Węglowodany

Skład C H O. Podział: monosacharydy - monocukry; bisacharydy - dwucukry; polisacharydy - wielocukry (2i3 - oligosacharydy). Jednocukry - posiadają w swoich cząst. charakter. grupę funkcyjną aldehydową CHO lub ketonową CO; zawierają określoną ilość grup wodorotlenowych; C_nH_2nO_n; C: 2-biozy 3-triozy 4-tetrozy 5-pentozy 6-hexozy 7-heptozy 8-oktozy 9-nonozy 10-dekozy; najbardziej rozpowszechnione w org. Są: glukoza (aldoza), fruktoza (ketoza), mamnoza (a), galaktoza (a) C₆H₁₂O₆ , ryboza RNA, rybuloza, aldehyd glicerynowy C₅H₁₀O₅ ; pozostałe jednocukry występują przejśiowo w różnych przemianach biochemicznych. Dwucukry - powstają z połączenia dwóch hexoz C₆H₁₂O₆ + C₆H₁₂O₆ C₁₂H₂₂O₁₁ + H₂O; sacharoza (glukoza + fruktoza), maltoza (gluk. + gluk.), laktoza (gluk. + galaktoza). Wielocukry - powstają z połączenia wielu cząsteczek cukrów prostych. Jest to reakcja polimeryzacji - prod. uboczny - woda; nC₆H₁₂O₆ nC₆H₁₂O₆ + nH₂O; skrobia (mat. zap. Roślin), glikogen (mat. zap. zwierząt), inulina (mat zap. niekt. rośl.), celuloza (mat. bud. ścian. kom. rośl.), chityna (mat. bud. pancerzy. zwierząt.). Rola węglowodanów: energetyczna, zapasowa, budulcowa.

Białka

Skład C H O N. Aminokwasy - zw. chem. posiad. Dwie grupy funkcyjne: karboksylową COOH (kwasową) i aminową NH₂ (zasadową); ilość grup może być różna, w związku z tym wyróżnia się trzy grupy aminokwasów: obojętne, kwaśne, zasadowe; aminokwas można otrzymać dział. np. amoniakiem na kwas na kwas organiczny (wyj. HCOOH) CH3COOH + NH3 CH2NH2COOH + H2. Łączenie aminokwasów - wiązanie peptydowe - reakcja zachodzi pomiędzy grupą karboksylową jednego i grupą aminową drugiego woda i w. peptydowe; w wyniku wiązań peptydowych powstają peptydy. Struktura rzędowa białek zależy od ilości i sekwencji oraz przestrzennego ułożenia aminokwasów; wyr. się 4 struktury: pierwszorzędowa (jeden za drugim), drugo- czwarto- rzędowa (przestrenne). Podział pod wzg. chemicznym: proste - proteiny (tylko aminokwasy) złożone - proteidy (aminokw. nukleoproteidy (kw. nukleinowy) chromoproteidy (barwnik) liporoteidy (tłuszcz) glikoproteidy. Podział pod wzg. odżywczym: pełno-, niepełno-(roślinne) wartościowe. Rola - materiał budulcowy, b. czynne: enzymy i hormony, b. energetyczne, reguluje ciśnienie krwi, reg. gosp. wapniowo-fosforową.

Lipidy

Skład C H O; otrzymywanie - 1 cz. gliceryny i 3 cz. wyższych kwasów tłuszczowych; rola mat. zapasowy, mat. energet., mat. budulcowy

Wartość kaloryczna:

białka 1g.cz. 5,6 Kcal;tłuszcze 1tł 9,1Kcal; węglowodany 1g.cz. 4,5Kcal

---