|
|
|
|
1210-1215 prz. bobrzykowsko - wolborskie
|
Leszek Biały, Konrad Mazowiecki, Kazimierz Opolski, Władysław Odonic dla duchowieństwa
|
Okres rozbicia dzielnicowego w Polsce, wzrost znaczenia papiestwa za pontyfikatu Innocentego III, silna pozycja arcybiskupa Henryka Kietlicza
|
Potwierdzenie statutu łęczyckiego Kazimierza Sprawiedliwego (1180),
odrębne sądownictwo dla duchowieństwa,
książę utracił prawo dziedziczenia majątku po zmarłym biskupie,
ograniczenie roli księcia podczas wybierania biskupów - -wybór przez kapitułę katedralną,
|
|
Władysław Laskonogi dla możnowładztwa Małopolski
|
Z okazji powołania Władysława Laskonogiego na opiekuna małego Bolesława Wstydliwego
|
potwierdzono odrębność ziem dzielnicowych,
określono prerogatywy urzędników dzielnic.,
przestrzeganie przywilejów
|
|
Wacław II Czeski dla stanów polskich (duchowieństwo, szlachta, mieszczanie)
|
Po objęciu rządów w Małopolsce
|
nienakładanie nowych podatków,
zagwarantowanie dotychczasowych praw,
obsada urzędów w porozumieniu z dostojnikami danej ziemi,
|
|
Ludwik Węgierski dla szlachty
|
Za uznanie go w przyszłości królem Polski
|
określenie świadczeń szlachty na rzecz państwa,
wynagrodzenie za straty w wyprawach zagranicznych,
zniesienie stancji - król musiał sam siebie utrzymywać w czasie wizyt w kraju,
|
|
Ludwik Węgierski dla ogółu szlachty (w 1381 rozszerzony dla duchowieństwa)
|
Za wybór jednej z córek na króla Polski
|
stały podatek 2 grosze z łanu ziemi, a pozostałe podatki zostały zlikwidowane,
powierzanie urzędów starostów Polakom a kasztelanów i wojewodów szlachcie lokalnej,
odszkodowanie za wyprawy zagraniczne i obowiązek króla do wykupienia z niewoli,
budowa zamków warownych na koszt króla,
|
|
Władysław Jagiełło dla szlachty
|
|
potwierdzenie dotychczasowych przywilejów,
niepowierzanie zamków obcokrajowcom,
ustalenie żołdu wysokości 3 grzywien od kopii podczas wyprawy zagranicznej,
obowiązek wykupienia szlachcica z niewoli podczas wypraw zagranicznych,
|
|
|
Sejm obozowy szlachty przed wyprawą krzyżacką
|
zakaz łączenia stanowiska sędziego i starosty w jednym ręku,
nietykalność majątkowa bez wyroku sądowego,
sądy miały sądzić wg. Prawa pisanego,
król musiał uzyskać zgodę rady królewskiej na bicie monet,
|
|
|
Aby zapewnić dynastii Jagiellonów panowanie w Polsce
|
szlachta mogła wykupywać majątki sołtysów „krnąbrnych i nieużytecznych” a także sama mogła wyceniać wartość sołectw,
ograniczenie wychodźstwa chłopów z ziemi,
taksy wojewodzińskie - wojewodzi ustalali maksymalne ceny na produkty rzemieślnicze
|
1425 prz. jedlneńsko-krakowski
|
|
Za uznanie Władysława II królem Polski i kontynuację panowania Jagiellonów w Polsce
|
nietykalność majątkowa i osobista szlachty,
zakaz więzienia i konfiskat bez wyroku sądu,
tylko szlachcic mógł zostać dostojnikiem kościelnym,
|
1454 prz. cerekwicko-nieszawskie
|
|
Za cenę udziału szlachty w wojnie trzynastoletniej z Krzyżakami
|
potwierdzenie dotychczasowych praw szlachty,
król nie mógł nakładać nowych podatków, wydawać nowych praw i zwoływać pospolitego ruszenia bez zgody sejmików,
przywilej ten stał się podstawą polskiego parlamentaryzmu.
|
|
|
W okresie wojny trzynastoletniej z Krzyżakami
|
gwarantował, że w sprawach dotyczących losów danej ziemi, zawsze o zdanie pytani będą jej dygnitarze,
|
1496 statuty piotrkowskie
|
|
Za cenę udziału szlachty w wyprawie na Mołdawię
|
zwolnienie szlachty z obowiązku płacenia cła za sól i towary własne,
przywiązanie chłopów do ziemi - tylko 1 chłop na rok mógł opuścić wieś i tylko 1 członek rodziny mógł zmienić zawód i iść do miasta, jeśli był jedynakiem to nie mógł opuścić wsi,
zakaz kupowania ziemi przez mieszczan,
wprowadzenie taks wojewodzińskich na towary miejskie, rozkwit gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej,
|
1505 konstytucja „Nihil novi”
|
Sejm w Radomiu w okresie panowania Aleksandra
|
Wzrost znaczenia magnaterii, która w 1501 w przywileju mielnickim (nie wszedł w życie) uzyskała zapewnienie, że nic owego nie mogło wydarzyć się bez jej zgody
|
nic nowego nie mogło być ustalone bez przyzwolenia senatorów i posłów ziemskich,
konstytucja „Nihil novi” była podstawą polskiego parlamentaryzmu i znaczenia sejmu
|
|
|
|
król zrzekł się sądzenia sporów pomiędzy panami świeckimi i duchownymi, a ich poddanymi (w dobrach ziemskich obowiązywało sądownictwo patrymonialne).
|
|
Sejm w Toruniu i Bydgoszczy
|
W okresie ostatniej wojny z Krzyżakami
|
ustalono minimalną pańszczyznę na 1 dzień z łanu w tygodniu,
swobodna żegluga dla szlachty po Wiśle,
ograniczenie praw sądów miejskich w razie, gdy sprawcą przestępstwa popełnionego w mieście był szlachcic.
|