Tematem powieści "Przedwiośnie" są losy jednostki tragicznie uwikłanej w historię. Na tle dziejów Cezarego Baryki pisarz porusza problemy społeczne i polityczne, zagadnienia aktualne dla Polski. Głównego bohatera autor uczynił reprezentantem całego ówczesnego młodego pokolenia, przeżywającego głęboki dramat ideowy i poszukującego właściwej drogi, słusznej idei, której można by było służyć. Cezary to jednostka buntownicza, samotna, a więc posiadająca cechy bohatera romantycznego, typowe dla utworów Żeromskiego. Baryka jest też postacią tragiczną, zagubioną w obcym mu świecie i poszukującą miejsca w społeczeństwie. Szczególne znaczenie ma samodzielność Cezarego, jego nieprzejednana pasja poznania rzeczy w ich autentycznym wyglądzie, potrzeba dotarcia do prawdy w życiu społecznym. Chce wiedzieć jaka jest ojczyzna, bo pragnie w ten sposób znaleźć drogę osobistej inicjatywy. W poszukiwaniu jej błąka się, szuka interpretacji u różnych osób: u gajowca, u komunistów, próbuje, także także związać się z nowym otoczeniem poprzez zbliżenie się do środowiska Hipolita. Jednak wszystkie te próby niosą kolejne rozczarowania, bo wszystkie w końcu objawiają swoje kłamstwa, swoje zaślepienie. Taka jest właśnie istota postawy Baryki i niezgoda na prawdę jednostronną, kompromisową, niezgoda na widzenie świata w jednej tylko wersji, niezgoda na wybór jednej wartości na niekorzyść drugiej. W pewnym momencie swojego życia staje się żarliwym rewolucjonistą, uważa, że rewolucja to konieczność moralna. Opowiada się za nią jak najbardziej, wierząc, iż zniesie ona wszelką nierówność, wyzysk i wprowadzi jedno prawo dla wszystkich. "Rewolucja.... jest to konieczność, jest to prawo moralne". Przeciwko rewolucji opowiada się ojciec Cezarego -Seweryn Baryka, który ukazuje synowi inną drogę -drogę pokojową. Widzi bowiem rozbieżnośći pomiędzy tym, co rewolucja głosi a do czego zmierza i prowadzi. Nadzieję na polepszenie bytu narodu stwarza z kolei program rządu młodego państwa. Jest to program Szymona Gajowca, który wierzy, iż można podźwignąć Polskę poprzez konsekwentne organizowanie silnego państwa, wzmocnienie granic, zapewnienie ładu wewnętrznego i wzmocnienie pieniądza. Jednak Cezary jest przeciwny powolnym reformom. Wierzy w rewolucję. Po śmierci matki przychodzą jednak chwile refleksji, zastanowienia i wątpliwości. Zaczyna wątpić w ideały, w które dotąd wierzył. Poznaje prawdziwą i dramatyczną sytuację w kraju: mordy, bezwzględność rewolucjonistów i nędzę robotników. Powrót do Polski Cezarego przynosi głębokie rozczarowanie spowodowane panującą w kraju nędzą, biedą i w ogóle tragiczną sytuacją. W Nawłoci poznaje życie ziemian, którzy nie interesują się gospodarką ani sprawami chłopów. Gdy staje się naocznym świadkiem przebiegu wojny, wówczas zaczyna wątpić w ideały komunizmu. Neguje wolę walki, gdyż uważa, że klasa robotnicza nie jest zdolna do rewolucji, ponieważ jest zbyt słaba, nędzna i raczej sama najpierw wymaga opieki. Twierdził, że jest ona zdegradowana, nie nadaje się do sprawowania władzy.
rozwój świadomości ideowej Cezarego Baryki -ur. w Baku, pochodził z rodziny inteligenckiej, jedynak wychowywany w dobrobycie i atmosferze miłości, rozpieszczany przez rodziców, prywatnych guwernerów, uważający Rosję za kraj ojczysty, lekceważący matkę tęskniącą za Polską, za ukochanymi Siedlcami.ENTUZJAZM CEZAREGO DO REWOLUCJI, przyjęcie z radością wieści o nadciągającej rewolucji, zachłyśnięcie się wolnością, zrezygnowanie z nauki, przyłączenie się do rewolucjonistów, udział w wiecach i mittingach, oddanie części ojcowskiego majątku. ZMIANA STOSUNKU DO REWOLUCJI, obserwacje przemian w stosunkach międzyludzkich po rewolucji, niechęć do obowiązującego bezprawia, przerażenie niszczycielską siłą rewolucji, budzącymi się instynktami morderczymi u dotychczas spokojnych ludzi, doznanie głodu i upokorzenia, wstrząs wywołany śmiercią matki, praca przy grzebaniu trupów i związane z nią przeżycia psychiczne, znalezienie się na dnie ludzkiej egzystencji. SPOTKANIE Z OJCEM I POWRÓT DO KRAJU, zgoda na wyjazd do nieznanej i obcej Polski, taktrowanie tej decyzji jako szansy ucieczki przed koszmarem rewolucji, wysłuchanie mitu o szklanych domach, przeżycie dramatu związanego z śmiercią ojca Seweryna. POBYT W NAWłOCI, wstąpienie na studia medyczne, udział w wojnie z bolszewikami, bohaterska postawa wobec Hipolita Wielosławskiego, przyjazd do Nawłoci, zafascynowanie atmosferą dworu ziemiańskiego, oddanie się przyjemnościom życia, zapomnienie o przeżytej tragedii, lekkomyślne zachowanie się wobec kobiet prowadzące do tragedii Karoliny Szarłatowiczówny, zakochanie się w Laurze Kościenieckiej, przeżycie wstrząsu z powodu śmierci Karoliny, rozczarowanie do Laury, odkrycie prawdy o Nawłoci, głębsze poznanie siebie, chęć znalezienia celu w życiu, powrót do zainteresowań społecznych pod wpływem obserwacji życia komorników w Chłodku. POTęGOWANIE SIę REALIZMU SPOłECZNEGO U CEZAREGO, powrót do warszawy, kontynuowanie studiów, przyjaźń z Lulkiem, młodym działaczem komunistycznym, dyskusje polityczne i demonstrowanie niechęci do komunizmu, pójście na zebranie komunistów, emocjonalne zareagowanie na wypowiedzi komunistów, zarzucenie im niezdolności do organizowania walki o Polskę, zerwanie z Lulkiem, rozmowa z Laurą, odrzucenie propozycji zostania jej kochankiem, dyskusja z Gajowcem, zrozumienie złożoności problemów stojących przed Polską, poczucie bezsilności, przyłączenie się do manifestujących robotników. Cezary jako kolejny Polski idealista -należy do tego sameo typu bohaterów literackich, który był reprezentowany przez K. Wallenroda, A. Kmicica, S. Wokulskiego, T. Judyma. Myśli i działa inaczej niż oni, bowiem inna jest rzeczywistość w której żyje. Jest tak samo szlachetny, bezinteresowny, gotowy do najwyższych ofiar dla dobra Polski. Jego tragizm wynika z poczucia bezsilności, z niemożności znalezienia najskuteczniejszego sposobu służenia innym. Skala jego życiowych doświadczeń jest ogromna, ma przed sobą różnorodne możliwości działania, nie wie jednak która z tych możliwości byłaby najlepsza. Jest człowiekiem ciągle poszukującym, niespokojnym, jednak wielkim w swym tragiźmie. Źródłem tej wielkości jest jego miłość do ojczyzny.
funkcja szklanych domów -opowiada o tym umierający Seweryn. Obaj znajduja sie wtedy w pociągu wiozącym takich jak oni uciekinierów z Rosji do Polski. S. czując zbliżającą się śmierć chce zmusić swojego syna do przyjazdu do nieznanej mu Polski. Mit o szklanych domach pełni funkcję kompozycyjną i ideową. Jest wyrazem wiary w taki rozwój cywilizacji, który zapewni ludziom powszechne szczęście i rozwiąże wszelkie problemy społeczne. Polska w opowiadaniu S.B. to kraj bajeczny, w którym został wykorzystany wynalazek bardzo taniego, nie tłukącego się szkła. Wynalazek ten sprawił, że w Polsce przestało być biednie. Chłopi zaczeli żyć dostatnio w czystych, higienicznych domach. Zniknęły choroby, podziały na bogatych i biednych. Wszyscy Polacy poczuli się szczęśliwi. Ten utopijny obraz następuje po obrazie krwawej, przerażającej katastrofy w Rosji. Żeromski przeciwstawił rewolucję społeczną rewolucji technicznej. Wyraził w obrazie szklanych domów powszechne przekonania ludzi z początku XX wieku, przekonania o genialnym przewrocie technicznym czyniącym świat doskonałym. Jest to jednak wizja przyszłości, pisarz nie wierzy w rychłe pojawienie się tego rodzaju cudu toteż swojemu bohaterowi C.B. każe z rozczarowaniem patrzeć na Polskę widzianą z okien pociągu.