. Wartość wykształcenia podkreślają rodzice dzieci, uczących się w szkołach średnich i wyższych. Im wyższy poziom wykształcenia ankietowanych, tym mocniejsze przekonanie, że warto inwestować w naukę.

Najsilniej przekonani o potrzebie kształcenia są respondenci dobrze zarabiający, mieszkający w dużych miastach, pracujący na własny rachunek lub zajmujący stanowiska kierownicze, a także zadowoleni z sytuacji materialnej własnych gospodarstw domowych. Zupełnie odmienne zdanie mają natomiast osoby bezrobotne, słabo wykwalifikowane oraz uczniowie i studenci.

Najważniejszą przyczyną zdobycia wykształcenia według 63 proc. ankietowanych okazała się perspektywa uzyskania wysokich zarobków. Drugie miejsce zajęła możliwość wykonywania interesującej pracy, a trzecie przekonanie, że wyższe wykształcenie ułatwia życie oraz zapewnia samodzielność i niezależność. Hierarchia ważności postrzeganych motywacji zdobywania nauki zależy od płci, wysokości zarobków, miejsca zamieszkania, poziomu własnego wykształcenia

Przeprowadzone przez CBOS badanie wykazało, że zaledwie 31 proc. dorosłych obywateli jest zadowolonych z obranej przez siebie ścieżki kształcenia. Aż 64 proc. chciałoby ją zmienić, przy czym połowa deklaruje, że starałaby się uzyskać wykształcenie wyższe od posiadanego. Większość badanych chciałaby, aby ich syn lub córka zdobyli wykształcenie wyższe, - co najmniej inżynierskie lub licencjackie, a najlepiej magisterskie. 14 proc. Polaków pragnie, by ich potomek uzyskał stopień doktora. Ani jedna osoba nie chce natomiast, aby jej dziecko zakończyło naukę na szkole podstawowej lub gimnazjum, a o studiach dla niego nie marzy jedynie 11 proc. Oznacza to prawie 20-procentowy wzrost w stosunku do 1993 r.

Wysokie aspiracje edukacyjne oraz rosnąca liczba uczniów, studentów i absolwentów rodzą jednak pytania o jakość kształcenia, a także o jego dostępność i powiązaną z tym możliwość wyrównywania szans życiowych dzieci i młodzieży z różnych środowisk.

Wymagania zawodowe najczęściej występujące w ogłoszeniach prasowych  

doświadczenie zawodowe - 60%

język angielski - 30,3%

wyższe wykształcenie - 28,9%

obsługa komputera - 20,4%

prawo jazdy - 18,2 %

3.1.1 Europejski program kształcenia online i zatwierdzania kompetencji w dziedzinie informatyki i multimediów

Wychodząc naprzeciw potrzebom gałęzi informatycznej i multimediach, zaistniała konieczność doskonalenia w tych dziedzinach. Ewolucje technologiczne i ekonomiczne zdeterminowały sposób pracy jako nieustannie rozwijającej się i dążącej do uzyskania coraz to nowych kwalifikacji przez pracowników. Niezbędnym stało się doskonalenie poziomu umiejętności nabytych wcześniej przez pracowników po to,aby mogli dalej pracować w danej gałęzi lub awansować. Potrzeba przystosowania kompetencji do kompleksowego rozwoju powoduje zwrot pracowników w stronę kształcenia. Państwowy Instytut Badawczy wszedł w skład szeroko pojętego partnerstwa zbudowanego przez Uniwersytet w Wersalu UVSQ, który do współpracy zaprosił europejskie instytucje naukowo-badawcze z Hiszpanii, Francji, Rumuni i Wielkiej Brytanii:

• UVSQ- Jest to instytucja nauczania wyższego, która skupia około 13000 studentów. Kształci w wielu dziedzinach min. medycynie, naukach humanistycznych i społecznych, prawo, sztukę i kulturę.

• Uniwersytet Otwarty z Katalonii w Hiszpanii- Kształci około 25000studentów w zakresie administracji, prawa, psychologii, turystki. Posiada ofertę studiów inżynierskich w zakresie informatyki, zarządzania, multimediów. Ponadto prowadzi studia e-learningowe czyli szkolenia i kursy przez Internet.

• UPJV(Uniwersytet Pikardie Jules Verne we Francji)- Instytucja kształcąca około 2000 studentów w dziedzinach humanistycznych i społecznych, i w zakresie: prawa, ekonomii, zarządzania, nauk technologicznych, nauk o zdrowiu.

• Uniwersytet Middlesex z Wielkiej Brytanii- Jest to instytucja publiczna nauczania wyższego, która oprócz nauczania tradycyjnego proponuje nauczanie na odległość. Kształci w wielu kierunkach: sztuka, nauki przyrodnicze, biznes, informatyka, literatura, języki, prawo, media, kultura i komunikacja, filozofia i historia, pielęgniarstwo.

PODSUMOWANIE

Ludzie dorośli jako społeczeństwo są odpowiedzialni za swoją przyszłość i to od nich zależy, kim stanie się młode pokolenie. Stanowią oni istotny czynnik wpływający na rozwój młodzieży, ponieważ mogą przyczyniać się do kreowania zdolnego, ambitnego społeczeństwa, za co ponoszą największą odpowiedzialność.

Rozwój młodzieży to stojące u podstaw kształtowanie nowego, dynamicznego społeczeństwa, bowiem dziecko przychodząc na świat posiada znaczny potencjał, który można wspomagać lub zaprzepaścić. Bariery rozwojowe tkwią zarówno w mechanizmach życia społecznego, jak i w samej strukturze osobowości jednostki. Aspiracje oraz dążenia określają człowieka, brak ich przynosi negatywne skutki jednostce, gdyż nie wykorzystuje ona wszystkich swoich potencjalnych możliwości oraz społeczeństwu, albowiem niweczone są ludzkie zdolności, umiejętności, które powinny być wykorzystywane w optymalny sposób. Środowisko, w którym młodzież wzrasta ma największe możliwości stwarzania dziecku odpowiednich warunków rozwojowych, wpływających na jego aspiracje.

Należy pamiętać, iż aspiracje mają charakter wielowymiarowy szczególnie u dorastającej młodzieży. Zatem nie należy ich bezpośrednio utożsamiać z osiągnięciami szkolnymi z poziomem przejawianych aspiracji edukacyjnych i zawodowych. Efektywne inspirowanie uczniów do formułowania i utrzymywania wysokich aspiracji, powinno rozpoczynać się od najmłodszych lat dziecka. Wymaga to współdziałania środowisk wychowawczych, a także ich umiejętnego rozpoznawania sytuacji, które zaburzałyby prawidłowe ich kształtowanie. Bowiem właściwe pragnienia
i dążenia dotyczące osobistej przyszłości jednostki, wpływają również na efektywność społeczeństwa.

ANEKS

BIBLIOGRAFIA

1. Janowski A., Aspiracje młodzieży szkół średnich, PWN, Warszawa 1977

2. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, 6 IV 1997, Art. 70

3. Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, WP, Warszawa 1994

4. Kosel Z., Społeczne uwarunkowania wyboru szkoły zawodowej, CRZZ, Warszawa 1974

5. Lewowicki T., Aspiracje dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 1987

6. Niebrzydowski L., Wpływ motywacji na uczenie się, NK,

Warszawa 1972

7. Okoń W., Nowy Słownik Pedagogiczny, Wydawnictwo „Żak”,

Warszawa 1996

8. Pilch T., Spory o szkołę, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1999

9. Pilch T., Zasady badań pedagogicznych, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1995

10. Sokołowska A., Stosunek młodzieży do jej perspektyw życiowych, PWN, Warszawa 1967

11. Skorny Z., Mechanizmy funkcjonowania aspiracji, w: „Prace psychologiczne” t. XIII, Ossolineum, Wrocław 1980

12. Skorny Z., Aspiracje młodzieży oraz kierujące nimi prawidłowości, Ossolineum, Wrocław 1980

13. Sokołowska A., Stosunek młodzieży do jej perspektyw życiowych, PWN, Warszawa 1967

14. Szajek S., System orientacji i poradnictwa zawodowego, PWN, Warszawa 1989

15. Szymański M., Młodzież wobec wartości, IBE, Warszawa 1998

16. Zgółkowa H., Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, „Kurpisz”, Poznań 1997

Artykuły w czasopismach:

1. Sikorski W., Dynamika aspiracji życiowych młodzieży uczącej się, „Edukacja”.- 2000, nr 2, s. 35-39

2. Porożyński H., Aspiracje życiowe młodzieży,,,Edukacja”.-2001,nr 4,

s.60-66

3. Bartosiak- Tomusiak M., Aspiracje edukacyjne społeczeństwa, „Edukacja i Dialog”-1996, nr 6, s. 4-6

4. Kuśmierz W., Środowiskowe uwarunkowania osiągnięć szkolnych dzieci, „Życie szkoły”- 2001/4

5. Sikorki W., Jak zapobiegać zaniżonym aspiracjom?, „Edukacja i Dialog”- 1996, nr 6, s. 7-12

6. Sikorski W., Zmienność aspiracji adolescentów, „Edukacja i Dialog”- 1999, nr 10, s. 24-30

7. Bednarczyk- Jama N., Aspiracje edukacyjno- zawodowe w kontekście

realiów rynku pracy, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”-2006, nr 1,s. 58-67

8. Kapelski A., Kariera jako wyznacznik drogi zawodowej człowieka, „ Nowa

Edukacja Zawodowa”-2003, nr 4, s. 16-17

ANKIETA 1

Przeczytaj uważnie pytania, udzielaj odpowiedzi zgodnych z własnym doświadczeniem i posiadaną wiedzą. Nie ma odpowiedzi złych ani dobrych, ważna jest ich autentyczność. Ankieta jest anonimowa.

Aspiracje edukacyjne młodzieży

1. Czy po ukończeniu szkoły średniej chcesz się uczyć dalej?

1. Tak

2. Nie

2. Czy rozmawiasz z rodzicami o swoich planach edukacyjnych?

1. Tak

2. Nie

3. Czy uważasz, że status ekonomiczny Twojej rodziny ma wpływ na deklarowane przez Ciebie plany życiowe?

1. Tak

2. Nie

4. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem: dobre wykształcenie ułatwia osiągnięcie innych wartości?

1. Tak

2. Nie

5. Czy według Ciebie najbardziej są szanowani ludzie, którzy mają wyższe wykształcenie?

1. Tak

2. Nie

6. Jakie wartości według Ciebie są najważniejsze w życiu?

(podkreśl trzy)

1. udane życie rodzinne

2. pasjonująca praca

3. dobrobyt materialny

4. władza

5. beztroskie życie

6. wykształcenie, wiedza

7. popularność, sława

8. wygodne życie, wolne od problemów

7. Czy rodzice starali się rozwijać twoje zainteresowania kulturalne, chcieli żebyś czytał dobre książki, oglądał programy edukacyjne, chodził do

teatru...?

1. Tak

2. Nie

8. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem: postępowanie człowieka świadczy
o tym, jak został wychowany w rodzinie?

1. Tak

2. Nie

9. Czy dokonałeś wyboru szkoły zgodnie z radami?

(podkreśl jedną odpowiedz)

1. zgodnie z własnym życzeniem

2. rodziców

3. nauczycieli

4. kolegów

5. rodzeństwa

6. innych osób? (podaj jakich?)

.............................................

10. Czy Twoi rodzice są zadowoleni z dokonanego przez Ciebie wyboru Uczelni?

1. Tak

2. Nie

3. Nie wiem

11. W jakim zawodzie chciałbyś pracować?

(podaj zawód)

..................................................

12. Dlaczego ten zawód chcesz wykonywać?

(podkreśl trzy odpowiedzi)

1. bo zarobki w tym zawodzie są wysokie

2. bo nauka tego zawodu trwa krótko

3. bo łatwo znaleźć prace w tym zawodzie

4. bo praca w tym zawodzie wymaga zaangażowania i wysiłku

5. bo praca w tym zawodzie jest zgodna z moimi zainteresowaniami

6. bo poprzez swoją prace pomogę innym

7. bo praca w tym zawodzie jest ciekawa

8. z innych powodów (podaj z jakich?)

................................................

13. Który z zawodów według Ciebie cieszy się dużym poważaniem?

(podkreśl jeden zawód cieszące się najlepszą opinią wśród ludzi)

1. lekarz

2. nauczyciel

3. policjant

4. pielęgniarka

5. kierowca

6. urzędnik

7. rolnik

8. ekspedientka

9. aktor

10. inny zawód (podaj zawód)

.................................................

14. Czy ktoś z Twojej rodziny pracuje w zawodzie, który chciałbyś wykonywać?

1. Tak

2. Nie

15. Czy ktoś z twoich bliskich, kolegów lub koleżanek wybiera się

do tej samej szkoły, co Ty?

1. Tak

2. Nie

16. Czy rodzice wymagają byś poważnie traktował naukę?

a) Tak

b) Nie

17. Czy sądzisz, że spełnisz swoje aspiracje? Jak oceniasz postawę wobec przyszłości?

a) zdecydowanie optymistycznie

b) raczej optymistycznie

c) zdecydowanie pesymistycznie

d) raczej pesymistycznie

e) trudno mi to ocenić

18. Co według ciebie utrudnia realizacje osobistych aspiracji edukacyjnych?

a) niestabilna sytuacja w kraju

b) brak perspektyw życiowych

c) bezrobocie

d) słaba znajomość języków obcych

e) odpłatność za studia

f) niemożność znalezienia pracy w wyuczonym zawodzie

g) nieżyczliwość ludzi

h) inne ………………

19. Czy Twoim zdaniem szkoła pomaga uczniom w wyborze zawodu, uczelni?

1. Tak

2. Nie

20. Czy nauczyciel na lekcjach wychowawczych prowadził pogadanki
na temat orientacji zawodowej?

1. Tak

2. Nie

METRYCZKA

Płeć:

1. kobieta

2. mężczyzna

Pochodzenie:

1. chłopskie

2. robotnicze

3. inteligenckie

4. inne................................................................

Miejsce zamieszkania:

1. wieś

2. miasto

Wykształcenie rodziców:

1. ojca ................................................................

2. matki ..............................................................

Wykonywany zawód rodziców:

1. ojca ................................................................

2. matki ..............................................................

ANKIETA 2

Przeczytaj uważnie pytania, udzielaj odpowiedzi zgodnych z własnym doświadczeniem i posiadaną wiedzą. Nie ma odpowiedzi złych ani dobrych, ważna jest ich autentyczność. Ankieta jest anonimowa.

Aspiracje edukacyjne i zawodowe pracowników fizycznych

1. Proszę napisać, jaki jest Pana/Pani wyuczony zawód (proszę o napisanie dokładnej nazwy)?

……………………………………….

2. Czy obecnie pracuje Pan/Pani w wyuczonym zawodzie?

a) Tak -w przypadku tej odpowiedzi proszę o pominięcie pytania nr.3

b) Nie

3. Jeśli nie pracuje Pan/Pani w wyuczonym zawodzie, proszę napisać, jaki zawód obecnie Pan/Pani wykonuje:

……………………………..

4. Proszę napisać, jakie zajmuje Pan/Pani stanowisko pracy i w kilku słowach opisać jego charakter:

…………………………….

5. Czy jest Pan/Pani?

a) pracownikiem, któremu nie podlegają podwładni

b) pracownikiem, któremu podlegają podwładni (np.: majster, mistrz)

c) pracownikiem, któremu podlegają pracownicy, którzy są przełożonymi innych pracowników (np.: brygadzista, kierownik zmiany)

6. Czy obecnie ma Pan/Pani w planach zmianę stanowiska pracy w firmie, której pracuje?

a) Tak

b) Nie - w przypadku tej odpowiedzi proszę o pominięcie pytania nr.7

c) Trudno powiedzieć - w przypadku tej odpowiedzi proszę o pominięcie pytania nr.7

7. W przypadku odpowiedzi Tak proszę podać przyczynę?

a) zmiana stanowiska ze względów zdrowotnych

b) podwyższenie kwalifikacji

c) zmiana organizacji firmy

d) inne ………………………..

8. Czy planuje Pan/Pani zmianę pracy?

a) Tak

b) Nie - w przypadku tej odpowiedzi proszę o pominięcie pytania nr.9

c) Trudno powiedzieć -w przypadku tej odpowiedzi proszę o pominięcie pytania nr.9

9. Dlaczego planuje Pan/Pani zmienić obecną pracę? Proszę o zaznaczeni maksymalnie dwóch odpowiedzi.

a) ze względu na poprawę warunków pracy

b) ze względu na wyższe zarobki

c) ze względu na złą atmosferę w obecnej pracy

d) założenie własnej działalności gospodarczej

e) inne………………………………

10. Czy ma Pan/Pani w planach wyjazd za granicę w celach zarobkowych?

a) ze względu na poprawę warunków pracy

b) ze względu na wyższe zarobki

c) ze względu na złą atmosferę w obecnej pracy

d) założenie własnej działalności gospodarczej

e) inne………………………………

11. W przypadku wyjazdu do pracy zagranicę zamierza Pan/Pani:

a) wyjechać do pracy sezonowej

b) wyjechać na okres dłuższy niżeli jeden sezon (np. rok, dwa) i powrócić do kraju

c) wyemigrować na stałe

d) pomyśleć o tym dopiero po pewnym okresie pracy i pobytu tam

e) jestem jeszcze niezdecydowany/a co do długości pobytu

12. Jakie Pana/Pani zdaniem powinna posiadać umiejętności osoba wyjeżdżająca do pracy zagranicą? Proszę o podanie maksymalnie dwóch odpowiedzi:

a) znajomość języka

b) posiadanie odpowiedniego wykształcenia/ uprawnień do danej pracy

c) posiadanie odpowiednich umiejętności

d) inne………………………….

13. Czy obecnie uczy się Pan/Pani w jakiejś szkole?

a) Tak - proszę napisać gdzie się Pan/Pani uczy (rodzaj szkoły, profil kształcenia, tryb nauki) i czy po ukończeniu jej planuje pan/Pni podjęcie dalszej nauki:

……………………………

b) Nie

14. Czy ma Pan/Pani w planach podjęcie nauki?

a) Tak - proszę o wpisanie rodzaju szkoły, profilu kształcenia i trybu nauki, w którym ma Pan/Pani w planach się uczyć

…………………………………………………………………………

b) Nie

15. Czy uczęszcza Pan/Pani obecnie na kurs dokształcający umiejętności zawodowe?

a) Tak

b) Nie - w przypadku tej odpowiedzi proszę o pominięcie dwóch kolejnych pytań

16. Przez kogo finansowane jest szkolenie?

a) z własnych, prywatnych środków

b) ze środków pracodawcy

c) z innych źródeł (np. środki instytucyjne, środki strukturalne) jakie:

………………………………

17. Przez kogo został Pan/Pani skierowany/a na te szkolenie?

a) przez pracodawcę

b) własna decyzja

c) własna decyzja po namowie rodziny

d) własna decyzja po namowie przyjaciół

e) własna decyzja po namowie kolegów/ koleżanek z pracy

f) inne…………………………………

18. Czy obawia się Pan/Pani utraty stanowiska pracy?

a) Tak

b) Nie

c) Trudno powiedzieć

19. Czy zna Pan/Pani języki obce?

a) Tak - proszę napisać jaki zna Pan/Pani język obcy i podać poziom jego znajomości (podstawowy, komunikatywny, biegły w mowie i piśmie):

………………………………

b) Nie

20. Proszę napisać gdzie Pan/Pani mieszka:

a) miasto powyżej 500 tysięcy mieszkańców

b) miasto powyżej 100 tysięcy mieszkańców

c) miasto powyżej 50 tysięcy mieszkańców

d) miasto powyżej 20 tysięcy mieszkańców

e) miasto poniżej 20 tysięcy mieszkańców

f) osada pozarolnicza

g) wieś

21. Jaki strukturę ma firma, w której Pan/Pani pracuje?

a) firma prywatna zatrudniająca powyżej 300 pracowników fizycznych

b) firma prywatna zatrudniająca od 100 do 299 pracowników fizycznych

c) firma prywatna zatrudniająca do 99 pracowników fizycznych

d) firma państwowa (z udziałem skarbu państwa) zatrudniająca powyżej 300 pracowników fizycznych

e) firma państwowa (z udziałem skarbu państwa) zatrudniająca od 100 do 299 pracowników fizycznych

f) firma państwowa (z udziałem skarbu państwa) zatrudniająca do 99 pracowników fizycznych

22. Jakie posiada Pan/Pani wykształcenie?

a) podstawowe

b) zawodowe

c) średnie techniczne

d) średnie ogólnokształcące

e) wyższe licencjackie

f) wyższe magisterskie

g) wyższe techniczne

h) wyższe podyplomowe

23. Proszę podać swój wiek:

………………………

24. Proszę podać płeć:

a) kobieta

b) mężczyzna

H. Zgółkowa, Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Poznań 1997, „Kurpisz”, s. 316

W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1994, WP, s. 48

T. Lewowicki, Aspiracje dzieci i młodzieży, Warszawa 1987, PWN, s. 13

A. Janowski, Aspiracje młodzieży szkół średnich, PWN, Warszawa 1977, s. 12

Por. L. Niebrzydowski, Wpływ motywacji na uczenie się, Warszawa 1972, NK, s. 25

Ibidem, s. 155

A. Sokołowska, Stosunek młodzieży do jej perspektyw życiowych, PWN, Warszawa 1967, s. 22

Por. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, 6 IV 1997, Art. 70

Z. Kosel, Społeczne uwarunkowania wyboru szkoły zawodowej, Warszawa 1974, CRZZ, s. 70

^{T. Pilch, Spory o szkołę, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1999., s. 18}

T. Lewowicki, Aspiracje dzieci i młodzieży, Warszawa 1987, PWN, s. 33

Ibidem, s. 34

A. Janowski, Aspiracje młodzieży szkół średnich, Warszawa 1977, PWN, s. 192

Por. T. Lewowicki, Aspiracje dzieci…, op. cit., s. 25

Z. Skorny, Mechanizmy funkcjonowania aspiracji, w: „Prace psychologiczne” t. XIII, Wrocław 1980, Ossolineum, s. 12

A. Janowski, Aspiracje młodzieży…, op. cit., s. 61

Por. M. Szymański, Młodzież wobec wartości, IBE, Warszawa 1998, s. 20-21

M. Szymański, Młodzież wobec wartości, IBE, Warszawa 1998, s.165

1

---