Historia zamku Horeszków - dzieje miłości Jacka i Ewy
Jakim człowiekiem był Gerwazy?
Gerwazy ukazuje zamek jako miejsce spotkań szlachty okolicznej, miejsce sejmików i narad szlachty, podczas których pito wino. Tu zbierano się na łowy, na sejmy, imieniny pańskie. Tu w zamku pan godził zwaśnionych chłopów, bawił swych gości rozmową, podczas gdy młodzież wprawiała się w szermierce na dziedzińcu. Gerwazy jest skarbnicą dawnej tradycji szlacheckiej, obyczajów i obowiązków. Zna okoliczne rody i ich koligacje. Jest człowiekiem pełnym szacunku dla powinności szlacheckich, odważny w boju, wierny Horeszkom. Gerwazy ukazuje się jako wierny sługa Stolnika. Towarzyszy swemu panu w każdej sytuacji podejmuje gości i broni przed najazdem Moskali. Jego wierność i przywiązanie trwa także po śmierci Stolnika - Gerwazy obiecał ją pomścić, namawia do zemsty Hrabiego i pilnuje zamku, który jest teraz zrujnowany. Nienawidzi tego, który zabił Stolnika i podburza przeciw jego rodzinie całą okolicę.
Jak Gerwazy przedstawia Jacka Soplicę?
Jacek Soplica w oczach Klucznika jest nieprzyjacielem rodziny, tym, który zabił Stolnika Wcześniej Gerwazemu Jacek także się nie podobał jako ten, który śmiał się zalecać do Stolnikówny. Uważał to za przejaw dumy i braku taktu. Przyznaje, że Jacek wiele znaczył wśród szlachty dzięki swojemu wpływowi na jej poglądy, ale był biedny, nie był wielkim panem takim, żeby mógł wejść do rodziny Stolnika. Podkreśla ubóstwo Jacka, kłótliwość, łatwe sięganie do szabli, zarozumialstwo pozwalające mniemać, iż poślubi Horeszkównę. Najpoważniejsze oskarżenie jednak brzmi: zabójca, a raczej skrytobójca, który strzela do Polaka napadniętego przez moskiewskie wojska. Zatem zdrajca i tchórz.
Historia miłości Jacka i Ewy.
Jacek kochał Ewę, był przyjmowany przez Stolnika, który zorientował się w zamiarach młodzieńca. Podaje mu czarną polewkę na znak odmowy ręki córki. Jacek wiedziony odruchem zemsty i rozpaczy strzelił do magnata w tej samej chwili, gdy ten broni się przed Moskalami. Jacek zaczyna pić by zapomnieć o ukochanej, żeni się z niekochaną dziewczyną, rodzi się syn. Oskarżony o zdradę ucieka.
Narracja.
Narracja prowadzona jest przez jednego z bohaterów, jest skierowana do konkretnej osoby. Dokonuje się w konkretnych warunkach, które je wywołują w sali, gdzie miały miejsce wydarzenia, których dotyczy. Narracja ma formę monologu w czasie przeszłym. Jest żywa i obrazowa.