Spis treści [Ctrl + kliknięcie prowadzi do danej sekcji]

Akryl łączy się z płytą protezy-chemicznie; (akryl+akryl=chemicznie; akryl+ cokolwiek innego=mechanicznie)

Cement fosforanowy- płyn- (kw. fosfor.); proszek- (gł. ZnO; MgO, CaO, Al2O3, SiO2, CaF2);

Ceramika - Rodzaju I=klasy 1-8( ceramika na cwieki korzeniowe, zebinowa, szkliwowa, materiał szyjkowy, przezroczysty, barwniki, mat.dodatkowe, mat o glazurowania); Rodzaju II= klasy 1-2(do wyrobu struktur nosnych koron, licowek, wkładow i nakładow)

Generacje- 1 i 2- wrażliwe na hydrolizę; 3-2etapowa aplikacja, zadowalająca, siła połączenia kompozytu z zębina 16-26MPa; 4- całk. i silne wytrawienie szkliwa i zębiny 37% H3PO4; 5- 1 butelka, całk. i silne wytrawienie szkliwa i zębiny; 6- samowytr., 2 butelki-primer i Bond; 7- samowytr., 1 butelka;

Glass-jonomery- szkło(Al2O3,SiO2)+kwasy(poliakryl.+itakon.+malein.); najlepsza adhezja do szkliwa i zębiny [chem.]; nie 3eba sucho; ^ścieralność;

Kompozyty- niehomogenne (sferoidalne 20-30μm, granulowane 1-200, homogenne 1-50); homogenne- (mikrowyp. 0,04-0,1); Kompozyty hybrydowe- mają makro- i mikrowyp.; mikroh. (<1μm), pośr.h. (1-5), makroh. (>5)

Materiały winylowe- poliolefiny, polifluoroolefiny(teflon), polichloroolefiny ( polichlorek winylu), poliakrylan, polimetakrylan, polioctan winylu;

Szkło- amorficzne, im bardziej, tym bardziej kruche, topliwe i mętne;

Wytrzymałość na ścisk./zgniat. gipsu- 4MPa modelowy, 34MPa supertwardy

SKŁADY MAS WYCISKOWYCH

1. masy termoplastyczne i woski

• żywice i woski

• plastyfikatory

• wypełniacze

gips wyciskowy

• CaSO₄∙½H₂O

• ZnO z eugenolem

• baza

1. ZnO

2. olej linolowy

3. olej z oliwek

4. octan cynku

5. woda

• katalizator

1. eugenol

2. wypełniacze (talk, glinka kaolinowa)

• masy hydrokoloidowe

• odwracalne - agarowe

1. 80% woda

2. agar

3. boraks

4. siarczan potasu

5. benzoesany

6. aromaty i barwniki

• nieodwracalne - alginatowe

1. alginian sodowy lub potasowy

2. 10-14% CaSO₄∙2H₂O

3. 0,5-2% fosforanu lub pirofosforanu

4. wypełniacz: ziemia okrzemkowa

5. katalizator: fluorotytanian potasowy

6. pigmenty, aromaty

• polisiarczki

• baza

1. polimer z grupami -SH

2. siarczan cynku

3. krzemionka

4. plastyfikatory

5. aromaty

• katalizator

1. PbO₂

2. siarka

3. kwas stearynowy

4. plastyfikatory (ftalany, cytryniany)

• polietery

• [najdokładniejsze są polietery, ponieważ są tiksotropowe i mają mikrowypełniacz]

• baza

1. polimer polieterowy

2. estry gliceryny (→ lepkość i płynięcie)

3. wypełniacze

4. plastyfikatory (estry kwasów organicznych i alkoholi)

5. pigmenty, aromaty

• katalizator

1. sulfonian etylu

2. wypełniacze

3. plastyfikatory

4. pigmenty

• silikony

• typu C

1. baza

1. polidimetylosiloksan z grupami -OH

2. olej silikonowy

3. Al₂O₃

4. mączka kwarcowa modyfikowana silanami

5. środki powierzchniowo czynne

6. aromaty i barwniki

2. katalizator

1. tetraetoksysilan

2. dilaurynian dibutylocyny

3. olej parafinowy

4. barwnik

5. krzemionka pirolityczna

typu A

1. baza

1. polimer silikonowy z wiązaniami podwójnymi

2. olej silikonowy

3. krzemionka pirolityczna

4. mączka kwarcowa modyfikowana silanami

5. środki powierzchniowo czynne

6. aromaty i barwniki

2. katalizator

1. polimer z grupami SiH

2. kwas chloroplatynowy

3. wypełniacze

4. olej silikonowy

tiksotropia - charakterystyczna dla polieterów

• gwałtowny spadek lepkości pod wpływem przyłożonej siły

• silikony C przez 24h wydzielają etylen → zmiana objętości, wyrównywana przez wypełniacz

• silikony A przez 1h od zrobienia uwalniają H₂↑




POLIMERY

10. Aktywacja polimeryzacji

• aktywacja - rozkład donorów wolnych rodników

• inicjacja

• elongacja

• terminacja

• krzemionka (SiO₂) - mikrowypełniacz kompozytów

• 6-20 nm w materiałach światłoutwardzalnych

• makrowypełniacze [?]

• niehomogenne:

1. sferoidalne: 20-30μm

2. granulowane: 1-200μm

3. aglomerowane: 1-50μm

• homogenne: 0,04-0,1μm

• kompozyty - polimery z dużą zawartością szkła

• łączą się z zębem chemicznie

• mają podobny wskaźnik załamania światła do szkliwa

• kompomery:

• glass-jonomer (niewrażliwość na wilgoć, uwalnianie F^-) + kompozyt (twardość i mała ścieralność)

• zaliczamy:

1. ceromery (ceramicznie zoptymalizowany polimer)

2. kompozyty uwalniające F^-, OH^- i Ca²⁺ przy spadku pH <5,5

• glass-jonomer

• zmieszanie szkła z kwasami

• wykazuje najlepsze wiązanie do szkliwa i zębiny

• nie wymaga suchości [?]

• wysoka ścieralność

• ormocery - organicznie modyfikowana ceramika

• polimer ograniczno-nieorganiczny

• giomery

• wypełniacz ze szkła fluoro-glinowo-krzemowego, z polikwasem tworzy matrycę glass-jonomerową

• mieszane potem z żywicą [?]

• snap set = [czas_pracy] / [czas_wiązania] - jak szybko materiał przechodzi z fazy elastycznej do usieciowanej

GIPSY

19. klasy gipsów i proporcje wody do gipsu:

• I i II klasa 50-60:100 0,6 ml/g

• III klasa 30:100 0,3 ml/g

• IV i V klasa 25-18:100, 18-20:100 0,24 ml/g
  (supertwardy o małej i dużej ekspansji)

• Główne składniki gipsu wyciskowego

• CaSO₄∙½H₂O

• 50% obj. - kreda [?]

• boraks

• siarczan potasu (K₂SO₄)

• barwniki

• katalizatory wiązania gipsu

• 0,1-2% CaSO₄∙2H₂O

• woda gipsowa (płyn powstały z obcinania modeli)

• odcinki gipsu

• małe % soli kuchennej (NaCl)

• temp. 20-37 °C

1. temp. >37 °C spowalnia

2. temp. >100 °C - w ogóle nie wiąże

• wysokie pH

1. niskie pH hamuje

• superplastyfikatory (żywice fenyloformaldehydowe, żywice naftenianowe)

• pigmenty, środki zmniejszające ekspansję (cytrynian, szczawian, węglan i siarczan potasu)

• czasy wiązania [?]

WOSKI

23. woski mają 1 łańcuch prosty, 15-42 grup (-CH₂-) → 17-44 at. węgla w łańcuchu

24. Składniki wosku odlewowego

• wypełniacze

1. kreda

2. talk

3. krzemionka

4. glinokrzemian

2. plastyfikator

1. gutaperka

2. stearynian

3. parafina

• woski

1. wosk japoński

2. wosk pszczeli

3. wosk Carnauba

• żywice naturalne i syntetyczne (ż. Dammar)

• Wosk kleisty:

AKRYL

26. rodzaje materiałów akrylanowych - Marciniak

• PMMA - polimetakrylan metylu

• PAAM - poliakryloamid

• PAN - poliakrylonitryl

• kauczuki akrylowe

• wzór metakrylanu metylu (C₅H₈O₂): H₂C=C(CH₃)-COO-CH₃

• Jak akryl łączy się z płytą protezy - chemicznie

• szybkopolimeryzujące masy akrylanowe

• proszek - polimetakrylan metylu (polimer) - wysokocząsteczkowy

• płyn - metakrylan metylu (monomer) - niskocząsteczkowy

• polimeryzacja wstępnie po zmieszaniu

1. INICJATOR - nadtlenek benzoilu

2. AKTYWATOR - aminy III-rzędowe, tiole

3. PROMOTOR - alkohol etylowy

• Fazy polimeryzacji mas akrylanowych

• faza mokrego piasku

• faza pęcznienia

• faza rozklejania

• faza nitek

• faza ciasta

• gotowanie krótko-/średnio-/długoczasowe (im dłużej gotujemy tym lepiej, bo w niższych temp.)

• Plastyfikatory tworzyw akrylanowych (powodują spadek twardości)

• ftalen dibutylu

• ftalen dimetylu

• sallol [?]

• wypełniacze mas akrylanowych

• ZnO

• tlenek glinu

• kreda

• talk

• światłoutwardzalne dodatkowo

1. mikroperełki szklane silanizowane 20-40 μm

2. lub krzemionka pirolityczna 6-20 nm

STOPY

33. temp tytanu

• odmiana α: <882 °C

• odmiana β: 882-1668 °C

• Tytan: Ti6Al7Nb, Ti6Al(3-6)Nb(1-6)Ta

• korozja

• rodzaje:

1. ogólna

2. wżerowa

3. szczelinowa

4. zmęczeniowa

5. naprężeniowa

6. ścierna (niszczenie użytkowe)

• stopy

1. stale austenityczne słabo odporne na wżerową, szczelinową i zmęczeniową ale odporne na naprężeniową

2. stopy na osnowie Co odporne na wszystkie

3. stopy modyfikowane obróbką cieplną i plastyczną - odporne na naprężeniową i zmęczeniową

4. stopy tytanu odporne na wszystkie

• Stopy:

• stale austenityczne

• na osnowie Co

• stopy tytanowe

• Ni-Ti

• metale szlachetne

• złoto kohezywne

• lepkie

• matowe (gąbczaste)

• złoty proszek, złota folia

• wymaga uplastycznienia i kondensacji

• pracochłonne, czasochłonne, kosztowne

• twardość zwiększa Ag, Pt, Ca, w ilości 0,5-5%

• skład stali austenitycznych

• Cr (16-23%)

• Ni (11-16%)

• Mo (1,5-5%)

AMALGAMAT

39. cechy klas amalgamatów

• grupa 1 - niskosrebrowe - niskomiedziowe

1. reakcja z wytworzeniem fazy γ₂ (niepożądane)

2. skład: Ag+Sn+Cu+Zn

2. grupa 2 - wysokosrebrowe - niskomiedziowe

3. grupa 3 - wysokomiedziowe

1. nisko- lub wysokosrebrowe

2. redukcja fazy γ₂

1. gdy za dużo rtęci w wypełnieniu → pojawia się faza γ₂

• grupa 4 - wysokosrebrowe - wysokomiedziowe

1. brak fazy γ₂

2. 30% Cu, brak Zn

• reakcja amalgamacji - Ilewicz

• faza γ = AgSn | faza γ₁ = AgHg | faza γ₂ = SnHg

• z fazą γ₂ | niskomiedziowe

1. AgSn [γ] + Hg → AgHg [γ₁] + SnHg [γ₂] + AgSn [γ] (nieprzereagowana)

• bez fazy γ₂ | wysokomiedziowe

1. AgSn [γ] + Hg → AgHg [γ₁] + SnHg [γ₂] + AgSn [γ] (nieprzereagowana)

2. SnHg [γ₂] + Ag-Cu → AgHg [γ₁] + CuSn [ε/η]

• faza γ₂

• podatna na korozję

• w trakcie utleniania powstaje wolna Hg (która najczęściej wiąże się z resztą fazy γ) i związki Sn

• proces twardnienia amalgamatu (kilkanaście godzin)

• do 4h skurcz pierwotny (kontrakcja)

• następne 12h - ekspansja pierwotna

• następne 8h - kontrakcja wtórna

• może być ekspansja wtórna -po kilku dniach

CERAMIKA

43. Hydroksyapatyt (HA) [Ca₁₀(PO₄)₆(OH)₂]

• stosunek Ca:P = 1:67

• proszek, granule, porowate kształtki

• stosowany: przykrycie pośrednie, bezpośrednie (→ zębina reparacyjna), hipoplazja szkliwa

• T. topn. porcelany

• niskotopliwa: 800-1050 °C

• średniotopliwa: 1050-1200 °C

• wysokotopliwa: 1200-1400 °C

• ceramika dentystyczna ma 35-99% fazy krystalicznej

• sieć krystaliczna ceramiki

• faza krystaliczna - leucyt (im jej więcej tym bardziej nieprzezierna ceramika)

• faza szklista (im więcej szkła tym bardziej krucha ceramika)

• ceramika tłoczona

• Empress

• Optec

• Carrara

• skaleń - szpat polny - K₂O∙Al₂O₃∙6SiO₂

• leucyt - krystaliczna postać szpatu polnego

• cyrkon - mała możliwość modelowania

• skład ceramiki:

• SiO₂ - 65%

• Al₂O₃ - 19%

• topniki (K₂O, Na₂O) - 16%

• Dicor - kryształy miki

• z kryształami Al₂O₃ - In-Ceram, Procera

• z kryształami leucytu - Empress

• szkło jest amorficzne

• im bardziej amorficzne tym miększe, mniej kruche i bardzie topliwe

• twardość ceramiki mierzymy skalą Croppa - 460 kg/m³

CEMENTY

53. cementy prowizoryczne - skład

• ZnO i SiO₂ - proszek

• kw. fosforowy - płyn

• siła wiązania cementu kompozytowego do licówki wynosi 20-40MPa

• cementy polikarboksylowe i glass-jonomerów - chelatacja

• silikaty - cementy krzemowe

• proszek - Al₂O₃, SiO₂, CaO, Ca₃(PO₄)₂, barwniki

• płyn - wodny roztwór kwasów orto-, meta- i pirofosforowego

• wiązanie

1. faza 1: faza twardnienia 5-15 min., wrażliwość na wilgoć

2. faza 2: faza kamienienia 20 dni, niezbędna obecność wody

• wymagają bardzo dokładnej izolacji zębiny → ryzyko jatrogennego uszkodzenia miazgi

• obecnie rzadko stosowane, jedynie przy alergiach na powszechne materiały polimerowe i amalgamat

• skład cementu fosforowego

• płyn - wodny roztwór kwasu fosforowego

• proszek - ZnO (głównie), MgO, CaO, Al₂O₃, SiO₂

BIOMATERIAŁY

58. definicja

• biokompatybilny, tj. nie wywołuje ostrych reakcji

• zgodność bioelektryczna

• dobra współpraca z organizmem

• biofizyczne przenoszenie obciążeń

• inertność - obojętność , biozgodność, biotolerancja

• obojętność wobec tkanek

• nie ma materiału w 100% inertnego

• podział

• metale

1. metale szlachetne

2. metale nieszlachetne (na osnowie Co, Ni, Ti)

• ceramika

• polimery

1. węglowe

2. kompozyty

• materiały resorbowalne

• polimery

1. biopolimery (pochodzenia naturalnego): kolagen, lignina, żelatyna, DNA, …

2. polikwas mlekowy (PLA)

3. polikwas glikolowy

4. poliparadioksanon

5. kompozyt - jeśli składa się z resorbowalnych składników

6. nieresorbowalne

1. poliuretan (PUR), polistyren (PS), poliamidy (PA, nylony), teflon (PTFE), poliestry, polialkeny, polimery krzemoorganiczne (silikony, silikon = polidimetylosiloksan = PDMS), polifluorek winylidenu (PVDF)

• HA (porowate)

• Ca3(PO4)2

• sole fosforanu wapnia

• niektóre bioszkła

• większość materiałów ceramiki

• wytrzymałość na rozciąganie

• miarą jest granica siły przy jakiej materiał ulega zniszczeniu [MPa]

• moduł sprężystości

• wzdłużnej - moduł Younga [E] = [naprężenie] / [względne odkształcenie liniowe]

• poprzecznej - moduł Kirchoffa [G] = [naprężenie] / [odkształcenie postaciowe]

• im moduł wyższy tym materiał sztywniejszy

---