Konkurencja wewnątrzgatunkowa
Konkurencja -to najpowszechniejszy rodzaj interakcji między organizmami, jedna z antagonistycznych oddziaływań międzypopulacyjnych. Zachodzi miedzy osobnikami korzystającymi z tego samego ograniczonego zasobu środowiska(pokarm, przestrzeń), o tych samych wymaganiach życiowych, jej wynikiem jest zmniejszenie dostosowania konkurujących ze sobą osobników,( korzyść odnoszona przez osobnika A jest jednocześnie szkodą dla osobnika B, ponieważ tego, z czego oba chcą skorzystać, nie starcza dla nich obu naraz). Dotyczy osobników o wspólnej niszy ekologicznej, współzawodniczących o te same zasoby i siedlisko.
Konkurencja może być bezpośrednia- o charakterze interferencji (populacje wzajemnie szkodzą sobie ograniczając możliwość rozwoju, nawet, jeśli zasoby środowiska są nieograniczone) lub pośrednia o charakterze eksploatacji(populacje wzajemnie szkodzą sobie wykorzystując ograniczone zasoby środowiska).
Konkurencja jest jednym z mechanizmów doboru naturalnego w teorii ewolucji Darwina.
Możemy wyróżnić konkurencję międzygatunkową i wewnątrzgatunkową, -gdy konkurujące osobniki reprezentują ten sam gatunek, należy tu kanibalizm i altruizm. Konkurencja jest tym silniejsza, im bardziej pokrywają się nisze ekologiczne konkurujących osobników. Najostrzej się zaznacza między osobnikami tego samego gatunku lub blisko spokrewnionych(np. szczur wędrowny i szczur śniady).
Konkurencja wewnątrzgatunkowa jest zwykle silniejsza od konkurencji międzygatunkowej, gdyż osobniki tego samego gatunku mają niemal identyczne wymagania i współzawodniczą o więcej zasobów niż osobniki różnych, choćby bardzo zbliżonych gatunków. Natężenie konkurencji wewnątrzgatunkowej rośnie wraz ze wzrostem liczebności populacji.
Wynikiem dłużej trwającej konkurencji może być wyeliminowanie gatunku mniej dostosowanego bądź ustalenie równowagi między nimi. Może dojść do rozdzielenia blisko spokrewnionych gatunków i w ostateczności do wypierania gatunku słabszego przez silniejszy(np. jaszczurki żyworódki przez jaszczurkę zwinkę).
Konsekwencje konkurencji wewnątrzgatunkowej:
1) Prowadzi do selekcji organizmów. Przeżywają tylko osobniki najlepiej dostosowane
do danych warunków. Inne giną lub nie mogą się rozmnożyć. Konkurencja staje się
silniejsza, gdy w środowisku zaczyna brakować jakiegoś składnika, o ten składnik,
którego jest najmniej toczy się zaciekła walka.
2) Prowadzi do śmierci jednego z konkurentów.
3) Może wpływać na liczbę wydawanego potomstwa.(jeśli śmiertelność jest losowa a
konkurencja słaba - produkują dużo potomstwa tanim kosztem np. ryby, płazy, a
jeżeli śmiertelność jest nielosowa a konkurencja silna - wytwarzają mało potomstwa
ale silnego zdolnego do konkurencji np. słoń, człowiek, małpy0
4) Prowadzi do ustalenia się hierarchii w stadzie, np. koguty.
5) Prowadzi do terytorializmu -podziału zajmowanego terenu i wpływa na
rozmieszczenie osobników w przestrzeni np. wilki,
Ponieważ wymagania w stosunku do środowiska u osobników należących do tego samego gatunku są bardzo podobne, więc i konkurencja jest niezwykle intensywna. Sprzyja ona utrwaleniu się zachowań migracyjnych i terytorialnych , które stanowią adaptacje behawioralne pozwalające na unikanie lub osłabianie skutków konkurencji wewnątrzgatunkowej. Stwierdzono przypadki samoprzerzedzania się populacji poprzez zabijanie innych osobników np. pałka szerokolistna wydzielająca substancje chemiczne prowadzące do śmierci innych osobników tego samego gatunku (wynikiem konkurencji o zasoby jest tez, terytorializmu).Liczebność populacji realizuje się przez procesy zależne od zagęszczenia: im większe zagęszczenie tym większa ilość produkowanych gamet oraz im większe zagęszczenie tym mniejsze rozmiary przeciętnego osobnika w populacji
Typy oddziaływań:
Altruizm - występuje wtedy, gdy jeden z partnerów kosztem zmniejszenia własnych szans na przeżycie lub wydanie potomstwa zwiększa dostosowanie innego osobnika , należącego do tego samego gatunku, np. bezpłodne robotnice społeczeństwie mrówek poświęcają swoje zdolności reprodukcyjne , opiekując się reprodukującą królową
Kanibalizm - praktyka zjadania osobników własnego gatunku, dość rozpowszechniona w naturze. Występuje u owadów, pajęczaków, ryb, płazów, ptaków, a także niektórych ssaków. Może się nasilić ze względu na zbytnie zagęszczenie populacji lub w następstwie głodu. Do najbardziej znanych gatunków praktykujących kanibalizm należy modliszka.
Konkurencja wewnątrzgatunkowa
Konkurencja - jedna z antagonistycznych interakcji międzypopulacyjnych, w której dwie populacje tego samego lub różnych gatunków, zazwyczaj o podobnych wymaganiach środowiskowych, rywalizują o tę samą niszę ekologiczną. Dochodzi do współzawodnictwa o ograniczone zasoby środowiska, np. o pożywienie, miejsce do życia. W wyniku tego oddziaływania obie populacje tracą. Jest to najpowszechniejszy i chyba najstarszy rodzaj współzależności pomiędzy organizmami.
Konkurencja może być bezpośrednia, tzw. konkurencja przez interferencję (Np. obrona terytorium łowieckiego, przeganianie konkurenta z nory lub dziupli), lub pośrednia, poprzez zmniejszanie puli wspólnie wykorzystywanych zasobów (tzw. konkurencja przez eksploatację. W przypadku populacji tego samego gatunku mówi się o konkurencji wewnątrzgatunkowej.
Konkurencja wewnątrzgatunkowa- wywieranie wpływu na siebie osobników tego samego gatunku, które w ten sam sposób korzystają z tych samych, ograniczonych zasobów środowiska: korzyść odnoszona przez osobnika A jest jednocześnie szkodą dla osobnika B, ponieważ tego, z czego oba chcą skorzystać, nie starcza dla nich obu naraz.
Konkurencja wewnątrzgatunkowa jest zwykle silniejsza od konkurencji międzygatunkowej, gdyż osobniki tego samego gatunku mają niemal identyczne wymagania i współzawodniczą o więcej zasobów niż osobniki różnych, choćby bardzo zbliżonych gatunków. Natężenie konkurencji wewnątrzgatunkowej rośnie wraz ze wzrostem liczebności populacji.
Rezultatem konkurencji może być równomierne rozmieszczenie organizmów (np. równomierne rozmieszczenie roślin pustynnych w rezultacie konkurencji o wodę i allelopatii) lub terytorializm, co zapewnia posiadającym własne terytoria osobnikom dostateczną ilość zasobów, kryjówki etc. Konkurencja prowadzić też może do powstania wśród zwierząt stadnych hierarchii, (która konkurencję łagodzi i osłabia). Konkurencja wewnątrzgatunkowa prowadzi do wzrostu śmiertelności i spadku rozrodczości wraz ze wzrostem liczebności populacji, co jest ważnym mechanizmem regulacji jej liczebności. W efekcie jest podstawowym mechanizmem działania doboru naturalnego.
Osobniki tego samego gatunku w naturalnych warunkach krzyżują się swobodnie, dzięki czemu istnieje przepływ i rekombinacja genów. Sumę materiału genetycznego wszystkich osobników populacji można wiec traktować jako całość, która podlega działaniu doboru naturalnego. Sumę te określamy mianem puli genowej populacji.
Organizmy współzawodniczą ze sobą o zasoby środowiska. Konkurencja jest przyczyną selekcji, która prowadzi do ewolucji gatunków. Konkurencja między osobnikami tego samego gatunku wpływa na ich zróżnicowanie, reguluje ich różnorodność, często kończy się śmiercią jednego z rywali. W obrębie stada prowadzi do ustalenia się hierarchii. Konkurencja o terytorium wpływa na rozmieszczenie osobników w przestrzeni. Gdy potrzeby życiowe poszczególnych gatunków nie są identyczne, wówczas gatunki te mogą współistnieć na jednym terenie. Gdy ich wymagania życiowe się pokrywają, to albo jeden z gatunków wypiera konkurenta z danego terenu, albo dochodzi do zmian w sposobie życia jednego z rywali.Rozwój i istnienie każdego gatunku i osobnika są ograniczone przez ten składnik, którego w środowisku jest najmniej. Jest to tzw. Czynnik ograniczający. Czynniki ograniczające zmieniają się na różnych etapach życia organizmu.Nadmiar niektórych składników w środowisku może stać się przyczyną zahamowania rozwoju, a nawet śmierci organizmu i wyginięcia gatunku. Każdy organizm i gatunek ma swój zakres tolerancji w stosunku do określonego czynnika środowiska. Różną tolerancją gatunków na czynniki środowiska można tłumaczyć między innymi ich rozmieszczenie geograficzne.Każdy gatunek dostosowywał się w toku ewolucji do warunków środowiska, w którym żyje. Dlatego niektóre, całkowicie różne gatunki występujące w podobnym środowisku mają wspólne cechy, ułatwiające im przetrwanie. Wiele spokrewnionych ze sobą gatunków, żyjąc w różnych środowiskach, przystosowało się do odmiennych, narzuconych im przez otoczenie warunków. Dlatego też, mimo bliskiego pokrewieństwa, stały się do siebie niepodobne pod względem wyglądu, bądź sposobu życia. Miejsce gatunku w środowisku, wszystkie jego potrzeby życiowe i możliwości ich spełnienia są nazywane jego niszą ekologiczną.
Konsekwencje konkurencji wewnątrzgatunkowej :
1) Prowadzi do selekcji organizmów. Przeżywają tylko osobniki najlepiej dostosowane
do danych warunków. Inne giną lub nie mogą się rozmnożyć. Konkurencja staje się
silniejsza, gdy w środowisku zaczyna brakować jakiegoś składnika, o ten składnik,
którego jest najmniej toczy się zaciekła walka.
2) Prowadzi do śmierci jednego z konkurentów.
3) Może wpływać na liczbę wydawanego potomstwa.(jeśli śmiertelność jest losowa a
konkurencja słaba - produkują dużo potomstwa tanim kosztem np. ryby, płazy, a
jeżeli śmiertelność jest nielosowa a konkurencja silna - wytwarzają mało potomstwa
ale silnego zdolnego do konkurencji np. słoń, człowiek, małpy
4) Prowadzi do ustalenia się hierarchii w stadzie, np. koguty.
5) Prowadzi do terytorializmu -podziału zajmowanego terenu i wpływa na
rozmieszczenie osobników w przestrzeni np. wilki, likaony.