Nierówności, podziały społeczne oraz zróżnicowane doświadczanie ubóstwa
Nierówności i podziały:
powodują biedę
wpływają na jej doświadczania
oddziałują na nią
Ubóstwo -funkcja struktur oraz procesów społecznych, ekonomicznych i politycznych, które stwarzają oraz utrwalają nierówny podział zasobów, zarówno w społeczeństwie, jak i w kontekście globalnym, międzynarodowym.
Nierówności, klasa społeczna i polaryzacja
Deprywacja i uprzywilejowanie: dwa biegunowo usytuowane punktu odejścia od normalnego zakresy stylów życia, z jakich korzystają obywatele w danym społeczeństwie. Osoby żyjące w ubóstwie wykluczane są z życia publicznego, a uprzywilejowane są w stanie wykluczyć resztę z korzyści z jakich korzystają, oba stany to odmienne warunki i status społeczny. Przyczyny biedy są nierozerwalnie związane z przyczynami bogactwa.
Ubóstwo i nierówności nie są synonimami, a jedynie blisko związanymi ze sobą pojęciami.
Klasy społeczne są podstawą dystrybucji ubóstwa i nierówności ekonomicznych.
Ryzyko biedy bardziej może dosięgnąć rodziny należące do najniższych klas społecznych, a przynależność do konkretnej klasy wpływa długość życia, zdrowie, wykształcenie oraz szanse zatrudnienia (przykład Wie4lkiej Brytanii).
Intensyfikacja ubóstwa wiąże się ze wzrastającymi nierównościami globalny,, nie będzie możliwe rozprawienie się z ubóstwem, dopóki nie znikną podziały narodowe jak i te międzynarodowe. Autor zaznacza, ze „wzrost nierówności jest nieunikniony”.
Doświadczanie ubóstwa
Doświadczanie biedy nie objawia się tylko w postaci materialnej, ale zarówno w społecznej, głębokość praz charakter deprywacji uzależniony jest od okresu doświadczania oraz od tego czy jest to zjawisko nawracające, ponadto świadomość czy jest szansa na jej zakończenie.
Z badan przeprowadzonych w UK wynika, ze dla osób doświadczających biedy zjawisko to jest stresujące i wycieńczające; ponadto ludzie borykają się z problemami ciągłych ograniczeń, brakiem spontaniczności, brakiem pieniędzy, zawężonym wyborem, z niszczonymi relacjami rodzinnymi. Wpływ też jest uzależniony od tego co dana osoba uważa za niezbędne do życia, a nie egzystowania.
Płeć
Przyczyny oraz skutki biedy często są zależne od płci
Feminizacja ubóstwa
Dane ze USA pokazują, ze częściej biedy doświadczają kobiety, niż mężczyźni, najbardziej jest to widoczne w gospodarstwach domowych gdzie głową rodziny jest kobieta, samotna matka i samotna emerytka. Jest więc bardziej prawdopodobne, że kobiety będą częściej doświadczały biedy i te okresy będą dłuższe. Dodatkowo doświadczenia w dzieciństwie mają większą moc oddziaływania w przypadku kobiet.
Wzrosła liczba gospodarstw z kobieta na czele zagrożonych biedą, ale również wzrosła świadomość dotycząca biedy.
(Wszystkie ostatnie dane opierają się jedynie na szacunkach.)
Ubóstwo ukryte
-wynika ono z nierównej dystrybucji dochodu oraz konsumpcji w ramach danej rodziny, może to oznaczać, ze kobiety są biedne w sytuacji, gdy ich partnerzy nie zależą do ubogich, ale w porównaniu z nimi doświadczają ubóstwa, dotyczy to zarządzania pieniędzmi i nierównym dzieleniu ich.
Mężczyźni są konsumentami uprzywilejowanymi, pod względem dóbr codziennego użytku, jak i dóbr stałych (jej pralka, jego samochód).
Zależność ekonomiczna
Ukryte ubóstwo odzwierciedla nie tylko czynniki związane z ekonomiczną zależnością i władzą mężczyzn, ale również działania kobiet, które poświęcają się na rzecz innych członków rodziny, mężczyźni poświęcają się pracy płatnej, a kobiety wykonują prace domowe.
Ostatnimi czasy mimo wszystko zarobki kobiet zaczęły odgrywać coraz większą role w utrzymaniu rodziny, choć mimo wszystko nie wystarczającą im one do zapewnienia sobie niezależności finansowej.
Kobieta jest narażona na biedę , ponieważ często jest uzależniona od decyzji partnera, gdy chce zaspokoić własne potrzeby oraz dzieci, co może prowadzić do rozpadu więzi partnerskich.
Niektóre kobiety wybierają więc samotne macierzyństwo z powodu autonomii finansowej.
Poświęcanie się
Kobiety często by zapewnić lepszy byt rodzinie same cierpią biedę - Kompulsywny altruizm - zbyt często uznawany jest za coś oczywistego. Kobiety pełnią funkcję amortyzatora wstrząsów, związanych z bieda. Takie działanie działa źle na zdrowie psychiczne i fizyczne kobiety.
Czas
„Czas ludzi ubogich traktowany jest bezwartościowo” - poświęcają oni czas, aby zaoszczędzić pieniądze. Kobiety poświęcając swój czas internalizują koszty biedy, poprzez zwiększanie czasu swojej codziennej pracy (gotowanie, sprzątanie).
Czas jest zasobem, który wpływa na zasoby finansowe- kobieta może być biedniejsza nie tylko w kategoriach dochodu, możliwości konsumpcji, ale także pod względem czasu i energii, jakie zostają jej po wykonaniu pracy. Często unika się materialnego ubóstwa kosztem ubóstwa czasu. Mobilność kobiet sprawia, że ich zasoby czasowe tez się kurczą.
ONZ pracuje nad ustawa, która pozwoli na wycenę nierynkowego czasu pracy.
Jednostki czy gospodarstwa domowe?
Ubóstwo częściej dotyka jednostki niż gospodarstwa domowe- przede wszystkim przy założenia, ze bieda niski dochód jest elementem kluczowym w definiowaniu ubóstwa.
Rodzina, rynek pracy i państwo
Ukryte ubóstwo kobiet pokazuje ich niższa pozycję w relacjach władzy w ramach podziału pracy uwzględniającego płeć, składa się to na pozycję kobiet na rynku pracy, w rodzinie i państwie opiekuńczym. Skuteczna polityka powinna umożliwić kobietom dostęp do dostatecznego, niezależnego dochodu poprzez połączenie rynku pracy, świadczeń państwa opiekuńczego oraz sposobów utrzymania dochodów. Jest to szczególnie ważne tam, gdzie dochodzi do przemocy domowej oraz różnego rodzaju nadużyć.
Rasa
Autor tekstu twierdzi, że doświadczenie biedy związane z płcią zapośredniczone jest przez inne podziały społeczne, a w znacznej mierze przez rasę. Przedstawia ubóstwo jako zjawisko „urasowione” w trzech głównych znaczeniach: związanych z jego zasięgiem, rolą dyskryminacji rasowej oraz rasizmem, a także w związku z rasistowskimi stereotypami. Na dowód słów, że ubóstwo jest uwarunkowane rasowo i etnicznie pojawia się teza, że grupy nie-Białe są nieproporcjonalnie częściej biedne w społeczeństwach zdominowanych przez Białych, a imigranci, osoby poszukujące azylu, Romowie oraz ludność rdzenna to grupy szczególnie narażone na ubóstwo. Na Północy rasowe uwarunkowanie ubóstwa najbardziej widoczne jest w USA(wskaźnik biedy dla Czarnych i Latynosów 4razy większy niż dla Białych).
W Europie trudniej o związki między ubóstwem a rasą, ponieważ badania biedy zazwyczaj pomniejszają ich znaczenie(tych związków rzecz jasna). Na przykład w Wielkiej Brytanii inkluzja(włączanie) mniejszości etnicznych do oficjalnych statystyk dot. niskiego dochodu jest praktyką stosunkowo świeżą(szczególnie niskie dochody osiągają grupy pochodzenia pakistańskiego i bengalskiego).
Rasizm oraz dyskryminacja przyczyniają się do rasistowskich wzorów biedy. Bank Światowy uznaje, że skumulowane oddziaływanie oraz psychologiczny wpływ dyskryminacji na polu edukacji, możliwości zatrudnienia i informacji osłabia pozycję ekonomiczną Czarnych w społeczeństwach zdominowanych przez Białych. Mniejszości etniczne także są częściej upośledzane w ramach państwa opiekuńczego. Obejmuje to takie czynniki jak: zasady, które dyskryminują pierwsze pokolenie imigrantów, powszechne usługi, które nie uwzględniają różnic kulturowych, rasistowskie postawy wśród urzędników oraz niskie zainteresowanie ofertami rządowymi pośród wspólnot mniejszości etnicznych. Na dodatek istnieje dość duża tendencja do ograniczania imigrantom oraz osobom poszukującym azylu dostępu do instytucji opieki społecznej. Dość powszechne jest również poniżające traktowanie Czarnych beneficjentów opieki społecznej, a w szczególności kobiet, które częściej korzystają z tej instytucji. Przytoczone przykłady dowodzą, że prześladowanie na tle rasowym są powszechne, mogą tworzyć klimat strachu a tym samym przyczyniać się do wykluczenia społecznego członków grup mniejszości etnicznych.
Z tematem rasizmu związany jest też proces „urasowienia” . Z jednej strony służy on tworzeniu stereotypów oraz stygmatyzacji Czarnych poprzez łączenie ich z ubóstwem i uzależnieniem od opieki społecznej w ramach indywidualistycznych analiz ubóstwa. Z drugiej strony może on stygmatyzować beneficjentów systemu opieki społecznej poprzez rasistowskie konotacje związane z opieką społeczną. Ten podwójny proces najlepiej widać w USA, gdzie urasowienie ubóstwa jest główną cechą politycznej delegitymizacji oraz pacyfikacji ludzi ubogich i kamuflowaniu nierówności tkwiących u podłoża bogactwa. Analogiczny proces (płciowego) „urasowienia opieki społecznej” ułatwił likwidację praw socjalnych, jaka miała miejsce w latach 90. Ważną rolę w tym procesie odegrały media ponieważ propagowały głęboko umasowioną koncepcję „underclass”. Reasumując, urasowienie ubóstwa i uzależnienie od opieki społecznej wraz z zastosowaniem opieki określenia „underclass” spełniło rolę klasycznego obwiniania ofiary”.
Niepełnosprawność
Związek między ubóstwem a niepełnosprawnością obejmuje: zasięg, specyficzne czynniki przyczynowe, które częściowo odzwierciedlają dyskryminację, oraz sposób traktowania niepełnosprawnych przez resztę społeczeństwa. Choć ubóstwo nie jest automatycznym wynikiem kalectwa to jest blisko z nim związane. Niepełnosprawność dotyka nie tylko osobę, którą bezpośrednio dotyczy, ale również jej najbliższych, szczególnie tych(głównie kobiety), które ograniczają swą aktywność na rynku pracy(matka często poświęca się opiece niepełnosprawnego dziecka). Dodatkowo inwalidzi narażeni są na większe wydatki, których nie ponoszą osoby sprawne o niskim dochodzie. Do tych wydatków należą: medykamenty, wyposażenie i przystosowanie odpowiednio mieszkania, koszty transportu, dostęp do infotechnologii itp. Oznacza to, że niepełnosprawni doświadczają częstszej deprywacji materialnej niż inni ludzie żyjący w biedzie.
Na domiar złego osoby niepełnosprawne częściej mają niższe dochody z powodu swojej upośledzonej pozycji na rynku pracy i jest większe prawdopodobieństwo, że ponownie stracą pracę. Ich średnie zarobki na godzinę są zazwyczaj niższe od analogicznych zarobków osób w pełni sprawnych. „Przeważającą większość osób niepełnosprawnych są to osoby, które albo nie są zatrudnione, albo wykonują prace źle płatne, niewymagające kwalifikacji i nie przynoszące satysfakcji”(Barnes i Baldwin) choć nie jest to regułą.
Specyficzne czynniki związane z niepełnosprawnością dotyczą wykluczenia osób mających fizyczne lub umysłowe upośledzenie z pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, ekonomicznym, politycznym. Jest to dyskryminacja instytucjonalna i środowiskowa polegająca na nieprzystosowaniu miejsc pracy i transportu publicznego. Dodatkowo niepełnosprawni często padają ofiarami międzyosobniczej dyskryminacji, która przejawia się w negatywnych i wrogich postawach oraz zachowaniach.
Wiele osób w późniejszym okresie życia doświadcza niepełnosprawności. Rowntree wyróżnił „cykl życia ubóstwa”, w którym dzieciństwo, rodzicielstwo oraz starość stanowią pewną cenzurę. Ubóstwo doświadczane jest w szczególny sposób na początku oraz u kresu życia.
Starość
Na całym świecie na ubóstwo w sposób szczególny narażone są osoby stare(szczególnie dotyczy to krajów Południa). U osób starych ryzyko długoterminowej biedy jest dość duże. W Wlk.Bryt. emeryci, obok samotnych rodziców, są grupą demograficzną o stale niskich dochodach, sprawia to, że są bardzo narażeni na deprywację. Różne czynniki kształtujące ubóstwo wśród osób starszych wynikają też z licznych nierówności, których osoby doświadczały w trakcie własnego życia.
Dzieciństwo
To kolejny okres podatności na biedę. Związane jest to z tym, że wówczas w gospodarstwie domowym pojawiają się dodatkowe koszty, a jednocześnie któreś z rodziców(zazwyczaj matka) zmniejsza swoją aktywność zawodową, co dodatkowo obciąża budżet rodzinny. Taka sytuacja ma dość duży wpływ na perspektywy i szanse dzieci w dorosłym życiu. Zorientowane na dziecko badania prowadzone przez Tess Ridge ujawniły szczególne problemy dotyczące stygmatyzacji.
Topografia ubóstwa
Wymiar topograficzny ubóstwa wyrażony jest przez pojęcia „miejsce” i „przestrzeń”. 3 wymiary topografii biedy to: przestrzenna dystrybucja biedy związana z ludźmi; bieda związana z miejscem; jak jest odczuwana w ramach fizycznej i społecznej przestrzeni najbliższego otoczenia. W ten sposób topografia zarówno przyczynia się do ubóstwa, jak również zapośrednicza to zjawisko.
Przestrzenna dystrybucja biedy związana z ludźmi zazwyczaj łączona była do pewnego stopnia z jej miejską koncentracją i oddzieleniem od bardziej zamożnych dzielnic, choć formy tego zjawiska mogą różnić się między krajami. Symbolem koncentracji biedy mogą być rozprzestrzeniające się „zgetoizowane wspólnoty”, w których rosnąca liczba bogatych chroni się przed biednymi. Należy wspomnieć, że dystans bogaci-biedni ma zarówno charakter przestrzenny jak i społeczny.
Pojęcie biedy związanej z miejscem dotyczy aspektu, iż najbliższe otoczenie jest miejscem, w którym ludzie wchodzą w interakcje ze sobą, a także z fizyczną przestrzenią oraz otoczeniem, których granice są ściśle wyznaczone. Doświadczenie biedy kształtują fizyczne i społeczne aspekty najbliższego otoczenia wraz z całą infrastrukturą usług publicznych prywatnych. Typowe cechy kojarzone z zaniedbanymi dzielnicami to: złe warunki mieszkaniowe, zniszczone otoczenie fizyczne, zaniedbana przestrzeń publiczna, niewystarczająca infrastruktura oraz usługi, brak perspektyw na pracę, wysoki wskaźnik przestępczości i zachowań antyspołecznych. Takie otoczenie wpływa rujnująco na zdrowie fizyczne i psychiczne. Otoczenie ma ważny wpływ na jednostkę, ale nie znaczy to, że dominujący. Chociaż biedne dzielnice łączy wiele problemów, istnieją także istotne różnice między nimi, jak i różnorodność wewnątrz nich, a koncentracja mieszkańców o niskich dochodach niekoniecznie oznacza niewystarczający poziom usług lub zaniedbaną przestrzeń fizyczną i społeczną. Liczba tzw. czynników ochronnych może pomóc uchronić od degeneracji obszarów zagrożonych. Oprócz dobrego poziomu podstawowych usług i sprawnego zarządzania dzielnicą, do czynników ochronnych należą też działania zbiorowe oraz silne sieci społeczne.
Warto pamiętać, że ubóstwo nie jest zjawiskiem wyłącznie miejskim. Większość biednych na świecie zamieszkuje obszary wiejskie.
Jeśli chodzi o strategię zwalczania biedy to powinno się zająć nierównościami leżącymi u jej podstaw i mieścić się w ramach szerszych strategii dotyczących kwestii płci, rasy, równości związane z niepełnosprawnością oraz przeciwdziałania dyskryminacji.