LEKCJA XIV

36. Czasowniki: pozostałe tematy

Siedem tematów czasowników hebrajskich to: Qal, Nifal, Piel, Pual, Hitpael, Hifil i Hofal. Qal pochodzi od rdzenia czasownikowego ll^q* , „był lekki”. Jak wskazuje nazwa, jest to temat prosty, czynny.

Nazwy pozostałych tematów pochodzą od czasownika lu^P* „zrobił, wykonał”. Nazwy te, w odróżnieniu od Qal, nie opisują natury, ani funkcji samych tematów. Są to po prostu nazwy nadane, kiedy lu^P* był używany jako paradygmat dla czasowników hebrajskich. Decyzja wcześniejszych specjalistów od gramatyki, by używać go do tego celu nie była najszczęśliwsza, jako że posiada on spółgłoskę gardłową jako środkową spółgłoskę i należy do kategorii czasowników słabych. Z tego powodu późniejsi gramatycy przestali go używać, zastąpiwszy go przez czasowniki mocne takie, jak bt^K* „pisał”, lv^m* „rządził”, dq^P* „odwiedził, wyznaczył” lf^q* „zabił” i rm^v* „przestrzegał”. Jednakże większość współczesnych uczonych dalej określa tematy w sposób tradycyjny, używając nazw nadanych gdy lu^P* był ciągle używany jako czasownik paradygmatowy. (Wcześniej dowiedzieliśmy się, że tradycyjne nazwy dla różnych kategorii czasowników słabych również pochodzą od czasownika lu^P*). Poniższa lista podaje nazwy tematów czasownikowych, najpierw po hebrajsku, a potem w transliteracji.

1. lq^ Qal (prosty czynny)

2. lu^p+h* Nifal (prosty bierny lub zwrotny)

3. lu@P! Piel (intensywny czynny lub przyczynowy)

4. lu^P% Pual (intensywny bierny)

5. lu@P^t=h! Hitpael (zwrotny)

6. lyu!p=h! Hifil (przyczynowy czynny)

7. lu^p=h* Hofal (przyczynowy bierny)

Dla wygody, tabele czasowników, występujące w tej gramatyce, określają formy Nifal jako bierne, a Piel jako intensywne czynne.

36.1 Nifal (lu^p=n])

(1) W większości rdzeni czasownikowych Nifal funkcjonuje jako temat prosty, bierny, w odróżnieniu od Qal, który funkcjonuje jako temat prosty, czynny.

Przykłady:

	Qal 3ms		Nifal 3ms
dk^l*	zdobył	dK^l=n]	był zdobyty
rb^v*	złamał	rB^v=n]	był złamany
um^v*	słyszał	um^v=n]	był słyszany

(2) W niektórych rdzeniach Nifal wyraża czynność zwrotną, czyli taką, którą podmiot wykonuje na sobie.

Przykłady:

	Qal 3ms		Nifal 3ms
rt^s*	ukrył (coś)	rT^s=n]	ukrył się
rm^v*	trzymał (coś)	rm^v=n]	trzymał się

(3) W niektórych rdzeniach, gdzie nie występuje forma Qal, Nifal posiada znaczenie bardzo podobne do Qal.

Przykłady:

	Nifal (3ms)
<j^l=n]		walczył	uB^v=n]		przysięgał

36.2 Piel (lu@P!)

Piel, Pual i Hitpael są zaliczane do tematów intensywnych. Piel jest czynny (lub przyczynowy), Pual jest bierny, a Hitpael zwrotny. Wspólną cechą tych trzech tematów jest podwojenie środkowej spółgłoski rdzenia (oprócz spółgłosek gardłowych).

(1) Najpowszechniejsze użycie Piel to intensyfikacja Qal.

Przykłady:

	Qal 3ms		Piel 3ms
qv^n`	całował	qV@n]	całował ciągle
rb^v*	złamał	rB@v!	roztrzaskał

(2) Zaskakująco dużo czasowników jest używanych w Piel dla wyrażenia przyczynowości, podobnie jak w Hifil. Większość z nich to czasowniki stativus lub słabe, co wyjaśnia występowanie patah jako drugiej samogłoski w formie 3ms.

Przykłady:

	Qal 3ms		Piel 3ms
db^a*	zginął	dB^a!	zniszczył
Ld^G*	był wielki	lD^G!	wywyższył (uczynił wielkim)
dm^l*	uczył się	dM^l!	uczył
vd}q*	był święty	vD^q!	uświęcał

(3) W przypadku czasowników nie posiadających formy Qal, Piel jest używany jako forma prosta, czynna i nie wyraża intensyfikacji, ani przyczynowości. Kilka z czasowników wymienionych tutaj to czasowniki słabe.

Przykłady:

Piel (3ms)
vQ@B!	szukał	rB#D!	mówił	lL@h!	chwalił

36.3 Pual (lu^P%)

Pual jest formą bierną Piel i tak, jak Piel posiada dagesz forte w środkowej spółgłosce rdzenia (oprócz spółgłosek gardłowych - wówczas poprzedzająca samogłoska musi zostać wydłużona).

Jako, że Pual jest formą bierną Piel, jego znaczenie jest bardziej jednolite i przewidywalne niż znaczenie pozostałych tematów.

Przykłady:

	Piel 3ms		Pual 3ms
vQ@B!	szukał	vQ^B%	był szukany
lL@h!	chwalił	lL^h%	był chwalony
dM^l!	uczył	dM^l%	był uczony
vD^q!	uświęcał	vD^q|	był uświęcany

36.4 Hitpael (lu@P^t+h!)

Formy Hitpael najłatwiej rozpoznać po ich długich prefiksach i podwojeniu środkowej samogłoski rdzenia.

(1) Formy Hitpael zazwyczaj wyrażają czynność zwrotną, tj czynność wykonywaną przez podmiot na sobie samym.

Przykłady:

	Qal 3ms		Hitpael 3ms
Jm@a*	był silny	JM@a^t=h!	umacniał się
lp^n`	upadł	lP@n~t=h!!!	padł (przed kimś)
ac*n`	podniósł	aC@n~t=h!	wywyższył się
vd^q*	był święty	vD@q^t=h!	uświęcił się

(2) Niektóre formy Hitpael mają znaczenie podobne do Qal czyli są tłumaczone jako proste, czynne.

Przykłady:

	Hitpael 3ms
EL@h^t=h!	chodził tam i z powrotem	lL@P^t=h!		modlił się
/N}j^t=h!	błagał	aB@n~t=h!		prorokował
bX@y~t=h!	zajął stanowisko

(3) Kiedy prefiks jakiejkolwiek formy Hitpael jest poprzedzony przez spółgłoski szczelinowe: s x c v , taw (t) prefiksu i spółgłoska szczelinowa zmieniają swoje miejsce w słowie. Zmiana dokonywana jest w celu ułatwienia wymowy danej formy.

Przykłady:

rM@v^t=h!	staje się	rM@T^v=h!
rT@s^t=h!	staje się	rT@T^s=h!

Dalsza zmiana ma miejsce, gdy spółgłoską szczelinową jest x. W tym wypadku t prefiksu i x rdzenia nie tylko zmieniają pozycje w słowie, ale t zmienia się na f.

Przykłady:

qD@x^t=h!	staje się	qD@T^x=h!
	a potem	qD@f^x=h!

Dalsza zmiana ma miejsce, kiedy t prefiksu poprzedza d, f lub t. W tym wypadku t prefiksu zostaje zasymilowane przez następną spółgłoskę przy pomocy dagesz forte.

Przykłady:

rh@f^t=h!	staje się	rh@F^h!
aM@f^t=h!	staje się	aM@F^h!

36.5 Hifil (lyu!p=h!)

Temat hifil posiada prefiks h w całej odmianie perfectum.

(1) Czasowniki Hifil zwykle są przczynową formą Qal. Zwróć uwagę na czasowniki słabe z poniższej listy:

	Qal 3ms		Hifil 3ms
ud^y`	wiedział	u~yd!oh	sprawił, że wiedział
ax*y`	wyszedł	ayx!oh	wyprowadził
rb^u*	przeszedł obok	ryb!u$h#	przeprowadził obok
dm^u*	stał	dym!u$h#	spowodował, że stał
/k^v*	mieszkał	/yk!v=h!	spowodował, że mieszkał
um^v*	słyszał	u^ym!v=h!	ogłaszał

(2) Czasowniki Hifil czasami posiadają znaczenie deklaratywne. Podmiot stwierdza o kimś, że znajduje się w pewnych warunkach, czy stanie.

Przykłady:

	Qal 3ms		Hifil 3ms
qd@x*	był sprawiedliwy	qyD]x=h!	ogłosił sprawiedliwym, usprawiedliwił
uv^r`	był niesprawiedliwy	u^yv!r+h!	ogłosił niesprawiedliwym, potępił

(3) Niektóre czasowniki Hifil posiadają raczej proste, aktywne znaczenie Qal, niż znaczenie przyczynowe. Nawiasy wskazują czasowniki, które zazwyczaj nie występują w temacie Qal.

Przykłady:

	Qal 3ms		Hifil 3ms
[uvy]	zbawił	u^yv!oh	zbawił, uratował
tr~K*	ściął	tyr]k=h!	ściął, zniszczył
[rts]	ukrył	ryT!s=h!	ukrył
lk^c*	był mądry	lyK!c=h!	był mądry, dobrze mu się powodziło
[<kv]	wstał wcześnie	<yK!v=h!	wstał wcześnie, zaczął wcześnie
[Elv]	rzucił	Eyl!v=h!	rzucił
[dmv]	zniszczył	dym!v=h!	zniszczył

(4) Niektóre czasowniki Hifil wydają się nie pasować do żadnej z powyższych kategorii. Ich znaczenie można zrozumieć po dokładnym przebadaniu kontekstu, w którym występują.

36.6 Hofal (lu^p=h*)

Temat Hofal podobnie, jak Hifil posiada prefiks h we wszystkich formach perfectum. Hofal jest formą bierną tematu Hifil. Większość z niżej wymienionych czasowników, to czasowniki słabe, ponieważ niewiele czasowników mocnych występuje w temacie Hofal.

Przykłady:

	Hifil 3ms		Hofal 3ms
ayb!h@	przyniósł	ab*Wh	był przyniesiony
dyG!h!	ogłosił, powiedział	dG^h%	było ogłoszone, powiedziane
hK*h!	uderzył	hK*h%	był uderzony
tym!h@	zabił	tm^Wh	był zabity
Eyl!m=h!	uczynił (kogoś) królem	El^m=h*	został uczyniony królem
lyX!h!	uratował	lX^h%	został uratowany

37. Czasowniki: pozostałe formy perfectum czasowników mocnych

Qal perfectum czasowników mocnych został przedstawiony we wcześniejszej lekcji (XII.30). Podkreślono tam, że Qal perfectum służy również jako wzór dla form perfectum pozostałych sześciu tematów. Przykłady tego stanowią poniższe tabele.

Tabela 1

Qal ( lq^ ) Perfect					Nifal ( lu^p=n] ) Perfect
3 ms	lv^m*		rządził	lv^m=n]			był rządzony
3 fs	hl*v=	m*	rządziła	hl*v=		m=n]	była rządzona
2 ms	T*l=v^	m*	rządziłeś	T*l=v~		m=n]	byłeś rządzony
2 fs	T=l=v^	m*	rządziłaś	T=l=v^		m=n]	byłaś rządzona
1 cs	yT!l=v^	m*	rządziłem	yT!l=v~		m=n]	byłem rządzony
3 cp	Wlv=	m*	rządzili	Wlv=		m=n]	byli rządzeni
2 mp	<T#l=v^	m=	rządziliście	<T#l=v^		m=n]	byliście rządzeni
2 fp	/T#l=v^	m=	rządziłyście	/T#l=v^		m=n]	byłyście rządzone
1 cp	Wnl=v^	m*	rządziliśmy	Wnl=v~		m=n]	byliśmy rządzeni

Uwagi:

1. Przestrzeń pozostawiona pomiędzy pierwszą i drugą spółgłoską tematu służy wyłącznie uwypukleniu podobieństw i różnic pomiędzy Qal perfectum i Nifal perfectum.

2. Nifal perfectum 3ms posiada takie same samogłoski, jak w swojej nazwie
   (lu^p=n] → lv^m=n] )

3. Prefiks n łączy się z pierwszą spółgłoską rdzenia tworząc sylabę zamkniętą ( mn] ), co pozostaje niezmienione przez całą odmianę perfectum słowa lv^m* .

4. Poza tym, formy Nifal perfectum są takie same, jak formy Qal perfectum, co można łatwo zauważyć, porównując formy Qal perfectum z formami Nifal perfectum. Fakt ten podkreśla konieczność doskonałego opanowania odmiany perfectum czasownika mocnego.

Tabela 2

Qal ( lq^ ) Perfect					Piel ( lu@P!) Perfect
3 ms	lv^m*		rządził	lV@m!			rządził (z akcentem)
3 fs	hl*v=	m*	rządziła	hl*V=		m!	rządziła (z akcentem)
2 ms	T*l=v^	m*	rządziłeś	T*l=V^		m!	rządziłeś (z akcentem)
2 fs	T=l=v^	m*	rządziłaś	T=l=V^		m!	rządziłaś (z akcentem)
1 cs	yT!l=v^	m*	rządziłem	yT!l=V^		m!	rządziłem (z akcentem)
3 cp	Wlv=	m*	rządzili	WlV=		m!	rządzili (z akcentem)
2 mp	<T#l=v^	m=	rządziliście	<T#l=V^		m!	rządziliście (z akcentem)
2 fp	/T#l=v^	m=	rządziłyście	/T#l=V^		m!	rządziłyście (z akcentem)
1 cp	Wnl=v^	m*	rządziliśmy	Wnl=V^		m!	rządziliśmy (z akcentem)

Uwagi:

1. Piel nie posiada prefiksu w perfectum. Trzy tematy nie posiadające prefiksu w perfectum to: Qal, Piel i Pual.

2. Forma Piel perfectum 3ms posiada takie same samogłoski, jak w swojej nazwie
   (lu@P! → lV@m!).

3. Hireq, znajdujący się pod pierwszą spółgłoską rdzenia Piel perfectum 3ms, pozostaje niezmieniony przez całą odmianę Piel perfectum.

4. Drugą samogłoską rdzenia w Piel perfectum 3ms jest sere. We wszystkich innych formach Piel perfectum, samogłoska ta znowu staje się patah jak w analogicznych formach Qal perfectum.

5. Zauważ obecność dagesz forte w środkowej spółgłosce rdzenia, we wszystkich formach Piel. Zasada ta odnosi się do wszystkich czasowników mocnych w temacie Piel.

6. Poza podwojeniem środkowej spółgłoski i umieszczeniem hireq pod pierwszą spółgłoską tematu, wszystkie formy Piel perfectum są wzorowane na analogicznych formach Qal perfectum. Można to zaobserwować, porównując Piel perfectum z Qal perfectum w powyższej tabeli.

Tabela 3

Qal ( lq^ ) Perfect					Pual ( lu^P%) Perfect
3 ms	lv^m*		rządził	lV^m%			był rządzony (z akcentem)
3 fs	hl*v=	m*	rządziła	hl*V=		m%	była rządzona (z akcentem)
2 ms	T*l=v^	m*	rządziłeś	T*l=V^		m%	byłeś rządzony (z akcentem)
2 fs	T=l=v^	m*	rządziłaś	T=l=V^		m%	byłaś rządzona (z akcentem)
1 cs	yT!l=v^	m*	rządziłem	yT!l=V^		m%	byłem rządzony (z akcentem)
3 cp	Wlv=	m*	rządzili	WlV=		m%	byli rządzeni (z akcentem)
2 mp	<T#l=v^	m=	rządziliście	<T#l=V^		m%	byliście rządzeni (z akcentem)
2 fp	/T#l=v^	m=	rządziłyście	/T#l=V^		m%	byłyście rządzone (z akcentem)
1 cp	Wnl=v^	m*	rządziliśmy	Wnl=V^		m%	byliśmy rządzeni (z akcentem)

Uwagi:

1. Pual w perfectum nie posiada prefiksu.

2. Pual perfectum 3ms posiada takie same samogłoski, jak w swojej nazwie:
   lu^P% → lV^m%

3. Qibbus pojawia się pod pierwszą spółgłoską tematu we wszystkich formach odmiany Pual perfectum.

4. Środkowa spółgłoska tematu jest podwajana w całej odmianie Pual perfectum.

5. We wszystkich innych aspektach Pual perfectum jest wzorowany na Qal perfectum.

6. Formy Pual posiadają znaczenie intensywne, bierne, w odróżnieniu od form intensywnych, czynnych tematu Piel.

Tabela 4

Qal ( lq^ ) Perfect					Hitpael ( lu@P^t=h! ) Perfect
3 ms	lv^m*		rządził	lV@m^t=h!			rządził się
3 fs	hl*v=	m*	rządziła	hl*V=		m^t=h!	rządziła się
2 ms	T*l=v^	m*	rządziłeś	T*l=V^		m^t=h!	rządziłeś się
2 fs	T=l=v^	m*	rządziłaś	T=l=V^		m^t=h!	rządziłaś się
1 cs	yT!l=v^	m*	rządziłem	yT!l=V^		m^t=h!	rządziłem się
3 cp	Wlv=	m*	rządzili	WlV=		m^t=h!	rządzili się
2 mp	<T#l=v^	m=	rządziliście	<T#l=V^		m^t=h!	rządziliście się
2 fp	/T#l=v^	m=	rządziłyście	/T#l=V^		m^t=h!	rządziłyście się
1 cp	Wnl=v^	m*	rządziliśmy	Wnl=V^		m^t=h!	rządziliśmy się

Uwagi:

1. Wszystkie formy Hitpael perfectum posiadają prefiks t=h! , który stanowi sylabę zamkniętą. Jest to najdłuższy prefiks ze wszystkich, występujących w pozostałych tematach czasowników.

2. Hitpael perfectum 3ms posiada takie same samogłoski, jak w swojej nazwie
   (lu@P^t=h! → lV@m^t=h! ).

3. Patah pod pierwszą spółgłoską tematu formy 3ms, pojawia się we wszystkich innych formach Hitpael perfectum.

4. Podwojenie środkowej spółgłoski tematu we wszyskich formach Hitpael jest charakterystyczne dla tego tematu.

5. We wszystkich innych aspektach formy Hitpael perfectum są wzorowane na odmianie Qal perfectum.

6. Hitpael zwykle posiada znaczenie zwrotne.

Tabela 5

Qal ( lq^ ) Perfect					Hifil ( lyu!p=h!) Perfect
3 ms	lv^m*		rządził	lyv!m=h!			sprawił, że rządził
3 fs	hl*v=	m*	rządziła	hl*yv!		m=h!	sprawiła, że rządziła
2 ms	T*l=v^	m*	rządziłeś	T*l=v^		m=h!	sprawiłeś, że rządziłeś
2 fs	T=l=v^	m*	rządziłaś	T=l=v^		m=h!	sprawiłaś, że rządziłaś
1 cs	yT!l=v^	m*	rządziłem	yT!l=v^		m=h!	sprawiłem, że rządziłem
3 cp	Wlv=	m*	rządzili	Wlyv!		m=h!	sprawili, że rządzili
2 mp	<T#l=v^	m=	rządziliście	<T#l=v^		m=h!	sprawiliście, że rządziliście
2 fp	/T#l=v^	m=	rządziłyście	/T#l=v^		m=h!	sprawiłyście, że rządziłyście
1 cp	Wnl=v^	m*	rządziliśmy	Wnl=v^		m=h!	sprawiliśmy, że rządziliśmy

Uwagi

1. Wszystkie formy Hifil perfectum posiadają prefiks h! (he + hireq), który łączy się z pierwszą spółgłoską tematu, tworząc sylabę zamkniętą (m=h!). Dzieje się tak w całej odmianie Hifil perfectum.

2. Hifil perfectum 3ms posiada takie same samogłoski, jak w swojej nazwie
   (lyu!p=h! → lyv!m=h! ).

3. Dowiedzieliśmy się wcześniej, że sufiksy samogłoskowe przyciągają akcent, powodując wolatylizację samogłoski w otwartej sylabie (redukcję samogłoski do szwa słyszalnego). Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest temat Hifil. Sufiksy samogłoskowe tematu Hifil nie przyciągają akcentu. Dzieje się tak dlatego, że samogłoską przed sufiksami samogłoskowymi w temacie Hifil jest hireq-yod. Jako, że jest ona niezmiennie długa, nie może ulec wolatylizacji, musi więc zatrzymać akcent. Ma to wpływ na pisownię Hifil perfectum 3fs i Hifil perfectum 3wp.

4. Poza tym Hifil perfectum wzoruje się na Qal perfectum.

Tabela 6

Qal ( lq^ ) Perfect					Hofal ( lu^p=h*) Perfect
3 ms	lv^m*		rządził	lv^m=h*			sprawiono, że rządził
3 fs	hl*v=	m*	rządziła	hl*v=		m=h*	sprawiono, że rządziła
2 ms	T*l=v^	m*	rządziłeś	T*l=v^		m=h*	sprawiono, że rządziłeś
2 fs	T=l=v^	m*	rządziłaś	T=l=v^		m=h*	sprawiono, że rządziłaś
1 cs	yT!l=v^	m*	rządziłem	yT!l=v^		m=h*	sprawiono, że rządziłem
3 cp	Wlv=	m*	rządzili	Wlv=		m=h*	sprawiono, że rządzili
2 mp	<T#l=v^	m=	rządziliście	<T#l=v^		m=h*	sprawiono, że rządziliście
2 fp	/T#l=v^	m=	rządziłyście	/T#l=v^		m=h*	sprawiono, że rządziłyście
1 cp	Wnl=v^	m*	rządziliśmy	Wnl=v^		m=h*	sprawiono, że rządziliśmy

Uwagi:

1. Wszystkie formy Hofal perfectum posiadają prefiks h* (he + qames-hatuf), który łączy się z pierwszą spółgłoską rdzenia, tworząc sylabę zamkniętą (m=h*). Ma to miejsce w całej odmianie Hofal perfectum.

2. Hofal perfectum 3ms posiada takie same samogłoski, jak w swojej nazwie
   (lu^p=h* → lv^m=h* ).

3. Poza tym Hofal perfectum wzoruje się na Qal perfectum.

38. Czasowniki: określanie i tłumaczenie form perfectum czasowników

Można sformułować pewne wskazówki, pomagające uprościć zadanie określania i tłumaczenia czasowników.

38.1 Pierwszym krokiem jest określenie czy dana forma posiada jakieś prefiksy. Pamiętaj, że tylko Nifal, Hitpael, Hifil i Hofal posiadają prefiksy w perfectum. Pamiętaj również, że spójnik vav może być przyłączony do każdej formy czasownika, w każdym temacie.

38.2 Jeśli dana forma perfectum nie posiada prefiksu (poza ewentualnym spójnikiem vav), wówczas może to być Qal, Piel lub Pual, ponieważ są to jedyne tematy bez prefiksów w perfectum. Po stwierdzeniu, że dana forma nie posiada prefiksu, jest już stosunkowo łatwo określić, czy jest to Qal (prosty czynny), Piel (intensywny czynny), czy Pual (intensywny bierny), jako że zarówno Piel jak i Pual mają dagesz forte w środkowej spółgłosce.

38.3 Jeśli forma perfectum posiada prefiks, wówczas musi on zostać oddzielony od trzech spółgłosek rdzenia i zaklasyfikowany do danego tematu.

1. n] jest prefiksem dla Nifal perfectum

2. t=h! jest prefiksem dla Hitpael perfectum

3. h! jest prefiksem dla Hifil perfectum

4. h* jest prefiksem dla Hofal perfectum

38.4 Po oddzieleniu i określeniu prefiksów, następnym krokiem jest odzielenie i analiza sufiksów, aby określić rodzaj, osobę i liczbę. Jedyną formą perfectum, która nie posiada sufiksu jest 3ms. Inne sufiksy przedstawiają się następująco:

1	h *	3 fs	5	W	3 cp
2	T*	2 ms	6	<T#	2 mp
3	T=	2 fs	7	/T#	2 fp
4	yT!	1 cs	8	Wn	1 cp

38.5 Następnym krokiem jest odtworzenie rdzenia ze spółgłosek pozostałych po oddzieleniu prefiksów i sufiksów. We wszystkich czasownikach mocnych, a także w większości czasowników słabych, pozostaną trzy spółgłoski, z których można odtworzyć rdzeń.

38.6 Końcowym krokiem jest znalezienie rdzenia czasownika w BDB (lub innym wiarygodnym leksykonie), aby określić jego znaczenie dla danego tematu.

Po wykonaniu tych pięciu kroków, można zapisać określenie i tłumaczenie danej formy.

Przykłady:

(1) la@r`c=y] yh@Oa$ hw`hy+-ta# vQ@B!

Czasownikiem w tym zdaniu jest vQ@B! . Nie posiada on żadnych prefiksów, musi więc być tematem Qal, Piel lub Pual. Podwojenie środkowej samogłoski wskazuje na formę intensywną, a samogłoski wskazują, że jest to Piel. Nie posiada sufiksu, musi więc być formą 3ms. Trzy spółgłoski to: vqB, znajdujemy je w BDB na stronie 134, jako [vq^B*], kwadratowe nawiasy wskazują, że jest to forma nie występująca w temacie Qal, w Biblii hebrajskiej. Znaczeniem podanym dla tego rdzenia jest „szukać”

vQ@B! Piel perfectum 3ms od [vqB] „szukał”

Tłumaczenie: szukał

Tłumaczenie całości: „Szukał Pana, Boga Izraela”.

(2) <olv* Wvq+b!W

Czasownikiem jest Wvq+b!W. Występuje ze spójnikiem vav, ale nie posiada prefiksu tematowego, co znaczy, że musi to być Qal, Piel lub Pual. Nie może to być Qal, gdyż miałby inne samogłoski (oraz dlatego, że [vqB] nie występuje w Qal). Jednak, gdyby miał to być Piel, spodziewalibyśmy się znaleźć dagesz forte w środkowej spółgłosce. Jednakże dagesz forte często jest pomijany, kiedy spółgłoska, w której powinien być umieszczony, występuje ze szwa słyszalnym. Właśnie z tym zjawiskiem mamy do czynienia w tym przypadku, a więc czasownik występuje w temacie Piel. Końcówka wskazuje, że jest to forma 3wp.

Wvq+b!W Piel perfectum 3wp + spójnik vav od [vqB] „szukał”

Tłumaczenie: „i szukali”

Tłumaczenie całości: „i szukali pokoju”

(3) <yM!u^h*-/m! <k#t=a# yT!l=D^b=h!

Czasownikiem w tym zdaniu jest yT!l=D^b=h! . Posiada prefiks h! , prefiks Hifil perfectum. Sufiksem jest yT! , który określa nam osobę i rodzaj jako 1ws. Spółgłoski, które pozostają to ldB, wymienione w BDB, s. 95 jako [ld^B*], umieszczone w nawiasach, aby wskazać, że nie występuje w Biblii hebrajskiej w temacie Qal. Rdzeń oznacza „być podzielonym, oddzielonym”

yT!l+D^b+h! Hifil perfectum 1ws, od [ld^B*], „podzielił, oddzielił”

Tłumaczenie: podzieliłem, oddzieliłem

Tłumaczenie całości: „Oddzieliłem was od narodów.”

(4) la@r`c=y]-lu^ lWav*-ta# Eyl!m=h!

Czasownikiem w tym zdaniu jest Eyl!m=h! . Prefiksem jest h! , co wskazuje na Hifil perfectum. Forma nie ma sufiksu, więc musi to być 3ms. Rdzeniem czasownika jest El^m* ,wymieniony w BDB na s. 573, jako czasownik odrzeczownikowy (czasownik pochodzący od rzeczownika — El#m# „król”). Oznacza on „panować”. W Hifil ma znaczenie przyczynowe i oznacza „uczynić kogoś królem, sprawić, aby ktoś panował”.

Eyl!m+h! Hifil perfectum 3ms, od El^m* „panować”

Tłumaczenie: „sprawił, aby ktoś panował”

Tłumaczenie całości: „Sprawił, aby Saul panował nad Izraelem.”

(5) jn{-EL#h^t=h! <yh!Oa$-ta#

Czasownikiem w tym zdaniu jest EL#h^t=h! , posiada on prefiks t+h! , wskazujący na Hitpael perfectum. Nie ma sufiksu, więc musi to być 3ms. Rdzeniem jest El^h* (BDB s. 229 nn) „iść, chodzić, przyjść”. Hitpael oznacza (s. 235 n) „chodzić, chodzić tam i z powrotem”.

EL#h^t+h! Hitpael perfectum 3ms, od El^h* „szedł”

Tłumaczenie: chodził (tam i z powrotem)”

Tłumaczenie całości: „Noe chodził z Bogiem”.

(6) oMu^ br\Q#m! ota) yT!r~k=h!

Czasownik yT!r~k=h! posiada prefiks h! , wskazujący na Hifil perfectum. Posiada również sufiks, wskazujący na 1ws. Na pierwszy rzut oka, zostają więc dwie spółgłoski, z których należałoby odtworzyć rdzeń, a mianowicie k i r. Jednak dokładniejsze badanie pokazuje, że dagesz w T to dagesz forte, jako że t poprzedzone jest samogłoską. Zatem rdzeniem jest tr~K* , wymieniony w BDB s. 503 i oznaczający „odciąć, wyciąć”. Mamy tu następująca zasadę: tam gdzie końcowa spółgłoska jest taka sama, jak pierwsza spółgłoska sufiksu, zapisujemy to za pomocą dagesz forte, jako spółgłoskę podwojoną.

yT!r~k=h! Hifil perfectum 1ws, od tr~K* „odciął”

Tłumaczenie: „odciąłem”

Tłumaczenie całości: „Odciąłem go spośród mego ludu”.

(7) <k#l* Wnyt@n{B=-ta# WNt^n`

Czasownikiem jest WNt^n` . Początkową spółgłoską jest n, ale nie jest oznaczone, jak prefiks, więc musi być to część rdzenia. Sufiksem jest Wn, co wskazuje na 1wp. Dagesz forte w n oznacza podwojenie, zatem rdzeń to /t^n` . Zasada zastosowana tutaj jest taka sama, jak w poprzednim przykładzie: kiedy końcowa spółgłoska rdzenia jest taka sama, jak pierwsza spółgłoska sufiksu, dwie spółgłoski połączone są w jedną przy pomocy dagesz forte. Jako że WNt^n` nie ma prefiksu, musi to być Qal, Piel, lub Pual, a ponieważ nie ma dagesz forte w środkowej spółgłosce, musi to być Qal. Rdzeniem jest /t^n` , wymieniony w BDB na s. 687 i oznaczający „dać, położyć”.

WNt^n` Qal perfectum 1wp od /t^n` „dał”

Tłumaczenie: „daliśmy”

Tłumaczenie całości: „Daliśmy wam nasze córki”.

(8) <y]l^v*Wrym! um^v=n] hw`hy+ loq yK!

Czasownik um^v=n] posiada prefiks n] , więc musi być to Nifal perfectum. Nie posiada sufiksu, więc musi to być 3ms. Rdzeniem jest um^v* , wymieniony w BDB na s. 1033 i oznaczający „słyszeć”.

um^v=n] Nifal perfectum 3ms, od um^v* „słyszał”

Tłumaczenie: „był słyszany”

Tłumaczenie całości: „Głos Pana był słyszany z Jerozolimy”

ĆWICZENIA

1. Napisz pełną odmianę czasownika lv^m* „rządził” w tematach: Qal, Nifal, Piel, Hifil, zaznaczając osobę, rodzaj i liczbę dla każdej formy.

2. Zaznacz trzy spółgłoski rdzenia w poniższych formach perfectum.

Przykład:

lyf!q=h!		lfq
1	Wlyv!m=h!		_______		10		<j^l=n]	_______
2	hn`t=n`		_______		11		/T#l=f^q+h*	_______
3	T*r+M^v%		_______		12		WpD=r|	_______
4	hl*D=G!		_______		13		Wlp=n`	_______
5	Wnr+B^D!		_______		14		yT!r+K^z+h!	_______
6	hv*D+q^t=h!		_______		15		T*l=v^k=h!	_______
7	<T#l=v^k=h!		_______		16		Wnv=d^q*	_______
8	WrB=v=n]		_______		17		WdQ=P^t=h!	_______
9	yT!l=v^m=h!		_______		18		<T#k=r~b=h!	_______

3. Zaznacz temat, do którego należą poniższe formy perfectum.

Przykład:

<T#l=v^m=		Qal
1	vQ}B!		_______		10		hd*K=l=n]	_______
2	yT!l=D^b=h!		_______		11		T*d=M^l!	_______
3	WrB=D!		_______		12		yTr+B^v=h*	_______
4	yT!u=m^v*		_______		13		<T#l=v^k=h!	_______
5	dym!v=h!		_______		14		Wnr+K^m=n]	_______
6	hQ^l%		_______		15		rP^s%	_______
7	tr~k=n]		_______		16		hr`T=s=n]	_______
8	yT!d+B^k=h!		_______		17		ryT!s=h!	_______
9	yT!v=D^q!		_______		18		lyD!b=h!	_______

4. Powtórzenie słownictwa: połącz następujące słowa tak, aby pary stanowiły wyrazy o przeciwnym znaczeniu. Na przykład przeciwieństwem rk*z* „płci męskiej” jest hb*q@n+ „płci żeńskiej”, dlatego litera E umieszczona została przy (1):

1	(E)	rk*z*	A	/t^n`
2	( )	hm*j*l=m!	B	hV*a!
3	( )	rq#B)	C	qj)r`
4	( )	El#m#	D	h^Wr
5	( )	Jr\a#	E	hb*q@n+
6	( )	roa	F	ur~
7	( )	<oy	G	ba*
8	( )	vya!	H	/f)q*
9	( )	bof	I	<yn]B*
10	( )	va@	J	ayh!
11	( )	jq^l*	K	hl*y+l^
12	( )	ja*	L	br\u#
13	( )	lodG*	M	toja*
14	( )	aWh	N	db#u#
15	( )	br)q*	O	<olv*
16	( )	tonB*	P	<y]m^
17	( )	rc*B*	Q	<y]m^v*
18	( )	<a@	R	Ev#j)

5. Każdy z poniższych przykładów zawiera formę perfectum czasownika hebrajskiego. Uzupełnij je poprawnym tłumaczeniem formy czasownikowej. W miejscach oznaczonych (a) podaj temat, (b) osobę, rodzaj, liczbę, (c) rdzeń.. Przykład:

wyM*u^m@ tr~k=n]w+

Będzie odcięty od swojego ludu (Wj 30,33).

(a)

Nifal

(b)

3 ms

(c)

tr~K*

1

<k#d=Y\m! taz) vQ@b!-ym!

Kto ________ tego z waszej ręki? (Iz 1,12)

(a)

(b)

(c)

2

yT!l=k^a* aO <j#l#

Nie ________ chleba. (Pwt 9,9)

(a)

(b)

(c)

3

T*j=Q*l% hN`M#m! yK!

Ponieważ z niego ___________ (Rdz 3,19)

(a)

(b)

(c)

4

;l= yT!b=t^k* aOh&

Czy nie _________ wam? (Prz 22,20)

(a)

(b)

(c)

5

rh*b* yT!d=m^u* yk!n{a*w+

I ja _________ na górze. (Pwt 10,10)

(a)

(b)

(c)

6

<ya!b!N+h^-ta# yT!j=l^v*-aO

Nie _________ proroków. (Jr 23,21)

(a)

(b)

(c)

7

yn~yu@B= /j@ t*ax*m*-yK!

Ponieważ ___ łaskę w moich oczach. (Wj 33,17)

(a)

(b)

(c)

8

;yr\b*d+ Wax=m=n]

Twoje słowa ___________ .(Jr 15,16)

(a)

(b)

(c)

9

br\j*B# Wnyt@oba& Wlp=n` hN}h!w+

I oto nasi przodkowie ________ od miecza. (2 Krn 29,9)

(a)

(b)

(c)

10

oMu^-ta# hw`hy+ dq^P*

Pan _______ swój lud. (Rut 1,6)

(a)

(b)

(c)

11

taZ)h^ hw`x=M!h^ ta@ <k#yl@a& yT!j=L^v!

_____ wam to przykazanie. (Mal 2,4)

(a)

(b)

(c)

12

<y]r~x=m!b+ ;yl#a@ Wnr+B^D!

_______ do was w Egipcie. (Wj 14,12)

(a)

(b)

(c)

6. Uzupełnij właściwymi zaimkami i czasownikami.

1	<yM!u^h*-/m! <k#t=a# yT!l=D^b=h!	__________ ________ od ludów. (Kpł 20,24)
2	yD!b=u^ dw]D* yt!ax*m*	__________ Dawida _______ sługę. (Ps 89,21)
3	<h#yh@Oa$ hw`hy+-ta# Wvq=b!W	I_________ Pana ______ Boga. (Oz 3,5)
4	hw`hy+ tr~K* Wnyt@b)a&-ta# aO WnT`a! yK! taZ)h^ tyr]B=h^-ta#	Nie z ___________ przodkami Pan zawarł (wyciął) __________ przymierze, ale z ________. (Pwt 5,3)
5	HM*u^ br\Q#m! Ht*a) yT!r~k=h!w+	I _______ ______ spośród ______ ludu. (Kpł 17,10)
6	;B#r+Q!m! ;ys#Ws yT!r~k=h!w=	I _______ ______ konie spośród _______ . (Mich 5,9)
7	<yr]b*D=h^-lK*-ta# T*b=t^K* Eya@ wyP!m! hL#a@h*	Jak ____ wszystkie___ słowa z ust _____. (Jr 36,17)
8	T*j=q^l* oTv=a!-ta#w+	I żonę ______ _________. (2 Sm 17,9)
9	EM*u! hd*Whyw] hT*a^ T*l=p^n``w+	I _________, Juda z _______. (2 Krn 25,19)
10	Wnt*a) <T#d=b^u&w~	I __________ ______. (1 Sm 17,9)
11	yt^b)a&-<u! yT!b=k^v*w+	I __________ z ______ przodkami.(Rdz 47,30)
12	wyr`u*B= va@-yT!j=L^v!w+	I________ ogień na _______ miasta. (Oz 8,14)
13	<y]r~x=m!b= ;yl#a@ Wnr+B^D!	__________ do ______ w Egipcie. (Wj 14,12)
14	oTa! wyj*a# WrB=D!	_________ bracia ____ z _______. (Rdz 45,15)

7. Ćwicz głośne czytanie poniższych zdań. Zakryj polskie tłumaczenie i ćwicz bieżące tłumaczenie z hebrajskiego.

1	yT!u=m^v* rv#a& rb*D*h^ hy`h* tm#a$ yx!r+a^B=	Prawdziwe było słowo, które słyszałem w moim kraju. (1 Krl 10,6)
2	omv= boYa! JWu Jr\a#b= hy`h* vya!	Był mężczyzna w kraju Uz, Hiob mu było na imię. (Job 1,1)
3	-ta# tyr]b= Wnt=r~K* <T#r+m^a& yK! tw\m*	Ponieważ mówicie „Zawarliśmy przymierze ze śmiercią.” (Iz 28,15)

4	rB#d!w+ hm*j*l=m! tv#q# ht*r+k=n]w+ <y]oGl^ <olv*	A łuk wojenny będzie odcięty i będziemy głosić pokój narodom. (Zach 9,10)
5	/u^n`K= tonB=m! wyv*n`-ta# jq^l* wc*u@	Ezaw wziął swoje żony spośród córek Kanaanu. (Rdz 36,2)
6	lWav*-ta# Eyl!m=h!-yK! <j*n] hw`hyw~ la@r`c=y]-lu^	A Pan żałował, że uczynił Saula królem Izraela. (1 Sm 115,35)
7	T*k=l^m=h! hT*a^ yh*Oa$ hw`hy+ hT*u^w+ yk!n{a*w+ yb!a* dw]D* tj^T~ ;D=b=u^-ta# /f)q* ru^n~	A teraz, Panie, Boże mój, uczyniłeś swego sługę królem w miejsce mojego ojca Dawida, a ja jestem małym dzieckiem. (1 Krl 3,7)
8	rp#s@-ta# /h@K)h^ WhY`q!l=j! ax*m* hv#m)-dy~B= hw`hy+-tr~oT	Kapłan Hilkiasz znalazł księgę prawa, napisaną ręką Mojżesza. (2 Krn 34,14)
9	lK)m! dj^a# rb*D* lp^n`-aO rB#D! rv#a& <yb!oFh^ <yr]b*D=h^ <k#yl@u& <k#yh@Oa$ hw`hy+	Ani jedno słowo nie upadło (zawiodło) ze wszystkich dobrych słów, które Pan ci powiedział. (Joz 23,14)
10	<h#yn}v= Wlp=n` wyD*j=y~	Razem obaj upadli. (Jr 46,12)
11	<u^h*-ta# jL^v! yn]ym!V=h^ <oYB^	Ósmego dnia odesłał lud. (1 Krl 8,66)
12	;yl#a@ yT!j=L^v% hT*u^ yK!	Ponieważ teraz zostałem do ciebie przysłany. (Dn 10,11)
13	hT*a^ dw]D*-la# /t*n` (rB#D! /K@) vya!h*	Tak powiedział Natan do Dawida: Ty jesteś tym człowiekiem. (2 Sm 12,7)
14	Wnl* <yh!Oa$ hc*u* taZ)-hm^	Co takiego Bóg nam uczynił? (Rdz 42,28)
15	hT*a* yl!a@ hw`hyl^ yT!r+m~a*	Mówię do Pana „Ty jesteś Bogiem moim”. (Ps 140,7)

Słownictwo

1.	dj*a#	jeden	10.	<r\K#	winnica
2.	ta@	z	11.	tr~K*	odciął, wyciął
3.	[ldB]	oddzielił, podzielił	12.	/ym!	gatunek, rodzaj
4.	hn`B*	zbudował	13.	hm*j*l=m!	(f) wojna, bitwa
5.	[vqB]	szukał	14.	tv#j)n+	miedź, brąz
6.	lz#r+B^	żelazo	15.	hb*q@n+	(f) płci żeńskiej
7.	[rbD]	(Piel) szukał	16.	/n`u*	chmura
8.	rk*z*	płci męskiej	17.	rP^	młody byk
9.	/h@K)	kapłan	18.	br#q#	wśród

P. Kelley Język hebrajski biblijny Lekcja XIV/16

---