Składniki chemiczne:
a) pierwiastki :
- makroelementy ( makro=dużo )
- mikroelementy
- ultraelementy
b) związki chemiczne :
b1) związki organiczne
- białka
- węglowodany
- lipidy
- kwasy nukleinowe
b2) związki nieorganiczne
- woda
- sole mineralne
MAKROELEMENTY - to pierwiastki występujące w dużych ilościach np.:
węgiel, wodór, tlen, fosfor, siarka, azot, chlor, sód, potas, wapń
BIOGENNE - podstawowe do życia
MIKROELEMENTY - są to pierwiastki występujące w małych ilościach. Niezbędne np.:
żelazo, miedź, cynk, mangan, mol, bit, jon
ULTRAELEMENTY - występują w śladowych ilościach w organizmie np.:
złoto, srebro, ołów
Do związków chemicznych zaliczamy :
a) BIAŁKA
- są to makrocząsteczki, cząsteczki o dużych rozmiarach
- są zbudowane z aminokwasów, 20 różnych aminokwasów, które budują białka
- aminokwasy połączone są ze sobą wiązaniami peptydowymi
b) WIĄZANIE PEPTYDOWE
Tworzy się pomiędzy grupą aminową jednego aminokwasu a grupą karboksylową
-NH2 - grupa aminowa
-COOH - grupa karboksylowa
c) AMINOKWASY
- endogenne ( endo-wewnątrz ) - te aminokwasy mogą być wytwarzane przez organizm człowieka
- egzogenne ( egzo-na zewnątrz ) - to takie, które organizm człowieka nie potrafi ich syntetyzować czyli, że muszą być w pokarmie.
FUNKCJE BIAŁEK :
- strukturalna ( budulcowa )
- katalityczna ( enzymatyczna )
- transportowa
- regulatorowa ( regulują pewne procesy )
- odpornościowa ( obronna )
- lokomotoryczna ( ruchowa, związana z ruchem )
WĘGLOWODANY ( cukry lub sacharydy )
a) MONOSACHARYDY ( cukry proste )
- glukoza
- fruktoza
- ryboza
- deoksyryboza
b) DISACHARYDY
- sacharoza
- maltoza
- taktoza
c) OLIGOSACHARYDY
- rafinoza
d) POLISACHARYDY
- skrobia
- celuloza - - - Są to cukry złożone
- chityna
- glikogen
SKROBIA jest to materiał zapasowy roślin
GLIKOGEN jest to materiał zapasowy zwierząt
FUNKCJE CUKRÓW :
- budulcowe
- energetyczne
- regulacyjne
- zapasowe
- transportowe
TŁUSZCZE są to związki nierozpuszczalne w wodzie. Są to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. Glicerol jest to alkohol trójwodorotlenowy.
TŁUSZCZE :
a) zwierzęce - Te tłuszcze zawierają kwasy tłuszczowe nasycone np.: masło ( ma konsystencję stałą )
b) roślinne - Te tłuszcze zawierają kwasy tłuszczowe nienasycone np.: olej ( ma konsystencję płynną )
FUNKCJE TŁUSZCZU:
- zapasowa
- energetyczna
- strukturalna ( budują błony biologiczne )
WITAMINY ROZPUSZCZALNE W TŁUSZCZACH TO:
- witamina A
- witamina D
- witamina E
- witamina K
RODZAJE KWASÓW NUKLEINOWYCH:
a) DNA ( deoksyrybonukleinowy ) - deoksyryboza ( cukier )
b) RNA ( rybonukleinowy ) - ryboza ( cukier )
- mRNA ( m - matrycowy )
- tRNA ( t - transport )
- rRNA ( r - rybosomalny, rybosomowy )
Te rodzaje zbudowane są z nukleotydów.
NUKLEOTYD:
- zasada azotowa
- cukier prosty ( monosacharyd )
- reszta fosforanowa
cukier - ryboza RNA / deoksyryboza DNA
ZASADA AZOTOWA W DNA:
- Adenina
- Tymina &n bsp; ---- stosuje się skróty ( pierwsze litery )
- Cytozyna
- Guanina
ZASADA AZOTOWA W RNA:
- Adenina
- Uracyl
- Cytozyna
- Guanina
Kwas DNA jest dwuniciowy
Kwas RNA jest jednoniciowy
Zasada komplementarności dotyczy kwasów nukleinowych DNA i RNA
MIEJSCE WYSTĘPOWANIA KWASÓW NUKLEINOWYCH W KOMÓRCE :
a) DNA występuje w jądrze komórkowym w Mitochondriach i chloroplastach u bakterii w cytoplazmie
b) Kwasy RNA występują w jądrze komórkowym, w cytoplazmie, w mitochondriach, w chloroplastach, w rybosomach a u bakterii w cytoplazmie i rybosomach.