Wydział: Metali Nieżelaznych Kraków, dn. 09.04.05r.
Kierunek: Metalurgia
Specjalność: Przeróbka plastyczna
Rok: III
Tytuł referatu:
ZASADY PROWADZENIA PRAC NORMALIZACYJNYCH
Wykonał:
Lewandowski Tomasz
Normalizacja towarzyszyła ludziom od zarania dziejów. Pierwsze działania normalizacyjne to zadanie przypisywania znaczenia dźwiękom, tak aby coraz większe grupy ludzi mogły posługiwać się zrozumiałą dla siebie nawzajem mową. Później odnotowane osiągnięcia normalizacyjne to normalizacja wymiarowa w branży garncarskiej., poświadczenie miary i wagi, ustalenie miary długości - jard, jednostki wagi - funt. W początkach obecnego stulecia znaczące osiągnięcia normalizacyjne na skalę światową zawdzięczamy działalności międzynarodowego gremium normalizacyjnego - Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO. Dziś normalizacja to nie tylko zaspokojenie potrzeb klienta, ale także środowiska, unikanie niepożądanych skutków ubocznych, bezpieczeństwo użytkowania, niezawodność.
Cele Normalizacji
Działalność normalizacyjna generalnie służy celom wynikającym z samej definicji normalizacji, czyli uzyskaniu optymalnego w danych okolicznościach stopnia uporządkowania w określonym zakresie. Nie mniej można wyróżnić cele szczegółowe, które ukierunkowują krajową działalność normalizacyjną:
1. Racjonalizacja produkcji i usług poprzez stosowanie uznanych reguł technicznych lub rozwiązań organizacyjnych.
2. Usuwanie barier technicznych w handlu i zapobieganie ich powstawaniu.
3. Zapewnienie ochrony życia, zdrowia, środowiska i interesu konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy.
4. Poprawa funkcjonalności, kompatybilności i zamienności wyrobów, procesów i usług oraz regulowania ich różnorodności.
5. Zapewnienie jakości i niezawodności wyrobów, procesów i usług.
6. Działania na rzecz uwzględnienia interesów krajowych w normalizacji europejskiej i międzynarodowej.
7. Ułatwianie porozumiewania się przez określanie terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania.
W normalizacji krajowej stosuje się następujące zasady:
1) jawności i powszechnej dostępności,
2) uwzględniania interesu publicznego,
3) dobrowolności uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm,
4) zapewnienia możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych w procesie opracowywania norm,
5) konsensu jako podstawy procesu uzgadniania treści norm,
6) niezależności od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy interesów,
7) jednolitości i spójności postanowień norm,
8) wykorzystywania sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki,
9) zgodności z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej.
Do zadań PKN należy organizowanie i prowadzenie normalizacji krajowej zgodnie z potrzebami kraju, w tym:
1) określanie stanu i kierunków rozwoju normalizacji,
2) organizowanie i nadzorowanie działań związanych z opracowywaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych, w szczególności przez ankietę powszechną projektów norm; ankieta powszechna jest realizowana przez podawanie do publicznej wiadomości tytułów, terminów zakończenia ankiety oraz miejsca i sposobu udostępniania zainteresowanym treści projektów,
3) zatwierdzanie i wycofywanie Polskich Norm oraz innych dokumentów normalizacyjnych,
4) reprezentowanie Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych i regionalnych organizacjach normalizacyjnych, uczestnictwo w ich pracach oraz występowanie za granicą w sprawach dotyczących normalizacji,
5) inicjowanie i organizowanie pracy komitetów technicznych do realizacji zadań związanych z opracowywaniem dokumentów normalizacyjnych,
6) organizowanie i prowadzenie działalności szkoleniowej, wydawniczej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej normalizacji i dziedzin pokrewnych,
7) opiniowanie projektów aktów prawnych związanych z normalizacją.
Odpowiedzialność karna
1. Kto oznacza wyroby znakiem zgodności z Polską Normą bez uzyskania certyfikatu zgodności upoważniającego do takiego oznaczenia podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto oznacza znakiem zgodności z Polską Normą wyroby nie spełniające odpowiednich wymagań Polskiej Normy lub deklaruje zgodność z Polską Normą wyrobów nie spełniających tych wymagań.
3. Postępowanie w sprawach następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Wszystkie państwa członkowskie oraz ubiegające się o członkostwo w Unii powinny zapewnić:
· wzajemne uznawanie wyników badań, ustanowić zharmonizowane przepisy w zakresie funkcjonowania jednostek certyfikujących
· zgodność z wymaganiami dotyczącymi ochronę zdrowia, życia, bezpieczeństwa i środowiska określonymi w przepisach oraz
· uwzględnienie roli normalizacji w rozwoju i promowaniu nowych technologii
W tym zakresie ważnym krokiem budowania jednolitego rynku było opracowanie i opublikowanie w 1985 roku Białej Księgi Komisji Europejskiej. W dziedzinie usuwania barier technicznych w handlu zrezygnowano z całkowitego, żmudnego i czasochłonnego ujednolicania przepisów dotyczących standardów przemysłowych i specyfikacji technicznych, każdorazowo dla danego wyrobu. Zrezygnowano z podejścia, które wymagało zaangażowania w szczegóły techniczne, podejścia w którym trudno było oddzielić politykę od spraw merytorycznych
Organizacja działalności normalizacyjnej w Polsce
Organizację i prowadzenie działalności normalizacyjnej powierzono Polskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu (PKN), który swoje zadania wykonuje przez Komitet, Biuro Komitetu i Normalizacyjne Komisje Problemowe (NKP). Podstawowym zadaniem Komitetu jest tworzenie Polskich Norm oraz zapewnienie ich aktualności stosownie do potrzeb społecznych, gospodarczych, a także do postępu naukowo-technicznego. PKN ma współdziałać z naczelnymi i centralnymi organami administracji państwowej. Zasady tej współpracy zostały określone w wyżej wymienionych dokumentach. W ramach współdziałania organy administracji państwowej powinny w miarę potrzeby przywoływać Polskie Normy w przepisach prawnych, a przy ustalaniu treści normatywnych aktów prawnych stosować terminologię, znaki i symbole określone w Polskich Normach. Z tego powodu istnieje preferencja opracowania norm zamawianych i finansowanych przez organy administracji państwowej.
Do prowadzenia działalności normalizacyjnej w określonych zakresach tematycznych zostały powołane Normalizacyjne Komisje Problemowe (NKP), składające się ze specjalistów z zakresu powierzonej im tematyki. Do zasadniczych zadań tych Komisji należą:
programowanie i planowanie prac normalizacyjnych w danej dziedzinie z uwzględnieniem zadań wynikających z międzynarodowej i regionalnej współpracy normalizacyjnej,
opracowywanie projektów Polskich Norm zgodnie z potrzebami społeczno-gospodarczymi i z uwzględnieniem interesów konsumentów i użytkowników,
udział w międzynarodowej i regionalnej współpracy w ustalonym zakresie oraz wykorzystywanie w Polskich Normach wyników tej współpracy,
ocena aktualności, poziomu i stanu stosowania PN.
Ponadto należą do nich zadania:
- określanie stanu i kierunków rozwoju działalności normalizacyjnej,
- ustalanie programów i planów prac normalizacyjnych,
- prowadzenie prac dotyczących podstaw i metod działalności normalizacyjnej,
- opracowywanie projektów Polskich Norm,
- finansowanie działalności normalizacyjnej,
- prowadzenie działalności informacyjnej, marketingowej, dystrybucyjnej, wydawniczej
i szkoleniowej,
- uczestniczenie w pracach międzynarodowych i regionalnych organizacji normalizacyjnych,
- ustanawianie i wycofywanie norm.
Organizacyjnymi elementami systemu normalizacji w Polsce były:
- Polski Komitet Normalizacyjny,
- Biuro Komitetu,
- normalizacyjne komisje problemowe.
Ilekroć jest mowa o:
1) normalizacji - rozumie się przez to działalność zmierzającą do uzyskania optymalnego, w danych okolicznościach, stopnia uporządkowania w określonym zakresie, poprzez ustalanie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub mogących wystąpić problemów,
2) normalizacji krajowej - rozumie się przez to normalizację prowadzoną na szczeblu krajowym, nie obejmującą działań prowadzonych: w poszczególnych branżach lub sektorach gospodarki, na szczeblu lokalnym, na szczeblu stowarzyszeń lub przedsiębiorców i urzędów,
3) dokumencie normalizacyjnym - rozumie się przez to dokument ustalający zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników, nie będący aktem prawnym; podstawowym dokumentem normalizacyjnym jest norma,
4) normie - rozumie się przez to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający - do powszechnego i wielokrotnego stosowania - zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie,
5) konsensie - rozumie się przez to ogólne porozumienie charakteryzujące się brakiem trwałego sprzeciwu znaczącej części zainteresowanych w odniesieniu do istotnych zagadnień, osiągnięte w procesie rozpatrywania poglądów wszystkich zainteresowanych i zbliżenia przeciwstawnych stanowisk.
Polski Komitet Normalizacyjny
1. Tworzy się Polski Komitet Normalizacyjny, zwany dalej "PKN", jako krajową jednostkę normalizacyjną zapewniającą realizację celów, zgodnie z zasadami
2. PKN jest państwową jednostką organizacyjną.
3. PKN ma wyłączne prawo używania skrótu "PKN" i zastrzeżonego znaku graficznego.
4. Organizację, zakres i sposób działania PKN określa statut nadany przez Prezesa Rady Ministrów w drodze zarządzenia.
Do zadań PKN należy organizowanie i prowadzenie normalizacji krajowej zgodnie z potrzebami kraju, w tym:
1) określanie stanu i kierunków rozwoju normalizacji,
2) organizowanie i nadzorowanie działań związanych z opracowywaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych, w szczególności przez ankietę powszechną projektów norm; ankieta powszechna jest realizowana przez podawanie do publicznej wiadomości tytułów, terminów zakończenia ankiety oraz miejsca i sposobu udostępniania zainteresowanym treści projektów,
3) zatwierdzanie i wycofywanie Polskich Norm oraz innych dokumentów normalizacyjnych,
4) reprezentowanie Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych i regionalnych organizacjach normalizacyjnych, uczestnictwo w ich pracach oraz występowanie za granicą w sprawach dotyczących normalizacji,
5) inicjowanie i organizowanie pracy komitetów technicznych do realizacji zadań związanych z opracowywaniem dokumentów normalizacyjnych,
6) organizowanie i prowadzenie działalności szkoleniowej, wydawniczej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej normalizacji i dziedzin pokrewnych,
7) opiniowanie projektów aktów prawnych związanych z normalizacją.
Prace nad stworzeniem wspólnego, spójnego systemu europejskiego
Dążąc do harmonizacji działań legislacyjnych, państwa członkowskie UE podjęły kroki w kierunku stworzenia wspólnego systemu normalizacyjnego, regulacyjnego i certyfikacyjnego. W 1983 roku przyjęły Dyrektywę 83/189/EWG ustanawiającą procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych. Dyrektywa zobowiązuje państwo Unii do notyfikowania projektów norm i regulacji technicznych w Komisji Europejskiej w celu:
· spełnienia zasady przejrzystości trybu przyjmowanych norm i reguł technicznych
· niedopuszczenia do utworzenia nowych przeszkód technicznych
· promocji normalizacji europejskiej
Wszystkie państwa członkowskie oraz ubiegające się o członkostwo w Unii powinny zapewnić:
· wzajemne uznawanie wyników badań, ustanowić zharmonizowane przepisy w zakresie funkcjonowania jednostek certyfikujących
· zgodność z wymaganiami dotyczącymi ochronę zdrowia, życia, bezpieczeństwa i środowiska określonymi w przepisach oraz
· uwzględnienie roli normalizacji w rozwoju i promowaniu nowych technologii
W tym zakresie ważnym krokiem budowania jednolitego rynku było opracowanie i opublikowanie w 1985 roku Białej Księgi Komisji Europejskiej. W dziedzinie usuwania barier technicznych w handlu zrezygnowano z całkowitego, żmudnego i czasochłonnego ujednolicania przepisów dotyczących standardów przemysłowych i specyfikacji technicznych, każdorazowo dla danego wyrobu. Zrezygnowano z podejścia, które wymagało zaangażowania w szczegóły techniczne, podejścia w którym trudno było oddzielić politykę od spraw merytorycznych.
Nową politykę harmonizacji norm i przepisów technicznych przyjęto Uchwałą Rady z dnia 7 maja 1985. Był to znaczący zwrot zmieniający podstawowe zasady prowadzenia normalizacji i harmonizacji technicznej.
Stworzono jasne warunki funkcjonowania w obszarze regulowanym prawnie, gdzie mają zastosowanie:
· ocena pod kątem wyspecyfikowanych wymagań
· dyrektywy, w tym dyrektywy dotyczące harmonizacji kwestii technicznych
· procedury oceny zgodności, gdy ma to zastosowanie
· oznakowanie CE lub inne oznakowanie wymagane przepisami,
· jednostki notyfikowane
· wzajemne uznawanie
· zasady swobodnego przepływu wyrobów
Dzięki istnieniu norm i przewodników ISO/IEC jak i CEN/CENELEC, czy innych dokumentów opracowywanych na szczeblu międzynarodowym uznawanych na szczeblu regionalnym i krajowym, coraz łatwiej dochodzi do zawierania dwustronnych lub wielostronnych porozumień, opartych na wzajemnym zaufaniu, między aktorami działającymi na scenie oceny zgodności.
Zakończenie
W Polsce cały czas trwają przeobrażenia zarówno instytucjonalne, organizacyjne jak i mentalne wymuszane przez działania dostosowawcze przed akcesją do UE. Monitorowanie tych zmian na bieżąco dla zwykłych „konsumentów normalizacji” nie jest łatwe. Często nie znają oni powodów zachodzących zmian strukturalnych i brakuje im rozeznania korzyści wypływających z tych zmian. Kluczem do zmian jest normalizacyjna polityka europejska. Nie należy jednak zapominać, że zasady prowadzenie działań normalizacyjnych są na obu szczeblach, międzynarodowym i europejskim, takie same i powinny one być przeniesione na poziom krajowy.