Efekt kreacji handlu :

- Oznacza tworzenie nowych strumieni obrotów w wyniku bardziej efektywnej specjalizacji produkcji na obszarze zintegrowanym. Mniej efektywna produkcja krajowa zostaje zastąpiona dostawami z bardziej efektywnego czyli tańszego kraju członkowskiego unii , który pogłębia specjalizacje zwiększając produkcje i eksport.

Dzieje się tak, gdyż towary zagraniczne stają się konkurencyjne w stosunku do towarów krajowych pod względem kosztów.

Jest to skutek wolnego handlu na obszarze zintegrowanym

Efekt kreacji wystąpi tylko wtedy, gdy:

- znoszona stawka celna występująca między dwoma krajami jest wyższa od występujących różnic w kosztach produkcji,

- elastyczność cenowa popytu na towar x w kraju o wyższych kosztach produkcji jest odpowiednio wysoka,

- odpowiednio wysoka jest elastyczność podaży tego towaru w kraju, w którym koszty produkcji są niższe.

Efekt przesuniecia handlu :

-To proces zastępowania tańszego importu z bardziej efektywnej „reszty świata” droższymi dostawami z kraju partnerskiego.

Przesunięcia to polega na przesunięciu obrotów towarowych z krajów spoza strefy (unii) do strefy (unii).

Efekt przesunięcia wystąpi wtedy, gdy:

- znoszona stawka celna między dwoma krajami strefy (unii) jest wyższa od różnicy w kosztach produkcji towaru y w tych krajach i krajach trzecich,

- cenowa elastyczność popytu na towar y w kraju strefy (unii) importującym go poprzednio z krajów trzecich jest odpowiednio wysoka,

- w pozostałych krajach strefy (unii), w których produkuje się ten towar cenowa elastyczność jego podaży jest wysoka.

Efekt ten może być anulowany, jeżeli eksporterzy z krajów trzecich obniżą ceny towarów eksportowanych do krajów strefy (unii). Zdecydują się na to zwłaszcza wtedy, gdy ich eksport zostanie silnie ograniczony, gdy duże znaczenie ma dla nich ten rynek, a trudno znaleźć rynki alternatywne oraz gdy jest niska ich elastyczność podaży na eksport do tej strefy (unii).

POLSKA PO 1992

Nasza współpraca ze Wspólnotami Europejskimi rozpoczęła się zawarciem Układu Europejskiego pod koniec 1991roku.

W roku 1990 udział eksportu do WE w ogólnym eksporcie Polski wynosił 32,7%, a udział krajów WE w polskim imporcie ogółem wynosił 34,2%. Eksport Polski kierował się wówczas głównie na rynki krajów Europy Środkowej i Wschodniej w ramach rozwijanego w RWPG podziału pracy. Stąd pochodziła również większa część importu, zwłaszcza zaopatrzeniowego (surowce i materiały). Dlatego też wyrażane były obawy, czy rozwiązanie RWPG i liberalizacja handlu z WE nie przyniesie w efekcie załamania produkcji w Polsce, jak i w innych krajach Europy Środkowej.

W 1996r. udział krajów UE zwiększył się do 65,9% polskiego eksportu ogółem i 63,8% polskiego importu ogółem. Nastąpiło to wskutek wystąpienia dwóch efektów znanych w teorii integracji jako tzw. efekt kreacji handlu i efekt przesunięcia handlu. Pierwszy z nich, tj. ożywienie wymiany handlowej między Polską a krajami UE, dokonuje się pod wpływem liberalizacji wzajemnych obrotów handlowych. Biorąc pod uwagę znacznie wyższe taryfy celne w imporcie Polski niż krajów UE efekt kreacji może okazać się silniejszy po stronie polskiego importu niż eksportu.

Liberalizacja polskich ceł importowych wiązać się mogła ze znaczną obniżką cen i ożywieniem popytu. Co więcej, redukcja ceł w handlu między Polską a UE oraz utrzymanie ochrony zewnętrznej mogło pogorszyć warunki dostaw krajów trzecich. Producenci polscy i krajów UE mogli więc przechwycić część dostaw zewnętrznych powodując efekt przesunięcia wymiany.

Od początku lat 90. w Polsce następował szybki rozwój międzynarodowych obrotów handlowych.

W okresie 1990-1995 eksport Polski sukcesywnie wzrastał w kolejnych latach: od 12 mld ECU w 1991 r. do 24,4 mld ECU w 1996 r., przy czym udział Polski w eksporcie światowym wahał się wokół 0,5-0,6%. Szybciej wzrastał eksport Polski do UE: z 7,1 mld ECU w 1991 r. do 16,1 mld ECU w 1996 r.

Większe znaczenie ma natomiast rynek polski dla eksportu krajów UE - udział Polski w eksporcie zewnętrznym UE stale rósł: od 2,23% w 1991 r. do 2,65% w 1995 r. Mimo tego występuje olbrzymia asymetria, gdy chodzi o znaczenie rynków obu partnerów, gdyż udział importu z Unii w imporcie globalnym Polski przewyższał w całym badanym okresie 60%, osiągając 70,1% w 1996 r.

Wydaje się jednak, że efekt kreacji i przesunięcia w handlu Polski z UE pozostaje nieoszacowany, co wynika z kilku powodów. Po pierwsze, taryfy celne traktowane są jako jedyna lub najważniejsza przeszkoda w handlu między Polską a UE; po drugie, nie uwzględnia się w obliczeniach efektów liberalizacji przepływu usług i kapitału; po trzecie, stosuje się statyczne podejście do szacunku efektów handlowych. Pomijany jest zatem wpływ liberalizacji na wzrost gospodarczy partnerów i zmianę ich struktury ekonomicznej. Należy poza tym zaznaczyć, iż wzrost polskiego eksportu pod wpływem liberalizacji może być przesunięty w czasie w związku z czasochłonnym procesem uczenia się przez eksporterów praktyk, standardów, upodobań konsumpcyjnych występujących na rynkach UE oraz kształtowania się nowych kanałów dystrybucji. Trzeba mieć także na uwadze możliwość znacznego efektu przesunięcia spowodowanego reorientacją handlu polskiego z rynku RWPG na rzecz wymiany z Unią.

W 1993 r. Polska była dziesiątym najważniejszym zewnętrznym rynkiem zbytu dla krajów Unii Europejskiej. (Por. tabelę 2.) W tym samym roku Polska była 16 pod względem wolumenu eksportu dostawcą na rynek UE (za Arabią Saudyjską, Afryką Południową, Brazylią, Kanadą). Dwa lata później Polska znalazła się pośród 10 najważniejszych partnerów handlowych UE, klasyfikując się jako 7 najważniejszy rynek zewnętrzny dla eksportu producentów Unii.

Proces liberalizacji handlu między Polską a UE rozpoczął się w warunkach silnej koncentracji obrotów na kilku podstawowych grupach towarowych. Najważniejszymi pozycjami w eksporcie były: metale nieszlachetne i ich wyroby, produkty mineralne, materiały i produkty włókiennicze, zwierzęta żywe oraz produkty pochodzenia zwierzęcego, maszyny i urządzenia mechaniczne i elektryczne, produkty pochodzenia roślinnego. Na tych sześć grup towarowych przypadało 66% ogółu eksportu Polski do Unii. (W 1996 r. udział tych grup nieznacznie się obniżył do 56,1%.)

Podsumowując

Rozwój handlu oraz wzrost przepływu inwestycji był realnym dowodem postępu integracji. Im ugrupowanie przynosi silniejszy efekt kreacji handlu (korzystny efekt regionalnej liberalizacji) i słabszy efekt przesunięcia handlu (negatywny efekt regionalnej liberalizacji), tym korzystniejszy jest jego wpływ na alokację światowych zasobów. Co więcej, pozytywny wpływ liberalizacji na rozwój handlu między partnerami decydowało również o dalszych postępach integracji Polski z UE.

POLSKA PO 2004 ROKU

Wymiana handlowa wszystkich krajów członkowskich UE w tym również i Polski jest kształtowana przez jednolity rynek europejski oraz wspólna politykę handlowa. Tak, więc wolny handel, jaki oferuje nam rynek wewnętrzny UE i umowy handlowe jakie wspólnota zawarła z krajami trzecimi stwarzają warunki do rozwoju polskiego handlu. Z teorii integracji gospodarczej wynika, ze następstwem integracji jest efekt kreacji i przesunięcia w handlu. Efekt kreacji handlu polega na zwiększeniu handlu miedzy partnerami w wyniku ograniczania protekcjonizmu na obszarze Unii Celnej. Po zniesieniu barier handlowych mniej efektywna produkcja handlowa jest zastępowana dostawami z innego kraju członkowskiego Unii Celnej, który produkuje dany towar taniej, w ten sposób powstaje nowy strumień handlu, który jest tym silniejszy, im poziom stawek był wyższy. Efekt przesunięcia handlu wyraża się w zwiększeniu udziałów krajów należących do ugrupowania kosztem udziału krajów trzecich. Zniesienie barier handlowych wewnątrz ugrupowania, może skutkować tym, ze towary produkowane relatywnie drożej w ramach ugrupowania, są tańsze niż towary produkowane relatywnie taniej, ale poza nim, w wyniku istnienia ceł i innych barier powodujących wzrost ceny.

Członkowstwo Polski w UE wywoła zmiany handlowe na dwóch płaszczyznach. Pierwsza dotyczy handlu z krajami należącymi do ugrupowania integracyjnego, duga handlu z krajami trzecimi. W pierwszym wypadku zmiany były bardzo istotne, ze względu na pełną liberalizacje handlu pomiędzy krajami członkowskimi zagwarantowana już w traktacie o Wspólnocie europejskiej, gdzie swoboda przepływu dóbr stanowi podstawę funkcjonowania europejskich rynków. Polska, stając się pełnoprawnym członkiem, uzyskała bezcłowy dostęp do wszystkich krajów UE. Warto jednak zauważyć, iż integracja rynków towarowych zaczęła się znacznie wcześniej niż sam moment członkowstwa, jak już wcześniej wspominałyśmy.

Drugi strumień handlu, jest kierowany do krajów z poza ugrupowania członkowskiego. Polska wstępując do UE zmieniła warunki handlowe z krajami trzecimi. Przyjęcie wspólnej polityki handlowej oznaczało możliwość stosowania instrumentów polityki handlowej, które używała UE od szeregu lat zgodnie z międzynarodowymi umowami handlowymi. Konsekwencja było również

zastosowanie wspólnej taryfy celnej, a co się z tym wiąże, ogólna redukcja stawek celnych na przeważająca cześć towarów. Ogólny wynik okazał się pozytywny, zaobserwowano wzrost obrotów handlowych zarówno po stronie importu jak i eksportu.

Handel zagraniczny polski nieustannie się rozwija od okresu transformacji. Obroty handlowe w 2008 roku wyniosły 253 mld EURO i były blisko trzy razy większe niż w 2000roku. Największym partnerem handlowym Polski jest UE w ramach której zastało zrealizowane trzy czwarte obrotów towarowych Polski. Wzrost obrotów z UE w latach 2000-2008 jest blisko trzykrotny, w szczególności jednak ogromna dynamika obrotów handlowych widoczna jest po wstąpieniu do UE gdy mieliśmy do czynienia z silnym efektem kreacji handlu. W przypadku Polski obserwujemy efekt kreacji handlowych nie tylko z UE, ale także z pozostałymi partnerami, z którymi warunki handlowe kształtowane są przez wspólna politykę handlową. Dynamika obrotów handlowych z UE była nieznacznie większa niż z pozostałymi krajami.

Warto jednak zwrócić uwagę, jakie elementy wpłynęły na wzrost obrotów z UE a jakie na wzrost obrotów z reszta świata. W przypadku UE eksport wzrósł 3,17razy a import 2,7razy, natomiast w handlu z reszta świata eksport wzrósł blisko 4 razy a import 2,42 razy. Tak więc eksport rósł znacznie szybciej do pozostałych partnerów a import rósł szybciej z UE.

Po akcesji relatywnie więcej tworów importujemy a mniej eksportujemy do UE natomiast z reszty świata relatywnie mniej importujemy a więcej eksportujemy, zatem UE przejęła korzyści handlowe po przyłączeniu Polski do ugrupowania.

Efekt kreacji handlu widoczny jest po roku 2004, przy czym jest on większy w wypadku krajów trzecich a efekt przesunięć w handlu jest minimalny, porównując udziały w ogólnych obrotach handlowych.

PODSUMOWUJAC

Analiza dynamiki obrotów handlowych pokazała że wstąpienie do UE poprawiło warunki handlowe nie tylko z partnerami z ugrupowania ale w szczególności z reszta świata. Wzrosty eksportu w tym przypadku, były znacznie większe niż wzrosty eksportu do UE. Można zatem stwierdzić, ze warunki, jakie stworzyła nam UE i wynegocjowanie okazały się lepsze aniżeli posiadała Polska przed 2004 rokiem.

Trochę liczb :)

Na wstępie zaznaczę, że oceniałam jak mi się wydawało, czy cos może być efektem kreacji czy przesunięcia handlu, nie mam na to żadnych potwierdzeń.

Import

1991 r. 1992 r.

Wyroby przemysłu

metalurgicznego

Czechosłowacja 249 mld zł 429 mld zl e. kreacji handlu

Wyroby drewno-papiernicze

Bułgaria 5296 mln zł 7274 mln zł e. kreacji handlu

Wyroby przemysłu chemicznego

Czechosłowacja 818 mld zł 2022 mld zł e. kreacji handlu

Wyroby przemysłu elektromaszynowego

Rumunia 111 mld zł 136 mld zł e. kreacji handlu

Wyroby spożywcze

Czechosłowacja 608 mld zł 815 mld zł e. kreacji handlu

2003 r. 2004 r.

UE 145 mld zł 222 mld zł

Żywność i żywe zwierzęta

Austria 117 mln zł 139 mln zł

Hiszpania 1192 mln zł 1338 mln zł

Niemcy 1517 mln zł 2180 mln zł

Chiny 354 mln zł 322 mln zł

(jak widać import z Chin zmniejszył się, a z UE zwiększył), może e.przesunięcia handlu

Chemikalia i produkty pokrewne

Włochy 2276 mln zł 2509 mln zł

Niemcy 11345 mln zł 13472 mln zł

Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy

Niemcy 27315mln zł 33834 mln zł

Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw

Czechy 109 mln zł 175 mln zł e. kreacji handlu

Niemcy 1006 mln zł 1269 mln zł

Oleje, tłuszcze, woski zwierzęce i roślinne

Argentyna 3,4 mln zł 1,5 mln zł

Hiszpania 18,6 mln zł 40 mln zł

może e. przesunięcia handlu

Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne

Austria 28 mln zł 54 mln zł

Czechy 391 mln zł 682 mln zł

---